Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Y Yin - Người “kể chuyện” trên thổ cẩm Ba Na

Ngọc Chí - 22:22, 05/01/2025

74 tuổi, đôi tay không còn nhanh nhẹn, nhưng nghệ nhân Y Yin (dân tộc Ba Na) ở làng Kon Kơ Tu, xã Đăk Rơ Wa, TP. Kon Tum vẫn miệt mài bên khung cửi để dệt ra những tấm thổ cẩm mang hoa văn cổ của người Ba Na. Với tài năng của mình, nghệ nhân Y Yin được xem là “báu vật sống” của làng.

Nghệ nhân Y Yin.
Nghệ nhân Y Yin

Vượt qua cung đường ngoằn nghèo, uốn lượn theo dòng sông Đăk Bla hiền hòa và thơ mộng, chúng tôi đến với làng Kon Kơ Tu. Ngôi làng vẫn giữ được nét yên bình, hoang sơ vốn có và nhiều giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc Ba Na. Ngôi nhà nhỏ của nghệ nhân Y Yin nằm cạnh ngôi nhà rông truyền thống của làng.

Trong ánh nắng bình minh và tiết trời se lạnh, bên hiên nhà, nghệ nhân Y Yin vẫn đang “bầu bạn” với khung cửi. Đôi tay với nhiều nếp nhăn theo thời gian, nhưng vẫn đều đặn kéo chỉ, dệt nên những sản phẩm thổ cẩm rực rỡ sắc màu và mang nét độc đáo riêng của người Ba Na. Theo nhịp lách cách đều đều của khung cửi, nghệ nhân Y Yin kể cho chúng tôi nghe nhiều câu chuyện hấp dẫn về thổ cẩm và kỷ niệm gắn bó với nghề.

Bà kể: Từ nhỏ, mỗi khi thấy mẹ mình dệt, bà chăm chú ngồi xem, bắt đầu học từ cách gỡ, móc sợi, cách xếp khung cửi rồi dần đến những động tác dệt cơ bản nhất. Mỗi lần được chỉ dạy, bà luôn lắng nghe và đam mê nó, đêm về ngủ vẫn mơ thấy mình ngồi tập dệt.

Niềm đam mê và khao khát đã thôi thúc bà học hỏi, thực hành mỗi ngày, chẳng mấy chốc mà vượt trội so với những bạn cùng lứa. Mỗi lúc rảnh bà lại miệt mài bên khung cửi, tự tay dệt những tấm thổ cẩm để làm quần áo, những vật dụng dùng cho sinh hoạt đời thường. Bà thành thạo và biết hết tất cả những kỹ thuật trong nghề dệt khi chỉ mới 20 tuổi; đồng thời, không ngừng sáng tạo thêm để tạo nên nét độc đáo riêng.

Một trong đó chính là khả năng “kể chuyện” trên thổ cẩm. Bên cạnh những tấm thổ cẩm thường dùng để làm trang phục hằng ngày, bà còn dệt những tấm vải dùng để trưng bày, trang trí với những câu chuyện được khắc họa sinh động, hấp dẫn qua từng đường nét, hoa văn cổ. Những câu chuyện bà lựa chọn kể trên thổ cẩm thường là những truyện cổ tích, truyền thuyết do bà được nghe kể, nói về các nhân vật anh hùng, sự kiện lịch sử, cuộc sống của thần linh, con người, làng quê ngày xưa... Mỗi câu chuyện dù ngắn hay dài nhưng luôn kết thúc có hậu, mang nhiều ý nghĩa giáo dục cộng đồng.

 Nghệ nhân Y Yin (ngoài cùng bên trái) được xem là “báu vật sống” của làng Kon Kơ Tu.
Nghệ nhân Y Yin (ngoài cùng bên trái) được xem là “báu vật sống” của làng Kon Kơ Tu

Để bảo tồn và phát huy nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người Ba Na (đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2023), chính quyền xã Đăk Rơ Wa đã thường xuyên phối hợp mở nhiều lớp tập huấn, dạy nghề dệt thổ cẩm miễn phí trong cộng đồng. Ở mỗi lớp học, bà Y Yin cùng các nghệ nhân khác trở thành những người truyền dạy cho các học viên, thúc đẩy nghề dệt thổ cẩm truyền thống phát triển.

Nghệ nhân Y Yin chia sẻ: Giờ tuổi đã cao, mắt đã mờ, tôi cũng không biết làm gì ngoài dệt thổ cẩm. Hiện ngoài dệt để phục vụ đời sống, tôi thường nhận đặt hàng của khách để dệt những tấm vải có nội dung kể chuyện. Trung bình mỗi tấm dài 4m, tôi dệt mất 3 tuần và bán với giá 1,2 triệu đồng.

Theo bà Y Yin, để hoàn thành mỗi tấm thổ cẩm “biết kể chuyện” phải mất rất nhiều công sức, tâm huyết nên nếu tính ra tiền công mỗi ngày không được bao nhiêu, chỉ đủ để trang trải đời sống. Dù vậy, bà vẫn cố gắng làm với mong muốn giữ lấy nghề của ông cha, lan tỏa những giá trị tốt đẹp của văn hóa người Ba Na, nhắc nhở thế hệ trẻ biết nâng niu, gìn giữ thổ cẩm, để chẳng may sau này già mất đi cũng không hối tiếc.

Già làng A Chun, làng Kon Kơ Tu cho biết: Không chỉ là nghệ nhân giỏi, bà Y Yin còn là tấm gương sáng tích cực tuyên truyền, vận động lớp trẻ chăm lo học hành, gìn giữ văn hóa của cha ông. Các sản phẩm dệt của bà Y Yin đã giúp du khách biết đến làng nhiều hơn, giúp quảng bá du lịch cho địa phương.

Được xem là “linh hồn” của nghề dệt thổ cẩm tại làng Kon Kơ Tu, nghệ nhân Y Yin luôn tích cực tham gia các hoạt động văn hóa văn nghệ, truyền dạy dệt thổ cẩm cho lớp trẻ tại làng. Với sự nhiệt tình chỉ bảo, hướng dẫn của bà Y Yin, hiện làng Kon Kơ Tu có rất nhiều phụ nữ Ba Na trẻ biết dệt thổ cẩm. Trong mỗi dịp lễ hội hay cuộc thi do địa phương tổ chức, tiết mục của làng Kon Kơ Tu lúc nào cũng rực rỡ sắc màu với váy, áo thổ cẩm.

Chị Y Nhen, làng Kon Kơ Tu chia sẻ: Nhờ có nghệ nhân Y Yin truyền dạy mà tôi đã biết dệt thổ cẩm, nhưng hiện nay tôi mới dệt được những sản phẩm đơn thuần phục vụ cuộc sống hằng ngày. Tôi đang tiếp tục theo học nghệ nhân Y Yin cách dệt các loại hoa văn cổ của người Ba Na và cách kể chuyện trên thổ cẩm.

Chia tay nghệ nhân Y Yin với nụ cười hiền hòa, đôi mắt tỏa sáng, chúng tôi tin rằng bằng tài năng và tâm huyết của mình, nghệ nhân Y Yin sẽ tiếp tục giữ nghề và là người truyền niềm đam mê ấy cho thế hệ mai sau, để những giá trị thổ cẩm của người Ba Na mãi trường tồn với thời gian.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Cuốn hút ẩm thực người Thái trên đất Tây Nguyên

Cuốn hút ẩm thực người Thái trên đất Tây Nguyên

Đến Tây Nguyên lập nghiệp, cộng đồng dân tộc Thái mang theo nhiều bản sắc văn hóa quý, trong đó có các món ăn đậm hương vị núi rừng Tây Bắc. Ấn tượng là, đã có nhiều đồng bào Thái phát triển món ăn truyền thống của dân tộc mình thành sản phẩm hàng hóa trên đất Tây Nguyên mang lại thu nhập cao.
Tin nổi bật trang chủ
Thủ tướng: Khẩn trương hoàn thiện, trình Bộ Chính trị hai nghị quyết đột phá về giáo dục - đào tạo và chăm sóc sức khỏe nhân dân

Thủ tướng: Khẩn trương hoàn thiện, trình Bộ Chính trị hai nghị quyết đột phá về giáo dục - đào tạo và chăm sóc sức khỏe nhân dân

Thời sự - PV - 2 giờ trước
Chiều ngày 11/8, đồng chí Phạm Minh Chính, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Đảng ủy Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, chủ trì cuộc họp của Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ để tiếp tục cho ý kiến, hoàn thiện dự thảo các Nghị quyết mới của Bộ Chính trị về công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân và phát triển giáo dục - đào tạo.
Tổng Bí thư Tô Lâm hội đàm với Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung

Tổng Bí thư Tô Lâm hội đàm với Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung

Thời sự - PV - 5 giờ trước
Sáng 11/8, tại Văn phòng Tổng thống Hàn Quốc, ngay sau Lễ đón chính thức trọng thể, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có cuộc hội đàm cấp cao với Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung.
Đến năm 2030, tỷ lệ hộ nghèo phường Cam Đường còn dưới 1%

Đến năm 2030, tỷ lệ hộ nghèo phường Cam Đường còn dưới 1%

Trang địa phương - Trọng Bảo - 6 giờ trước
Với chủ đề “Đoàn kết - Dân chủ - Kỷ cương - Sáng tạo - Phát triển”, chiều 11/8, Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Cam Đưởng, tỉnh Lào Cai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 đã được tổ chức với nhiều chỉ tiêu, mục tiêu quan trọng được thông qua. Trong đó, phường Cam Đường phấn đấu đến năm 2030, tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn giảm còn dưới 1%.
Đắk Lắk: 3 người thương vong do tai nạn lao động tại dự án đường cao tốc

Đắk Lắk: 3 người thương vong do tai nạn lao động tại dự án đường cao tốc

Pháp luật - T.Nhân - H.Trường - 6 giờ trước
Một vụ tai nạn lao động nghiêm trọng xảy ra vào sáng nay, ngày 11/8, tại dự án đường cao tốc Quy Nhơn - Chí Thạnh trên địa bàn xã Tuy An Bắc, tỉnh Đắk Lắk, khiến 2 người chết, 1 người bị thương.
Từ tháng 9, người dân có thể ngồi nhà nhận thuốc qua VNeID

Từ tháng 9, người dân có thể ngồi nhà nhận thuốc qua VNeID

Xã hội - Minh Nhật - 7 giờ trước
Bộ Công an sẽ thí điểm liên thông dữ liệu đơn thuốc để người dân có thể nhận thuốc tại nhà thông qua ứng dụng VNeID từ tháng 9, triển khai chính thức từ tháng 10/2025.
Dự án 8: Hành trình thúc đẩy bình đẳng giới cho phụ nữ DTTS Tây Nguyên

Dự án 8: Hành trình thúc đẩy bình đẳng giới cho phụ nữ DTTS Tây Nguyên

Tây Nguyên là vùng đất sinh sống của nhiều đồng bào DTTS như Ê Đê, Ba Na, Gia Rai, M’nông, Xơ Đăng... Ở những bản làng heo hút giữa đại ngàn Tây Nguyên hùng vĩ, không ít phụ nữ, trẻ em DTTS từng đối mặt với những hủ tục, thiếu kiến thức, từng phải bỏ học, lấy chồng sớm, sống trong đói nghèo... Nay, họ đang dần vượt qua những rào cản bất bình đẳng giới, đẩy lùi hủ tục để xây dựng cuộc sống mới. Kết quả này là tác động tích cực từ các mô hình hoạt động của Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” thuộc Chương trình MTQG phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS, do Hội Phụ nữ các cấp triển khai thực hiện trong suốt gần 5 năm qua.
Gia Lai: Xây dựng phường Pleiku phát triển xanh, văn minh, giàu bản sắc

Gia Lai: Xây dựng phường Pleiku phát triển xanh, văn minh, giàu bản sắc

Tin tức - Ngọc Thu - 7 giờ trước
Đó là phát biểu chỉ đạo của Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa tại Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Pleiku, tỉnh Gia Lai lần thứ I, diễn ra sáng 11/8.
Nghệ An đề nghị hỗ trợ 6,42 tỷ đồng để dựng lại nhà cho người dân sau lũ

Nghệ An đề nghị hỗ trợ 6,42 tỷ đồng để dựng lại nhà cho người dân sau lũ

Trang địa phương - T.Hải - 8 giờ trước
Trước thực tế nhiều nhà dân ở các xã miền núi bị hư hỏng, cuốn trôi do ảnh hưởng của mưa bão số 3, tỉnh Nghệ An đã có văn bản đề nghị bố trí kinh phí hỗ trợ người dân bị mất nhà do mưa lũ theo chương trình xoá nhà tạm, nhà dột nát. Đó là cơ sở, là điều kiện để người dân sớm được an cư, ổn định cuộc sống.
Bị phạt đến 75 triệu đồng khi không chấp hành quyết định gọi khám nghĩa vụ quân sự

Bị phạt đến 75 triệu đồng khi không chấp hành quyết định gọi khám nghĩa vụ quân sự

Pháp luật - Minh Nhật - 8 giờ trước
Mức phạt 50-75 triệu đồng được áp dụng đối với hành vi không chấp hành quyết định gọi kiểm tra, khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự.
Bộ đội Biên phòng TP. Cần Thơ khai mạc lớp bồi dưỡng kiến thức dân tộc năm 2025

Bộ đội Biên phòng TP. Cần Thơ khai mạc lớp bồi dưỡng kiến thức dân tộc năm 2025

Tin tức - N.Tâm - V.Long - 9 giờ trước
Sáng 11/8, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng (BĐBP) TP. Cần Thơ tổ chức khai mạc lớp bồi dưỡng kiến thức dân tộc năm 2025. Đến dự và phát biểu tại buổi khai mạc có bà Thạch Thị Kế Rin - Phó Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo TP. Cần Thơ và Đại tá Hà Huy Trường - Phó Chính ủy Ban Chỉ huy BĐBP TP. Cần Thơ.
Cuốn hút ẩm thực người Thái trên đất Tây Nguyên

Cuốn hút ẩm thực người Thái trên đất Tây Nguyên

Ẩm thực - Lê Hường - 9 giờ trước
Đến Tây Nguyên lập nghiệp, cộng đồng dân tộc Thái mang theo nhiều bản sắc văn hóa quý, trong đó có các món ăn đậm hương vị núi rừng Tây Bắc. Ấn tượng là, đã có nhiều đồng bào Thái phát triển món ăn truyền thống của dân tộc mình thành sản phẩm hàng hóa trên đất Tây Nguyên mang lại thu nhập cao.