Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Xa dần những con thuyền độc mộc trên sông

Minh Ngọc – Diệu Hằng - 17:41, 10/05/2021

Những bậc cao niên ở các làng đồng bào dân tộc thiểu số vẫn tiếc nhớ một thời huy hoàng của những chiếc thuyền độc mộc xuôi ngược trên sông Đăk Bla, Pô Kô và Sê San. Mỗi buổi chiều về, trên những khoang thuyền luôn đầy ắp sản vật cá, tôm mà thiên nhiên ban tặng.

Chèo thuyền độc mộc trên sông
Chèo thuyền độc mộc trên sông

Nghệ nhân kể chuyện làm thuyền

Làng Lung Leng, xã Sa Bình, huyện Sa Thầy (Kon Tum) như một “ốc đảo” nhỏ giữa lòng hồ thủy điện Plei Krông. Ở đây, ngoài làm mì (sắn), trồng cây công nghiệp, sáng nào đàn ông trong làng cũng chèo thuyền độc mộc đi đánh bắt cá.

Già A Hyơh ở làng Lung Leng vẫn nhớ một thời, người dân nơi đây coi thuyền độc mộc là phương tiện chính trong giao thương, đi lại trên dòng sông Sê San. Với những người làng xưa kia, thuyền độc mộc là một phần tài sản như con trâu, chiếc ghè, bộ chiêng vậy.

Già A Hyơh nhớ lại, chiếc thuyền độc mộc cuối cùng ông làm gần đây nhất cũng đã hai, ba năm. “Hôm đó, có người làng bên qua nhờ mình làm chiếc thuyền độc mộc để xuôi dòng Pô Kô đánh con cá”, già A Hyơh nói. Qua bao mùa rẫy, đôi chân của già A Hyơh đã chậm, cái lưng đã bắt đầu mỏi nhưng ông vẫn miệt mài vác rìu lên rừng tìm cây gỗ pô mao mang về để hì hục đục đẽo mất hàng chục ngày mới xong chiếc thuyền.

Để làm ra chiếc thuyền độc mộc cũng rất công phu, từ việc chọn cây, ra kích thước, làm mũi thuyền và đuôi thuyền, khoét lòng thuyền, làm thân thuyền, đáy thuyền, cân chỉnh thuyền, làm mái chèo thuyền. Cây pô ma và bằng lăng là 2 loại cây gỗ làm thuyền bền nhất, gỗ không bị nứt, rất nhẹ, thả xuống nước sẽ không bị chìm. Một chiếc thuyền độc mộc có tuổi thọ từ 5-10 năm, có chiếc “thọ” đến 20-30 năm.

Đẽo thuyền độc mộc là công việc rất vất vả.
Đẽo thuyền độc mộc là công việc cần sự tỉ mẩn, khéo léo và công phu.

Cây gỗ dùng để đẽo thuyền độc mộc phải thân to, cây không bị bọng, gỗ mềm dễ đẽo khi tươi và khi gỗ khô thì nhẹ, không cong vênh lúc phơi nắng cũng như lúc ngâm dưới nước. Phần đáy thuyền thường được đẽo bằng, láng mặt, có độ dày từ 5cm trở lên. Đáy thuyền nhỏ, bằng sẽ tạo sự cân đối cho thuyền khi vận chuyển, giúp người chèo thuyền thuận lợi khi sử dụng.

Sau khi đẽo xong, chiếc thuyền được lật úp và dùng sức nóng của lửa làm mịn máng thuyền. Thớ gỗ đẽo ra từ thân cây phải được dùng để nấu nồi cơm tỏ lòng thành với Yàng.

Già A Hyơh giải thích, rừng núi muôn vật đều có Yàng (thần linh). Rừng là nơi Yàng núi ngự trị, Yàng cây sinh sống, Yàng sông sinh ra. Bởi thế, để có gỗ đẽo thuyền độc mộc, phải sắm lễ vật cúng Yàng. Một chiếc thuyền độc mộc làm ra cũng phải qua nhiều nghi lễ khác nhau như lễ cúng xin chặt cây, lễ cúng đưa cây về làng, cúng hạ thuyền...

Huyền thoại trên những dòng sông

Ở xã Sa Bình này chỉ có thôn Lung Leng là còn có thuyền độc mộc. Thanh niên trong làng ai cũng biết đẽo thuyền, nhưng phần chỉnh thăng bằng, làm mũi và đuôi thuyền chỉ có vài người biết làm, trong đó tài nghệ nhất là già A Hyơh và nghệ nhân A Nhơ.

Chỉ tay về phía những chiếc thuyền độc mộc nằm dưới bến sông, già A Hyơh nói với chúng tôi: “Bây giờ dân làng nơi đây chỉ còn ít gia đình dùng thuyền để đi đánh bắt cá trên sông. Chỉ dùng thuyền trong những cuộc thi, lễ hội, trong dịp đua thuyền mùa Ningnơng thôi!”

Những chiếc thuyền độc mộc nằm bên sông đã in dấu thời gian.
Những chiếc thuyền độc mộc nằm bên sông đã in dấu thời gian.

Việc đua thuyền trên các sông Đăk Bla, Kon Brãi, Pô Kô, Sê San có từ rất lâu, ban đầu là những cuộc đua tự phát giữa những thanh niên với nhau khi chèo thuyền qua sông để đến rẫy. Sau phát triển lên thành những cuộc đua thuyền giữa thanh niên làng này với làng kia trong mùa lễ hội. Đây là cơ sở để hình thành nên giải đua thuyền độc mộc truyền thống tỉnh Kon Tum vào dịp đầu xuân mới. Xưa kia, việc chèo thuyền giỏi, đánh bắt cá giỏi của các chàng trai làng là một trong những tiêu chí để các cô gái lựa chọn làm đức lang quân. Vì vậy, việc trở thành tay chèo giỏi, một vận động viên đua thuyền giỏi luôn là mục tiêu phấn đấu của mỗi trai làng.

Qua thời gian, số lượng thuyền độc mộc ở các buôn làng giảm dần do hư hỏng trong quá trình sử dụng. Bên cạnh đó, khi những cây cầu đã giúp người dân trong vùng dễ dàng qua sông, qua suối và những con đường trải bê tông phẳng lì đã giúp cho đôi chân của bà con mang về những sản phẩm lao động sản xuất được dễ dàng hơn…Vì thế, thuyền độc mộc cũng vắng bóng dần trên bến bờ và những dòng sông.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Rực rỡ Đêm hội Raglay Ninh Thuận

Rực rỡ Đêm hội Raglay Ninh Thuận

Tối 16/5, tại xã Phước Đại, UBND huyện Bác Ái đã diễn ra Chương trình nghệ thuật với chủ đề “Đêm hội Raglay”. Đây là chuỗi hoạt động nằm trong chương trình Lễ hội Văn hóa Raglay huyện Bác Ái lần thứ III- năm 2025. Chương trình có sự tham gia biểu diễn của trên 200 nghệ nhân, diễn viên đến từ các xã trên địa bàn huyện và diễn viên Trung tâm Văn hóa- Nghệ thuật tỉnh. Đến dự có ông Phạm Văn Hậu, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy- Chủ tịch HĐND tỉnh; lãnh đạo các sở ngành và đông đảo người dân địa phương.
Tin nổi bật trang chủ
Thủ tướng: Phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho cấp nào sát thực tế, gần dân, sát dân, làm tốt hơn, hiệu quả hơn

Thủ tướng: Phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho cấp nào sát thực tế, gần dân, sát dân, làm tốt hơn, hiệu quả hơn

Chiều 17/5, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp triển khai kế hoạch rà soát các nhiệm vụ phân cấp, phân quyền thuộc phạm vi lĩnh vực của các bộ, cơ quan ngang bộ khi thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Tìm thấy thi thể 02 nạn nhân cuối cùng vụ sạt lở đất trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tìm thấy thi thể 02 nạn nhân cuối cùng vụ sạt lở đất trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tin tức - Trọng Bảo - 3 giờ trước
Chiều ngày 17/5, các lực lượng chức năng đã tìm thấy 02 thi thể cuối cùng trong vụ sạt lở khi đang thi công tại công trường thủy điện Tả Páo Hồ 1A, xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu.
Bình Định: Tổ chức Giải xe đạp các câu lạc bộ tỉnh mở rộng

Bình Định: Tổ chức Giải xe đạp các câu lạc bộ tỉnh mở rộng

Thể thao - T.Nhân - H.Trường - 4 giờ trước
Hướng tới Kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025) và tiếp tục thực hiện Cuộc vận động “Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại”, ngày 17/5, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bình Định tổ chức Giải xe đạp các câu lạc bộ tỉnh Bình Định mở rộng năm 2025, với sự tham gia của 150 vận động viên.
Tạo điều kiện thuận lợi khi thực hiện thủ tục nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam

Tạo điều kiện thuận lợi khi thực hiện thủ tục nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam

Thời sự - Hoàng Quý - 4 giờ trước
Ngày 17/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Quốc hội họp phiên toàn thể tại hội trường để nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam.
Bình Định: Phấn đấu giảm 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS trong năm 2025

Bình Định: Phấn đấu giảm 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS trong năm 2025

Công tác Dân tộc - T.Nhân - H.Trường - 4 giờ trước
Theo kế hoạch thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, tỉnh Bình Định đặt ra mục tiêu phấn đấu giảm từ 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS trong năm 2025.
Phú Yên: Tập huấn, nâng cao năng lực giám sát Chương trình MTQG 1719

Phú Yên: Tập huấn, nâng cao năng lực giám sát Chương trình MTQG 1719

Công tác Dân tộc - T.Nhân-H.Trường - 5 giờ trước
Nhằm nâng cao năng lực giám sát cho đội ngũ cán bộ, Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Phú Yên vừa tổ chức Hội nghị tập huấn nâng cao năng lực tham gia giám sát, đánh giá thực hiện các dự án, tiểu dự án, nội dung thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025 (Chương trình MTQG 1719).
Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 17/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Đặc sắc Lễ hội Điện Trường Bà. Chùa Tây Thiên Tam Đảo. Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Dấu ấn 100 năm báo chí cách mạng hội tụ tại Quảng Ninh

Dấu ấn 100 năm báo chí cách mạng hội tụ tại Quảng Ninh

Trang địa phương - Mỹ Dung - 5 giờ trước
Sáng 17/5, tại Bảo tàng tỉnh Quảng Ninh, Hội Nhà báo tỉnh, Trung tâm Truyền thông tỉnh, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Bảo tàng Báo chí Việt Nam đã tổ chức khai mạc Triển lãm “100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam” nhằm tái hiện chặng đường vẻ vang của báo chí cách mạng, tôn vinh những đóng góp của người làm báo trong sự nghiệp phát triển quê hương, đất nước.
Kon Tum: Chủ trương tháo dỡ nhà rông để xây dựng phòng học của huyện Đăk Hà là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh

Kon Tum: Chủ trương tháo dỡ nhà rông để xây dựng phòng học của huyện Đăk Hà là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh

Pháp luật - Ngọc Chí - 7 giờ trước
Sáng ngày 17/5, trao đổi với phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển, ông Phan Văn Hoàng – Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Kon Tum cho biết, việc huyện Đăk Hà yêu cầu dân làng dỡ bỏ nhà rông để xây dựng phòng học, trong khi người dân không đồng tình như báo nêu là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh.
JICA tổ chức hội thảo hỗ trợ kỹ thuật trồng tỏi cho đồng bào DTTS tại Nghệ An

JICA tổ chức hội thảo hỗ trợ kỹ thuật trồng tỏi cho đồng bào DTTS tại Nghệ An

Kinh tế - An Yên - 7 giờ trước
Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An vừa phối hợp với Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức hội thảo phổ biến kỹ thuật trồng tỏi Sanuki cho đồng bào DTTS vùng núi cao Nghệ An. Hội thảo còn hướng đến mục tiêu quan trọng hơn là xây dựng chuỗi giá trị từ sản xuất đến bán hàng, góp phần thay đổi từ tư duy sản xuất ứng dụng KHCN đến quá trình tiêu thụ sản phẩm.
Đã tìm thấy thi thể 3 nạn nhân vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện trên địa bàn huyện Phong Thổ

Đã tìm thấy thi thể 3 nạn nhân vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tin tức - Trọng Bảo - 7 giờ trước
Thông tin từ lực lượng cứu nạn, cứu hộ cho biết, đến cuối giờ trưa nay (17/5) lực lượng chức năng đã tìm thấy thi thể 03 nạn nhân trong vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện Tả Páo Hồ 1A, xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu.
Mít tinh hưởng ứng Tuần lễ Quốc gia Phòng, chống thiên tai 2025

Mít tinh hưởng ứng Tuần lễ Quốc gia Phòng, chống thiên tai 2025

Tin tức - Trọng Bảo - 7 giờ trước
Sáng ngày 17/5, tại Trưởng Phổ thông DTNT Trung học cơ sở và THPT huyện Bảo Thắng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với UBND tỉnh Lào Cai tổ chức Lễ mít tinh hưởng ứng Tuần lễ Quốc gia Phòng, chống thiên tai 2025. Tham dự buổi lễ có lãnh đạo một số bộ, ban ngành, lãnh đạo UBND tỉnh Lào Cai và một số tỉnh khu vực Tây Bắc, đại diện UNICEF tại Việt Nam cùng đông đảo các em học sinh các trường học trên địa bàn.