Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Về Sơn La xem điệu xòe Thái

Hoàng Liên - 11:47, 09/07/2021

Ở vùng Tây Bắc nói chung và tỉnh Sơn La nói riêng, ranh giới giữa người xòe và người xem xòe thường không phân biệt rõ ràng. Những người biểu diễn và người xem luôn hòa đồng, cộng cảm cùng nắm tay nhau để hòa chung vào nhịp xòe…

Vòng xòe ngày hội
Vòng xòe ngày hội

Sống giữa thiên nhiên hùng vĩ, văn hóa của đồng bào dân tộc Thái vùng Tây Bắc gắn với tín ngưỡng đa thần. Trong các lễ hội, người Thái luôn cầu khấn các vị thần linh, tổ tiên trợ giúp cho cuộc sống con người khoẻ mạnh, sung túc; gia súc, gia cầm sinh sôi nảy nở; mùa màng tươi tốt bội thu. Mỗi khi hoàn thành một công việc trọng đại, mọi người lại nắm tay nhau quanh đống lửa nhảy múa ăn mừng. Những điệu xòe hình thành, phát triển và hoàn thiện, mô phỏng những bước đi của cha ông khai phá đất đai, làm nương, trồng lúa, lấy nước.

Theo tài liệu ghi chép, trước đây người Thái gọi nghệ thuật múa của mình là “xe”. Đến giữa thế kỷ XX, trong tiếng Việt, từ “xe” biến âm thành “xòe”. Ngày nay nghệ thuật múa, tác phẩm múa được Nhân dân quen dùng để gọi nghệ thuật xòe, điệu xòe, bài xòe. Dáng xoè, động tác xoè giàu tính tạo hình, đẹp đẽ về đường nét, duyên dáng về dáng vẻ và rất tinh tế trong nhịp điệu.

Ở vùng Tây Bắc, ranh giới giữa người xòe và người xem xòe thường không phân biệt rõ ràng. Những người biểu diễn và người xem luôn hòa đồng, cộng cảm cùng ùa vào nắm tay nhau để hòa chung vào nhịp xòe

Điệu xòe tung khăn
"Không xòe không tốt lúa/Không xòe thóc cạn bồ/Không xòe hoa sẽ tàn héo/Không xòe trai gái không thành đôi"- dân ca Thái.

Đến với Tây Bắc mỗi dịp tết đến xuân về hoặc dịp khánh thành nhà mới, dựng vợ gả chồng, vui đón mùa màng bội thu…, du khách sẽ được hòa mình vào những vòng xòe bất tận, say mê. Nổi bật nhất là 6 điệu xòe cổ truyền thống gồm: “Khắm khăn mời lẩu”(nâng khăn mời rượu); Điệu Phá xí” (bổ bốn); Điệu “đổn hôn” (tiến lùi); Điệu “Nhôm khăn” (tung khăn); Điệu “m lọm tốp mứ” (vòng tròn vỗ tay)Điệu “khắm khen” (tức là nắm tay).

“Khắm khăn mời lẩu” (nâng khăn mời rượu) là điệu múa đầy chất trữ tình và ấm áp tình người, thể hiện lòng hiếu khách, giống như người miền xuôi “miếng trầu là đầu câu chuyện”, làm cho con người gần nhau hơn, chan hòa, đoàn kết, chén rượu trở thành chén rượu tình, chén rượu nghĩa.

Điệu “phá xí” (bổ bốn) diễn tả tình đoàn kết của cộng đồng, dù ở bất cứ phương trời nào đều hướng về tổ tiên, quê hương. Điệu “đổn hôn”(tiến lùi) như muốn khẳng định dù đất trời có đổi thay, cuộc sống có thế nào thì ý trí và tình người vẫn luôn sắt son bền chặt, gạt đi mọi trở lực ở phía trước, vun vén, chắt chiu những thành tựu có được.

Điệu “nhôm khăn” (tung khăn) là điệu xòe tưng bừng nhất, hay dùng khi mùa vụ bội thu, đám cưới, lên nhà mới…thể hiện niềm vui vô bờ bến. Chiếc khăn piêu quàng trên cổ tung lên theo mỗi nhịp xòe như muôn sắc màu của cuộc sống, đồng thời cũng thành quả lao động sáng tạo của những người con gái Thái.

Điệu “ỏm lọm tốp mứ” (tức là vòng tròn vỗ tay) thể hiện niềm vui mừng khi gặp nhau hoặc đạt được thành quả lớn lao trong cuộc sống. Khi xòe, mọi người nhìn vào nhau như trao gửi niềm vui, hạnh phúc và tin yêu. Mỗi khi vòng tròn xòe đảo chiều thể hiện cuộc sống dù thay đổi đến đâu thì hạnh phúc, bình yên luôn là niềm tin và khát vọng.

Điệu “khắm khen” (tức là nắm tay) quanh đống lửa, mọi người nắm tay nhau nhảy múa vòng tròn theo chiều trái đất quay, cùng với nhịp giơ tay lên thì nhịp chân đưa chéo. Đây là điệu múa mang tính sơ khai, biểu lộ sự gắn kết cộng đồng, mong ước một cuộc sống ấm no, hạnh phúc tròn vẹn theo quy luật phát triển tất yếu của cuộc sống. Dần dần, từ các điệu xòe cổ, các nghệ nhân dân gian phát triển thành 36 điệu xòe mang bóng dáng sinh hoạt ngày thường.

Điệu xòe tung khăn
Điệu xòe tung khăn

Xòe Thái là di sản văn hoá quý giá của dân tộc Thái đã được phổ cập, tiếp thu có sức sống bền vững trong Nhân dân vùng Tây Bắc. Tại Sơn La, hiện nay toàn tỉnh có trên 3.000 đội văn nghệ thuộc các bản, trong đó phần lớn là các đội văn nghệ thuộc các bản dân tộc Thái được coi là hạt nhân để duy trì và phát triển nghệ thuật xòe. Với giá trị nghệ thuật và nhân văn, hiện nay các điệu xòe dân vũ được biên soạn và đưa thành bài học múa cơ bản, nhiều tiết mục xòe được đưa đi tham gia liên hoan, hội thi, hội diễn cấp quốc gia đạt giải cao và được lưu diễn nhiều nơi trong nước và quốc tế.

Ban Thường vụ Tỉnh ủy Sơn La đã chỉ đạo ngành Văn hóa Thể thao và Du lịch coi trọng việc bảo tồn, khai thác và phát huy các di sản văn hóa tốt đẹp; tổ chức nghiên cứu các đề tài khoa học nhằm sưu tầm, bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa trên địa bàn tỉnh, trong đó triển khai Đề án "Sưu tầm và phổ cập một số điệu xòe mang bản sắc văn hoá các dân tộc Sơn La”. Một số điệu xòe và nhạc xòe tiêu biểu mang đậm bản sắc văn hóa các dân tộc Sơn La đã được nghiên cứu, lựa chọn và phổ cập đến cán bộ, đảng viên và Nhân dân các dân tộc trong tỉnh, phục vụ cho sinh hoạt cộng đồng và giao lưu văn hóa trong thời kỳ hội nhập. Đặc biệt, ngày 8/6/2015, nghệ thuật xòe Thái đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Hiện tại, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đang hoàn thiện hồ sơ trình UNESCO công nhận xòe Thái là Di sản văn hóa phi vật thể thế giới.

Người Thái có câu ca: Không xòe không tốt lúa/Không xòe thóc cạn bồ/Không xòe hoa sẽ tàn héo/Không xòe trai gái không thành đôi. Qua mỗi bước xòe, người ta như được gột rửa tinh thần, gần gũi chan hòa với nhau hơn để bước vào cuộc sống lao động với một niềm tin tươi sáng. Không phân biệt tuổi tác, lạ hay quen, mọi người tay nắm trong tay, thân ái, đoàn kết- xòe Thái chính là linh hồn của mỗi lễ hội, say mê, thấm đậm tình người Sơn La- Tây Bắc.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.