Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phóng sự

Trăn trở về một miền di sản: Đích đến cuối cùng của di sản (Bài 3)

Thanh Hải - 07:25, 21/05/2024

Phải thừa nhận rằng, việc bảo vệ di sản là điều vô cùng khó khăn, bởi không chỉ thiếu kinh phí mà con người và công nghệ cũng đang là hai vấn đề rất đau đầu. Nhưng, câu chuyện di sản sống lại, trở thành nguồn tư liệu, tài nguyên… phục vụ cuộc sống của con người, chính là đích đến cuối cùng của quá trình phục dựng, bảo vệ di sản.

Bảo quản, tu bổ, phục hồi Di tích quốc gia đặc biệt Óc Eo - Ba Thê, thị trấn Óc Eo, huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang là việc làm rất cần thiết. Ảnh minh họa
Bảo quản, tu bổ, phục hồi Di tích quốc gia đặc biệt Óc Eo - Ba Thê, thị trấn Óc Eo, huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang là việc làm rất cần thiết. Ảnh minh họa

“Thách thức” không nhỏ

Chúng tôi tạm gọi, xếp chung những khó khăn, bất cập làm ảnh hưởng đến quá trình bảo vệ, phục dựng, gìn giữ di sản ở vùng DTTS chính là những “thách thức” của di sản.

Nhìn từ thực tiễn có thể thấy rõ ràng là không ít công trình kiến trúc, di tích lịch sử, hay cao hơn là di sản ở vùng DTTS gần như không được bảo vệ một cách bền vững, khả năng bị xuống cấp, xâm hại là rất lớn. Ngay cả khi có bằng công nhận di tích, di sản thì cũng chưa nhận được những nguồn lực hỗ trợ, bảo vệ kịp thời. Ngày qua ngày, dưới sự tác động của thiên nhiên, thậm chí có những nơi còn chịu ảnh hưởng tiêu cực từ con người, nhiều di tích đang dần trở thành phế tích… phải xếp hàng “chờ” bảo tồn!

Hãy nhìn từ di sản văn hóa Chăm ở vùng Nam Trung Bộ. Những ngọn tháp Chăm – kiệt tác vàng son một thuở của văn hóa Champa, qua thăng trầm của thời cuộc đã bị bào mòn. Nhiều di sản nơi đây đã bị hư hỏng rất nhiều, thậm chí chỉ còn là phế tích. Để lại nỗi tiếc nuối vời vợi của hậu thế khi diện kiến chiêm ngưỡng. Quá trình phục dựng những ngọn tháp Chăm với độ tinh xảo, thì không phải cứ có kinh phí, có niềm đau đáu là có thể làm được. Bởi nếu không có kỹ thuật cao thì quá trình phục dựng càng đi xa giá trị gốc ban đầu của di tích.

Một thực tế hiện nay là, nhận thức của một bộ phận người dân về di tích, di sản chưa thật sâu sắc và toàn diện; ý thức pháp luật chưa cao nên vẫn xảy ra hiện tượng vi phạm di tích và thắng cảnh. Mặt khác, ở cấp quản lý nhà nước, hiện vẫn chưa có cơ chế hỗ trợ về tài chính cho những tổ chức và cá nhân có đóng góp đối với việc bảo tồn và phát huy di sản văn hoá; thiếu đội ngũ cán bộ chuyên môn tại cơ sở, đặc biệt là ở miền núi, vùng sâu, vùng xa…

Câu chuyện của tháp cổ Xốp Lợt ở bản Yên Hòa, xã Mỹ Lý (Kỳ Sơn, Nghệ An) là một trong số đó. Tháp cổ này được cho là xây từ thế kỷ VII, là ngọn tháp lớn nhất và cũng là tháp duy nhất còn sót lại ở vùng biên viễn xa xôi này. Trước đây, ở xã Mỹ Lý có một quần thể tháp cổ, nhưng trải qua thời gian tất cả đều đã bị đổ sập, nay cũng chẳng còn phế tích. Với ngọn tháp hiện tại, xung quanh thân tháp đã bị kẻ xấu đục nhiều lỗ để tìm cổ vật là những bức tượng phật bằng đồng đen. Nằm ở vùng hẻo lánh, một thời gian dài thiếu sự quan tâm, thiếu kinh phí bảo tồn, tháp cổ đã xuống cấp đến nghiêm trọng.

Tập huấn bảo tồn di sản chữ Nôm Dao ở Sơn La. Ảnh minh họa
Tập huấn bảo tồn di sản chữ Nôm Dao ở Sơn La. Ảnh minh họa

Ông Lương Văn Bảy - Chủ tịch UBND xã Mỹ Lý chia sẻ: Tỉnh Nghệ An đã có chủ trương tu bổ, tôn tạo tháp cổ. Hiện tại, tỉnh đang giao Sở Văn hóa và Thể thao đề xuất nguồn vốn, gửi Sở Tài chính thẩm định. Chúng tôi rất thiết tha mong công trình này được tu bổ để không chỉ gìn giữ một công trình văn hóa tâm linh trên địa bàn, mà còn là điểm đến tham quan trong hành trình du lịch trải nghiệm của địa phương.

Để làm tốt công tác bảo tồn di sản là điều vô cùng khó khăn, bởi không chỉ thiếu kinh phí mà nhân lực có chất lượng và công nghệ kỹ thuật cao cũng đang là hai vấn đề rất đau đầu. Nếu như câu chuyện kinh phí được giải quyết bằng các con đường từ ngân sách, từ xã hội hóa thì thiếu nhân sự am tường, thiếu công nghệ hỗ trợ… lại đang vấp phải những vấn đề không đơn giản.

Tỉnh Nghệ An đã có chủ trương tu bổ, tôn tạo tháp cổ. Hiện tại, tỉnh đang giao Sở Văn hóa và Thể thao đề xuất nguồn vốn, gửi Sở Tài chính thẩm định. Chúng tôi rất thiết tha mong công trình này được tu bổ để không chỉ gìn giữ một công trình văn hóa tâm linh trên địa bàn, mà còn là điểm đến tham quan trong hành trình du lịch trải nghiệm của địa phương.

Ông Lương Văn BảyChủ tịch UBND xã Mỹ Lý

Nhiều giá trị di tích sẽ bị tổn hại nếu như hiểu việc phục chế đơn giản là làm mới, hay vá lành các tác phẩm nghệ thuật. Quá trình phục chế các tác phẩm phải tôn trọng từng lớp vật liệu gốc trên hiện vật lịch sử, tôn trọng phong cách nghệ thuật trên từng bức tranh, bức tượng. Tuy nhiên, tại nước ta, hoạt động này đang thiếu cả nhân lực chất lượng và trang thiết bị kỹ thuật cao để đảm bảo tiêu chí làm sao phục chế gần nguyên gốc nhất.

Kỳ vọng từ cơ chế, chính sách

Việc bảo vệ và phục hồi các di sản nói chung trước sự bào mòn của thời gian luôn là công việc vô cùng khó khăn. Tuy nhiên, đó là điều thiết yếu để lưu giữ những giá trị lịch sử văn hóa, nghệ thuật của dân tộc trước nguy cơ bị biến mất theo thời gian.

Trong thời gian qua, công tác phục hồi, bảo vệ, tôn tạo di sản đã có sự can thiệp hiệu quả từ các trung tâm lưu trữ quốc gia. Hiện nay, kỹ thuật phục chế tài liệu ở các trung tâm này đã đạt ở mức chuyên nghiệp cao. Các biện pháp hiện đại và truyền thống cùng được áp dụng, kết hợp giữa đôi bàn tay khéo léo của kỹ thuật viên và công nghệ, nhờ đó hàng vạn trang tài liệu cũ nát đã tìm lại được hình hài, tăng sức sống bền lâu cho tư liệu mang giá trị toàn cầu đang được lưu giữ.

Tỉnh Nghệ An đã có chủ trương tu bổ, tôn tại di tích tháp cổ Xốp Lợt được xây dựng từ khoảng thế kỷ thứ VII
Tỉnh Nghệ An đã có chủ trương tu bổ, tôn tạo di tích tháp cổ Xốp Lợt được xây dựng từ khoảng thế kỷ thứ VII

Ngoài các trung tâm lưu trữ quốc gia, hiện cả nước chỉ có 2 trung tâm tu bổ phục chế thuộc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam và Bảo tàng Lịch sử quốc gia. Các trường mỹ thuật trong nước hiện chưa đào tạo chuyên ngành về phục chế. Hầu hết các cán bộ phục chế là họa sĩ, kỹ sư hóa học nên kiến thức về phục chế cơ bản do tự học, mày mò từ tài liệu nước ngoài. Trong khi khí hậu Việt Nam là nhiệt đới gió mùa, dẫn đến tốc độ hư hại của hiện vật nhanh, nhiều tác phẩm, hiện vật chưa được bảo vệ đúng cách.

Sau 20 năm Luật Di sản văn hóa được ban hành và hơn 10 năm được sửa đổi, bổ sung; sự nghiệp bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa đã và đang được Đảng, Nhà nước ta hết sức quan tâm, ngày càng được sự ủng hộ của đông đảo nhân dân ở khắp mọi miền đất nước. Đó là điều cần thiết, sẽ khắc phục những hạn chế, bất cập, chung chung trong việc quản lý di sản. 

Mới đây, Quốc hội đã thảo luận và sắp tới, luật di sản sửa đổi sẽ có hiệu lực, như thêm một hành lang pháp lý rộng lớn, bền vững hơn cho công cuộc bảo vệ, tôn tạo và phục vụ di sản.

Trước khi Luật di sản sửa đổi có hiệu lực, những hỗ trợ từ Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2021-2030 sẽ thêm một cách làm để công cuộc bảo vệ, gìn giữ, phát huy giá trị di sản sẽ ngày càng có hiệu quả hơn, đi vào chiều sâu hơn, đáp ứng tối đa niềm mong mỏi của người dân vùng có di sản.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.