Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Tiếp cận tự do tín ngưỡng, tôn giáo trong công tác dân tộc: Bảo vệ tín ngưỡng đi liền xóa bỏ hủ tục (Bài 1)

Cù Hương - Khánh Thư - 07:23, 05/12/2023

LTS: Quán triệt chủ trương, đường lối của Đảng về lĩnh vực công tác dân tộc, thực hiện chính sách dân tộc đã đạt được những thành tựu quan trọng trong bảo vệ, đảm bảo tự do tín ngưỡng, tôn giáo ở vùng đồng bào DTTS và miền núi. Các hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo đã và đang đáp ứng nhu cầu tinh thần của đông đảo quần chúng Nhân dân, đóng góp tích cực vào sự phát triển của vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Đồng bào các DTTS có nhiều phong tục, tập quán đã trở thành tín ngưỡng, trong đó có những phong tục lạc hậu không phù hợp trong đời sống hiện đại. Để vun đắp nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, trong quá trình bảo tồn văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc cần kiên trì, kiên quyết xóa bỏ hủ tục.

Cuộc vận động “5 có - 5 không” trong vùng đồng bào dân tộc Mông đã góp phần thàm thay đổi đời sống đồng bào dân tộc Mông ở Sơn La. (Ảnh: V.H)
Cuộc vận động “5 có - 5 không” trong vùng đồng bào dân tộc Mông đã góp phần thay đổi đời sống đồng bào dân tộc Mông ở Sơn La. (Ảnh: V.H)

Vẫn còn tình trạng về niềm tin lạc hậu

Tín ngưỡng là niềm tin của con người được thể hiện thông qua những lễ nghi gắn liền với phong tục, tập quán truyền thống để mang lại sự bình an về tinh thần cho cá nhân và cộng đồng. Mỗi tín ngưỡng đều ra đời trong bối cảnh xã hội nhất định, được cộng đồng thừa nhận và tự giác tuân thủ.

Tuy nhiên, bên cạnh những giá trị tích cực, có những phong tục, tập quán, thói quen đã được lưu truyền qua rất nhiều thế hệ cho đến ngày hôm nay, đã không còn phù hợp. Một bộ phận đồng bào không nhận thức rõ, không phân biệt được đâu là những phong tục tập quán tốt đẹp cần phải lưu giữ, phát huy; đâu là những yếu tố đã lỗi thời, lạc hậu, có hại cần phải được xóa bỏ.

Ở vùng đồng bào DTTS và miền núi, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, có những tín ngưỡng từng một thời để lại những hệ lụy rất đau lòng, đến nay dù đã được xóa bỏ nhưng vẫn còn ám ảnh. Như ở xã Trà Cang (Nam Trà My, Quảng Nam), đồng bào Xê Đăng từng có hủ tục, sau khi sinh con, nếu người mẹ không may bị chết thì đứa bé phải bị chôn theo mẹ. Đồng bào tin rằng, nếu để cháu bé lại thì “hồn ma người mẹ sẽ về tìm con”, cháu bé sẽ là điềm gở mang đến nhiều điều xấu cho bản làng.

Cũng có những tập tục không phù hợp, tạo áp lực về kinh tế đối với đồng bào DTTS. Đơn cử ở vùng đồng bào dân tộc Mông, tập quán mổ nhiều trâu, nhiều bò trong đám tang đến nay vẫn duy trì ở một số địa phương, với niềm tin rằng, càng mổ nhiều thì người thân khi khi sang thế giới bên kia với tổ tiên sẽ có cuộc sống ấm no, sung túc. Nhưng sau tang sự, nhà khá giả thì hao hụt một khoản chi phí rất lớn; còn với hộ nghèo, hộ cận nghèo thì mắc một khoản nợ.

Tín ngưỡng là niềm tin của con người được thể hiện thông qua những lễ nghi gắn liền với phong tục, tập quán truyền thống để mang lại sự bình an về tinh thần cho cá nhân và cộng đồng. (Trong ảnh: Lễ cầu mùa là một trong những tập quán xã hội gắn liền với tín ngưỡng của người Dao Tiền xã Đôn Phong, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn )
Tín ngưỡng là niềm tin của con người được thể hiện thông qua những lễ nghi gắn liền với phong tục, tập quán truyền thống để mang lại sự bình an về tinh thần cho cá nhân và cộng đồng. (Trong ảnh: Lễ cầu mùa là một trong những tập quán xã hội gắn liền với tín ngưỡng của người Dao Tiền xã Đôn Phong, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn )

Gia đình ông Hờ A Của, ở bản Sơn Tra, xã Nà Bó (Mai Sơn, Sơn La) là một ví dụ. Là hộ nghèo của bản Sơn Tra, khi người thân mất, ông đã phải vay mượn khắp nơi mua bằng được 2 con trâu mộng, 1 con bò để làm đám theo đúng phong tục. Xong xuôi việc hiếu, để có tiền trả nợ, 2 vợ chồng phải cật lực làm đủ mọi công việc, nhiều lúc phải ăn củ sắn, củ mài trong hơn 2 năm mới tích góp đủ tiền để trả nợ.

Những niềm tin lạc hậu của đồng bào các dân tộc, đang từng bước được xóa bỏ từ nỗ lực tuyên truyền, vận động của các cấp, các ngành, chính quyền các địa phương. Tuy nhiên, hiện vẫn còn đó nhiều hủ tục trong đồng bào DTTS chưa được xóa bỏ, sẽ khó xóa bỏ nếu tiếp cận không đúng.

Theo TS. Vũ Thị Hà, cán bộ Phòng Nghiên cứu – Sưu tầm – Phim Dân tộc học (Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam), xét ở góc độ tôn giáo, tín ngưỡng, thông qua hiệu quả vô hình không chứng minh được bằng khoa học, một bộ phận đồng bào vẫn tin vào sức mạnh của thần linh và các loại ma. Đối với họ, những ốm đau, tai ương là sự cảnh báo về những việc làm không đúng, những vi phạm của con người... để từ đó, con người phải cậy nhờ, cầu xin các vị thần linh trợ giúp. Với những nhận thức đó, họ không chối bỏ các nghi lễ mà chỉ điều chỉnh để các nghi lễ phù hợp hơn với hoàn cảnh của riêng mình.

Lấy cái đẹp dẹp cái xấu

Quan điểm nhất quán của Đảng, Nhà nước ta là tôn trọng, bảo vệ quyền tự do tín ngưỡng của Nhân dân, nhưng kiên quyết bài trừ hủ tục lạc hậu làm ảnh hưởng tới sức khỏe, cản trở sự phát triển kinh tế - xã hội. Để đưa chủ trương đó vào cuộc sống, nhiều địa phương vùng đồng bào DTTS và miền núi đã có những cách làm sáng tạo, vừa lưu giữ được bản sắc văn hóa, trong đó có tín ngưỡng truyền thống, vừa xóa bỏ được hủ tục trong đời sống của đồng bào DTTS.

Như ở Sơn La, là địa phương có 633 bản người Mông, trong đó có 9 xã thuần dân tộc Mông sinh sống, với 19 nghìn hộ, khoảng 119 nghìn người, chiếm 12,9% dân số toàn tỉnh. Từ tháng 3/2007, sau Hội nghị bí thư chi bộ, trưởng bản, già làng, trưởng dòng họ, Người có uy tín, Ủy ban MTTQ tỉnh Sơn La đã tham mưu với Ban Thường vụ Tỉnh ủy triển khai cuộc vận động “5 có - 5 không” trong vùng đồng bào dân tộc Mông. Một trong “5 không” của cuộc vận động là không hủ tục lạc hậu, trong đó có hủ tục ma chay.

Hát múa mừng lễ vào nhà mới của dân tộc Lào. (Ảnh Tào Đạt)
Hát múa mừng lễ vào nhà mới của dân tộc Lào. (Ảnh Tào Đạt)

Trên thực tế, cũng như các dân tộc khác, tang ma của đồng bào bào Mông là một nghi lễ thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, là sự tri ân giữa người sống với người đã mất. Trong tang ma, đồng bào Mông có những tập quán tốt đẹp như: Khi bố mẹ qua đời, mỗi người con trai, con gái đều phải cho bố mẹ một bộ quần áo mới, một con lợn làm của cải mang về dưới âm để làm ăn; bà con làng xóm mỗi người mang sang một thồ thóc, một chai rượu, một bó hương để làm lễ phúng viếng;…

Với cách làm “gạn đục, khơi trong”, cuộc vận động “5 có - 5 không” của tỉnh Sơn La đã tập trung tuyên truyền đồng bào giữ gìn, phát huy những tập tục tốt đẹp; đồng thời thay đổi trong phúng viếng đám tang không đi lễ, trả lễ bằng đại gia súc gây tốn kém; thực hiện đưa người chết vào áo quan ngay khi làm lễ tang tại nhà; không tổ chức đám tang dài ngày (không quá 48 tiếng); không giết mổ nhiều gia súc…

Việc xóa bỏ những hủ tục trong ma chay đầu tiên là mang lại lợi ích cho đồng bào, trước hết về kinh tế. Như chia sẻ của anh Pùa A Vư, ở bản Căng Tỵ, xã Chiềng Khừa (Mộc Châu, Sơn La), làm đám tang theo hướng văn minh, tiến bộ đỡ tốn kém rất nhiều.

Anh Vư chia sẻ, năm 2009, khi bố mất, gia đình anh mổ 4 con bò, 1 con trâu, chi phí khoảng 100 triệu đồng. Trong 5 ngày để tang, mỗi ngày gia đình mổ 3 con lợn, cộng các chi phí khác hết gần 19 triệu đồng. Tính chung trong 5 ngày làm ma, tổng chi phí gia đình bỏ ra gần 150 triệu đồng. Nhưng nếu làm ma theo cuộc vận động “5 có - 5 không”, chỉ để tang 2 ngày, cho người mất vào áo quan; không mổ trâu, bò, lợn thì tổng chi phí chỉ hết khoảng 30 – 40 triệu đồng mà vẫn bày tỏ được đạo lý với người đã khuất.

Dẫn chứng của anh Pùa A Vư là một thực tế sinh động của việc bảo tồn văn hóa truyền thống gắn liền với xóa bỏ hủ tục trong đồng bào DTTS. Những năm qua, với chính sách đầu tư, hỗ trợ của Nhà nước, đời sống kinh tế cũng như tinh thần của đồng bào các dân tộc đã được nâng lên rõ rệt; những tín ngưỡng tốt đẹp của đồng bào đã được gìn giữ, phát huy.

Tuy nhiên, làm thế nào để đồng bào vừa lưu giữ được bản sắc văn hóa, trong đó có tín ngưỡng truyền thống, vừa xóa bỏ được hủ tục cần một nhận thức đúng, đầy đủ và sâu sắc hơn nữa của các cấp, các ngành trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện chiến lược công tác dân tộc; từ đó có giải pháp để tiếp tục đáp ứng tốt hơn nhu cầu tín ngưỡng truyền thống của đồng bào các dân tộc, đúng quan điểm, chủ trương của Đảng về văn hóa trong giai đoạn hiện nay.

Việt Nam là quốc gia có hệ thống tín ngưỡng vô cùng phong phú. Hiện nay, ở Việt Nam có 50.703 cơ sở tín ngưỡng, trong đó khoảng 3.000 di tích gắn với cơ sở tín ngưỡng, tôn giáo, một số di tích được UNESCO ghi danh là di sản thế giới, như: Tín ngưỡng Thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ, Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ của người Việt.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Những năm qua, tỉnh Khánh Hoà dành nhiều sự quan tâm cho giáo dục miền núi, đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ học sinh có điều kiện ăn ở ổn định. Ngoài các chính sách theo quy định của Chính phủ, tỉnh Khánh Hòa thực hiện hỗ trợ chi phí từ khi học mẫu giáo đến tốt nghiệp đại học; hỗ trợ gạo, miễn, giảm học phí…; tặng quà, học bổng từ các tổ chức chính trị xã hội, cá nhân trong và ngoài tỉnh dành cho học sinh, sinh viên DTTS.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.