Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Thánh đường Hồi giáo- kiến trúc độc đáo và tráng lệ

Lương Định - Ngọc Ánh - 16:16, 17/08/2021

Thánh đường là trung tâm tổ chức các hoạt động văn hóa, xã hội và tâm linh của cộng đồng Hồi giáo. Tại TP. Hồ Chí Minh có 4.537 tín đồ Hồi giáo sinh hoạt tâm linh tại 15 ngôi thánh đường (Masjid) và tiểu thánh đường (Su rao). Đây là những công trình kiến trúc tôn giáo đặc trưng, độc đáo, được xây dựng thật uy nghi, tráng lệ.

Chính điện Thánh đường Jamiul Muslimin 52 Nguyễn Văn Trỗi, Quận Phú Nhuận (TP. Hồ Chí Minh)
Chính điện Thánh đường Jamiul Muslimin 52 Nguyễn Văn Trỗi, Quận Phú Nhuận (TP. Hồ Chí Minh)

Kiến trúc theo quan niệm tôn giáo

Cộng đồng người Chăm ở nước ta có hai tôn giáo chính: người Chăm đạo Bà ni tập trung chủ yếu ở hai tỉnh miền Trung (Ninh Thuận, Bình Thuận); người Chăm Islam (Đạo Hồi) tập trung ở miền Nam (An Giang, TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Tây Ninh). Người Chăm Islam theo Hồi giáo chính thống, thuộc dòng Sun ni, nên ít bị pha trộn, vẫn giữ được nếp sống, phong tục, tập quán, tín ngưỡng truyền thống và thường xuyên có mối liên hệ giao lưu với thế giới Hồi giáo trong khu vực như Campuchia, Malaysia. Islam theo tiếng Ả rập có ý nghĩa là sự phục tùng vâng lệnh, tuân theo đó là danh từ ghép từ chữ Ikhlas và Salam tức bình an, thuần khiết.

Tại TP. Hồ Chí Minh, người Chăm Islam sống tập trung thành những khu dân cư nhỏ. Mỗi khu vực đều có những công trình kiến trúc được xây dựng theo quan niệm tôn giáo để sinh hoạt tâm linh hành lễ, hội họp, đó là những ngôi thánh đường (Masjid) và tiểu thánh đường (Su rao). Những ngôi thánh đường và tiểu thánh đường Hồi giáo đều được xây dựng rất kỳ công, đồ sộ, mang vẻ đẹp uy nghi, huyền bí với biểu tượng trăng lưỡi liềm, tượng trưng cho Âm lịch đạo Hồi và ngôi sao năm cánh tượng trưng cho sự tuân theo ý Allah (Đấng Toàn Năng, hay Thượng đế).

Chính điện Thánh đường Jamai Al Muslim số 66 Đông Du, Quận 1 (TP. Hồ Chí Minh)
Chính điện Thánh đường Jamai Al Muslim số 66 Đông Du, Quận 1 (TP. Hồ Chí Minh)

Trong số những công trình kiến trúc Hồi giáo kể trên có 2 ngôi thánh đường được xây dựng lâu đời nhất, nguy nga nhất, đó là Thánh đường Masjd Al Ra him (ở 45 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Quận 1), do tín đồ người Hồi giáo Malaysia xây dựng vào năm 1885 và Thánh đường Jamain Al Muslimin (còn gọi là Thánh đường Đông Du) ở 66 Đông Du, Quận 1) được cộng đồng Hồi giáo người Ấn Độ xây dựng vào năm 1935. Đây là 2 ngôi thánh đường có phong cách kiến trúc độc đáo, ấn tượng, mang đậm dấu ấn Hồi giáo vùng Nam Á, được xây dựng rất kỳ công với những ngọn tháp cao vút, chỏm cầu hình búp sen, hình củ hành, vòm cuốn cửa nhọn đầu hình lá bồ đề là những đặc trưng lâu đời nhất của kiến trúc Hồi giáo.

Ngôi chính điện (nhà nguyện) là hạng mục chính của thánh đường. Nhà nguyện có hình chữ nhật hoặc hình vuông, rộng rãi, thoáng mát, tráng lệ, đủ sức chứa nghìn tín đồ tập trung xếp hàng ngang hành lễ cầu nguyện mỗi ngày. Sàn nhà nguyện được trải thảm có họa tiết hoa văn rất cầu kỳ, có tác dụng lót cho đầu gối các tín đồ khi hành lễ ở tư thế quỳ, cúi lạy đầu luôn chạm sàn. Bên cạnh lối vào chính điện là một bể nước dành riêng cho những nam tín đồ lấy nước để thanh tẩy, trước khi bước vào hành lễ cầu nguyện. Chỉ nam tín đồ mới được hành lễ cầu nguyện trong phòng chính, còn nữ tín đồ hành lễ cầu nguyện ở hành lang thánh đường.

Điểm nhấn khác biệt trong kiến trúc của thánh đường so với các tôn giáo khác như Phật giáo, Thiên Chúa giáo đó là ngôi chính điện thánh đường Hồi giáo không hề có bàn thờ, hay tượng, ảnh thờ. Bởi theo quan niệm Hồi giáo chỉ công nhận một Đấng Toàn Năng duy nhất đó là Thánh Allah. Nhưng Allah không có hình dạng cụ thể, là Đấng vô hình có mặt ở khắp mọi nơi. Bởi vậy nên nội thất chính điện thánh đường Hồi giáo hoàn toàn trống trải. Tuy nhiên, nếu du khách tham quan chính điện thánh đường sẽ ấn tượng với hai điểm nhấn đặc biệt, đó là một hốc lõm trên bức tường gọi là Mihrab và một cái bục gọi là Minbar.

Bức tranh Thánh địa Mecca ở Ả Rập Xê Út, thủ đô tinh thần thế giới Hồi giáo luôn được treo trang trọng trong những ngôi chính điện thánh đường
Bức tranh Thánh địa Mecca ở Ả Rập Xê Út, thủ đô tinh thần thế giới Hồi giáo luôn được treo trang trọng trong những ngôi chính điện thánh đường

Mihrab là hốc lõm trên bức tường chính điện thường được gọi là bức tường cầu nguyện (Qib la) được xây dựng nằm về hướng Tây là hướng Thánh địa Mecca. Thánh địa Mecca là một thành phố nằm ở vùng đồng bằng Tihamah thuộc Ả Rập Xê Út, nơi nhà tiên tri Muhammad (người sáng lập Islam) sinh ra và lần đầu được Thượng Đế tiết lộ về kinh Kô ran (Qu ran). Khi Muhammad tạ thế, hốc lõm tượng trưng cho sự hiện diện của Ngài và thông qua Ngài là sự hiện diện của Allah, nên các tín đồ khi hành lễ hướng về hốc lõm cũng có nghĩa là hướng về Thánh địa Mecca linh thiêng. Chính vì thế, chi tiết hốc lõm trở thành tính nguyên tắc bất di bất dịch trong kiến trúc thánh đường Hồi giáo. Minbar là một kiểu bục bằng gỗ, hoặc được xây bằng xi măng, ốp đá quý cao cấp, có tay vịn như chiếc ngai nằm chếch về phía bên trái. Trước Mihrab (hốc lõm) là nơi dành cho vị giáo cả (ông Tuôn) giảng kinh, diễn thuyết trước các tín đồ.

Độc đáo và tráng lệ

Những công trình kiến trúc thánh đường Hồi giáo luôn toát lên một vẻ đẹp ẩn dấu sự huyền bí, với những chi tiết trang trí công phu, cầu kỳ, tinh tế và tráng lệ. Theo nhận xét của nhiều kiến trúc sư, yếu tố góp phần tạo nên phong cách độc đáo, ấn tượng, uy nghi, tráng lệ của các thánh đường Hồi giáo ở TP. Hồ Chí Minh nói riêng, Nam Bộ nói chung, đó là những mái vòm, ngọn tháp đặc trưng. Đây là hai yếu tố quan trọng tạo nên sắc diện rất riêng, rất khác biệt, với sự mềm mại, thanh thoát về đường nét và sự thanh cao thoát tục về tâm linh của thánh đường Hồi giáo.

Chính điện Thánh đường Jamiul Islamiyah (Nancy) 459 Trần Hưng Đạo, Quận 1 (TP. Hồ Chí Minh)
Chính điện Thánh đường Jamiul Islamiyah (Nancy) 459 Trần Hưng Đạo, Quận 1 (TP. Hồ Chí Minh)

Những thánh đường ở TP. Hồ Chí Minh thường có một mái vòm lớn ở trung tâm với những chóp nhô cao hình củ hành. Ngoài mái vòm thì đường nét vòm cũng được sử dụng phổ biến trong các hạng mục công trình của thánh đường. Mái vòm rất đa dạng về kiểu dáng, thường được thể hiện với các dạng vòm, nhưng cạnh của nó đều được khoét thành nhiều vòm nhỏ với hai nửa hợp lại tại đỉnh vòm, tạo thành những chóp nhọn rất ấn tượng. Mái vòm của thánh đường rất phổ biến trong kiến trúc, cho ta liên tưởng đến quan niệm về “trời tròn, đất vuông” từ xa xưa của người phương Đông.

Nhà nghiên cứu kiến trúc về tôn giáo Nguyễn Đệ khi viết về kiến trúc và trang trí thánh đường Hồi giáo có nhận xét, những ngọn tháp thánh đường Hồi giáo ở TP. Hồ Chí Minh chịu ảnh hưởng của kiến trúc Ấn Độ rất đồ sộ và vươn cao. Hầu hết trên thân tháp đều có hoa văn, họa tiết trang trí bằng kỹ thuật đắp nổi, khắc chìm, hay ốp gạch có hoa văn khá công phu, tinh tế. Chính sự kết hợp tinh tế của cả hai loại hình kiến trúc và trang trí mỹ thuật đã tạo nên vẻ đẹp trong dáng dấp thân tháp vừa vững chãi, vừa mềm mại, tao nhã như thoát tục của một nơi hành lễ thiêng liêng nhất.

Một buổi hành lễ của các nam tín đồ Hồi giáo trong chính điện thánh đường (Ảnh chụp trước thời điểm TP. Hồ Chí Minh bùng phát dịch Covid-19)
Một buổi hành lễ của các nam tín đồ Hồi giáo trong chính điện thánh đường (Ảnh chụp trước thời điểm TP. Hồ Chí Minh bùng phát dịch Covid-19)

Đạo Hồi nghiêm cấm sử dụng hình tượng người, động vật, nên trong nghệ thuật trang trí thánh đường chỉ chủ yếu tập trung vào những họa tiết về thực vật như các loài hoa, lá, dây xoắn, dây leo và các hình học tròn, vuông, chữ nhật, đa giác, đường gợn sóng, hình ngôi sao, hình vòm, trăng lưỡi liềm...Trong đó nổi bật nhất chính là biểu tượng vành trăng khuyết và ngôi sao năm cánh, được trang trí với nhiều dạng khác nhau. Ngoài ra, việc sử dụng nghệ thuật thư pháp trang trí các thánh đường, với những tác phẩm thư pháp của các nhà thư pháp Hồi giáo thể hiện ở dạng chữ Ả Rập lấy từ kinh Ko ran tạo thành những tác phẩm nghệ thuật rất độc đáo, được cộng đồng tín đồ ưa chuộng. Trong chính điện thánh đường cũng được treo rất nhiều chiếc đồng hồ được viết bằng chữ Ả Rập, vừa để các tín đồ biết được thời gian cầu nguyện bắt buộc 5 lần mỗi ngày, vừa là vật trang trí.

Biểu tượng trăng lưỡi liềm trong kiến trúc và trang trí thánh đường Hồi giáo
Biểu tượng trăng lưỡi liềm trong kiến trúc và trang trí thánh đường Hồi giáo


Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Lãnh đạo tỉnh Cà Mau thăm và chúc mừng Ban Trị sự Phật giáo và Thường trực Hội đoàn kết sư sãi yêu nước tỉnh

Lãnh đạo tỉnh Cà Mau thăm và chúc mừng Ban Trị sự Phật giáo và Thường trực Hội đoàn kết sư sãi yêu nước tỉnh

Vừa qua, đoàn lãnh đạo tỉnh Cà Mau do ông Trần Văn Hiện 0 Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh làm Trưởng đoàn đến thăm và chúc mừng Ban Trị sự Phật giáo và Thường trực Hội đoàn kết sư sãi yêu nước tỉnh nhân mùa Phật Đản Phật lịch 2567. Tham gia cùng đoàn có đại diện Ban Dân vận Tỉnh ủy; lãnh đạo Công an tỉnh; Ban Tôn giáo tỉnh.
Tin nổi bật trang chủ
Chất vấn Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc về lĩnh vực công tác dân tộc: Thẳng thắn, trách nhiệm, nắm chắc vấn đề, sâu sát với thực tiễn

Chất vấn Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc về lĩnh vực công tác dân tộc: Thẳng thắn, trách nhiệm, nắm chắc vấn đề, sâu sát với thực tiễn

“Đồng chí Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc, mặc dù lần đầu tiên trả lời chất vấn nhưng đã chuẩn bị tốt nội dung, nắm chắc vấn đề, sâu sát với thực tiễn, tập trung trả lời vào các vấn đề mà đại biểu Quốc hội quan tâm, giải trình khá đầy đủ các vấn đề còn bất cập, hạn chế, đồng thời, đề xuất phương hướng nhằm khắc phục những bất cập trong lĩnh vực phụ trách. Qua chất vấn và trả lời chất vấn đã làm rõ thêm trách nhiệm của Chính phủ, Ủy ban Dân tộc và các Bộ, ngành, cơ quan có liên quan trong việc thực hiện chính sách dân tộc”. Đó là phát biểu của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ khi kết luận nội dung chất vấn về lĩnh vực công tác dân tộc tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV.
Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị Hà Sỹ Đồng: Cần sớm tháo gỡ vướng mắc liên quan đến cơ chế, chính sách

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị Hà Sỹ Đồng: Cần sớm tháo gỡ vướng mắc liên quan đến cơ chế, chính sách

Tiếng nói từ cơ sở - Minh Thu - 2 giờ trước
Theo báo cáo của Sở Kế hoạch và Đầu tư, nguồn vốn Trung ương bố trí cho các Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021 - 2025 là 1.501,025 tỷ đồng.
Yên Bái: Thực hiện thắng lợi các mục tiêu giảm nghèo

Yên Bái: Thực hiện thắng lợi các mục tiêu giảm nghèo

Chính sách dân tộc - Hải Khánh - 4 giờ trước
Để thực hiện hiệu quả công tác giảm nghèo, những năm qua, tỉnh Yên Bái đã dành nhiều nguồn lực và giải phải tập trung đầu tư trọng điểm vào vùng “lõi nghèo". Cùng với các chính sách của Trung ương, tỉnh cũng đã ban hành nhiều chính sách đặc thù nhằm hỗ trợ người dân nơi đây phát triển sản xuất, tạo sinh kế, thu nhập bền vững, nâng cao chất lượng sống.
Giải ngân vốn đầu tư công 5 tháng đầu năm đạt hơn 20% kế hoạch

Giải ngân vốn đầu tư công 5 tháng đầu năm đạt hơn 20% kế hoạch

Kinh tế - PV - 4 giờ trước
Bộ Tài chính vừa ban hành văn bản số 5646/BTC-ĐT về tình hình thanh toán vốn đầu tư nguồn ngân sách nhà nước (NSNN) lũy kế 4 tháng, ước thực hiện 5 tháng kế hoạch năm 2023.
Thủ tướng chỉ đạo thực hiện các giải pháp bảo đảm cung ứng điện

Thủ tướng chỉ đạo thực hiện các giải pháp bảo đảm cung ứng điện

Tin tức - PV - 7 giờ trước
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 517/CĐ-TTg ngày 6/6/2023 về việc thực hiện các giải pháp bảo đảm cung ứng điện mùa khô năm 2023 và thời gian tới.
ASEAN Para Games 12: Đoàn thể thao Việt Nam đã có gần 130 huy chương

ASEAN Para Games 12: Đoàn thể thao Việt Nam đã có gần 130 huy chương

Thể thao - PV - 7 giờ trước
Tính đến 21h15 ngày 6/6, Đoàn Thể thao Người Khuyết tật Việt Nam đã có 36 HCV, 35 HCB và 56 HCĐ, đứng vị trí thứ 3 bảng tổng sắp huy chương ASEAN Para Games 12.
Nóng tình trạng tranh chấp nguồn nước do hạn hán kéo dài

Nóng tình trạng tranh chấp nguồn nước do hạn hán kéo dài

Thời gian gần đây, trên địa bàn tỉnh Lào Cai không có mưa khiến cho mực nước tại các sông suối, ao hồ cạn kiệt. Khan hiếm nguồn nước dẫn đến việc liên tiếp xảy ra các vụ mâu thuẫn, tranh chấp nguồn nước giữa người dân với người dân, giữa người dân với công ty cấp nước…
Đồng bào DTTS hài lòng, tin tưởng về nội dung trả lời chất vấn của Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT Hầu A Lềnh trước Quốc hội

Đồng bào DTTS hài lòng, tin tưởng về nội dung trả lời chất vấn của Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT Hầu A Lềnh trước Quốc hội

Sự kiện - Bình luận - Lê Vũ - Bảo Trần - 7 giờ trước
Ngày 6 - 7/6, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc (UBDT) Hầu A Lềnh đã trả lời chất vấn trước Quốc hội (Kỳ họp thứ 5, Khóa XV). Đông đảo cử tri cả nước, đặc biệt là đồng bào DTTS rất quan tâm đến sự kiện này. Nhiều nơi vùng sâu, vùng xa cả gia đình tập trung lại để theo dõi, cập nhật thông tin trong sự phấn khởi.
Quảng Bình: Tổ chức tuyển sinh vào lớp 10 THPT năm học 2023 - 2024

Quảng Bình: Tổ chức tuyển sinh vào lớp 10 THPT năm học 2023 - 2024

Giáo dục - Khánh Ngân - 7 giờ trước
Sáng 7/6, 12.856 em học sinh THCS ở Quảng Bình đã bước vào kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT năm học 2023 - 2024. Trong buổi sáng, các thí sinh đã dự thi 2 môn Ngữ Văn và Tiếng anh, buổi chiều các em bước vào thi môn Toán.
Quảng Ninh: Phát động Tháng hành động vì trẻ em và tiếp nhận Quỹ Bảo trợ trẻ em năm 2023

Quảng Ninh: Phát động Tháng hành động vì trẻ em và tiếp nhận Quỹ Bảo trợ trẻ em năm 2023

Xã hội - Mỹ Dung - 7 giờ trước
Sáng 7/6, tại Tp. Hạ Long, UBND tỉnh Quảng Ninh tổ chức Lễ phát động Tháng hành động vì trẻ em, khai mạc hoạt động Hè, tiếp nhận Quỹ Bảo trợ trẻ em tỉnh Quảng Ninh năm 2023.
Lào Cai đưa Trung tâm dịch vụ hành chính công tại Cửa khẩu Kim Thành vào hoạt động

Lào Cai đưa Trung tâm dịch vụ hành chính công tại Cửa khẩu Kim Thành vào hoạt động

Tin tức - Trọng Bảo - 10 giờ trước
Bắt đầu từ ngày 7/6, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Lào Cai đưa Trung tâm tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính vào vận hành tại Cửa khẩu Quốc tế đường bộ số II Kim Thành. Đây là một trong các hợp phần của dự án cửa khẩu số mà tỉnh Lào Cai đang tập trung xây dựng.
Nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội giúp phụ nữ khởi nghiệp

Nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội giúp phụ nữ khởi nghiệp

Xã hội - Mai Hương - 14 giờ trước
Trong thời gian qua, Ngân hàng Chính sách xã hội (CSXH) chi nhánh tỉnh Đắk Lắk đã phối hợp chặt chẽ với Hội Liên hiệp Phụ nữ các cấp trên địa bàn để triển khai thực hiện hiệu quả các chương trình tín dụng CSXH. Góp phần quan trọng giúp phụ nữ có điều kiện để phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững.