Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Thăm "thủ phủ" đèn ông sao trước thềm Tết Trung thu

Vũ Mừng - 18:03, 05/08/2024

Nằm cách thành phố Nam Định chưa đầy 10 km, thôn Báo Đáp (xã Hồng Quang, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định) nức tiếng cả nước với nghề làm đèn ông sao truyền thống. Trên mảnh đất ấy, những mạch nguồn văn hóa dân gian vẫn đang được nối dài, để Tết Trung thu thêm đậm đà sắc màu dân tộc.

Tại làng nghề Báo Đáp, mọi người ở lứa tuổi nào cũng đều có thể tham gia làm đèn ông sao
Người dân làng nghề Báo Đáp, ở nhiều lứa tuổi đều có thể tham gia làm đèn ông sao

Nơi Tết Trung thu đến sớm

Ghé thăm Báo Đáp những ngày này, nhiều người hẳn sẽ cực kỳ ấn tượng với những khoảnh sân nhỏ đầy ắp những chồng đèn ông sao lên tới hàng trăm, hàng ngàn chiếc. Hình ảnh những cụ già mải mê ngồi cắt sợi, đôi bàn tay thoăn thoắt ngồi phết hồ dán cùng các em nhỏ, hay sự tỉ mỉ của những chàng thanh niên khi cuốn dây kim tuyến làm thành vòng tròn của chiếc đèn dần trở thành nét riêng đặc biệt của mảnh đất này.

Ngay từ những năm 60 của thế kỷ trước, nghề làm đèn ông sao đã trở thành nghề đem lại nguồn thu nhập chính cho người dân nơi đây. Ở thời điểm đó, Hợp tác xã đứng ra quản lý, tổ chức các xã viên sản xuất và giới thiệu sản phẩm. Đến năm 1973 - 1974, tuy không còn ai quản lý, nhưng người dân vẫn giữ nghề rồi đưa thôn Báo Đáp trở thành “thủ phủ” đèn ông sao lớn nhất miền Bắc.

Hơn 30 năm gắn bó với nghề làm đèn, ông Nguyễn Văn Tháp tâm sự: “Hiếm có miền quê nào của tỉnh Nam Định lại được đón tết Trung thu sớm như ở Báo Đáp. Cách Rằm tháng Tám chừng một tháng, thương lái đã đổ về gom hàng. Ai yêu thích đồ chơi Trung thu truyền thống mà tìm về đây thì đều được coi là người nhà”.

Nâng niu chiếc đèn ông sao trên tay, ông Tháp giới thiệu: “Vật liệu làm đèn khá đơn giản gồm có tre nứa, giấy bóng kính và xương cây đay làm cán. Không giống như các sản phẩm khác, đèn ông sao của làng Báo Đáp được làm hoàn toàn theo phương pháp thủ công”.

Để làm được một chiếc đèn ông sao người thợ phải xác định được kích thước của đèn, sau đó bắt đầu lên khung, dán giấy bóng kính và cuối cùng là đóng gói sản phẩm. Từng công đoạn một, dù nhỏ đến đâu cũng đòi hỏi sự tỉ mẩn, kiên trì qua đôi bàn tay khéo léo của người thợ.

Cũng theo các hộ dân của làng nghề, để làm ra những chiếc đèn ông sao đẹp, bắt đầu từ tháng Giêng, người dân thôn Báo Đáp phải tìm mua những cây nứa, cây vầu từ khắp các tỉnh như: Cao Bằng, Thanh Hóa, Nghệ An, Lạng Sơn… Rồi phải đưa xuống ao ngâm chừng 1-2 tháng cho “chín”. Có như thế nan đèn mới có đủ độ dẻo, khi uốn chiếc đèn sẽ căng phồng, không bị gãy.

Để cho ra đời một chiếc đèn ông sao hoàn thiện, người dân làng nghề sẽ có trên 60 lần thao tác “nhấc lên, đặt xuống” mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự tỉ mẩn, tâm huyết.
Để cho ra đời một chiếc đèn ông sao hoàn thiện, người dân làng nghề sẽ có trên 60 lần thao tác “nhấc lên, đặt xuống” mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự tỉ mẩn, tâm huyết.

Đèn ông sao được chia làm 3 loại, loại lớn có đường kính 50 cm, loại vừa 40 cm và loại nhỏ 30 cm. Do kích cỡ đèn khác nhau nên khi chẻ nan, người thợ phải phân loại rõ ràng. Phần vòng ngoài cùng của đèn được làm từ những nan tre mảnh được quấn tua rua giấy nhuộm các màu tươi sáng, rực rỡ. Giấy bóng màu được cắt thành những cánh sao đều tăm tắp để sẵn thành từng bó. Người thợ chỉ cần quệt hồ dán lên bộ khung tre thật cẩn thận sao cho vừa mà cánh không bị bong.

Để cho ra đời một chiếc đèn ông sao hoàn thiện, người dân làng nghề sẽ có trên 60 lần thao tác “nhấc lên, đặt xuống” mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự tỉ mẩn, tâm huyết.

Giữ nghề truyền thống

Vào những hôm nắng to, người Báo Đáp thường đưa đèn ra hong nắng, để sản phẩm của mình thêm đẹp, thêm bóng. Nào đèn to, đèn nhỏ, đèn xanh, đèn vàng... đủ màu sắc sặc sỡ được dàn ra cả khoảng sân trước nhà thẳng đều tăm tắp. Đôi khi người ta còn thấy chúng nằm vắt vẻo trên bờ rào hay đong đưa trên những sợi dây chăng bên giếng nước.

Từ những vật liệu đơn giản sau nhiều công đoạn đã trở thành chiếc đèn lung linh nhiều màu sắc
Từ những vật liệu đơn giản sau nhiều công đoạn đã trở thành chiếc đèn lung linh nhiều màu sắc

Nhưng điều khiến người ta phải lưu luyến nhiều nhất, có lẽ là hình ảnh những chiếc xe đạp của các mẹ, các chị chầm chậm tiến ra đường quốc lộ với hàng chục chiếc đèn rực rỡ buộc ở phía sau. Mỗi chuyến xe đi hàng lại thấy Trung thu về gần thêm một đoạn.

Đã có những thời điểm, trước sức ép của các loại đồ chơi Trung thu ngoại nhập nghề làm đèn ông sao của Báo Đáp đứng trước nguy cơ mai một. Thế rồi nhiều năm gần đây, khi các giá trị văn hóa truyền thống được quan tâm và phát huy trở lại, thì mặt hàng đồ chơi Trung thu được làm thủ công cũng tìm thấy được vị thế vốn có của mình. Và rồi những chiếc đèn ông sao lại có thể nuôi sống người làm nghề.

Có những năm số sản phẩm của toàn thôn lên tới 2 triệu chiếc cung cấp đi khắp các tỉnh thành trên cả nước
Có những năm số sản phẩm của toàn làng nghề lên tới 2 triệu chiếc cung cấp đi khắp các tỉnh thành trên cả nước

Bà Nguyễn Thị Chăm người dân trong thôn kể, với gần chục người trong gia đình cùng làm, mỗi mùa Trung thu gia đình bà sản xuất và bán ra được khoảng 10.000 - 30.000 chiếc đèn, giá cả trung bình giao cho thương lái từ 3.500 - 4.500 đồng/chiếc mang lại nguồn thu nhập ổn định cho gia đình. Có những năm số sản phẩm của toàn thôn lên tới 2 triệu chiếc cung cấp đi khắp các tỉnh thành trên cả nước. 

Mùa Trung thu năm ngoái, trong thôn cũng có tới hơn ba chục hộ gắn bó với nghề, số hộ quay trở lại làm đèn đang có xu hướng tăng dần theo từng năm.

Tuy vậy, hiện nay trong thôn chưa có cơ sở hay đại lý nào đứng ra thu mua, tiêu thụ sản phẩm mà chủ yếu do các hộ gia đình chủ động tìm đầu ra. Thế nhưng, khi được hỏi, các hộ làm nghề trong làng vẫn khẳng định sẽ tiếp tục sản xuất, quyết không bỏ nghề và coi đó như tài sản vô giá của những thế hệ đi trước trong làng đã để lại.

Tin nổi bật trang chủ
Mang thanh xuân lên miền biên ải

Mang thanh xuân lên miền biên ải

Tôi chưa từng trải qua niềm phơi phới của những con người trẻ, mang thanh xuân lên miền biên ải để lập thân lập nghiệp. Nhưng khi gặp gỡ rồi giã biệt về xuôi, trong tôi cũng đã bừng lên khát vọng cống hiến và dấn thân; như những ca từ bay bổng, lãng mạn mà mình đã từng ngân nga: “Đừng hỏi Tổ quốc đã làm gì cho ta. Mà hãy hỏi ta đã làm gì cho Tổ quốc hôm nay”.
Kiên Giang: Thăm, chúc Tết Chôl Chnăm Thmây sư sãi, Người có uy tín tại các chùa Khmer

Kiên Giang: Thăm, chúc Tết Chôl Chnăm Thmây sư sãi, Người có uy tín tại các chùa Khmer

Chính sách Dân tộc - Tào Đạt - Tiến Vinh - 6 phút trước
Nhân dịp Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây của đồng bào dân tộc Khmer, ngày 4/4, Đoàn công tác của Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Kiên Giang, do Đại tá Doãn Đình Tránh - Phó Chính ủy, làm Trưởng đoàn, đã đến thăm, chúc Tết các vị sư sãi, Người có uy tín tại các điểm chùa Khmer trên địa bàn biên giới thuộc huyện Giang Thành và Tp. Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang.
Sóc Trăng: Khánh thành cụm công nghiệp có thể tạo việc làm cho 10.000 lao động

Sóc Trăng: Khánh thành cụm công nghiệp có thể tạo việc làm cho 10.000 lao động

Kinh tế - Tào Đạt - 18 phút trước
Cụm công nghiệp Xây Đá B tại huyện Châu Thành (tỉnh Sóc Trăng) rộng 54 ha, có vốn đầu tư hạ tầng gần 900 tỷ đồng, dự kiến sẽ tạo việc làm cho khoảng 10.000 lao động.
U17 Việt Nam xuất sắc cầm hòa U17 Australia: Điểm nhấn từ tinh thần và bản lĩnh

U17 Việt Nam xuất sắc cầm hòa U17 Australia: Điểm nhấn từ tinh thần và bản lĩnh

Thể thao - Giải trí - Hoàng Minh - 25 phút trước
Đội tuyển U17 Việt Nam đã có màn ra quân ấn tượng tại Vòng chung kết U17 châu Á 2025 khi cầm hòa đối thủ mạnh U17 Australia với tỷ số 1-1. Trận đấu diễn ra tại sân vận động Prince Mohammed (Jordan) đã chứng kiến một màn trình diễn quả cảm, đầy nỗ lực của các cầu thủ trẻ áo đỏ.
Đóng góp của Việt Nam tại Hội đồng Nhân quyền: Thiết thực và trách nhiệm

Đóng góp của Việt Nam tại Hội đồng Nhân quyền: Thiết thực và trách nhiệm

Tin tức - Hoàng Minh - 25 phút trước
Trong nhiệm kỳ 2023 - 2025 tại Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc, Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò là một quốc gia tích cực, chủ động và có trách nhiệm trong việc thúc đẩy các giá trị nhân quyền trên phạm vi toàn cầu.
Tổng trị giá xuất nhập khẩu hàng hóa trong tháng 3/2025 đạt 75,39 tỷ USD

Tổng trị giá xuất nhập khẩu hàng hóa trong tháng 3/2025 đạt 75,39 tỷ USD

Kinh tế - Hoàng Minh - 1 giờ trước
Theo thông tin từ Cục Hải quan, trong tháng 3/2025, tổng trị giá xuất nhập khẩu hàng hóa đạt 75,39 tỷ USD, tăng 18,2% (tương ứng tăng 11,62 tỷ USD) so với tháng trước; tính từ 01/01-15/3/2025 đạt 162,78 tỷ USD, tăng 12% tương ứng tăng 17,46 tỷ USD so với cùng kỳ năm 2024.
Ðường Hồ Chí Minh trên biển Cà Mau là Di tích Quốc gia đặc biệt

Ðường Hồ Chí Minh trên biển Cà Mau là Di tích Quốc gia đặc biệt

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 4/4, có những thông tin đáng chú ý sau: Ðường Hồ Chí Minh trên biển Cà Mau là Di tích Quốc gia đặc biệt. Chùa Dơi Sóc Trăng. Những người con của bản. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Kon Tum: Người có uy tín khẳng định vai trò nơi bản làng

Kon Tum: Người có uy tín khẳng định vai trò nơi bản làng

Dân tộc - Tôn giáo - Minh Thu - 3 giờ trước
Giai đoạn 2023 - 2027, toàn tỉnh Kon Tum có 620 Người có uy tín trong đồng bào DTTS. Với những đóng góp thầm lặng, những Người có uy tín đã và đang chung tay, góp sức cùng với cấp ủy, chính quyền địa phương và đồng bào các dân tộc xây dựng quê hương Kon Tum ngày càng phát triển.
Tổng thống Hoa Kỳ: Cuộc điện đàm với Tổng Bí thư Tô Lâm rất hiệu quả

Tổng thống Hoa Kỳ: Cuộc điện đàm với Tổng Bí thư Tô Lâm rất hiệu quả

Thời sự - PV - 4 giờ trước
Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump chia sẻ cuộc điện đàm với Tổng Bí thư Tô Lâm là rất hiệu quả và khẳng định mong muốn gặp lại.
Việt Nam sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm với Burundi

Việt Nam sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm với Burundi

Thời sự - PV - 20:15, 04/04/2025
Chiều 4/4, tại trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã hội kiến Tổng thống Cộng hòa Burundi Évariste Ndayishimiye đang có chuyến thăm chính thức Việt Nam từ ngày 3 - 6/4.
Lãnh đạo Đảng, Nhà nước viếng đồng chí Khamtay Siphandone

Lãnh đạo Đảng, Nhà nước viếng đồng chí Khamtay Siphandone

Thời sự - PV - 19:17, 04/04/2025
Sáng 4/4, tại Hà Nội, Đoàn đại biểu cấp cao Đảng, Nhà nước Việt Nam do Chủ tịch nước Lương Cường dẫn đầu, Đoàn đại biểu cấp cao Chính phủ Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dẫn đầu và Đoàn đại biểu cấp cao Quốc hội Việt Nam do Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định dẫn đầu đã viếng và ghi sổ tang tưởng niệm đồng chí Khamtay Siphandone, nguyên Chủ tịch Đảng Nhân dân Cách mạng Lào, nguyên Chủ tịch nước Lào.
Cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài cùng thành phố mang tên Bác và đất nước vươn mình

Cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài cùng thành phố mang tên Bác và đất nước vươn mình

Sự kiện - Bình luận - Vũ Thị Huỳnh Mai (Chủ nhiệm Ủy ban về người Việt Nam ở nước ngoài TP. Hồ Chí Minh) - 18:31, 04/04/2025
Kế thừa và phát huy tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc, tại buổi gặp mặt với cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài mừng xuân 2025, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh “Bên cạnh những nỗ lực ở trong nước, Đảng và Nhà nước hết sức trân trọng những đóng góp quý báu của cộng đồng người Việt Nam ở khắp nơi trên thế giới cho công cuộc phát triển đất nước hiện nay”. Với chủ trương nhất quán của Đảng và Nhà nước đối với cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài nói chung và hơn 3 triệu người Việt Nam ở nước ngoài có liên hệ với TP. Hồ Chí Minh nói riêng, công tác về người Việt Nam ở nước ngoài luôn được lãnh đạo Đảng và Nhà nước dành sự quan tâm đặc biệt.