Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người nghệ nhân dành cả cuộc đời bên khung dệt

PV - 14:51, 12/11/2018

Trong khuôn khổ Ngày hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch các dân tộc vùng Đông Bắc lần thứ X diễn ra tại tỉnh Vĩnh Phúc vừa qua, chúng tôi có dịp gặp nghệ nhân Trạc Thị Ngọn dân tộc Cao Lan, bản Khe Nghè, xã Lục Sơn, huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang. Dù đã 80 tuổi nhưng với tình yêu của bà dành cho nghề dệt thổ cẩm đang thắp sáng niềm tin cho thế hệ trẻ tiếp nối nghề truyền thống. 

Trạc Thị Ngọn Nghệ nhân Trạc Thị Ngọn dành cả cuộc đời bên khung dệt, vải.

Sinh ra và lớn lên ở vùng quê bạt ngàn những nương bông, tuổi thơ của bà Ngọn đã gắn liền với khung dệt, sợi vải và những tấm thổ cẩm đầy sắc màu. Bà Ngọn kể lại, khi còn nhỏ, bà thường trốn mẹ học lỏm kéo sợi, tranh thủ lúc người lớn vắng nhà là mày mò tập dệt, vì người Cao Lan có tục kiêng trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, đàn ông đến gần khung cửi.

Trong câu chuyện kể với chúng tôi về con đường lưu giữ nghề dệt của dân tộc, bà Ngọn không quên nhắc lại kỷ niệm ngày bà đi lấy chồng. Năm bà lấy chồng, nhà nghèo nên quần áo cưới không có đôi dải yếm. Vì thế mẹ bà đã khóc. Bởi người Cao Lan quan niệm, con gái mới lớn, lập gia đình lần đầu phải đeo đôi dải yếm. Nếu không có dải yếm, coi như tái giá”. Từ đó, bà luôn đau đáu hoàn thiện kỹ năng dệt thổ cẩm, thêu hoa văn, cố gắng không để các con, cháu gái trong dòng họ về nhà chồng thiếu trang phục truyền thống trong ngày cưới.

Theo bà Ngọn, bộ quần áo của người Cao Lan có ba màu chủ đạo là chàm, nâu và đen. Các họa tiết gần gũi với cuộc sống sinh hoạt, lao động như hình quả trám, hoa hồi, cây đa, chim bồ câu… được thêu tay, từng mũi chỉ đều tăm tắp mà không lộ gấu vải. Vì vậy, muốn dệt được tấm vải đẹp phải dành từ 12 đến 14 ngày, hoàn thiện, trang trí họa tiết bộ quần áo dài của nữ mất vài tháng hoặc cả năm.

Tuy nhiên, vào khoảng những năm 70, do nhiều người dân tộc Cao Lan xuống núi định cư làm ăn sinh sống đã tác động rất lớn đến nghề thêu, dệt thổ cẩm của đồng bào. Trong làng, số người biết đến nghề thêu, dệt thổ cẩm chỉ đếm trên đầu ngón tay, những sản phẩm thổ cẩm truyền thống thay bằng những bộ trang phục hiện đại. Người trẻ không còn nhiệt tình với khung cửi, thêu, dệt thổ cẩm; người biết giữ nghề thêu, dệt thổ cẩm truyền thống không còn nhiều, khiến bà Ngọn trăn trở, suy nghĩ.

Năm 2006, UBND huyện Lục Nam đầu tư dự án khôi phục và phát triển nghề thêu, dệt thổ cẩm ở bản Khe Nghè. Tranh thủ cơ hội, bà Ngọn đã cùng một số phụ nữ có tuổi trong thôn biết nghề thêu, dệt thổ cẩm của đồng bào Cao Lan đã thành lập một Câu lạc bộ (CLB)  thêu, dệt thổ cẩm.

Khi CLB thêu, dệt thổ cẩm ở Lục Ngạn được thành lập, ngoài vốn kiến thức được bà và mẹ truyền dạy thì bà Ngọn còn tìm đến các tỉnh có đông đồng bào Cao Lan sinh sống như: Tuyên Quang, Bắc Kạn, Cao Bằng, Phú Thọ... để học hỏi, sưu tầm những mẫu áo váy xưa về nghiên cứu cách thêu rồi truyền đạt cho những thành viên trong CLB.

Bà Ngọn chia sẻ: “Ban đầu, lớp học rất đông thành viên tham gia, chủ yếu là phụ nữ có tuổi trong thôn. Sau dần, một số phụ nữ đành bỏ vì bận công việc gia đình. Lúc này, tôi lại đi đến “gõ cửa” từng nhà tìm hiểu tâm tư nguyện vọng, rồi thuyết phục, vận động các hội viên trong CLB ra lớp”.

Sau một thời gian dài, với sự nhiệt tình chỉ bảo, hướng dẫn của bà Ngọn về cách làm ra vải thổ cẩm, rồi cách thêu từng chi tiết hoa văn trên quần áo, nhiều người đã thêu, dệt thành thạo thổ cẩm và CLB lại đông vui hơn. CLB Thêu, dệt thổ cẩm ở thôn Khe Nghè đã sản xuất được nhiều sản phẩm thêu, dệt như: quần áo dân tộc, vỏ gối, khăn trải bàn, tranh treo tường, túi thơm, khăn tay, túi trầu, khăn chùm đầu của dân tộc Cao Lan. Hiện nay, CLB có gần 100 thành viên, chia làm 3 nhóm. CLB đã đóng góp rất lớn trong việc truyền dạy, bảo tồn nghề truyền thống của địa phương.

Với tâm huyết, nhiệt tình trong việc truyền dạy nghề thêu, dệt thổ cẩm của đồng bào Cao Lan, bà Trạc Thị Ngọn đã nhận được nhiều giấy khen, bằng khen của xã, huyện và tỉnh. Năm 2015, bà Ngọn được Nhà nước công nhận là Nghệ nhân Ưu tú vì đã có cống hiến xuất sắc trong giữ gìn và phát huy di sản văn hóa của dân tộc.

HỒNG MINH

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.