Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nghề nghiệp - Việc làm

Người Mông xứ Thanh làm giấy dó đón Tết

Quỳnh Chi - 10:45, 05/02/2021

Làm giấy dó từ cây rừng thờ cúng tổ tiên là một phong tục độc đáo của người Mông ở miền núi Thanh Hóa. Sản vật này được đồng bào xem là vật linh thiêng không thể thiếu trên bàn thờ gia tiên của mỗi gia đình trong dịp Tết cổ truyền.

Bột giấy được phơi trên khung bằng vải. Trước khi phơi, khung được rửa sạch để bột giấy không bị dính bụi bẩn ảnh hưởng đến độ kết dính, chất lượng giấy.
Bột giấy được phơi trên khung bằng vải. Trước khi phơi, khung được rửa sạch để bột giấy không bị dính bụi bẩn ảnh hưởng đến độ kết dính, chất lượng giấy.

Ngày giáp tết Nguyên đán, chúng tôi trở lại Mường Lát, huyện vùng cao biên giới phía Tây tỉnh Thanh Hóa tìm hiểu về cuộc sống, phong tục tập quán đón tết Nguyên đán của đồng bào Mông nơi đây. Như dự định, điểm đến của chúng tôi là xã Pù Nhi để tìm hiểu về những nét văn hóa độc đáo làm giấy dó của đồng bào Mông mỗi khi Tết đến, Xuân về.

Theo anh Lầu Văn Ly, chuyên viên Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Mường Lát, cũng là người Mông sống ở xã Pù Nhi, bao đời nay, giấy dó trở thành vật linh thiêng, được xem như linh hồn người Mông, gắn với văn hóa Tết của người Mông. Do đó, mỗi dịp năm mới đến, dù là gia đình giàu hay nghèo đều phải có giấy dó mới để thay trên xử ca (bàn thờ).Thiêng liêng vậy, nên giấy phải do chính những phụ nữ làm thủ công từ các loại cây rừng, mặc dù thị trường hiện nay, có nhiều loại giấy đẹp, nhưng không thể thay thế.

Bà Thao Thị Cho, bản Cá Nọi, xã Pù Nhi, người có kinh nghiệm làm giấy 40 năm nay chia sẻ, từ thời con gái đã được các mẹ, các bà dạy cách làm giấy dó truyền thống, nên giờ chỉ cần nhìn, bà đã biết cây nứa, cây vầu nào sẽ làm ra loại giấy đẹp. Bà bảo, hằng năm cứ vào khoảng đầu tháng Chạp, dù bận bịu phụ nữ trong bản vẫn phải dành thời gian làm giấy, đặc biệt còn phải tranh thủ những ngày có nắng để phơi giấy. Bà Cho cũng cho hay, những ngày qua từ mờ sáng bà đã dậy vào rừng tìm nguyên liệu. Theo bà, những cây giang, cây vầu là nguyên liệu chính để làm giấy. Cây được chọn phải đang thì bánh tẻ, có lóng đẹp, không bị sâu, chặt bỏ đốt, chỉ lấy phần lóng dài. Ngoài ra, còn phải tìm được các loại cây có nhiều nhớt để tạo chất kết dính. “Không biết làm giấy, cũng có nghĩa rằng, không thể trở thành người phụ nữ Mông thực thụ”, bà nói.

 Nguyên liệu sau khi nấu được vớt ra cho lên thớt đập thật nhuyễn.
Nguyên liệu sau khi nấu được vớt ra cho lên thớt đập thật nhuyễn.

Chứng kiến mới thấy, làm giấy thật công phu và trải qua nhiều công đoạn. Lấy được nguyên liệu về nhà, những người phụ nữ dùng dao tước bỏ phần vỏ màu xanh bên ngoài, lấy phần ruột trắng bên trong, chẻ thành từng thanh nhỏ như chiếc đũa rồi rửa sạch, sau đó cho vào nồi gang nấu cùng với loại vỏ cây tạo nhớt trong 12 giờ. Khi đó, nguyên liệu trong nồi đã thành mềm nhừ.

Nấu nguyên liệu làm giấy dó như nấu bánh chưng, phải luôn canh chừng không được để cạn nước, cháy xém. Sau khi nấu, vớt nguyên liệu ra cho lên thớt gỗ đập nhuyễn. Việc đập nguyên liệu cũng rất quan trọng, vì nguyên liệu càng mềm, càng nhỏ, độ mịn giấy thành phẩm càng cao.

Bước tiếp theo, ngâm các nguyên liệu vào trong nước, rồi lọc đi lọc lại, bỏ phần bã để cho ra phần nước cốt mịn nhất. Công đoạn lọc lấy hỗn hợp làm giấy thật tỉ mỉ, như một sự thử thách lòng kiên nhẫn của người phụ nữ Mông. Nếu lọc sơ sài chất lượng giấy không mịn. Nhưng nếu lọc kỹ quá, độ kết dính giảm ảnh hưởng đến chất lượng. Phơi phải được nắng mới cho ra những cuộn giấy trắng, mịn và đẹp.

Phần nước cốt này sẽ được tưới lên khuôn làm bằng vải để phơi ngoài trời nắng. Nắng to từ 1 - 2 ngày là bà con đã có những cuộn giấy thật đẹp để dùng trong ngày Tết.

Sau khi phơi khô, giấy bản được cất giữ cẩn thận dùng thay bàn thờ để đón năm mới.
Sau khi phơi khô, giấy bản được cất giữ cẩn thận dùng thay bàn thờ để đón năm mới.

Thường mỗi tấm giấy thành phẩm có kích thước 1,2m x 1,5m. Mỗi gia đình dịp Tết làm 3 - 5 tấm giấy. Người Mông sử dụng giấy dó vào những việc quan trọng, nhất là thay xử ca (bàn thờ) vào ngày 30 Tết. Xử ca đơn giản gồm, một tấm giấy dài khoảng 30cm, rộng khoảng 20cm, được treo trên tường nhà đối diện hướng từ cửa chính đi vào. Trên xử ca còn đính 3 nhúm lông gà. Ngoài ra, giấy dó còn được dùng trong các nghi lễ, cúng tế, đám ma… Người Mông quan niệm, nó như vật linh thiêng kết nối giữa thế giới người sống với các linh hồn người đã chết.

Cũng là người con của đồng bào Mông, ông Hơ Văn Sáu, Phó Chủ tịch xã Pù Nhi, hiểu và trân trọng phong tục của dân tộc. Ông Sáu cho biết: Phong tục tự làm giấy của đồng bào dân tộc Mông ở đây đã có từ lâu đời. Cứ thế hệ này truyền cho thế hệ sau, nên hầu hết phụ nữ đều biết làm giấy. Giấy dó là vật linh thiêng không thể thiếu trong đời sống văn hóa, cũng như các hoạt động tâm linh của đồng bào. Đây cũng là một nét văn hóa độc đáo cần bảo tồn và phát triển.

Hiện nay, đời sống vật chất người dân ở địa phương vẫn còn nhiều khó khăn. Nhưng người Mông rất coi trọng truyền thống văn hóa của dân tộc. “Bà con quan niệm, ngày Tết, có thể thiếu thịt cá, hay quần áo mới, nhưng không thể thiếu giấy dó tự làm đặt trên thờ cúng tổ tiên. Thật may, đó cũng là điều mà chính quyền địa phương coi trọng và khuyến khích”, Phó Chủ tịch xã Hơ Văn Sáu cho hay.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Gốm cổ Sa Huỳnh hồi sinh

Gốm cổ Sa Huỳnh hồi sinh

Quảng Ngãi được xem là cái nôi của Văn hóa Sa Huỳnh. Đối với cư dân Sa Huỳnh, đồ gốm đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống hàng ngày và sinh hoạt tâm linh. Chính vì thế, gốm Sa Huỳnh đã có một thời vàng son, phát triển rực rỡ. Trải qua hàng ngàn năm, nghề gốm cổ Sa Huỳnh “lụi” dần và có nguy cơ bị mai một. Để bảo tồn nghề truyền thống của cha ông, chính quyền địa phương cùng những người thợ làm gốm yêu nghề đã cố gắng níu giữ nhằm phục dựng và hồi sinh dòng gốm cổ.
Tin nổi bật trang chủ
OCOP – nâng tầm sản phẩm nông nghiệp xứ Nghệ

OCOP – nâng tầm sản phẩm nông nghiệp xứ Nghệ

Kinh tế - An Yên - 8 giờ trước
Thành công sau 5 năm xây dựng Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) ở Nghệ An, không chỉ là 558 sản phẩm OCOP được công nhận (520 sản phẩm 3 sao, 37 sản phẩm 4 sao và 1 sản phẩm 5 sao); mà hơn hết là đã góp phần thay đổi tư duy, nhận thức của mỗi người dân, khơi dậy tiềm năng, thế mạnh của mỗi vùng đất… để những sản phẩm nông nghiệp được nâng tầm.
Sắc màu văn hóa dân tộc Mông ở Cao Bằng

Sắc màu văn hóa dân tộc Mông ở Cao Bằng

Sắc màu 54 - Thúy Hồng-Thanh Thuận - 8 giờ trước
Dân tộc Mông ở Cao Bằng chiếm hơn 10% dân số toàn tỉnh, gồm 3 nhóm Mông trắng, Mông hoa và Mông đen. Hiện nay, đồng bào Mông ở Cao Bằng luôn có ý thức giữ gìn, bảo tồn và phát huy bản sắc dân tộc...
Thành công từ nuôi lợn trong hang đá

Thành công từ nuôi lợn trong hang đá

Kinh tế - Hà Việt Lâm - 9 giờ trước
Học xong cấp 3, anh Đinh Văn Sơn ở xóm Sơn Lập, xã Cao Sơn, huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình từng đi làm thuê nhiều nơi để kiếm sống. Cuộc sống nay đây mai đó, luôn trong cảnh thiếu trước hụt sau. Sau khi bàn với vợ, Sơn quyết định về quê lập nghiệp bằng việc làm chuồng nuôi lợn rừng và lợn bản địa.
Sẻ chia khó khăn với trẻ em DTTS có hoàn cảnh khó khăn khu vực biên giới

Sẻ chia khó khăn với trẻ em DTTS có hoàn cảnh khó khăn khu vực biên giới

Nhịp cầu nhân ái - Trọng Bảo - 9 giờ trước
Bộ đội Biên phòng tỉnh Lào Cai vừa tổ chức ra mắt mô hình “Mẹ đỡ đầu” cho các em học sinh có hoàn cảnh khó khăn, là con em đồng bào DTTS ở khu vực biên giới.
Bắc Giang tập huấn chính sách pháp luật về đất đai cho đồng bào DTTS

Bắc Giang tập huấn chính sách pháp luật về đất đai cho đồng bào DTTS

Tin tức - Mạnh Cường - 9 giờ trước
Thực hiện Tiểu dự án 4, Dự án 5, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 (Chương trình MTQG 1719), Ban Dân tộc tỉnh Bắc Giang đã phối hợp UBND huyện Lục Ngạn tổ chức 15 lớp tập huấn “Nội dung cơ bản, chính sách hỗ trợ trực tiếp cho hộ gia đình, cá nhân trong chính sách pháp luật về đất đai vùng đồng đồng bào DTTS và miền núi”.
Tin trong ngày - 18/3/2024

Tin trong ngày - 18/3/2024

Bản tin trong ngày của Báo Dân tộc và Phát triển, ngày 18/3, có những thông tin đáng chú ý sau: 50 triệu tin nhắn rác, 50.000 thuê bao lừa đảo bị chặn mỗi tháng. Số hóa gần 10.000 cây sầu riêng tại Đắk Lắk . Người truyền dạy tri thức dân gian dân tộc Dao cho lớp trẻ. Cùng các thông tin khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Lào Cai đã giải ngân được gần 1.000 tỷ đồng vốn đầu tư công

Lào Cai đã giải ngân được gần 1.000 tỷ đồng vốn đầu tư công

Thời sự - Trọng Bảo - 9 giờ trước
Theo báo cáo của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Lào Cai, tính đến ngày 15/3, giá trị giải ngân vốn đầu tư công của tỉnh đạt 910 tỷ đồng, bằng 18% kế hoạch giao năm 2024.
Thanh Hóa: Công bố Lễ hội “Sết Boóc Mạy” là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Thanh Hóa: Công bố Lễ hội “Sết Boóc Mạy” là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Sắc màu 54 - Hà Khải - 9 giờ trước
Ngày 17/3, UBND huyện Như Thanh (tỉnh Thanh Hoá) đã long trọng tổ chức Lễ công bố quyết định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc công nhận Lễ hội “Sết Boóc Mạy” xã Cán Khê là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
Hướng tới Đại hội đại biểu các DTTS tỉnh Kiên Giang lần thứ IV năm 2024: Tiếp tục khơi thông động lực phát triển vùng đồng bào DTTS

Hướng tới Đại hội đại biểu các DTTS tỉnh Kiên Giang lần thứ IV năm 2024: Tiếp tục khơi thông động lực phát triển vùng đồng bào DTTS

Trang địa phương - Như Tâm - 9 giờ trước
Cùng với các địa phương vùng đồng bào DTTS và miền núi trên cả nước, tỉnh Kiên Giang đang tích cực triển khai công tác chuẩn bị tổ chức Đại hội đại biểu các DTTS cấp huyện, cấp tỉnh lần thứ IV- năm 2024. Là tỉnh duy nhất khu vực Đồng bằng sông Cửu Long có biên giới đất liền, biển và hải đảo, cũng là tỉnh có đông đồng bào DTTS sinh sống; tỉnh Kiên Giang xác định, đây là đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng, từ đó tiếp tục khơi dậy quyết tâm của cả hệ thống chính trị và ý chí của đồng bào các dân tộc, đóng góp vào sự phát triển bền vững vùng đồng bào DTTS của tỉnh. Báo Dân tộc và Phát triển đã có cuộc phỏng vấn ông Nguyễn Lưu Trung, Phó Chủ tịch UBND tỉnh - Trưởng Ban Chỉ đạo Đại hội đại biểu các DTTS tỉnh Kiên Giang lần IV năm 2024, xung quanh nội dung này.
Hậu Giang: Phá thành công một chuyên án làm tiền giả lớn

Hậu Giang: Phá thành công một chuyên án làm tiền giả lớn

Pháp luật - Tào Đạt - Thế Phong - 9 giờ trước
Tối 18/3, phòng An ninh điều tra Công an tỉnh Hậu Giang cho biết vừa phối hợp các phòng nghiệp vụ phá thành công chuyên án “Làm, tàng trữ, lưu hành tiền giả” liên tỉnh, thu giữ số lượng lớn tiền giả tương đương hơn 640 triệu đồng.
Quảng Ngãi: Đổi mới cách làm đối với sản phẩm OCOP

Quảng Ngãi: Đổi mới cách làm đối với sản phẩm OCOP

Kinh tế - T.Nhân-H.Trường - 9 giờ trước
Quảng Ngãi vừa ban hành Kế hoạch thực hiện Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) năm 2024. Theo đó, tỉnh yêu cầu đổi mới cách làm đối với các sản phẩm OCOP như tập trung phát triển các sản phẩm chế biến, chế biến sâu, sản phẩm truyền thống gắn với lợi thế, tiềm năng của địa phương, các sản phẩm được thị trường ưa chuộng và đón nhận.