Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nghề nghiệp - Việc làm

Người Mông xứ Thanh làm giấy dó đón Tết

Quỳnh Chi - 10:45, 05/02/2021

Làm giấy dó từ cây rừng thờ cúng tổ tiên là một phong tục độc đáo của người Mông ở miền núi Thanh Hóa. Sản vật này được đồng bào xem là vật linh thiêng không thể thiếu trên bàn thờ gia tiên của mỗi gia đình trong dịp Tết cổ truyền.

Bột giấy được phơi trên khung bằng vải. Trước khi phơi, khung được rửa sạch để bột giấy không bị dính bụi bẩn ảnh hưởng đến độ kết dính, chất lượng giấy.
Bột giấy được phơi trên khung bằng vải. Trước khi phơi, khung được rửa sạch để bột giấy không bị dính bụi bẩn ảnh hưởng đến độ kết dính, chất lượng giấy.

Ngày giáp tết Nguyên đán, chúng tôi trở lại Mường Lát, huyện vùng cao biên giới phía Tây tỉnh Thanh Hóa tìm hiểu về cuộc sống, phong tục tập quán đón tết Nguyên đán của đồng bào Mông nơi đây. Như dự định, điểm đến của chúng tôi là xã Pù Nhi để tìm hiểu về những nét văn hóa độc đáo làm giấy dó của đồng bào Mông mỗi khi Tết đến, Xuân về.

Theo anh Lầu Văn Ly, chuyên viên Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Mường Lát, cũng là người Mông sống ở xã Pù Nhi, bao đời nay, giấy dó trở thành vật linh thiêng, được xem như linh hồn người Mông, gắn với văn hóa Tết của người Mông. Do đó, mỗi dịp năm mới đến, dù là gia đình giàu hay nghèo đều phải có giấy dó mới để thay trên xử ca (bàn thờ).Thiêng liêng vậy, nên giấy phải do chính những phụ nữ làm thủ công từ các loại cây rừng, mặc dù thị trường hiện nay, có nhiều loại giấy đẹp, nhưng không thể thay thế.

Bà Thao Thị Cho, bản Cá Nọi, xã Pù Nhi, người có kinh nghiệm làm giấy 40 năm nay chia sẻ, từ thời con gái đã được các mẹ, các bà dạy cách làm giấy dó truyền thống, nên giờ chỉ cần nhìn, bà đã biết cây nứa, cây vầu nào sẽ làm ra loại giấy đẹp. Bà bảo, hằng năm cứ vào khoảng đầu tháng Chạp, dù bận bịu phụ nữ trong bản vẫn phải dành thời gian làm giấy, đặc biệt còn phải tranh thủ những ngày có nắng để phơi giấy. Bà Cho cũng cho hay, những ngày qua từ mờ sáng bà đã dậy vào rừng tìm nguyên liệu. Theo bà, những cây giang, cây vầu là nguyên liệu chính để làm giấy. Cây được chọn phải đang thì bánh tẻ, có lóng đẹp, không bị sâu, chặt bỏ đốt, chỉ lấy phần lóng dài. Ngoài ra, còn phải tìm được các loại cây có nhiều nhớt để tạo chất kết dính. “Không biết làm giấy, cũng có nghĩa rằng, không thể trở thành người phụ nữ Mông thực thụ”, bà nói.

 Nguyên liệu sau khi nấu được vớt ra cho lên thớt đập thật nhuyễn.
Nguyên liệu sau khi nấu được vớt ra cho lên thớt đập thật nhuyễn.

Chứng kiến mới thấy, làm giấy thật công phu và trải qua nhiều công đoạn. Lấy được nguyên liệu về nhà, những người phụ nữ dùng dao tước bỏ phần vỏ màu xanh bên ngoài, lấy phần ruột trắng bên trong, chẻ thành từng thanh nhỏ như chiếc đũa rồi rửa sạch, sau đó cho vào nồi gang nấu cùng với loại vỏ cây tạo nhớt trong 12 giờ. Khi đó, nguyên liệu trong nồi đã thành mềm nhừ.

Nấu nguyên liệu làm giấy dó như nấu bánh chưng, phải luôn canh chừng không được để cạn nước, cháy xém. Sau khi nấu, vớt nguyên liệu ra cho lên thớt gỗ đập nhuyễn. Việc đập nguyên liệu cũng rất quan trọng, vì nguyên liệu càng mềm, càng nhỏ, độ mịn giấy thành phẩm càng cao.

Bước tiếp theo, ngâm các nguyên liệu vào trong nước, rồi lọc đi lọc lại, bỏ phần bã để cho ra phần nước cốt mịn nhất. Công đoạn lọc lấy hỗn hợp làm giấy thật tỉ mỉ, như một sự thử thách lòng kiên nhẫn của người phụ nữ Mông. Nếu lọc sơ sài chất lượng giấy không mịn. Nhưng nếu lọc kỹ quá, độ kết dính giảm ảnh hưởng đến chất lượng. Phơi phải được nắng mới cho ra những cuộn giấy trắng, mịn và đẹp.

Phần nước cốt này sẽ được tưới lên khuôn làm bằng vải để phơi ngoài trời nắng. Nắng to từ 1 - 2 ngày là bà con đã có những cuộn giấy thật đẹp để dùng trong ngày Tết.

Sau khi phơi khô, giấy bản được cất giữ cẩn thận dùng thay bàn thờ để đón năm mới.
Sau khi phơi khô, giấy bản được cất giữ cẩn thận dùng thay bàn thờ để đón năm mới.

Thường mỗi tấm giấy thành phẩm có kích thước 1,2m x 1,5m. Mỗi gia đình dịp Tết làm 3 - 5 tấm giấy. Người Mông sử dụng giấy dó vào những việc quan trọng, nhất là thay xử ca (bàn thờ) vào ngày 30 Tết. Xử ca đơn giản gồm, một tấm giấy dài khoảng 30cm, rộng khoảng 20cm, được treo trên tường nhà đối diện hướng từ cửa chính đi vào. Trên xử ca còn đính 3 nhúm lông gà. Ngoài ra, giấy dó còn được dùng trong các nghi lễ, cúng tế, đám ma… Người Mông quan niệm, nó như vật linh thiêng kết nối giữa thế giới người sống với các linh hồn người đã chết.

Cũng là người con của đồng bào Mông, ông Hơ Văn Sáu, Phó Chủ tịch xã Pù Nhi, hiểu và trân trọng phong tục của dân tộc. Ông Sáu cho biết: Phong tục tự làm giấy của đồng bào dân tộc Mông ở đây đã có từ lâu đời. Cứ thế hệ này truyền cho thế hệ sau, nên hầu hết phụ nữ đều biết làm giấy. Giấy dó là vật linh thiêng không thể thiếu trong đời sống văn hóa, cũng như các hoạt động tâm linh của đồng bào. Đây cũng là một nét văn hóa độc đáo cần bảo tồn và phát triển.

Hiện nay, đời sống vật chất người dân ở địa phương vẫn còn nhiều khó khăn. Nhưng người Mông rất coi trọng truyền thống văn hóa của dân tộc. “Bà con quan niệm, ngày Tết, có thể thiếu thịt cá, hay quần áo mới, nhưng không thể thiếu giấy dó tự làm đặt trên thờ cúng tổ tiên. Thật may, đó cũng là điều mà chính quyền địa phương coi trọng và khuyến khích”, Phó Chủ tịch xã Hơ Văn Sáu cho hay.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.