Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người giữ lửa cho Pồn Pôông xứ Mường

PV - 09:22, 12/03/2018

Đối với đồng bào Mường ở huyện miền núi Ngọc Lặc của tỉnh Thanh Hóa, Pồn Pôông được xem là loại hình văn hóa đặc sắc rất riêng, chứa ẩn nhiều điều thú vị và gắn liền với cuộc sống bao đời của đồng bào nơi đây.

Nghệ nhân Phạm Thị Tắng. Nghệ nhân Phạm Thị Tắng.

Để lưu giữ và trao truyền loại hình văn hóa này, nghệ nhân Phạm Thị Tắng ở xã Cao Ngọc, huyện Ngọc Lặc đã dành nhiều tâm huyết để bảo tồn, phát huy văn hóa Pồn Pôông.

Cứ đến tháng 3 âm lịch, mùa hoa bông trắng nở, báo hiệu mùa lễ hội Pồn Pôông trở về trên các bản vùng cao tỉnh Thanh Hóa. Trong tiếng Mường, “Pồn” có nghĩa là chơi, vờn, nhảy múa; “Pôông” có nghĩa là bông, hoa. “Pồn Pôông” tức là lễ thưởng hoa, chơi hoa xung quanh cây bông để cầu cho bản Mường no ấm, ngô lúa đầy bồ, con người hạnh phúc. Pồn Pôông là loại dân ca nghi lễ, thần linh vừa mang tính chất giao duyên trai gái, vừa cầu phúc... Hoa bông trắng tượng trưng cho tình yêu lứa đôi, vì thế đây còn là lễ hội giao duyên gắn với nhiều câu chuyện tình lãng mạn.

Mặc dù đã hơn 70 tuổi, nhưng đối với nghệ nhân Phạm Thị Tắng vẫn nhớ đầy đủ các chi tiết của loại hình nghệ thuật này. Thời nhỏ bà đã nghe ông bà, cha mẹ mình hát, múa, diễn trò Pồn Pôông, rồi bà học thuộc làu. Mỗi lần ru em ngủ, đi chơi, đi lên rẫy, đi làm đồng hay đi lễ hội..., bà đều có thể hát, nhảy múa. Tổng cộng bà có thể thuộc tới hàng chục điệu, vừa hát vừa nhảy múa, như: hát xường, hát đang, hát đúm, hát bộ mẹng... Những lời ca, tiếng hát, điệu múa, diễn trò cứ thế thấm đẫm vào trong tâm hồn của bà tự lúc nào không biết.

“Ngày xưa, nghe ông bà tôi hát, múa thì mê lắm. Chỗ nào chưa thuộc, chưa hiểu thì hỏi ông bà dạy cho. Quan trọng nhất là phải nhập tâm mới làm được. Đến nỗi, ban đêm nằm ngủ còn mơ... hát. Không hát là thua các bạn, nên mình càng phải cố gắng để hát cho hay, múa cho đẹp”, bà Tắng nhớ lại.

Người Mường đã gọi các nhân vật chính trong lễ hội Pồn Pôông là các Ậu Máy là người chủ lễ, người tổ chức, chủ trì cuộc Pồn Pôông. Đặc biệt, Ậu Máy trong Pồn Pôông vẫn tồn tại với tư cách là “bảo tàng sống”, là di sản văn hóa truyền thống đặc sắc của dân tộc Mường. Nghệ nhân Phạm Thị Tắng được quý trọng bởi những tài năng đặc biệt (Ậu Máy hay còn gọi là bà Máy-PV).

Theo lời bà Tắng, để trở thành trụ cột của một lễ hội, trò diễn Pồn Pôông phải có trên 6 người cùng nhau diễn, múa hát bên cây bông. Nhưng nhân vật chính thì chỉ có một. Chủ của hội Pồn Pôông gọi là Ậu Máy. Nhân vật này được mặc định phải là một người có uy tín trong làng, được truyền nghề từ một Ậu Máy đi trước.

Lễ hội Pồn Pôông Lễ hội Pồn Pôông

Lễ hội Pồn Pôông đặc biệt hấp dẫn người xem ở sự khéo léo của người Mường khi làm ra cây bông đủ màu sắc với các chùm hoa gỗ, nông cụ sản xuất, bầy muông thú…tượng trưng cho vũ trụ bao la; ở mâm cỗ mang đậm hương vị núi rừng, nhâm nhi rượu cần, say với điệu múa xường của các chàng trai, cô gái vùng cao.

Để chuẩn bị trò diễn Pồn Pôông, bà Tắng phải chuẩn bị làm cây bông trước lễ hội cả tháng. Có hai thứ hoa dùng trong cây bông, đó là hoa được đẽo từ cây chạng bạng và hoa giấy. “Muốn nhanh thì phải mượn người đẽo, phải trả công và nấu cơm cho người ta ăn, ở để cùng làm”, bà Tắng vừa tếu táo, vừa nói.

Nói về việc trao truyền cho con cháu về văn hóa Pồn Pôông, bà Tắng tâm sự: Trong thời đại hiện nay khi sự xâm nhập mạnh mẽ của các loại hình văn hóa nghệ thuật khác vào đời sống văn hóa của người dân thì việc bảo tồn và phát huy Pồn Pôông, gặp nhiều khó khăn. Hằng ngày, tôi vẫn dạy miễn phí các điệu múa hát, diễn trò Pồn Pôông cho con cháu trong và ngoài xã, trẻ có, già có.

Anh Vi (xã Vân Am, Ngọc Lặc), một trong những người đang học múa Pồn Pôông từ bà Tắng, chia sẻ: “Bà Tắng diễn hay lắm. Lễ hội nào không có bà là không vui đâu. Ngày nào bà diễn, chúng tôi đều đến xem để cổ vũ!”. Tôi đang cho con gái theo học bà Tắng, không hy vọng sau này trở thành người giỏi như bà nhưng nó sẽ diễn được các điệu Pồn Pôông cho dân bản xem, để giữ lại nét văn hóa truyền thống của tổ tiên.

Bao đời nay, Pồn Pông là nét văn hóa đặc sắc của người Mường. Làng nào có cộng đồng người Mường sinh sống thì ở đó có cây bông, có dàn cồng chiêng và có Pồn Pôông. Lễ hội và các trò diễn Pồn Pôông trở nên có sức sống mãnh liệt ăn sâu vào trong tiềm thức, đời sống văn hóa đồng bào Mường ở Ngọc Lặc từ xưa đến nay.

Phó Chủ tịch UBND xã Cao Ngọc, huyện Ngọc Lặc-ông Phạm Văn Quyền cho biết: Để lưu giữ và phát huy, trao truyền Pồn Pôông là vấn đề không đơn giản. Tuy nhiên rất may là có những người như bà Tắng đã tự nguyện hướng dẫn cho lớp trẻ cách diễn Pồn Pôông. Việc làm của bà đã khơi dậy và làm sống lại Pồn Pôông của xứ Mường. Những nỗ lực của bà Tắng đã làm cho đời sống văn hóa người Mường thêm phần phong phú và sinh động.

MINH THỨ

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Lễ hội "Bun Vốc Nặm" của người Lào ở Lai Châu

Lễ hội "Bun Vốc Nặm" của người Lào ở Lai Châu

Dân tộc Lào ở huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu là cộng đồng dân cư sinh sống chủ yếu ở ven các con suối, những nơi có nhiều nước, thuận lợi cho việc sản xuất nông nghiệp. Dân số không đông nhưng đời sống văn hóa tinh thần của người Lào có nhiều nét đặc sắc. Một trong những lễ hội tiêu biểu của người Lào là "Bun Vốc Nặm"- lễ hội té nước được tổ chức vào cuối mùa Xuân với mong ước, cầu mưa thuận, gió hòa một vụ mùa mới bội thu…
Tin nổi bật trang chủ
Bất ổn ... Quỹ bình ổn giá xăng dầu!

Bất ổn ... Quỹ bình ổn giá xăng dầu!

Thời sự - Sỹ Hào - 13 giờ trước
Quỹ bình ổn giá xăng dầu đang dư hàng nghìn tỷ đồng nhưng lại không sử dụng để điều tiết giá xăng dầu trên thị trường. Đặc biệt người dân ở nhiều địa phương vùng đồng bào DTTS và miền núi phải mua giá xăng dầu theo giá vùng 2, gánh thêm một khoản chi phí, khiến cho cuộc sống đã khó khăn lại càng khó khăn hơn.
Lễ hội

Lễ hội "Bun Vốc Nặm" của người Lào ở Lai Châu

Sắc màu 54 - Hà Minh Hưng - 13 giờ trước
Dân tộc Lào ở huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu là cộng đồng dân cư sinh sống chủ yếu ở ven các con suối, những nơi có nhiều nước, thuận lợi cho việc sản xuất nông nghiệp. Dân số không đông nhưng đời sống văn hóa tinh thần của người Lào có nhiều nét đặc sắc. Một trong những lễ hội tiêu biểu của người Lào là "Bun Vốc Nặm"- lễ hội té nước được tổ chức vào cuối mùa Xuân với mong ước, cầu mưa thuận, gió hòa một vụ mùa mới bội thu…
Chương trình MTQG 1719 đang góp phần thay đổi diện mạo vùng cao Bảo Lạc

Chương trình MTQG 1719 đang góp phần thay đổi diện mạo vùng cao Bảo Lạc

Công tác Dân tộc - Thúy Hồng - 13 giờ trước
Sau gần 4 năm triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: 2021 -2025 (Chương trình MTQG 1719), huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng đạt được nhiều kết quả quan trọng. Việc triển khai thực hiện hiệu quả các dự án của Chương trình đã giúp người dân được thụ hưởng các chính sách ưu đãi của Đảng và Nhà nước kịp thời, qua đó, góp phần nâng cao đời sống của đồng bào các DTTS trên địa bàn huyện.
Luân chuyển cán bộ góp phần nâng cao năng lực triển khai các Chương trình MTQG ở Si Ma Cai

Luân chuyển cán bộ góp phần nâng cao năng lực triển khai các Chương trình MTQG ở Si Ma Cai

Công tác Dân tộc - Trọng Bảo - 13 giờ trước
Là huyện 30a của tỉnh Lào Cai, nhiều năm qua, huyện Si Ma Cai đã nhận được sự quan tâm đầu tư từ các chương trình, chính sách hỗ trợ của Nhà nước, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Hiện nay, huyện đang tập trung triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 (Chương trình MTQG 1719). Để nâng cao chất lượng, hiệu quả nguồn vốn đầu tư từ các chương trình, huyện Si Ma Cai đặc biệt chú trọng công tác luân chuyển cán bộ, góp phần củng cố hệ thống chính trị, nâng cao năng lực lãnh đạo chỉ đạo, quản lý, giám sát nguồn vốn đầu tư.
Khâu Vai mùa hoa ban nở

Khâu Vai mùa hoa ban nở

Sắc màu 54 - Quỳnh Lưu - 13 giờ trước
Được triển khai trồng từ năm 2020 với hơn 300 cây hoa ban tím, hoa ban trắng; đến nay sau hơn 3 năm, cây hoa ban tại Mê cung đá, xã Khâu Vai, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang đã phát triển tốt và bắt đầu nở hoa.
Tin trong ngày - 28/3/2024

Tin trong ngày - 28/3/2024

Bản tin trong ngày của Báo Dân tộc và Phát triển, ngày 28/3, có những thông tin đáng chú ý sau: Bệnh lây từ động vật sang người gia tăng, khó khăn kiểm soát nguồn lây. Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện. Mưa đá xối xả, dày đặc ở Mù Cang Chải (Yên Bái). Cùng các thông tin khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Xem xét công nhận Côn Đảo là Khu du lịch quốc gia

Xem xét công nhận Côn Đảo là Khu du lịch quốc gia

Du lịch - Doãn Đạt - 13 giờ trước
Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu) thu hút lượng khách du lịch đông đảo với mức tăng trưởng bình quân trên 20%/năm, doanh thu bình quân 15,5%/năm. Năm 2023, tổng lượt khách du lịch đạt 586.000 lượt, tổng thu từ khách du lịch đạt 2.088 tỷ đồng.
Giáo viên vùng cao đối mặt nhiều khó khăn trong dạy học tích hợp

Giáo viên vùng cao đối mặt nhiều khó khăn trong dạy học tích hợp

Giáo dục - Tiêu Dao - 14 giờ trước
Dạy học tích hợp vẫn luôn là bài toán khó, nhất là đối với các trường ở vùng sâu, vùng xa vì điều kiện cơ sở vật chất, điều kiện chuyên môn và nhiều vấn đề liên quan khác.
Thúc đẩy khởi nghiệp ở miền núi Quảng Nam

Thúc đẩy khởi nghiệp ở miền núi Quảng Nam

Khởi nghiệp - T.Nhân-H.Trường - 14 giờ trước
Quảng Nam có 9 huyện miền núi là nơi sinh sống chủ yếu đồng bào DTTS. Khu vực này địa hình, thổ nhưõng, khí hậu...thường khó khăn, khắc nghiệt nên vấn đề sinh kế đối với người dân luôn là vấn đề quan tâm, trăn trở của các cấp chính quyền địa phương. Theo đó, khơi dậy ý chí thoát nghèo, hỗ trợ thúc đẩy xây dựng các mô hình khởi sự, khời nghiệp từ những sản vật của quê hương...là giải pháp đang được thực hiện và nhân rộng hiệu quả trong Nhân dân.
Bàn giải pháp “dẫn” nước về đồng bằng sông Cửu Long

Bàn giải pháp “dẫn” nước về đồng bằng sông Cửu Long

Thời sự - Sỹ Hào - Như Tâm - 14 giờ trước
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) cùng một số tỉnh, thành vùng đồng bằng sông Cửu Long đang nghiên cứu xây dựng hệ thống thủy lợi dẫn nước ngọt từ sông Hậu, sông Đồng Nai về để giải bài toán thiếu nước ngọt trầm trọng trong mùa khô. Trước biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan, ý tưởng đầu tư công trình để dẫn nước về cho vùng sông nước không còn là một nghịch lý “chở củi về rừng”.
Sóc Trăng: Bộ đội Biên phòng tổng kết chuyên án mua bán người ST1223

Sóc Trăng: Bộ đội Biên phòng tổng kết chuyên án mua bán người ST1223

Pháp luật - Văn Long - Minh Triết - 14 giờ trước
Sáng 28/3, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Sóc Trăng tổ chức Hội nghị tổng kết Chuyên án ST1223. Đại tá Trịnh Kim Khâm - Chỉ huy trưởng BĐBP tỉnh dự, chỉ đạo hội nghị; Đại tá Bùi Văn Bình - Phó chỉ huy trưởng Nghiệp vụ BĐBP tỉnh chủ trì hội nghị.