Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nghệ thuật điêu khắc gỗ: Tinh hoa của dân tộc Cơ-tu

PV - 10:55, 22/01/2019

Cùng với các loại hình văn hóa đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, nghệ thuật điêu khắc được xem là một nét độc đáo mang đậm bản sắc của đồng bào Cơ-tu tỉnh Quảng Nam. Bất cứ một ngôi làng nào của đồng bào Cơ-tu cũng có những nghệ nhân điêu khắc đa tài và những bức tượng phù điêu mang đậm hồn cốt văn hóa dân tộc.

Tại các bản làng miền núi, vùng cao của đồng bào Cơ-tu, dễ dàng nhận ra hình ảnh ngôi nhà Gươl truyền thống nổi bật giữa núi rừng xanh thẳm. Nhà Gươl là biểu tượng văn hóa, tín ngưỡng, cố kết cộng đồng và là nơi lưu giữ những nét đẹp tinh hoa của nghệ thuật điêu khắc của đồng bào Cơ-tu.

Đến thôn Kanoong 2, xã A Xan, huyện Tây Giang, chúng tôi may mắn chứng kiến việc dựng Gươl mới của bà con nơi đây. Từ sáng sớm, theo sự phân công của những Người có uy tín trong làng, phụ nữ và trẻ em đảm nhiệm việc cắt và vận chuyển tranh về lợp Gươl, còn nam thanh niên trong làng khẩn trương dựng những cây cột chính. Với sự giúp sức của Bộ đội Biên phòng A Xan, công việc dựng Gươl diễn ra trong không khí rộn ràng, thắm tình quân dân. Công đoạn quan trọng nhất là việc chạm trổ và điêu khắc lên cây cột chính ở Gươl, được giao cho nghệ nhân Ka Tíc (Cơ Tích). Ông là một trong những nghệ nhân tài hoa hiếm hoi còn lại giữa đại ngàn Trường Sơn, bởi ông có thể tạc tượng, vẽ tranh chỉ với con dao, chiếc rìu, cái rựa, vài cái đục và mấy hộp phẩm màu được ông chiết xuất từ những củ, quả rừng.

Đồng bào Cơ-tu trình diễn nghệ thuật điêu khắc gỗ. Đồng bào Cơ-tu trình diễn nghệ thuật điêu khắc gỗ.

Không chỉ Ka Tíc mà ở huyện Tây Giang còn có nhiều nghệ nhân điêu khắc tài hoa như già Clâu Blao ở xã Tr’Hy. Những tác phẩm điêu khắc, hội họa dưới bàn tay tài hoa của nghệ nhân Clâu BLao đã thật sự trở thành một bảo tàng về nghệ thuật dân gian Cơ-tu. Ở đó người xem bị cuốn hút bởi những bức phù điêu sống động miêu tả cảnh dân làng uống rượu cần, cảnh săn bắn, cuộc sống sinh hoạt hằng ngày như: phụ nữ ngồi dệt vải, giã gạo, gói bánh, làm gốm; hay khắc họa bức tranh lễ hội cộng đồng với điệu múa tung tung da dá truyền thống của trai gái Cơ-tu.

Đều đặn hằng tuần, nhiều thanh niên trong làng tìm đến nhà già Clâu Blao để học nghề điêu khắc gỗ. Dù tuổi cao, song già CLâu Blao vẫn tận tình truyền dạy từng kỹ thuật chọn gỗ, vẽ tranh, đục đẽo, chạm, trổ… trên từng pho tượng, làm sao mỗi một pho tượng đều mang một cái hồn riêng của núi rừng, sông suối Tây Giang. Chính sự nhiệt tình của ông đã khơi dậy và tiếp thêm ngọn lửa đam mê điêu khắc cho nhiều thanh niên ở xã Tr’Hy nói riêng và huyện Tây Giang nói chung.

Hay ông Briu Pố, 78 tuổi, ở thôn Arớh, xã Lăng, huyện Tây Giang cũng là một trong những “truyền nhân” của nghệ thuật điêu khắc truyền thống của dân tộc Cơ-tu. Ngoài 200 hình điêu khắc nổi trên mặt gỗ, trên các cây cột của nhà Gươl thôn Arớh, nghệ nhân Briu Pố còn có nhiều tượng gỗ thể hiện sinh động cuộc sống và sinh hoạt văn hóa của người Cơ-tu trên quê hương mình. Ông cũng đã chung tay với các nghệ nhân trên địa bàn huyện thực hiện nhiều công trình điêu khắc quan trọng tại Làng văn hóa truyền thống, nhà Gươl hay nhà mồ Cơ-tu và mang nghệ thuật điêu khắc Cơ-tu đến với nhiều vùng, miền trên cả nước.

“Nghề điêu khắc của người Cơ-tu có từ lâu đời. Ngày xưa các ông, các cụ làm nhà mồ, nhà Gươl không thể thiếu điêu khắc. Hai màu chủ đạo, người Cơ-tu rất hay sử dụng để tô lên những bức tranh, tượng điêu khắc là màu chàm đen- tượng trưng cho màu của đất và màu đỏ-là màu của mặt trời. Để có được màu đỏ, người Cơ-tu sử dụng củ nâu, màu chàm lấy từ cây tà râm, màu nâu từ củ ma rớt, để trang trí lên tượng gỗ và các bức phù điêu”, ông Briu Pố chia sẻ.

Mỗi tác phẩm tượng gỗ là một công trình sáng tạo nghệ thuật của đồng bào Cơ-tu Mỗi tác phẩm tượng gỗ là một công trình sáng tạo nghệ thuật của đồng bào Cơ-tu.

Để bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của nghệ thuật điêu khắc Cơ-tu, ngay tại các bản làng vùng cao có đông đồng bào Cơ-tu sinh sống, hình ảnh những nghệ nhân, già làng truyền dạy cho thế hệ trẻ về cách cầm dao, rìu, đục, cách chọn gỗ, phối màu trong từng thể loại hình ảnh điêu khắc đã trở nên quá quen thuộc. Không những mở lớp truyền dạy, mà hằng năm, trong các dịp lễ hội, hội thi văn hóa- thể thao các dân tộc ở các huyện Đông Giang, Nam Giang và Tây Giang thường tổ chức các cuộc thi điêu khắc gỗ. Từ những không gian sáng tạo như thế, cùng với sự kế thừa của một lớp điêu khắc trẻ, dân tộc Cơ-tu luôn hy vọng nghệ thuật điêu khắc, trang trí trên gỗ của đồng bào sẽ không bao giờ mất như hình ảnh ngôi nhà Gươl sừng sững, vững chãi nằm giữa cộng đồng làng và được ôm ấp bởi ngàn trùng xanh của non nước hữu tình.

Theo nhà điêu khắc Nguyễn Văn Hàm, nguyên Phó Giám đốc Sở Văn hóa Thông tin Quảng Nam cho biết: Điều đáng chú ý hiện nay, có một số bức tượng bị lạm dụng màu sơn công nghiệp, do đó những bức tượng mất đi tính dân gian của nó. Nghệ thuật điêu khắc gỗ của mỗi dân tộc đều có những nét tinh hoa, độc đáo riêng, với đồng bào Cơ-tu ở Quảng Nam thì loại hình nghệ thuật độc đáo này vẫn còn được giữ gìn gần như nguyên bản.

Nếu nhà Gươl được coi là trái tim của mỗi bản làng Cơ-tu nơi đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ, thì điêu khắc gỗ với những bức tượng phù điêu đặc sắc được coi là mạch máu để nuôi sống trái tim ấy…

TẤN SỸ - THANH HUYỀN

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.