Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nghệ thuật điêu khắc gỗ: Tinh hoa của dân tộc Cơ-tu

PV - 10:55, 22/01/2019

Cùng với các loại hình văn hóa đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, nghệ thuật điêu khắc được xem là một nét độc đáo mang đậm bản sắc của đồng bào Cơ-tu tỉnh Quảng Nam. Bất cứ một ngôi làng nào của đồng bào Cơ-tu cũng có những nghệ nhân điêu khắc đa tài và những bức tượng phù điêu mang đậm hồn cốt văn hóa dân tộc.

Tại các bản làng miền núi, vùng cao của đồng bào Cơ-tu, dễ dàng nhận ra hình ảnh ngôi nhà Gươl truyền thống nổi bật giữa núi rừng xanh thẳm. Nhà Gươl là biểu tượng văn hóa, tín ngưỡng, cố kết cộng đồng và là nơi lưu giữ những nét đẹp tinh hoa của nghệ thuật điêu khắc của đồng bào Cơ-tu.

Đến thôn Kanoong 2, xã A Xan, huyện Tây Giang, chúng tôi may mắn chứng kiến việc dựng Gươl mới của bà con nơi đây. Từ sáng sớm, theo sự phân công của những Người có uy tín trong làng, phụ nữ và trẻ em đảm nhiệm việc cắt và vận chuyển tranh về lợp Gươl, còn nam thanh niên trong làng khẩn trương dựng những cây cột chính. Với sự giúp sức của Bộ đội Biên phòng A Xan, công việc dựng Gươl diễn ra trong không khí rộn ràng, thắm tình quân dân. Công đoạn quan trọng nhất là việc chạm trổ và điêu khắc lên cây cột chính ở Gươl, được giao cho nghệ nhân Ka Tíc (Cơ Tích). Ông là một trong những nghệ nhân tài hoa hiếm hoi còn lại giữa đại ngàn Trường Sơn, bởi ông có thể tạc tượng, vẽ tranh chỉ với con dao, chiếc rìu, cái rựa, vài cái đục và mấy hộp phẩm màu được ông chiết xuất từ những củ, quả rừng.

Đồng bào Cơ-tu trình diễn nghệ thuật điêu khắc gỗ. Đồng bào Cơ-tu trình diễn nghệ thuật điêu khắc gỗ.

Không chỉ Ka Tíc mà ở huyện Tây Giang còn có nhiều nghệ nhân điêu khắc tài hoa như già Clâu Blao ở xã Tr’Hy. Những tác phẩm điêu khắc, hội họa dưới bàn tay tài hoa của nghệ nhân Clâu BLao đã thật sự trở thành một bảo tàng về nghệ thuật dân gian Cơ-tu. Ở đó người xem bị cuốn hút bởi những bức phù điêu sống động miêu tả cảnh dân làng uống rượu cần, cảnh săn bắn, cuộc sống sinh hoạt hằng ngày như: phụ nữ ngồi dệt vải, giã gạo, gói bánh, làm gốm; hay khắc họa bức tranh lễ hội cộng đồng với điệu múa tung tung da dá truyền thống của trai gái Cơ-tu.

Đều đặn hằng tuần, nhiều thanh niên trong làng tìm đến nhà già Clâu Blao để học nghề điêu khắc gỗ. Dù tuổi cao, song già CLâu Blao vẫn tận tình truyền dạy từng kỹ thuật chọn gỗ, vẽ tranh, đục đẽo, chạm, trổ… trên từng pho tượng, làm sao mỗi một pho tượng đều mang một cái hồn riêng của núi rừng, sông suối Tây Giang. Chính sự nhiệt tình của ông đã khơi dậy và tiếp thêm ngọn lửa đam mê điêu khắc cho nhiều thanh niên ở xã Tr’Hy nói riêng và huyện Tây Giang nói chung.

Hay ông Briu Pố, 78 tuổi, ở thôn Arớh, xã Lăng, huyện Tây Giang cũng là một trong những “truyền nhân” của nghệ thuật điêu khắc truyền thống của dân tộc Cơ-tu. Ngoài 200 hình điêu khắc nổi trên mặt gỗ, trên các cây cột của nhà Gươl thôn Arớh, nghệ nhân Briu Pố còn có nhiều tượng gỗ thể hiện sinh động cuộc sống và sinh hoạt văn hóa của người Cơ-tu trên quê hương mình. Ông cũng đã chung tay với các nghệ nhân trên địa bàn huyện thực hiện nhiều công trình điêu khắc quan trọng tại Làng văn hóa truyền thống, nhà Gươl hay nhà mồ Cơ-tu và mang nghệ thuật điêu khắc Cơ-tu đến với nhiều vùng, miền trên cả nước.

“Nghề điêu khắc của người Cơ-tu có từ lâu đời. Ngày xưa các ông, các cụ làm nhà mồ, nhà Gươl không thể thiếu điêu khắc. Hai màu chủ đạo, người Cơ-tu rất hay sử dụng để tô lên những bức tranh, tượng điêu khắc là màu chàm đen- tượng trưng cho màu của đất và màu đỏ-là màu của mặt trời. Để có được màu đỏ, người Cơ-tu sử dụng củ nâu, màu chàm lấy từ cây tà râm, màu nâu từ củ ma rớt, để trang trí lên tượng gỗ và các bức phù điêu”, ông Briu Pố chia sẻ.

Mỗi tác phẩm tượng gỗ là một công trình sáng tạo nghệ thuật của đồng bào Cơ-tu Mỗi tác phẩm tượng gỗ là một công trình sáng tạo nghệ thuật của đồng bào Cơ-tu.

Để bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của nghệ thuật điêu khắc Cơ-tu, ngay tại các bản làng vùng cao có đông đồng bào Cơ-tu sinh sống, hình ảnh những nghệ nhân, già làng truyền dạy cho thế hệ trẻ về cách cầm dao, rìu, đục, cách chọn gỗ, phối màu trong từng thể loại hình ảnh điêu khắc đã trở nên quá quen thuộc. Không những mở lớp truyền dạy, mà hằng năm, trong các dịp lễ hội, hội thi văn hóa- thể thao các dân tộc ở các huyện Đông Giang, Nam Giang và Tây Giang thường tổ chức các cuộc thi điêu khắc gỗ. Từ những không gian sáng tạo như thế, cùng với sự kế thừa của một lớp điêu khắc trẻ, dân tộc Cơ-tu luôn hy vọng nghệ thuật điêu khắc, trang trí trên gỗ của đồng bào sẽ không bao giờ mất như hình ảnh ngôi nhà Gươl sừng sững, vững chãi nằm giữa cộng đồng làng và được ôm ấp bởi ngàn trùng xanh của non nước hữu tình.

Theo nhà điêu khắc Nguyễn Văn Hàm, nguyên Phó Giám đốc Sở Văn hóa Thông tin Quảng Nam cho biết: Điều đáng chú ý hiện nay, có một số bức tượng bị lạm dụng màu sơn công nghiệp, do đó những bức tượng mất đi tính dân gian của nó. Nghệ thuật điêu khắc gỗ của mỗi dân tộc đều có những nét tinh hoa, độc đáo riêng, với đồng bào Cơ-tu ở Quảng Nam thì loại hình nghệ thuật độc đáo này vẫn còn được giữ gìn gần như nguyên bản.

Nếu nhà Gươl được coi là trái tim của mỗi bản làng Cơ-tu nơi đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ, thì điêu khắc gỗ với những bức tượng phù điêu đặc sắc được coi là mạch máu để nuôi sống trái tim ấy…

TẤN SỸ - THANH HUYỀN

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Dấu ấn trong bảo tồn giá trị văn hóa của đồng bào DTTS tại Cần Thơ

Dấu ấn trong bảo tồn giá trị văn hóa của đồng bào DTTS tại Cần Thơ

Những năm qua, việc triển khai Dự án 6, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: từ 2021 - 2025 (Chương trình MTQG 1719), công tác bảo tồn, phát huy hiệu quả các nét đẹp văn hóa của đồng bào DTTS ở Cần Thơ đã tạo ra động lực quan trọng, ngày càng lan tỏa và đi vào thực chất.
Tin nổi bật trang chủ
Hai nữ du khách đuối nước tử vong khi chèo thuyền sup tắm biển tại xã đảo Tiên Hải

Hai nữ du khách đuối nước tử vong khi chèo thuyền sup tắm biển tại xã đảo Tiên Hải

Trang địa phương - Tào Đạt - 1 giờ trước
Ngày 17/8, Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn và phòng thủ dân sự tỉnh An Giang cho biết, 2 du khách đi tham quan, chèo sup tại bãi tắm thuộc xã Tiên Hải bị sóng đánh lật phương tiện và tử vong.
Niềm vui đầu năm học ở Ha Cá

Niềm vui đầu năm học ở Ha Cá

Nhịp cầu nhân ái - Vũ Mừng - 4 giờ trước
Ngày 16/8, Đảng uỷ, UBND xã Khâu Vai, tỉnh Tuyên Quang đã phối hợp với Nhóm Cộng đồng từ thiện Sân Đình tổ chức Lễ cắt băng khánh thành công trình nhà lớp học Điểm trường Mầm non và Tiểu học thôn Ha Cá, xã Khâu Vai.
Lãnh đạo Đảng, Nhà nước dự Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Công an nhân dân và đón nhận Huân chương Sao Vàng lần thứ 5

Lãnh đạo Đảng, Nhà nước dự Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Công an nhân dân và đón nhận Huân chương Sao Vàng lần thứ 5

Thời sự - PV - 6 giờ trước
Sáng 17/8, tại Hà Nội, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Đảng ủy Công an Trung ương - Bộ Công an tổ chức trọng thể lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Công an nhân dân (19/8/1945 - 19/8/2025), 20 năm Ngày hội Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc (19/8/2005-19/8/2025) và trao tặng Huân chương Sao Vàng lần thứ 5 cho lực lượng Công an nhân dân. Tổng Bí thư Tô Lâm dự và đọc diễn văn kỷ niệm.
Thanh Hóa tiêu hủy hơn 1 tấn thực phẩm không rõ nguồn gốc

Thanh Hóa tiêu hủy hơn 1 tấn thực phẩm không rõ nguồn gốc

Pháp luật - Quỳnh Trâm - 8 giờ trước
Lực lượng chức năng tỉnh Thanh Hóa vừa phát hiện và xử lý một cơ sở kinh doanh tàng trữ gần 1,2 tấn thực phẩm đã bốc mùi hôi, không rõ nguồn gốc.
Công an tỉnh Phú Thọ phá đường dây kinh doanh đa cấp đang lôi kéo 200 người dự

Công an tỉnh Phú Thọ phá đường dây kinh doanh đa cấp đang lôi kéo 200 người dự "hội thảo"

Pháp luật - Minh Nhật - 9 giờ trước
Một đường dây kinh doanh đa cấp qua website https://tcis.ai và đồng tiền kỹ thuật số TCIS vừa bị công an triệt phá.
Người dân nô nức check-in tại Lăng Bác trước thềm Đại lễ

Người dân nô nức check-in tại Lăng Bác trước thềm Đại lễ

Những ngày gần đây, khu vực Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh và Quảng trường Ba Đình đã trở nên sôi động, khi người dân và du khách nô nức đổ về chụp ảnh, lưu giữ những khoảnh khắc ý nghĩa chào đón Đại lễ Kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9.
Ngân hàng Nhà nước cảnh báo trang website giả mạo có thể chiếm đoạt tài khoản ngân hàng

Ngân hàng Nhà nước cảnh báo trang website giả mạo có thể chiếm đoạt tài khoản ngân hàng

Tin tức - Minh Nhật - 9 giờ trước
Cục Công nghệ thông tin thuộc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam(SBV) vừa phát đi cảnh báo về việc xuất hiện ít nhất hai trang web giả mạo cổng thông tin điện tử của cơ quan này, phát tán mã độc dưới dạng tệp tin APK, có nguy cơ chiếm đoạt tài khoản ngân hàng của người dùng.
Đội tuyển nữ Việt Nam dừng bước tại bán kết AFF Cup nữ 2025 sau trận thua U23 Australia

Đội tuyển nữ Việt Nam dừng bước tại bán kết AFF Cup nữ 2025 sau trận thua U23 Australia

Thể thao - Giải trí - Hoàng Quý - 13 giờ trước
Đội tuyển nữ Việt Nam vừa để thua U23 Australia với tỉ số 1-2 tại bán kết Giải vô địch bóng đá nữ Đông Nam Á 2025 (AFF Cup nữ 2025), qua đó lỡ hẹn với trận chung kết và sẽ bước vào trận tranh hạng Ba cùng tuyển nữ Thái Lan.
Hạ gục Thái Lan, Myanmar góp mặt ở chung kết AFF Cup nữ sau 10 năm chờ đợi

Hạ gục Thái Lan, Myanmar góp mặt ở chung kết AFF Cup nữ sau 10 năm chờ đợi

Thể thao - Giải trí - Hoàng Quý - 13 giờ trước
Tại bán kết 1 giải bóng đá nữ Đông Nam Á 2025 (AFF Cup nữ 2025), đội tuyển nữ Myanmar đã tạo nên bất ngờ lớn khi đánh bại Thái Lan với tỷ số 2-1. Chiến thắng này không chỉ đưa Myanmar vào chung kết sau 10 năm chờ đợi, mà còn đánh dấu bước tiến mới của bóng đá nữ quốc gia này trên đấu trường khu vực.
Chuyển đổi số chợ truyền thống và phát triển thương mại điện tử

Chuyển đổi số chợ truyền thống và phát triển thương mại điện tử

Tin tức - Thuý Hồng - 21:16, 16/08/2025
Sáng 16/8, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương phối hợp với Sở Công Thương Lạng Sơn tổ chức Chương trình Chuyển đổi số chợ truyền thống và phát triển thương mại điện tử tỉnh Lạng Sơn năm 2025.
Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân số trong tình hình mới

Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân số trong tình hình mới

Văn bản chính sách mới - Minh Anh - 20:40, 16/08/2025
Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long vừa ký Quyết định số 1745/QĐ-TTg ngày 15/8/2025 ban hành Kế hoạch thực hiện Kết luận số 149-KL/TW ngày 10/4/2025 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới.