Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Miền quê yêu tiếng hát chèo

Đông Khánh - 09:38, 29/12/2020

Đã nhiều năm nay, ngôi nhà của gia đình Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Trọng Nguyên ở tổ dân phố Hạ Ngoài, thị trấn Cao Thượng, huyện Tân Yên (Bắc Giang) trở thành địa chỉ cho gần 50 thành viên trong câu lạc bộ chèo của làng về đây hội tụ, sinh hoạt văn hóa, giao lưu văn nghệ.

Một buổi diễn của CLB chèo Hạ Ngoài
Một buổi diễn của CLB chèo Hạ Ngoài

Mạch nguồn bất tận

Một chiều cuối năm, chúng tôi đến tổ dân phố Hạ Ngoài (xưa kia là làng Hạ Ngoài), mới sẩm tối nhưng đội chèo ở đây đã tập trung đông đủ để trang điểm, chuẩn bị trang phục chỉn chu cho buổi biểu diễn chèo ở gia đình nghệ nhân Nguyễn Trọng Nguyên.

Chèo Hạ Ngoài được xếp vào “chiếu trên” của Bắc Giang. Tuy ở cấp làng, nhưng đội chèo có đủ “ban bệ”: Đội trưởng, đạo diễn, nhạc công và hàng chục diễn viên quần chúng. Những vở diễn làm nên tên tuổi của gánh chèo Hạ Ngoài một thời như: “Quan Âm Thị Kính”, “Hoàng Trừu kén vợ”, “Tấm Cám”, “Lưu Bình - Dương Lễ”, “Tấm Cám”, “Khúc hát Dương Xuân”, “Tống Trân - Cúc Hoa”... cùng hàng chục tích chèo, trích đoạn và hàng trăm câu chèo cổ đã được kế truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác.

Bằng lòng nhiệt tình, say mê và năng khiếu bẩm sinh, những nghệ sĩ “chân đất” Hạ Ngoài đã tự tin bước lên trước ánh đèn sân khấu để say sưa với những điệu chèo. Nghệ nhân Nguyễn Trọng Nguyên, 80 tuổi, “đạo diễn” đội chèo cho biết: “Khi tôi sinh ra, làng Hạ đã có nhiều người hát chèo. Vào những đêm trông trăng, những buổi đi cấy, đi gặt, câu chèo chẳng mấy khi ngớt trên đồng. Thời kỳ đỉnh cao nhất của chèo Hạ Ngoài là những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đội chèo đã có 25 lần đoạt giải Nhất tại các liên hoan văn nghệ tuyên truyền phục vụ cách mạng”. Hình ảnh trai gái Hạ Ngoài lấy tiếng hát át tiếng bom, trên các chiến hào, ụ pháo như tiếp thêm sức mạnh cho quân và dân ta chiến đấu chống kẻ thù xâm lược.

Thành tích nổi bật mà đội giành được là hàng chục lá cờ nhất và nhì toàn đoàn tại các hội diễn cấp tỉnh, huyện. Đặc biệt nhất là những tình cảm tốt đẹp, sự yêu mến mà Nhân dân, cán bộ chiến sĩ khắp vùng dành cho đội chèo làng Hạ.

Vào năm cuối thập kỷ 60 của thế kỷ trước, đội chèo làng Hạ vinh dự khi được Đại tướng Võ Nguyên Giáp đến chúc mừng sau vở diễn ấn tượng tại Hội diễn Quân khu III (tổ chức tại Hải Dương). Bởi thế, cuộc sống dù vất vả đến mấy nhưng hễ ngơi tay cuốc, tay cày là những nông dân Dương Văn Thi, Nguyễn Hữu Chấn, Nguyễn Thị Nhiều, Nguyễn Thị Dương… lại sẵn sàng hóa thân thành những nhân vật cổ tích bước lên sân khấu phục vụ khán giả.

Nhạc công của đội chèo Hạ Ngoài là những người nông dân nhưng chơi nhạc rất chuyên nghiệp
Nhạc công của đội chèo Hạ Ngoài là những người nông dân nhưng chơi nhạc rất chuyên nghiệp

Gìn giữ nét đẹp quê hương

Bác Dương Văn Thi, Chủ nhiệm CLB chèo Hạ Ngoài cho biết: “Người dân Hạ Ngoài từ người già đến trẻ nhỏ đều mê hát chèo. Những câu chèo tha thiết theo người dân đi khắp các nẻo đường, hết ra đồng với hạt thóc, củ khoai, lại lên phố với các cuộc thi, hội diễn. Chèo có trong lời ru của mẹ, của bà, có cả trong những cánh cò chập chờn thân thương và những đêm hội xuân náo nức”.

Trong dòng chảy cuộc sống hiện đại vội vàng, gấp gáp, những người dân ở Hạ Ngoài vẫn nâng niu, gìn giữ chèo như vốn quý của làng. Lớp trẻ có người mới ngoài ba mươi tuổi, nhiều gia đình trong thôn có đến hai, ba thế hệ biết hát chèo. Cứ như vậy, “tre già măng mọc”, các thế hệ trao truyền nhau gìn giữ môn nghệ thuật độc đáo ấy như một vốn quý của quê hương.

Không những dựng lại các vở diễn, tích chèo cổ, đội chèo Hạ Ngoài còn tự “tự biên, tự diễn” nhiều tiểu phẩm hay để phục vụ công chúng. Yêu chèo đến mức, dù chẳng có “bổng lộc”, thù lao, thậm chí phải bỏ tiền túi ra mua nhạc cụ, trang phục nhưng họ vẫn say sưa ca hát suốt nhiều năm qua. Đơn giản, đó là niềm vui, đam mê và lòng nhiệt huyết của những người muốn giữ lại nét đẹp quê hương.

Bao đời qua, dân Hạ Ngoài được "tắm táp" trong môi trường nghệ thuật. Những con người của ruộng đồng ấy vừa đi cấy, đi cày, nhưng hễ khỏa tay cho hết bùn là khoác lên mình manh áo đẹp hơn mọi ngày, để ca hát cho vơi đi mệt nhọc ngày mùa. Lời chèo thắm thiết như một mạch nguồn bất tận, ngấm sâu vào máu thịt, nuôi dưỡng tâm hồn bao thế hệ người dân nơi đây.

Tàn canh hát chèo Hạ Ngoài, chúng tôi ra về khi cơn mưa cuối năm đã nặng hạt, đường thưa vắng bước chân người. Đâu đó trong tôi lại nhớ về câu thơ cổ: “Chẳng thèm ăn chả ăn nem/Thèm no cơm tẻ, thèm xem hát chèo”.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Lâm Đồng: Triển khai mô hình văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch

Lâm Đồng: Triển khai mô hình văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng vừa ban hành kế hoạch xây dựng mô hình sinh hoạt văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch của đồng bào dân tộc thiểu số tại các xã trong tỉnh. Từ tháng 9 đến 12/2025, mô hình sẽ được triển khai tại các xã Lạc Dương, Bảo Lâm 3 và Đạ Tẻh 3.
Tin nổi bật trang chủ
Lãnh đạo tỉnh Cà Mau thăm, tặng quà sư sãi và đồng bào Khmer nhân Lễ Sene Dolta

Lãnh đạo tỉnh Cà Mau thăm, tặng quà sư sãi và đồng bào Khmer nhân Lễ Sene Dolta

Dân tộc - Tôn giáo - Tào Đạt - 20:31, 18/09/2025
Chiều 18/9, Bí thư Tỉnh ủy Cà Mau Nguyễn Hồ Hải đã đến thăm hỏi, tặng quà các vị chức sắc Phật giáo Nam tông Khmer tại Hội Đoàn kết sư sãi yêu nước tỉnh và chùa Monivongsa Bopharam (phường An Xuyên), nhân dịp Lễ Sene Dolta năm 2025.
Chủ tịch nước Lương Cường tiếp Điều phối viên thường trú và Trưởng đại diện các tổ chức Liên hợp quốc tại Việt Nam

Chủ tịch nước Lương Cường tiếp Điều phối viên thường trú và Trưởng đại diện các tổ chức Liên hợp quốc tại Việt Nam

Thời sự - PV - 19:55, 18/09/2025
Chiều 18/9, tại Phủ Chủ tịch, Chủ tịch nước Lương Cường đã tiếp bà Pauline Tamesis, Điều phối viên thường trú Liên hợp quốc, cùng các Trưởng đại diện các tổ chức Liên hợp quốc tại Việt Nam.
BĐBP TP. Cần Thơ thăm, tặng quà các chùa Khmer dịp Lễ Sene Dolta năm 2025

BĐBP TP. Cần Thơ thăm, tặng quà các chùa Khmer dịp Lễ Sene Dolta năm 2025

Dân tộc - Tôn giáo - Văn Long - Minh Triết - 19:30, 18/09/2025
Trong 2 ngày (17 và 18/9), Ban chỉ huy Bộ đội Biên phòng(BĐBP) TP. Cần Thơ thành lập 2 đoàn công tác. Đoàn số 1 do Đại tá Lương Hữu Trung - Phó Chỉ huy trưởng làm Trưởng đoàn; Đoàn số 2 do Đại tá Hà Huy Trường. - Phó Chính ủy làm Trưởng đoàn, đã đến thăm tặng quà và chúc mừng Lễ Sene Dolta năm 2025 đồng bào Khmer Nam bộ tại 23 điểm chùa Phật giáo Nam tông Khmer trên địa bàn khu vực biên giới biển TP. Cần Thơ.
“Hoạt động của chính quyền xã đòi hỏi phải gần dân hơn, sát dân hơn”

“Hoạt động của chính quyền xã đòi hỏi phải gần dân hơn, sát dân hơn”

Trang địa phương - Mỹ Dung - 19:05, 18/09/2025
Đó là nhấn mạnh của Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh trong chuyến kiếm tra tình hình hoạt động bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp và kết quả phát triển kinh tế - xã hội tại hai xã vùng cao Lục Hồn và Hoành Mô (tỉnh Quảng Ninh) ngày 18/9.
Ông Hồ Thanh Thủy được chỉ định giữ chức Phó Bí thư Tỉnh ủy Cà Mau

Ông Hồ Thanh Thủy được chỉ định giữ chức Phó Bí thư Tỉnh ủy Cà Mau

Thời sự - Tào Đạt - 19:04, 18/09/2025
Quyết định của Ban Bí thư Trung ương Đảng chuẩn y ông Hồ Thanh Thủy, Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy chỉ định giữ chức Phó Bí thư Tỉnh ủy Cà Mau.
Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Cùng với cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Đảng bộ xã Ngọk Réo, tỉnh Quảng Ngãi đã phát động nhiều phong trào thi đua yêu nước. Trong đó, công trình “Đường cờ Tổ quốc” do Đoàn Thanh niên xã thực hiện đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và đồng bào DTTS nơi đây. Hơn 100 lá cờ Tổ quốc rực rỡ trên trục đường chính dẫn vào trung tâm xã không chỉ tạo điểm nhấn cho cảnh quan khu dân cư Nông thôn mới vùng đồng bào DTTS, mà còn thể hiện niềm tự hào, khát vọng vươn lên của vùng đất còn nhiều khó khăn.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn hội kiến Thủ tướng Malaysia Dato' Seri Anwar Ibrahim

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn hội kiến Thủ tướng Malaysia Dato' Seri Anwar Ibrahim

Thời sự - Nhandan.vn - 18:45, 18/09/2025
Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Malaysia, ngày 18/9, tại Kuala Lumpur, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã hội kiến Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim.
Lâm Đồng: Triển khai mô hình văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch

Lâm Đồng: Triển khai mô hình văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch

Tin tức - Nguyễn Hoàn - 18:10, 18/09/2025
Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng vừa ban hành kế hoạch xây dựng mô hình sinh hoạt văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch của đồng bào dân tộc thiểu số tại các xã trong tỉnh. Từ tháng 9 đến 12/2025, mô hình sẽ được triển khai tại các xã Lạc Dương, Bảo Lâm 3 và Đạ Tẻh 3.
Hơn 300 cán bộ Hải Phòng sẽ đi làm việc hàng ngày bằng tàu hỏa

Hơn 300 cán bộ Hải Phòng sẽ đi làm việc hàng ngày bằng tàu hỏa

Tin tức - Minh Nhật - 18:06, 18/09/2025
Từ ngày 22/9, khoảng 300 viên chức, người lao động, cán bộ, công chức Hải Phòng sẽ đi làm bằng tàu hỏa.
Chính sách đối với 5 nhóm đối tượng chịu sự tác động do sắp xếp tổ chức bộ máy, đơn vị hành chính các cấp

Chính sách đối với 5 nhóm đối tượng chịu sự tác động do sắp xếp tổ chức bộ máy, đơn vị hành chính các cấp

Thời sự - PV - 18:03, 18/09/2025
Ngày 17/9/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 07/2025/NQ-CP, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 17/9/2025 về chính sách, chế độ đối với đối tượng chịu sự tác động do thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy, đơn vị hành chính các cấp theo Kết luận số 183-KL/TW ngày 1/8/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư.
Định hình vai trò lực lượng khuyến nông trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp

Định hình vai trò lực lượng khuyến nông trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp

Khoa học - Công nghệ - Hoàng Minh - 17:59, 18/09/2025
Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp cùng UBND tỉnh An Giang vừa tổ chức Hội nghị đánh giá hiệu quả hoạt động khuyến nông, khuyến nông cộng đồng trong thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tại các tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long.