Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Miền quê yêu tiếng hát chèo

Đông Khánh - 09:38, 29/12/2020

Đã nhiều năm nay, ngôi nhà của gia đình Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Trọng Nguyên ở tổ dân phố Hạ Ngoài, thị trấn Cao Thượng, huyện Tân Yên (Bắc Giang) trở thành địa chỉ cho gần 50 thành viên trong câu lạc bộ chèo của làng về đây hội tụ, sinh hoạt văn hóa, giao lưu văn nghệ.

Một buổi diễn của CLB chèo Hạ Ngoài
Một buổi diễn của CLB chèo Hạ Ngoài

Mạch nguồn bất tận

Một chiều cuối năm, chúng tôi đến tổ dân phố Hạ Ngoài (xưa kia là làng Hạ Ngoài), mới sẩm tối nhưng đội chèo ở đây đã tập trung đông đủ để trang điểm, chuẩn bị trang phục chỉn chu cho buổi biểu diễn chèo ở gia đình nghệ nhân Nguyễn Trọng Nguyên.

Chèo Hạ Ngoài được xếp vào “chiếu trên” của Bắc Giang. Tuy ở cấp làng, nhưng đội chèo có đủ “ban bệ”: Đội trưởng, đạo diễn, nhạc công và hàng chục diễn viên quần chúng. Những vở diễn làm nên tên tuổi của gánh chèo Hạ Ngoài một thời như: “Quan Âm Thị Kính”, “Hoàng Trừu kén vợ”, “Tấm Cám”, “Lưu Bình - Dương Lễ”, “Tấm Cám”, “Khúc hát Dương Xuân”, “Tống Trân - Cúc Hoa”... cùng hàng chục tích chèo, trích đoạn và hàng trăm câu chèo cổ đã được kế truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác.

Bằng lòng nhiệt tình, say mê và năng khiếu bẩm sinh, những nghệ sĩ “chân đất” Hạ Ngoài đã tự tin bước lên trước ánh đèn sân khấu để say sưa với những điệu chèo. Nghệ nhân Nguyễn Trọng Nguyên, 80 tuổi, “đạo diễn” đội chèo cho biết: “Khi tôi sinh ra, làng Hạ đã có nhiều người hát chèo. Vào những đêm trông trăng, những buổi đi cấy, đi gặt, câu chèo chẳng mấy khi ngớt trên đồng. Thời kỳ đỉnh cao nhất của chèo Hạ Ngoài là những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đội chèo đã có 25 lần đoạt giải Nhất tại các liên hoan văn nghệ tuyên truyền phục vụ cách mạng”. Hình ảnh trai gái Hạ Ngoài lấy tiếng hát át tiếng bom, trên các chiến hào, ụ pháo như tiếp thêm sức mạnh cho quân và dân ta chiến đấu chống kẻ thù xâm lược.

Thành tích nổi bật mà đội giành được là hàng chục lá cờ nhất và nhì toàn đoàn tại các hội diễn cấp tỉnh, huyện. Đặc biệt nhất là những tình cảm tốt đẹp, sự yêu mến mà Nhân dân, cán bộ chiến sĩ khắp vùng dành cho đội chèo làng Hạ.

Vào năm cuối thập kỷ 60 của thế kỷ trước, đội chèo làng Hạ vinh dự khi được Đại tướng Võ Nguyên Giáp đến chúc mừng sau vở diễn ấn tượng tại Hội diễn Quân khu III (tổ chức tại Hải Dương). Bởi thế, cuộc sống dù vất vả đến mấy nhưng hễ ngơi tay cuốc, tay cày là những nông dân Dương Văn Thi, Nguyễn Hữu Chấn, Nguyễn Thị Nhiều, Nguyễn Thị Dương… lại sẵn sàng hóa thân thành những nhân vật cổ tích bước lên sân khấu phục vụ khán giả.

Nhạc công của đội chèo Hạ Ngoài là những người nông dân nhưng chơi nhạc rất chuyên nghiệp
Nhạc công của đội chèo Hạ Ngoài là những người nông dân nhưng chơi nhạc rất chuyên nghiệp

Gìn giữ nét đẹp quê hương

Bác Dương Văn Thi, Chủ nhiệm CLB chèo Hạ Ngoài cho biết: “Người dân Hạ Ngoài từ người già đến trẻ nhỏ đều mê hát chèo. Những câu chèo tha thiết theo người dân đi khắp các nẻo đường, hết ra đồng với hạt thóc, củ khoai, lại lên phố với các cuộc thi, hội diễn. Chèo có trong lời ru của mẹ, của bà, có cả trong những cánh cò chập chờn thân thương và những đêm hội xuân náo nức”.

Trong dòng chảy cuộc sống hiện đại vội vàng, gấp gáp, những người dân ở Hạ Ngoài vẫn nâng niu, gìn giữ chèo như vốn quý của làng. Lớp trẻ có người mới ngoài ba mươi tuổi, nhiều gia đình trong thôn có đến hai, ba thế hệ biết hát chèo. Cứ như vậy, “tre già măng mọc”, các thế hệ trao truyền nhau gìn giữ môn nghệ thuật độc đáo ấy như một vốn quý của quê hương.

Không những dựng lại các vở diễn, tích chèo cổ, đội chèo Hạ Ngoài còn tự “tự biên, tự diễn” nhiều tiểu phẩm hay để phục vụ công chúng. Yêu chèo đến mức, dù chẳng có “bổng lộc”, thù lao, thậm chí phải bỏ tiền túi ra mua nhạc cụ, trang phục nhưng họ vẫn say sưa ca hát suốt nhiều năm qua. Đơn giản, đó là niềm vui, đam mê và lòng nhiệt huyết của những người muốn giữ lại nét đẹp quê hương.

Bao đời qua, dân Hạ Ngoài được "tắm táp" trong môi trường nghệ thuật. Những con người của ruộng đồng ấy vừa đi cấy, đi cày, nhưng hễ khỏa tay cho hết bùn là khoác lên mình manh áo đẹp hơn mọi ngày, để ca hát cho vơi đi mệt nhọc ngày mùa. Lời chèo thắm thiết như một mạch nguồn bất tận, ngấm sâu vào máu thịt, nuôi dưỡng tâm hồn bao thế hệ người dân nơi đây.

Tàn canh hát chèo Hạ Ngoài, chúng tôi ra về khi cơn mưa cuối năm đã nặng hạt, đường thưa vắng bước chân người. Đâu đó trong tôi lại nhớ về câu thơ cổ: “Chẳng thèm ăn chả ăn nem/Thèm no cơm tẻ, thèm xem hát chèo”.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Tin nổi bật trang chủ
Khơi thông nguồn lực thắp sáng tương lai vùng đồng bào DTTS

Khơi thông nguồn lực thắp sáng tương lai vùng đồng bào DTTS

Công tác Dân tộc - PV - 7 giờ trước
6/9 nhóm mục tiêu cơ bản đã hoàn thành hoặc vượt kế hoạch, tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân 3,4% mỗi năm, thu nhập bình quân đầu người DTTS đạt 43,4 triệu đồng, tăng 3,1 lần so với năm 2020…. là những con số ấn tượng khắc họa rõ nét bức tranh khởi sắc vùng đồng bào DTTS và miền núi sau gần 5 năm triển khai Chương trình MTQG 1719. Đây là nền tảng vững chắc phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi trong giai đoạn tiếp theo.
Quảng Ngãi - Âm vang ngày mới

Quảng Ngãi - Âm vang ngày mới

Trang địa phương - Ngọc Chí - 23:00, 31/08/2025
Tối ngày 31/8, tại Quảng trường 16/3, phường Kon Tum, Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh Quảng Ngãi tổ chức Chương trình nghệ thuật với chủ đề “Quảng Ngãi - Âm vang ngày mới” và bắn pháo hoa, chào mừng kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (02/9/1945 - 02/9/2025).
Ngân hàng CSXH cho vay ưu đãi đối với HSSV, học viên thạc sĩ, nghiên cứu sinh ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán

Ngân hàng CSXH cho vay ưu đãi đối với HSSV, học viên thạc sĩ, nghiên cứu sinh ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán

Xã hội - Mai Hương - 21:53, 31/08/2025
Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc vừa ký Quyết định số 29/2025/QĐ-TTg ngày 28/8/2025 của Thủ tướng Chính phủ về tín dụng đối với học sinh, sinh viên (HSSV), học viên thạc sĩ và nghiên cứu sinh theo học các ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán. Chính sách này nhằm hỗ trợ người học trang trải học phí, sinh hoạt phí và các chi phí học tập khác trong suốt quá trình học tập.
Kịch tính những màn rượt đuổi trong giải đua bò của đồng bào Khmer tại chùa Rô

Kịch tính những màn rượt đuổi trong giải đua bò của đồng bào Khmer tại chùa Rô

Bản sắc và hội nhập - Tào Đạt - 21:50, 31/08/2025
Qua các vòng tranh tài, đôi bò số 21 của ông Thái Bình Nguyên (phường Chi Lăng, tỉnh An Giang) đã xuất sắc đoạt giải Nhất tại Hội đua bò chùa Rô lần thứ 11 năm 2025.
Nhân đôi niềm vui trong ngày Quốc khánh

Nhân đôi niềm vui trong ngày Quốc khánh

Thời sự - Phạm Tiến - 21:34, 31/08/2025
Sau khi UBND tỉnh Quảng Trị có Quyết định trích gần 185 tỷ đồng để tặng quà cho Nhân dân trong dịp lễ Quốc Khánh 2/9, số tiền trên đã được phân bổ về địa phương cấp xã. Hiện các xã vùng DTTS ở Quảng Trị đang khẩn trương cấp phát quà để đồng bào đón niềm vui trọn vẹn trước Tết Độc lập.
Hà Nội: Mưa lớn gây ngập lụt nghiêm trọng, nhiều tuyến đường ở Tây Mỗ và Đại lộ Thăng Long tê liệt

Hà Nội: Mưa lớn gây ngập lụt nghiêm trọng, nhiều tuyến đường ở Tây Mỗ và Đại lộ Thăng Long tê liệt

Cơn mưa lớn kéo dài suốt hai ngày qua đã khiến nhiều khu vực tại Hà Nội chìm trong biển nước. Tính đến 15h ngày 27/8, các tuyến đường huyết mạch như Quốc lộ 70 và Đại lộ Thăng Long đoạn qua phường Tây Mỗ (quận Nam Từ Liêm cũ) bị ngập sâu nghiêm trọng, gây tê liệt giao thông và ảnh hưởng nặng nề đến đời sống người dân.
Tư tưởng Hồ Chí Minh và bài học đại đoàn kết dân tộc, tôn giáo

Tư tưởng Hồ Chí Minh và bài học đại đoàn kết dân tộc, tôn giáo

Thời sự - Nhật Minh - 20:05, 31/08/2025
Trong dòng chảy lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam, tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc và tôn giáo là một nền tảng quan trọng, có ý nghĩa xuyên suốt, nhất quán và thực tiễn sâu sắc. Đó không chỉ là tư duy chính trị của một Nhà cách mạng vĩ đại, mà còn là kết tinh của trí tuệ, lòng nhân ái và tầm nhìn xa, trông rộng về sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc - một sức mạnh có thể vượt qua mọi thù trong giặc ngoài, đưa đất nước đi từ nô lệ đến độc lập, từ chiến tranh đến hòa bình, từ nghèo nàn đến phát triển.
Người có uy tín là tấm gương sáng lan tỏa cho đồng bào các DTTS noi theo

Người có uy tín là tấm gương sáng lan tỏa cho đồng bào các DTTS noi theo

Người có uy tín - Ngọc Chí - 18:17, 31/08/2025
“Người có uy tín là tấm gương sáng lan tỏa cho đồng bào các DTTS noi theo”, đó là nội dung được Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Hoàng Giang nhấn mạnh tại Hội nghị gặp mặt già làng, trưởng thôn, Người có uy tín tiêu biểu trong vùng đồng bào DTTS tỉnh Quảng Ngãi năm 2025, diễn ra vào chiều 31/8, tại phường Kon Tum.
Nhiều xã miền núi Thanh Hóa trao quà Tết Độc lập cho Nhân dân

Nhiều xã miền núi Thanh Hóa trao quà Tết Độc lập cho Nhân dân

Xã hội - Quỳnh Trâm - 18:09, 31/08/2025
Thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước về tặng quà Nhân dân nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, nhiều xã miền núi tỉnh Thanh Hóa đã đồng loạt tổ chức trao quà Tết Độc lập, tạo không khí đoàn kết, ấm áp.
Vẻ đẹp riêng có của vùng đất lảng bảng những áng mây bay

Vẻ đẹp riêng có của vùng đất lảng bảng những áng mây bay

Du lịch - Nguyễn Quang Vinh - 17:12, 31/08/2025
Phường Kon Tum, phía Tây tỉnh Quảng Ngãi với địa hình cao, mát mẻ, vào khoảng từ tháng 5 đến tháng 10 hằng năm, là mùa mưa. Nơi đây, du khách từ xa thường xuyên được ngắm nhìn khung cảnh mây trôi lảng bảng, bềnh bồng làm xao xuyến tâm hồn. Chúng ta cùng trải nghiệm khám phá vẻ đẹp mộng mơ những áng mây bay nơi đây.
Người đàn ông Sán Dìu

Người đàn ông Sán Dìu "trả nợ" ân tình nơi vùng cao Đà Nẵng

Gương sáng - T.Nhân - H.Trường - 17:01, 31/08/2025
“Mảnh đất này đã cho tôi nhiều thứ, nên tôi như mang một món nợ ân tình với nơi đây. Ngày xưa mình cũng từng khó khăn, cũng từng được giúp đỡ. Bây giờ có điều kiện hơn, tôi chỉ mong được góp phần nhỏ bé để sẻ chia với bà con”, ông Lý Minh Tám (65 tuổi, dân tộc Sán Dìu, ngụ tại xã Khâm Đức, TP. Đà Nẵng) - một tấm gương sáng trong các phong trào hỗ trợ, giúp đỡ đồng bào vùng cao Đà Nẵng vượt khó vươn lên bộc bạch.