Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Lễ hội dân gian, nơi cất giữ các thói quen văn hóa

PV - 15:40, 04/05/2022

Vì nhiều lý do, cả chủ quan lẫn khách quan, nhiều thói quen văn hóa của các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên buộc phải ẩn đi trong đời sống thường nhật. Chỉ khi có lễ hội thì những tri thức bản địa cùng các giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của đồng bào mới xuất lộ.

Dân nhạc và dân vũ luôn là món ăn không thể thiếu trong đời sống tinh thần người dân Tây Nguyên
Dân nhạc và dân vũ luôn là món ăn không thể thiếu trong đời sống tinh thần của đồng bào các DTTS ở Tây Nguyên

Như một bảo tàng dân tộc học

Có mặt tại Ngày hội Văn hóa - Thể thao vùng đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Lâm Đồng lần thứ V - năm 2022 vừa diễn ra tại huyện Đơn Dương, anh Hoàng Tuấn Dũng, một du khách đến từ TP. Hồ Chí Minh, chia sẻ: “Tham dự ngày hội, ngoài việc được thỏa đam mê tìm hiểu những nét văn hóa đặc sắc của các dân tộc Cơ ho, Mạ, Chu Ru, Mnông... qua nhiều hoạt động mang tính cố kết cộng đồng rất cao, tôi còn được hòa mình vào không gian đặc quánh tín ngưỡng Chu Ru trong nghi lễ cúng Yàng Bơ-mung (thần đập nước). Nghi lễ này liên quan đến hoạt động sản xuất nông nghiệp của người Chu Ru”.

Theo tìm hiểu của anh Dũng, trước kia, người Chu Ru rất coi trọng việc dẫn thủy nhập điền, bởi phần lớn họ sống nhờ cây lúa nước. Theo đó, người Chu Ru sẽ làm những con đập ngăn sông hoặc suối để lấy nước tưới cho các cánh đồng. Bên cạnh đó, họ còn làm thêm những con mương dẫn nước tới các thửa ruộng. Ruộng lúa có xanh tốt thì năng suất lúa mới cao. Tất cả là nhờ ơn Yàng Bơ-mung đã giữ nước, giúp ruộng lúa luôn ăm ắp nước, tạo điều kiện thuận lợi cho cây lúa sinh trưởng tốt.

 “Nếu chúng ta chịu khó quan sát một chút sẽ nhận ra rất nhiều điều thú vị ẩn đọng trong các nghi thức, lễ thức của lễ hội dân gian. Những hoạt động trong lễ hội không đơn giản chỉ là tái hiện các mô thức văn hóa cổ xưa mà còn là nơi chứa đựng những khao khát về thực tại sống, những mong cầu rất cao cả của cư dân cao nguyên gửi tới thế giới siêu nhiên. Thậm chí, qua lễ hội, chủ nhân của nó còn tìm ra phương cách để cân bằng lại các mối quan hệ: người và người, người và vạn vật, người và thần linh...”, anh Dũng cho biết.

Thật vậy, chúng ta hoàn toàn có thể coi lễ hội dân gian của cộng đồng các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên là một bảo tàng dân tộc học, nơi cất giữ tất cả những thói quen văn hóa, cũng là nơi phản ánh tâm thức, tín ngưỡng người Tây Nguyên một cách trung thực, sinh động nhất. Trong lễ hội, có rất nhiều hoạt động thuộc nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên diễn ra như diễn tấu cồng chiêng, các trò chơi dân gian, hội thi ẩm thực, nghi thức rước vật thiêng..., những hoạt động được định hình từ quá trình lịch sử, được lưu truyền từ đời này sang đời khác, qua thực tiễn sản xuất và hoạt động xã hội, qua kinh nghiệm ứng xử giữa con người với môi trường tự nhiên và môi trường xã hội. Vì thế, lễ hội chính là một di sản đặc biệt, nét văn hóa độc đáo mang căn cốt Tây Nguyên, một thành tố quan trọng góp phần làm nên bản sắc văn hóa đặc sắc của cộng đồng cư dân nơi đây.
Tích hợp các yếu tố mới
Theo nghệ nhân K’Niêm (xã Tân Nghĩa, huyện Di Linh), việc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Lâm Đồng phối hợp với UBND huyện Đơn Dương tổ chức Ngày hội Văn hóa - Thể thao vùng đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Lâm Đồng lần thứ V - năm 2022 đã tạo điều kiện để thế hệ trẻ người dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên nhìn lại di sản của ông cha, yêu và hiểu hơn về văn hóa của dân tộc mình. “Mọi di sản đều cần có sự kế thừa giữa các thế hệ. Muốn vậy, phải có không gian cho việc thực hành di sản, để di sản sống giữa cộng đồng. Chính trong không gian ấy, chủ nhân di sản sẽ nhận rõ chân giá trị của riêng dân tộc mình trong cộng đồng”, nghệ nhân K’Niêm tâm sự.
Trả lời câu hỏi việc sân khấu hóa một phần ngày hội có làm phai lạt bản sắc văn hóa Tây Nguyên không? Nghệ nhân K’Niêm thẳng thắn: Căn cốt của lễ hội dân gian Tây Nguyên, ấy là lễ hội nông nghiệp, đi dọc vòng đời cây lúa cạn và cây lúa nước. Theo chu kỳ sinh trưởng của cây lúa, người Tây Nguyên sẽ tổ chức những lễ hội tương ứng. Mục đích của việc tổ chức những lễ hội đó là để tạ ơn Yàng, đồng thời là dịp để gắn kết các thành viên trong cùng một cộng đồng, gắn kết cộng đồng này với cộng đồng khác. 

Trước đây thì là vậy! Nhưng ngày nay, cây lúa đã không còn phổ biến trong đời sống, cũng như trong sản xuất của người Tây Nguyên, nên không thể “bắt” lễ hội trả về nguyên gốc được nữa. Nó phải nương theo sự phát triển của thời đại mới.

Cũng theo nghệ nhân K’Niêm, chính thế hệ trẻ người dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên sẽ tiếp thu những giá trị văn hóa mới, tri thức mới và phát triển lễ hội theo chiều hướng tiên tiến, để một mặt thỏa mãn nhu cầu sáng tạo, giải trí của cộng đồng, mặt khác vẫn giữ được nét văn hóa đặc sắc của cộng đồng dân tộc mình, hướng đến những giá trị tốt đẹp của thời đại.

Tin cùng chuyên mục
Nhân dân các dân tộc huyện Đăk Hà tổ chức Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương

Nhân dân các dân tộc huyện Đăk Hà tổ chức Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương

Theo thông lệ hơn 10 năm nay, mỗi dịp mùng 10 tháng 3 (Âm lịch) hằng năm, huyện Đăk Hà (Kon Tum) tổ chức Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương với ý nghĩa hướng về cội nguồn dân tộc. Hòa cùng ngày lễ của đất nước, cán bộ, Nhân dân các dân tộc trên địa bàn huyện cũng thể hiện được đạo lý uống nước nhớ nguồn, hun đúc thêm truyền thống yêu nước và các giá trị nhân văn tốt đẹp của dân tộc.
Tin nổi bật trang chủ
Thủ tướng: Khó khăn không bằng lúc mới Đổi mới, chúng ta đủ bản lĩnh để thích ứng linh hoạt

Thủ tướng: Khó khăn không bằng lúc mới Đổi mới, chúng ta đủ bản lĩnh để thích ứng linh hoạt

Chiều 7/4, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị với các bộ, ngành, Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, hiệp hội, doanh nghiệp để chủ động thích ứng với tình hình mới về thương mại quốc tế. Cùng dự có Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn.
Chủ tịch Quốc hội tiếp Phó Ủy viên trưởng Ủy ban Thường vụ Đại hội đại biểu Nhân dân toàn quốc Trung Quốc

Chủ tịch Quốc hội tiếp Phó Ủy viên trưởng Ủy ban Thường vụ Đại hội đại biểu Nhân dân toàn quốc Trung Quốc

Thời sự - PV - 18:50, 07/04/2025
Sáng 7/4 (theo giờ địa phương), tại Tashkent, Uzbekistan, nhân dịp tham dự Đại hội đồng Liên minh Nghị viện Thế giới lần thứ 150 (IPU-150), Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã tiếp Phó Ủy viên trưởng Ủy ban Thường vụ Đại hội đại biểu Nhân dân toàn quốc Trung Quốc Lạc Tang Giang Thôn.
Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Lễ truy điệu đồng chí Khamtay Siphandone

Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Lễ truy điệu đồng chí Khamtay Siphandone

Thời sự - PV - 15:45, 07/04/2025
Ngày 7/4, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã đẫn đầu Đoàn đại biểu cấp cao Đảng và Nhà nước Việt Nam viếng và dự Lễ truy điệu đồng chí Khamtay Siphandone, nguyên Chủ tịch Đảng Nhân dân Cách mạng Lào, nguyên Chủ tịch nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào.
Linh thiêng hai tiếng đồng bào

Linh thiêng hai tiếng đồng bào

Bản sắc và hội nhập - PV - 15:42, 07/04/2025
Dù ai đi ngược về xuôi/Nhớ ngày Giỗ Tổ mùng mười tháng ba. Câu ca ấy bao đời nay đã ăn sâu vào tiềm thức mỗi người dân đất Việt. Dù ở bất cứ nơi đâu, cứ đến ngày Giỗ Tổ, con dân đất Việt trên mọi miền Tổ quốc, kiều bào ta ở nước ngoài đều hướng về Đền Hùng (Phú Thọ), một lòng thành kính tri ân công đức tổ tiên.
Lãnh đạo và Nhân dân TP. Hồ Chí Minh dâng hương, tri ân công đức của Quốc Tổ Hùng Vương

Lãnh đạo và Nhân dân TP. Hồ Chí Minh dâng hương, tri ân công đức của Quốc Tổ Hùng Vương

Tin tức - Tào Đạt - 15:05, 07/04/2025
Ngày 7/4 (nhằm mùng 10/3 âm lịch), Thành ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam TP. Hồ Chí Minh tổ chức Lễ Giỗ tổ Hùng Vương năm 2025 với chủ đề “Nhớ ơn Quốc Tổ Hùng Vương”, tại Khu tưởng niệm Vua Hùng thuộc Công viên Lịch sử - Văn hóa dân tộc (TP. Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh).
Bình Dương dâng hương tưởng niệm các Vua Hùng

Bình Dương dâng hương tưởng niệm các Vua Hùng

Tin tức - Duy Chí - 14:58, 07/04/2025
Thể hiện lòng hiếu kính với tổ tiên, đặc biệt là tình cảm, nỗi nhớ cội nguồn của người dân phương Nam chưa có điều kiện được về thăm “đất Tổ”, đã mang sản vật, hương, quả dâng lên bàn thờ các Vua Hùng tại Cây Đa Hồn Việt – Bình Dương.
Ngôi chùa trên đỉnh núi, giữ 4 kỷ lục Việt Nam

Ngôi chùa trên đỉnh núi, giữ 4 kỷ lục Việt Nam

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 5/4, có những thông tin đáng chú ý sau: Hành trang Văn hóa truyền thống. Ngôi chùa trên đỉnh núi, giữ 4 kỷ lục Việt Nam. Chuỗi hạt cườm và bản sắc văn hóa người Co. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Lãnh đạo và Nhân dân các tỉnh, thành phố khu vực Tây Nam Bộ tổ chức dâng hương Giỗ tổ Hùng Vương

Lãnh đạo và Nhân dân các tỉnh, thành phố khu vực Tây Nam Bộ tổ chức dâng hương Giỗ tổ Hùng Vương

Tin tức - Tào Đạt - 14:53, 07/04/2025
Sáng 07/4/2025 (mùng 10/3 âm lịch), lãnh đạo và Nhân dân tại nhiều tỉnh, thành phố khu vực Tây Nam Bộ đã dâng hương, dâng hoa để tưởng nhớ, tri ân công ơn của các Vua Hùng và những bậc tiền nhân đã đặt nền móng cho dân tộc Việt Nam, đất nước Việt Nam mãi trường tồn, rạng danh và thịnh vượng.
Nhân dân các dân tộc huyện Đăk Hà tổ chức Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương

Nhân dân các dân tộc huyện Đăk Hà tổ chức Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương

Sắc màu 54 - Ngọc Chí - 14:39, 07/04/2025
Theo thông lệ hơn 10 năm nay, mỗi dịp mùng 10 tháng 3 (Âm lịch) hằng năm, huyện Đăk Hà (Kon Tum) tổ chức Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương với ý nghĩa hướng về cội nguồn dân tộc. Hòa cùng ngày lễ của đất nước, cán bộ, Nhân dân các dân tộc trên địa bàn huyện cũng thể hiện được đạo lý uống nước nhớ nguồn, hun đúc thêm truyền thống yêu nước và các giá trị nhân văn tốt đẹp của dân tộc.
Giỗ Tổ Hùng Vương và khát vọng hóa rồng

Giỗ Tổ Hùng Vương và khát vọng hóa rồng

Bản sắc và hội nhập - Minh Nhật - 14:30, 07/04/2025
Từ huyền thoại con Rồng, cháu Tiên đến khát vọng vươn mình hùng cường, thịnh vượng - dân tộc Việt Nam chưa bao giờ thôi khao khát khẳng định chính mình ở tầm vóc lớn hơn.
Đắk Lắk: Gói bánh chưng, giã bánh giầy dâng lên các vị Vua Hùng

Đắk Lắk: Gói bánh chưng, giã bánh giầy dâng lên các vị Vua Hùng

Dân tộc - Tôn giáo - Lê Hường - 14:14, 07/04/2025
Ngày 7/4, tại Di tích lịch sử Quốc gia Đình Lạc Giao, Tp. Buôn Ma Thuột, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk long trọng tổ chức Lễ Giỗ tổ Hùng Vương năm 2025. Đây là dịp để Nhân dân hướng về cội nguồn, tưởng nhớ công ơn Tổ tiên đã khai sinh đất nước.
Bộ Nội vụ thông tin mới nhất về 4 chính sách đối với cán bộ khi bỏ cấp huyện, sắp xếp lại cấp xã

Bộ Nội vụ thông tin mới nhất về 4 chính sách đối với cán bộ khi bỏ cấp huyện, sắp xếp lại cấp xã

Tin tức - Minh Nhật - 13:54, 07/04/2025
Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Thị Hà vừa thông tin về các chế độ, chính sách đối với đội ngũ cán bộ, công chức, người lao động khi tổ chức chính quyền địa phương theo 2 cấp.