Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Khôi phục lễ hội truyền thống của đồng bào DTTS: Cần tôn trọng những giá trị vốn có

PV - 13:31, 19/01/2018

Bảo tồn và phát huy giá trị các lễ hội, lễ nghi truyền thống các DTTS là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong thời kỳ hội nhập. Nhiều chính sách đã được triển khai, một số lễ hội, lễ nghi có nguy cơ bị mai một đã được phục dựng. Tuy nhiên, một khi công tác khôi phục còn mang tính hình thức, dựa trên những “kịch bản” được viết sẵn thì nguy cơ làm biến dạng các lễ hội, lễ nghi truyền thống là không tránh khỏi.

Nhiều biến thể tiêu cực

Với đồng bào dân tộc Lào ở xã Núa Ngam (huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên), Lễ hội “Bun huột nặm” (Tết té nước), được tổ chức vào các ngày 14-15-16/4 (Dương lịch), là Tết chính trong năm; đã được công nhận là Văn hóa phi vật thể cấp quốc gia vào tháng 9/2017. Cốt lõi của “Bun huột nặm” là cầu cho mưa thuận gió hòa, với hoạt động chính là “té nước”.

Trong Lễ hội, người dân té nước cho nhau và cả cho khách qua đường với mong muốn năm tới sẽ có nhiều điều tốt lành. Theo truyền thống, nghi thức té nước cầu may được thực hiện bên bờ suối, bằng cách người ta “vẩy nước” vào người khác. Tuy nhiên, khi tham dự “Bun huột nặm” năm 2017 ở xã Núa Ngam, chúng tôi thấy nghi thức này bị biến thể; một số người dân thay vì “vẩy nước” thì đã dùng xô, chậu, thậm chí dùng cả máy bơm để phun nước vào bất kỳ ai qua đường.

Với “Bun huột nặm”, vốn dĩ được đồng bào dân tộc Lào gìn giữ bao đời nay, đã có sự biến thể như vậy thì với những lễ hội, lễ nghi truyền thống của các dân tộc khác đã và đang được phục dựng sẽ như thế nào? Câu trả lời không khó khi trực tiếp tham dự những buổi trình diễn các lễ hội, lễ nghi đang có nguy cơ mai một, cần phải bảo tồn của đồng bào DTTS. Mỗi một lễ hội, lễ nghi được phục dựng đều có những nét độc đáo riêng, nhưng điểm chung là còn khá nặng về hình thức, trong khi các giá trị văn hóa truyền thống lại chưa thực sự được chú trọng.

Ðơn cử như Tết Nào Pê Chầu, một lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc Mông. Khi tham dự Tết Nào Pê Chầu ở xã Nặm Lịch (huyện Mường Ảng, Điện Biên) năm 2017 được Phòng Văn hóa Thông tin huyện Mường Ảng tổ chức, chúng tôi thấy, hầu như các hoạt động chính đều tổ chức trên sân khấu với phông bạt xanh đỏ và hàng loạt các băng rôn, khẩu hiệu, là những thứ không thuộc không gian văn hóa truyền thống của đồng bào Mông. Một số bài hát, điệu nhảy vốn không phải của dân tộc Mông cũng được thể hiện, thậm chí còn do những đội văn nghệ chuyên nghiệp biểu diễn.

Tết Nào Pê Chầu năm 2017 của đồng bào dân tộc Mông xã Nặm Lịch (huyện Mường Ảng, Điện Biên nhuốm màu “sân khấu”. Tết Nào Pê Chầu năm 2017 của đồng bào dân tộc Mông xã Nặm Lịch (huyện Mường Ảng, Điện Biên nhuốm màu “sân khấu”.

 

Khôi phục phải gắn với gìn giữ

Lễ nghi, lễ hội là một phần của văn hóa truyền thống các DTTS, là những giá trị vật chất, tinh thần được tích tụ, gìn giữ bao đời. Nhưng theo thời gian, do nhiều nguyên nhân, có không ít lễ hội, lễ nghi đang bị mai một, biến mất. Bởi vậy, việc giữ gìn, phát huy các lễ hội, lễ nghi của đồng bào DTTS là nhiệm vụ cấp thiết, nhất là với những cộng đồng dân tộc ít người như: Pà Thẻn, Cờ Lao, Lô Lô, Mảng, Lự, Si La, Ơ-đu,…

Những năm qua, nhiều chính sách hỗ trợ khôi phục, bảo tồn, phát huy các lễ hội, nghi lễ truyền thống của đồng bào DTTS đã được triển khai. Nhờ đó, nhiều lễ hội, lễ nghi đã được phục dựng, như: Lễ hội Lồng tông, nghi lễ Then của dân tộc Tày; hát Páo dung, lễ Cấp sắc của dân tộc Dao; lễ hội Nhảy lửa của dân tộc Pà Thẻn,… Đặc biệt, các lễ hội, lễ nghi của 16 DTTS có số dân dưới 10 nghìn người cũng được ưu tiên bảo tồn, gìn giữ theo Quyết định 936/QĐ-TTg ngày 30/6/2017 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu phát triển văn hóa giai đoạn 2016-2020.

Ngoài ra, trong dự thảo Thông tư hướng dẫn thực hiện Quyết định số 2086/QĐ-TTg, ngày 31/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án hỗ trợ phát triển kinh tế-xã hội các DTTS rất ít người giai đoạn 2016-2025, bên cạnh chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất, Ủy ban Dân tộc cũng đã đề xuất chính sách hỗ trợ bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của đồng bào DTTS. Theo đó, các lễ hội truyền thống tiêu biểu của các dân tộc sẽ được hỗ trợ 150 triệu đồng/lễ hội để phục dựng, bảo tồn; mỗi dân tộc sẽ được hỗ trợ tối đa 2 lễ hội.

Dẫn ra như vậy để thấy, việc gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị các lễ hội, lễ nghi truyền thống của đồng bào DTTS được các ngành, các cấp đặc biệt quan tâm. Những kết quả đạt được trong công tác gìn giữ, bảo tồn là không thể phủ nhận, nhưng vẫn còn đó những trăn trở khi không ít lễ hội, lễ nghi truyền thống của các DTTS đang bị biến thể theo chiều hướng tiêu cực như đã nêu ở trên.

Nguyên nhân của tình trạng này cũng đã được mổ xẻ tại nhiều hội thảo. Nhưng có một nguyên nhân chưa thực sự được chú trọng, đó là việc can thiệp quá cứng nhắc trong quá trình khôi phục các lễ nghi, lễ hội.

Vốn dĩ, lễ hội, lễ nghi truyền thống được tích tụ, gìn giữ trong toàn bộ quá trình lịch sử phát triển của cộng đồng các dân tộc. Mỗi một lễ hội, lễ nghi đều gắn với một không gian văn hóa nhất định. Chính bởi vậy, để nguồn lực cũng như nỗ lực của Nhà nước không lãng phí, bản sắc văn hóa các DTTS trong các lễ hội, lễ nghi truyền thống không bị biến dạng khi được khôi phục thì cần có một chương trình bảo tồn, phát huy xứng tầm chứ không phải là những “kịch bản” được viết sẵn, ai diễn cũng được.

SỸ HÀO

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Champions League: Van Dijk tỏa sáng phút bù giờ, Liverpool hạ gục Atlético Madrid 3-2 tại Anfield

Champions League: Van Dijk tỏa sáng phút bù giờ, Liverpool hạ gục Atlético Madrid 3-2 tại Anfield

Liverpool có màn ra quân kịch tính tại vòng bảng Champions League 2025/26, khi đánh bại Atlético Madrid với tỷ số 3-2 trên sân Anfield. Trung vệ đội trưởng Virgil van Dijk trở thành người hùng, với bàn thắng quyết định ở phút bù giờ, giúp “Lữ đoàn đỏ” khởi đầu hoàn hảo tại đấu trường châu Âu.
Tin nổi bật trang chủ
Thủ tướng chỉ đạo các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng, nâng cao đời sống Nhân dân

Thủ tướng chỉ đạo các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng, nâng cao đời sống Nhân dân

Ngày 16/9, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Công điện số 165/CĐ-TTg về việc tiếp tục giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn, nâng cao đời sống Nhân dân.
Champions League: Van Dijk tỏa sáng phút bù giờ, Liverpool hạ gục Atlético Madrid 3-2 tại Anfield

Champions League: Van Dijk tỏa sáng phút bù giờ, Liverpool hạ gục Atlético Madrid 3-2 tại Anfield

Thể thao - Hoàng Minh - 9 phút trước
Liverpool có màn ra quân kịch tính tại vòng bảng Champions League 2025/26, khi đánh bại Atlético Madrid với tỷ số 3-2 trên sân Anfield. Trung vệ đội trưởng Virgil van Dijk trở thành người hùng, với bàn thắng quyết định ở phút bù giờ, giúp “Lữ đoàn đỏ” khởi đầu hoàn hảo tại đấu trường châu Âu.
Champions League: Allianz Arena rực lửa trong ngày Bayern quật ngã Chelsea 3-1

Champions League: Allianz Arena rực lửa trong ngày Bayern quật ngã Chelsea 3-1

Thể thao - Hoàng Minh - 11 phút trước
Trên sân Allianz Arena, Bayern Munich đã có màn khởi đầu ấn tượng tại vòng bảng Champions League 2025/26 khi giành chiến thắng 3-1 trước Chelsea. Tiền đạo người Anh Harry Kane trở thành tâm điểm với một cú đúp bàn thắng, giúp đại diện nước Đức khẳng định sức mạnh.
Cảnh báo về cây ngoại lai “Kỳ Hải Nam” bảo vệ đa dạng sinh học và quyền lợi của người dân

Cảnh báo về cây ngoại lai “Kỳ Hải Nam” bảo vệ đa dạng sinh học và quyền lợi của người dân

Khoa học - Công nghệ - Minh Nhật - 13 phút trước
Thời gian gần đây, một số địa phương xuất hiện giống cây “Kỳ Hải Nam” không rõ nguồn gốc, được quảng bá là cây “làm giàu”, khiến nhiều người dân chặt bỏ cây trồng khác để thay thế, Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm đã ban hành văn bản yêu cầu các địa phương tăng cường kiểm tra, rà soát và siết chặt công tác quản lý giống cây trồng lâm nghiệp.
Champions League: PSG khởi đầu hoàn hảo, thắng đậm Atalanta 4-0

Champions League: PSG khởi đầu hoàn hảo, thắng đậm Atalanta 4-0

Thể thao - Giải trí - Hoàng Minh - 15 phút trước
Trên sân Parc des Princes, Paris Saint-Germain đã có màn ra quân như mơ tại vòng bảng Champions League 2025/26, khi đánh bại Atalanta với tỷ số 4-0. Chiến thắng đậm đà này giúp thầy trò HLV Luis Enrique khẳng định sức mạnh và tham vọng bảo vệ ngôi vương châu Âu.
Champions League: Marcus Thuram lập cú đúp, Inter Milan hạ gục Ajax ngay tại Amsterdam

Champions League: Marcus Thuram lập cú đúp, Inter Milan hạ gục Ajax ngay tại Amsterdam

Thể thao - Giải trí - Hoàng Minh - 22 phút trước
Inter Milan có màn ra quân ấn tượng tại vòng bảng Champions League 2025/26, khi giành chiến thắng 2-0 trước Ajax trên sân Johan Cruyff Arena. Tiền đạo Marcus Thuram trở thành người hùng với cú đúp bàn thắng bằng đầu, mang về 3 điểm trọn vẹn cho đại diện Serie A.
Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Cùng với cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Đảng bộ xã Ngọk Réo, tỉnh Quảng Ngãi đã phát động nhiều phong trào thi đua yêu nước. Trong đó, công trình “Đường cờ Tổ quốc” do Đoàn Thanh niên xã thực hiện đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và đồng bào DTTS nơi đây. Hơn 100 lá cờ Tổ quốc rực rỡ trên trục đường chính dẫn vào trung tâm xã không chỉ tạo điểm nhấn cho cảnh quan khu dân cư Nông thôn mới vùng đồng bào DTTS, mà còn thể hiện niềm tự hào, khát vọng vươn lên của vùng đất còn nhiều khó khăn.
Xác định hướng phát triển bền vững cho nông sản xứ Nghệ

Xác định hướng phát triển bền vững cho nông sản xứ Nghệ

Sản phẩm - Thị trường - Thanh Hải - 2 giờ trước
Một bức tranh sáng cho ngành Nông nghiệp Nghệ An khi mà giá trị xuất khẩu tăng lên, sản phẩm chủ lực cũng như diện tích ứng dụng công nghệ cao ngày càng được mở rộng… Tuy nhiên, để có chỗ đứng bền vững, mở rộng hơn cánh cửa sản xuất và tiêu thụ nông sản cho nông dân và doanh nghiệp, thì cần nhiều hơn những giải pháp quyết liệt.
Đưa cây mọc hoang dại thành sản phẩm OCOP

Đưa cây mọc hoang dại thành sản phẩm OCOP

Gương sáng - Mỹ Dung - 2 giờ trước
Bắt đầu từ cây ớt chào mào - một loài cây mọc hoang dại được người dân đặt tên theo loài chim thường tìm đến ăn ớt vào mùa chín đỏ, anh Lỷ Văn Quạn, giáo viên Trường TH và THCS Đại Dực 1, xã Đông Ngũ, tỉnh Quảng Ninh đã nghĩ ra nhiều ý tưởng khai thác giá trị từ cây dại này.
An Giang: Khởi tố nhóm phóng viên cưỡng đoạt hàng tỷ đồng

An Giang: Khởi tố nhóm phóng viên cưỡng đoạt hàng tỷ đồng

Pháp luật - Tào Đạt - Tiến Tầm - 20:15, 17/09/2025
Trong nhóm phóng viên cưỡng đoạt hàng tỷ đồng tại Phú Quốc (tỉnh An Giang), Trần Tam Điệp đã bỏ trốn nên Công an ra quyết định truy nã.
Gia Lai: Phát hiện nguyên liệu bốc mùi hôi thối tại cơ sở sản xuất lạp xưởng

Gia Lai: Phát hiện nguyên liệu bốc mùi hôi thối tại cơ sở sản xuất lạp xưởng

Pháp luật - T.Nhân - H.Trường - 18:49, 17/09/2025
Ngày 17/9, Đội Quản lý thị trường số 3 (Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Gia Lai) phối hợp với Phòng Cảnh sát Kinh tế (Công an tỉnh) kiểm tra đột xuất cơ sở sản xuất lạp xưởng Gia Quý (nằm ở 4 căn nhà thông nhau số 838-844 đường Trần Hưng Đạo, phường Quy Nhơn).
Đà Nẵng phấn đấu thành trung tâm phát triển năng động, sáng tạo của khu vực và quốc tế

Đà Nẵng phấn đấu thành trung tâm phát triển năng động, sáng tạo của khu vực và quốc tế

Trang địa phương - T.Nhân - H.Trường - 18:45, 17/09/2025
Đà Nẵng đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ trở thành đô thị sinh thái, thông minh, là trung tâm tài chính quốc tế, công nghệ cao, logistics và du lịch chất lượng cao của khu vực.