Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Khôi phục lễ hội truyền thống của đồng bào DTTS: Cần tôn trọng những giá trị vốn có

PV - 13:31, 19/01/2018

Bảo tồn và phát huy giá trị các lễ hội, lễ nghi truyền thống các DTTS là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong thời kỳ hội nhập. Nhiều chính sách đã được triển khai, một số lễ hội, lễ nghi có nguy cơ bị mai một đã được phục dựng. Tuy nhiên, một khi công tác khôi phục còn mang tính hình thức, dựa trên những “kịch bản” được viết sẵn thì nguy cơ làm biến dạng các lễ hội, lễ nghi truyền thống là không tránh khỏi.

Nhiều biến thể tiêu cực

Với đồng bào dân tộc Lào ở xã Núa Ngam (huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên), Lễ hội “Bun huột nặm” (Tết té nước), được tổ chức vào các ngày 14-15-16/4 (Dương lịch), là Tết chính trong năm; đã được công nhận là Văn hóa phi vật thể cấp quốc gia vào tháng 9/2017. Cốt lõi của “Bun huột nặm” là cầu cho mưa thuận gió hòa, với hoạt động chính là “té nước”.

Trong Lễ hội, người dân té nước cho nhau và cả cho khách qua đường với mong muốn năm tới sẽ có nhiều điều tốt lành. Theo truyền thống, nghi thức té nước cầu may được thực hiện bên bờ suối, bằng cách người ta “vẩy nước” vào người khác. Tuy nhiên, khi tham dự “Bun huột nặm” năm 2017 ở xã Núa Ngam, chúng tôi thấy nghi thức này bị biến thể; một số người dân thay vì “vẩy nước” thì đã dùng xô, chậu, thậm chí dùng cả máy bơm để phun nước vào bất kỳ ai qua đường.

Với “Bun huột nặm”, vốn dĩ được đồng bào dân tộc Lào gìn giữ bao đời nay, đã có sự biến thể như vậy thì với những lễ hội, lễ nghi truyền thống của các dân tộc khác đã và đang được phục dựng sẽ như thế nào? Câu trả lời không khó khi trực tiếp tham dự những buổi trình diễn các lễ hội, lễ nghi đang có nguy cơ mai một, cần phải bảo tồn của đồng bào DTTS. Mỗi một lễ hội, lễ nghi được phục dựng đều có những nét độc đáo riêng, nhưng điểm chung là còn khá nặng về hình thức, trong khi các giá trị văn hóa truyền thống lại chưa thực sự được chú trọng.

Ðơn cử như Tết Nào Pê Chầu, một lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc Mông. Khi tham dự Tết Nào Pê Chầu ở xã Nặm Lịch (huyện Mường Ảng, Điện Biên) năm 2017 được Phòng Văn hóa Thông tin huyện Mường Ảng tổ chức, chúng tôi thấy, hầu như các hoạt động chính đều tổ chức trên sân khấu với phông bạt xanh đỏ và hàng loạt các băng rôn, khẩu hiệu, là những thứ không thuộc không gian văn hóa truyền thống của đồng bào Mông. Một số bài hát, điệu nhảy vốn không phải của dân tộc Mông cũng được thể hiện, thậm chí còn do những đội văn nghệ chuyên nghiệp biểu diễn.

Tết Nào Pê Chầu năm 2017 của đồng bào dân tộc Mông xã Nặm Lịch (huyện Mường Ảng, Điện Biên nhuốm màu “sân khấu”. Tết Nào Pê Chầu năm 2017 của đồng bào dân tộc Mông xã Nặm Lịch (huyện Mường Ảng, Điện Biên nhuốm màu “sân khấu”.

 

Khôi phục phải gắn với gìn giữ

Lễ nghi, lễ hội là một phần của văn hóa truyền thống các DTTS, là những giá trị vật chất, tinh thần được tích tụ, gìn giữ bao đời. Nhưng theo thời gian, do nhiều nguyên nhân, có không ít lễ hội, lễ nghi đang bị mai một, biến mất. Bởi vậy, việc giữ gìn, phát huy các lễ hội, lễ nghi của đồng bào DTTS là nhiệm vụ cấp thiết, nhất là với những cộng đồng dân tộc ít người như: Pà Thẻn, Cờ Lao, Lô Lô, Mảng, Lự, Si La, Ơ-đu,…

Những năm qua, nhiều chính sách hỗ trợ khôi phục, bảo tồn, phát huy các lễ hội, nghi lễ truyền thống của đồng bào DTTS đã được triển khai. Nhờ đó, nhiều lễ hội, lễ nghi đã được phục dựng, như: Lễ hội Lồng tông, nghi lễ Then của dân tộc Tày; hát Páo dung, lễ Cấp sắc của dân tộc Dao; lễ hội Nhảy lửa của dân tộc Pà Thẻn,… Đặc biệt, các lễ hội, lễ nghi của 16 DTTS có số dân dưới 10 nghìn người cũng được ưu tiên bảo tồn, gìn giữ theo Quyết định 936/QĐ-TTg ngày 30/6/2017 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu phát triển văn hóa giai đoạn 2016-2020.

Ngoài ra, trong dự thảo Thông tư hướng dẫn thực hiện Quyết định số 2086/QĐ-TTg, ngày 31/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án hỗ trợ phát triển kinh tế-xã hội các DTTS rất ít người giai đoạn 2016-2025, bên cạnh chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất, Ủy ban Dân tộc cũng đã đề xuất chính sách hỗ trợ bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của đồng bào DTTS. Theo đó, các lễ hội truyền thống tiêu biểu của các dân tộc sẽ được hỗ trợ 150 triệu đồng/lễ hội để phục dựng, bảo tồn; mỗi dân tộc sẽ được hỗ trợ tối đa 2 lễ hội.

Dẫn ra như vậy để thấy, việc gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị các lễ hội, lễ nghi truyền thống của đồng bào DTTS được các ngành, các cấp đặc biệt quan tâm. Những kết quả đạt được trong công tác gìn giữ, bảo tồn là không thể phủ nhận, nhưng vẫn còn đó những trăn trở khi không ít lễ hội, lễ nghi truyền thống của các DTTS đang bị biến thể theo chiều hướng tiêu cực như đã nêu ở trên.

Nguyên nhân của tình trạng này cũng đã được mổ xẻ tại nhiều hội thảo. Nhưng có một nguyên nhân chưa thực sự được chú trọng, đó là việc can thiệp quá cứng nhắc trong quá trình khôi phục các lễ nghi, lễ hội.

Vốn dĩ, lễ hội, lễ nghi truyền thống được tích tụ, gìn giữ trong toàn bộ quá trình lịch sử phát triển của cộng đồng các dân tộc. Mỗi một lễ hội, lễ nghi đều gắn với một không gian văn hóa nhất định. Chính bởi vậy, để nguồn lực cũng như nỗ lực của Nhà nước không lãng phí, bản sắc văn hóa các DTTS trong các lễ hội, lễ nghi truyền thống không bị biến dạng khi được khôi phục thì cần có một chương trình bảo tồn, phát huy xứng tầm chứ không phải là những “kịch bản” được viết sẵn, ai diễn cũng được.

SỸ HÀO

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin nổi bật trang chủ
Cần bố trí cán bộ công tác dân tộc, tôn giáo riêng biệt, không lồng ghép

Cần bố trí cán bộ công tác dân tộc, tôn giáo riêng biệt, không lồng ghép

Dân tộc - Tôn giáo - Tào Đạt - 22:06, 09/09/2025
Đây là đề nghị của Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Y Vinh Tơr khi đến kiểm tra công tác vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo tại xã An Cư và Tri Tôn, tỉnh An Giang.
Thầy cô nghẹn ngào nhớ lại khoảnh khắc cơn lũ ập xuống trong đêm

Thầy cô nghẹn ngào nhớ lại khoảnh khắc cơn lũ ập xuống trong đêm

Xã hội - Vũ Mừng - 19:25, 09/09/2025
Cơn lũ ống bất ngờ đổ về trường trong đêm, trong tình huống khẩn cấp, các thầy cô giáo cùng lực lượng Công an xã, cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng, dân quân đã kịp thời sơ tán toàn bộ 301 học sinh ra khỏi khu vực nguy hiểm. Thế nhưng khoảnh khắc đầy ám ảnh đó vẫn khiến các thầy cô, các em học sinh cùng mọi người bàng hoàng.
Bộ Chính trị cho ý kiến về công tác chuẩn bị Đại hội Đảng bộ các cơ quan Đảng Trung ương

Bộ Chính trị cho ý kiến về công tác chuẩn bị Đại hội Đảng bộ các cơ quan Đảng Trung ương

Thời sự - PV - 18:50, 09/09/2025
Sáng 9/9, tại Trụ sở Trung ương Đảng, dưới sự chủ trì của Tổng Bí thư Tô Lâm, Bộ Chính trị đã làm việc với Ban Thường vụ Đảng ủy các cơ quan Đảng Trung ương để cho ý kiến vào dự thảo các văn kiện, phương án nhân sự và công tác chuẩn bị Đại hội đại biểu Đảng bộ các cơ quan Đảng Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030.
Quốc hội Việt Nam - 80 năm khẳng định vai trò xuyên suốt trong sự phát triển của đất nước

Quốc hội Việt Nam - 80 năm khẳng định vai trò xuyên suốt trong sự phát triển của đất nước

Thời sự - Hoàng Quý - 18:33, 09/09/2025
Chiều 9/9, tại Nhà Quốc hội, Đảng ủy Quốc hội phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức Hội thảo khoa học cấp quốc gia với chủ đề “Quốc hội Việt Nam - 80 năm hình thành và phát triển”. Đây là sự kiện quan trọng hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam (6/1/1946 - 6/1/2026).
Lễ hội đền Bảo Hà tôn vinh tri ân công lao các bậc tiền nhân

Lễ hội đền Bảo Hà tôn vinh tri ân công lao các bậc tiền nhân

Tôn giáo - Tín ngưỡng - Minh Nhật - 18:32, 09/09/2025
Sáng 8/9, xã Bảo Hà (tỉnh Lào Cai) tưng bừng tổ chức Lễ hội đền Bảo Hà năm 2025 để tri ân và tưởng nhớ tới Thần vệ quốc Hoàng Bảy, vị tướng đã có công dẹp giặc phương Bắc giữ yên non sông bờ cõi, mang lại cuộc sống ấm no hạnh phúc cho Nhân dân.
Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Cùng với cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Đảng bộ xã Ngọk Réo, tỉnh Quảng Ngãi đã phát động nhiều phong trào thi đua yêu nước. Trong đó, công trình “Đường cờ Tổ quốc” do Đoàn Thanh niên xã thực hiện đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và đồng bào DTTS nơi đây. Hơn 100 lá cờ Tổ quốc rực rỡ trên trục đường chính dẫn vào trung tâm xã không chỉ tạo điểm nhấn cho cảnh quan khu dân cư Nông thôn mới vùng đồng bào DTTS, mà còn thể hiện niềm tự hào, khát vọng vươn lên của vùng đất còn nhiều khó khăn.
Quảng Ninh phát động thi đua, hướng tới thành phố trực thuộc Trung ương

Quảng Ninh phát động thi đua, hướng tới thành phố trực thuộc Trung ương

Trang địa phương - Mỹ Dung - 18:18, 09/09/2025
Ngày 9/9, Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ VI của tỉnh Quảng Ninh (2025 - 2030) khơi dậy tinh thần thi đua mới, hướng tới mục tiêu trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trước năm 2030. Đại hội diễn ra với sự tham dự của Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân.
Lá thư tay xúc động của người phụ nữ dân tộc Dao viết trong căn nhà mới

Lá thư tay xúc động của người phụ nữ dân tộc Dao viết trong căn nhà mới

Xã hội - Thúy Hồng - 17:54, 09/09/2025
Dù không biết chữ nhưng để bày tỏ tình cảm, lòng biết ơn đối với chính quyền, các nhà hảo tâm và bộ đội biên phòng đã giúp gia đình có ngôi nhà mới khang trang thay thế ngôi nhà tạm dột nát, bà Phùng Tả Mẩy ở Lai Châu đã nhờ con dâu viết một lá thư tay để gửi cho các đơn vị, tổ chức.
Trao 200 suất học bổng cho học sinh khu vực biên giới biển TP. Cần Thơ

Trao 200 suất học bổng cho học sinh khu vực biên giới biển TP. Cần Thơ

Tin tức - Văn Long - Minh Triết - 17:48, 09/09/2025
Trong 2 ngày 8 - 9/9, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng TP. Cần Thơ phối hợp với Hội Khuyến học TP. Cần Thơ tổ chức Lễ trao học bổng thực hiện chương trình “Nâng bước em tới trường” năm 2025 cho các em học sinh có hoàn cảnh khó khăn khu vực biên giới biển của thành phố.
Xây trường nội trú liên cấp: Thắp sáng tương lai cho học sinh vùng biên

Xây trường nội trú liên cấp: Thắp sáng tương lai cho học sinh vùng biên

Giáo dục - Minh Anh - 17:42, 09/09/2025
Ngày 18/7/2025, Bộ Chính trị ban hành Thông báo kết luận số 81-TB/TW về chủ trương xây dựng các trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học và trung học cơ sở tại 248 xã biên giới đất liền. Hiện nay, các địa phương đã và đang tiến hành các bước để cụ thể hóa chủ trương này. Khi các trường học được xây dựng không chỉ giải quyết bài toán về thiếu cơ sở vật chất mà còn mở rộng cơ hội học tập cho nhiều học sinh nội trú.
Gia Lai tăng cường công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp

Gia Lai tăng cường công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp

Trang địa phương - T.Nhân - H.Trường - 16:51, 09/09/2025
UBND tỉnh Gia Lai đã có văn bản yêu cầu, các địa phương tăng cường công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) đợt cao điểm, chuẩn bị làm việc với Đoàn Thanh tra Ủy ban châu Âu (lần thứ 5).