Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Khám phá miền di sản văn hóa Trúc Lâm ở Tây Yên Tử

Phí Trường Giang - 18:29, 17/03/2025

Tháng Ba, khi sắc vàng của những đóa mai Yên Tử đã nhạt phai, những vạt rừng thông, tùng, trúc vẫn reo vui trong làn gió nhẹ giữa mùa Xuân, miền di sản văn hóa Tây Yên Tử lại khoác lên mình vẻ trầm mặc, tiếp tục níu chân du khách trên hành trình tìm về cội nguồn.

Rước Bài vị Tam Tổ Trúc Lâm lên chùa Hạ, Tây Yên Tử
Rước Bài vị Tam Tổ Trúc Lâm lên chùa Hạ (Tây Yên Tử)

Địa danh tâm linh

Núi rừng Yên Tử nằm trên cánh cung Đông Triều, ôm trọn vùng Đông Bắc Việt Nam, với sườn Đông thuộc tỉnh Quảng Ninh và sườn Tây thuộc tỉnh Bắc Giang. Đây là vùng đất hội tụ nhiều di sản văn hóa vật thể, phi vật thể đặc sắc, gắn với sự hình thành và hưng thịnh của Phật giáo Trúc Lâm do Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập. Dọc sườn Tây Yên Tử, từ huyện Sơn Động đến huyện Yên Dũng (nay là TP. Bắc Giang), vẫn hiện hữu hệ thống chùa tháp, di tích lịch sử giữa khung cảnh núi non trùng điệp, thảm thực vật phong phú.

Theo các nghiên cứu khoa học, hệ thống di tích chùa tháp thuộc Phật giáo Trúc Lâm phân bố dọc theo dải núi Huyền Đinh - Yên Tử, khẳng định giá trị văn hóa vật chất phong phú. Trên địa bàn tỉnh Bắc Giang có khoảng 11 di tích thuộc Phật giáo Trúc Lâm, tiêu biểu như: chùa Vĩnh Nghiêm, chùa Hòn Tháp, chùa Mã Yên, chùa Bình Long, chùa Hồ Bấc, chùa Đám Trì… Đặc biệt, không gian văn hóa Phật giáo Trúc Lâm không chỉ dừng lại ở dải núi Huyền Đinh - Yên Tử mà còn lan tỏa đến các huyện Yên Thế, Lạng Giang (Bắc Giang). Điều này góp phần tạo nên sức hút đặc biệt, đưa Tây Yên Tử trở thành điểm đến tâm linh hấp dẫn.

Trong số các di tích thuộc Phật giáo Trúc Lâm tại Bắc Giang, chùa Vĩnh Nghiêm giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Đây là nơi Phật hoàng Trần Nhân Tông chọn làm trụ sở trung ương giáo hội Trúc Lâm, nơi lưu giữ hồ sơ tăng, ni cả nước. Cả ba vị sư Tổ của Phật giáo Trúc Lâm là Trần Nhân Tông, Pháp Loa và Huyền Quang đều chọn chùa Vĩnh Nghiêm làm trung tâm tu học, hoằng pháp. Dưới sự chỉ dẫn của đệ nhị Tổ Pháp Loa, chùa Vĩnh Nghiêm trở thành trung tâm Phật giáo lớn, nơi san khắc mộc bản kinh Phật để lưu truyền Phật pháp. Những dấu ấn lịch sử này khẳng định chùa Vĩnh Nghiêm có vị trí quan trọng trong lịch sử phát triển của Phật giáo Trúc Lâm và Phật giáo Việt Nam.

Chùa Vĩnh Nghiêm (Tây Yên tử)
Chùa Vĩnh Nghiêm (Tây Yên Tử)

Hiện nay, với hệ thống giao thông thuận lợi, chùa Vĩnh Nghiêm cùng hệ thống chùa tháp bên sườn Tây Yên Tử được kết nối chặt chẽ hơn, tạo điều kiện cho việc phát huy giá trị của Phật giáo Trúc Lâm. Vùng núi Nham Biền, huyện Yên Dũng (nay là TP. Bắc Giang), cũng ghi dấu sự hưng thịnh của Phật giáo thời Lý - Trần, với các ngôi chùa cổ như chùa Hang Chàm, chùa Nguyệt Nham, chùa Liễu Đê, chùa Kem… phản ánh sự dung hợp giữa Tam giáo và tín ngưỡng dân gian. Tại đây còn có đình, đền thờ Thái sư Trần Thủ Độ, thể hiện tinh thần "an dân hộ quốc" trong đời sống tâm linh người Việt.

Đến bức tranh văn hóa đa sắc

Bên cạnh hệ thống chùa tháp, Tây Yên Tử còn lưu giữ nhiều nét văn hóa đặc sắc khác, tiêu biểu là tín ngưỡng thờ Mẫu. Nếu như Phật giáo hiện diện tại các ngôi chùa, thì tín ngưỡng thờ Mẫu được thực hành chủ yếu tại các đền, phủ. Nổi bật là hệ thống đền tại Khu du lịch sinh thái Suối Mỡ (huyện Lục Nam), gồm ba ngôi đền (đền Hạ, đền Trung và đền Thượng), đều thờ Thánh Mẫu Thượng Ngàn (Công chúa Quế Mỵ Nương). Đền Suối Mỡ từ lâu đã là trung tâm lớn của tín ngưỡng thờ Mẫu, nơi du khách có thể chiêm bái và tham gia vào các nghi lễ đặc trưng như hát chầu văn.

Hát chầu văn là hình thức biểu diễn nghệ thuật độc đáo, kết hợp giữa âm nhạc, lời ca và vũ đạo để ca ngợi công lao của các vị thánh, thần. Nghệ thuật này không chỉ mang tính tâm linh mà còn có giá trị nghệ thuật cao, thu hút đông đảo du khách tham gia, góp phần bảo tồn và phát huy di sản văn hóa phi vật thể của Tây Yên Tử.

Liên hoan hát Văn - hát Chầu văn tỉnh Bắc Giang tổ chức tại Khu du lịch sinh thái Suối Mỡ
Liên hoan hát Văn - hát Chầu văn tỉnh Bắc Giang tổ chức tại Khu du lịch sinh thái Suối Mỡ

Không gian văn hóa Tây Yên Tử còn được tô điểm bởi những lễ hội truyền thống, các nghi lễ cổ và làn điệu dân ca của đồng bào các dân tộc thiểu số. Trên hành trình trẩy hội Xuân, du khách có thể ghé thăm các bản làng của người Dao dưới chân núi Yên Tử để tham gia vào nghi lễ cấp sắc, thờ cúng Bàn Vương (thủy tổ của người Dao), thưởng thức dân ca Dao và trải nghiệm các nghề truyền thống như hái thuốc, thêu trang phục.

Từ các bản làng của người Dao, du khách có thể tiếp tục hành trình đến huyện Lục Ngạn, nơi không chỉ nổi tiếng với bốn mùa hoa trái ngát hương mà còn là địa điểm tổ chức Hội hát Sloong hao và phiên chợ Xuân vùng cao Tân Sơn. Phiên chợ này được người dân quen gọi là "Chợ tình Thác Lười - Tân Sơn," là nơi giao lưu văn hóa, gặp gỡ của các chàng trai, cô gái người dân tộc. Tại đây, du khách không chỉ được thưởng thức ẩm thực đặc trưng như xôi ba màu, thịt lợn quay, gà đồi, thịt chua… mà còn được hòa mình vào những làn điệu dân ca ngân vang giữa núi rừng, kéo dài suốt mùa Xuân.

Hành trình trẩy hội Xuân Tây Yên Tử là hành trình tìm về cội nguồn văn hóa dân tộc, nơi hội tụ vẻ đẹp của thiên nhiên, lịch sử và tâm linh. Giữa mùa Xuân, Tây Yên Tử như một bức tranh đa sắc, lung linh huyền ảo giữa dải núi non linh thiêng, níu chân du khách muôn phương.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin nổi bật trang chủ
Dâng hương tưởng nhớ Hoàng tử Lang Liêu, tôn vinh văn hóa ẩm thực dân tộc

Dâng hương tưởng nhớ Hoàng tử Lang Liêu, tôn vinh văn hóa ẩm thực dân tộc

Ẩm thực - Minh Nhật - 1 giờ trước
Lễ dâng hương tưởng nhớ công lao của Hoàng tử Lang Liêu, người được ghi nhớ trong lịch sử và truyền thuyết dân gian là người đã sáng tạo ra bánh chưng, bánh giầy hai biểu tượng về văn hóa ẩm thực đặc sắc của dân tộc sẽ diễn ra trong hai ngày 6 và 7/5 (mồng 9 và 10 tháng Tư âm lịch) tại Khu di tích lịch sử văn hóa đền thờ Hoàng tử Lang Liêu, phường Dữu Lâu, thành phố Việt Trì (tỉnh Phú Thọ).
Bức tranh mùa gặt trên cao nguyên Kon Tum

Bức tranh mùa gặt trên cao nguyên Kon Tum

Photo - Nguyễn Quang Vinh - 1 giờ trước
Vào mùa gặt, những cánh đồng lúa ở Kon Tum hiện lên như bức tranh lớn, nơi những luống gặt, vạt rạ trải dài tạo thành các hoa văn tự nhiên đầy sống động. Vẻ đẹp ấy không chỉ phản ánh sự khéo léo trong lao động mà còn mang đậm dấu ấn văn hóa của cộng đồng các dân tộc Tây Nguyên.
Bình Định: Giám sát chặt chẽ tàu cá chưa đủ điều kiện khai thác thủy sản

Bình Định: Giám sát chặt chẽ tàu cá chưa đủ điều kiện khai thác thủy sản

Kinh tế - T.Nhân - H.Trường - 1 giờ trước
Sáng 6/5, Ban Chỉ đạo thực hiện Chỉ thị số 45/CT-TTg về triển khai các biện pháp chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) tỉnh Bình Định họp sơ kết công tác quý I/2025 và triển khai nhiệm vụ trong thời gian tới. Ông Phạm Anh Tuấn - Chủ tịch UBND tỉnh; ông Nguyễn Tuấn Thanh - Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh, đồng chủ trì cuộc họp.
Ngôi đền có hệ thống tượng thờ tạo tác từ đất sét hàng trăm năm

Ngôi đền có hệ thống tượng thờ tạo tác từ đất sét hàng trăm năm

Tôn giáo - Tín ngưỡng - Vũ Mừng - 1 giờ trước
Đền Suối Thầu nằm giữa những thửa ruộng bậc thang uốn lượn thuộc vùng lõi của danh thắng di tích Quốc gia ruộng bậc thang xã Bản Luốc, huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang. Ấn tượng về ngôi đền có niên đại hàng trăm năm này là, toàn bộ hệ thống tượng thờ đều được tạo tác bằng đất sét rất độc đáo gắn với tín ngưỡng dân gian của đồng bào dân tộc vùng cao.
Nâng mức hỗ trợ cho học sinh vùng khó

Nâng mức hỗ trợ cho học sinh vùng khó

Giáo dục - Trọng Bảo - 1 giờ trước
Nghị định số 66/2025/NĐ-CP "Quy định chính sách cho trẻ em nhà trẻ, học sinh, học viên ở vùng đồng bào DTTS và miền núi, vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo và cơ sở giáo dục có trẻ em nhà trẻ, học sinh hưởng chính sách" có hiệu lực từ ngày 01/5/2025, thay thế cho Nghị định 116/2016/NĐ-CP ngày 18/7/2016 của Chính phủ. Theo đó, có nhiều nội dung hỗ trợ được bổ sung theo hướng tiếp tục nâng cao điều kiện học tập, chế độ cho học sinh nội trú và học sinh bán trú, trong đó có tỉnh vùng cao Lào Cai.
Mèn mén - Hương của núi rừng Quản Bạ

Mèn mén - Hương của núi rừng Quản Bạ

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 5/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Ra mắt mộc bản tái hiện “Như Lai Ứng Hiện Đồ” mừng Đại lễ Vesak 2025. Mèn mén - Hương của núi rừng Quản Bạ. Độc đáo làng diều sáo ở Hà Nội. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Mèn mén - Hương của núi rừng Quản Bạ

Mèn mén - Hương của núi rừng Quản Bạ

Media - BDT - 1 giờ trước
Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 5/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Ra mắt mộc bản tái hiện “Như Lai Ứng Hiện Đồ” mừng Đại lễ Vesak 2025. Mèn mén - Hương của núi rừng Quản Bạ. Độc đáo làng diều sáo ở Hà Nội. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Quảng Trị: Lợi ích “kép” từ mô hình trồng nấm linh chi đỏ dưới tán rừng

Quảng Trị: Lợi ích “kép” từ mô hình trồng nấm linh chi đỏ dưới tán rừng

Kinh tế - Khánh Ngân - 1 giờ trước
Sau một thời gian trồng thử nghiệm nấm linh chi đỏ dưới tán rừng và cho hiệu quả kinh tế cao, UBND tỉnh Quảng Trị đã ban hành Quyết định số 2302/QĐ- UBND ngày 23/9/2024 về việc phê duyệt đề cương nhiệm vụ “Thực hiện mô hình trồng nấm linh chi đỏ dưới tán rừng keo lai và cà phê năm 2025”. Đến nay, mô hình trồng nấm linh chi đỏ dưới tán rừng đang được nhân rộng ở các địa phương miền núi của tỉnh Quảng Trị, góp phần giảm nghèo và mở ra cơ hội làm giàu cho người dân, trong đó chủ yếu là đồng bào Bru Vân Kiều.
Những lưu ý để chọn sữa an toàn

Những lưu ý để chọn sữa an toàn

Sự kiện - Bình luận - Minh Nhật - 1 giờ trước
Sự quyết liệt và kịp thời của các cơ quan chức năng trong việc xử lý các công ty sữa giả gần đây được người tiêu dùng hoan nghênh và ủng hộ. Đồng thời, người tiêu dùng cũng cần nắm bắt các kiến thức và thông tin để an tâm chọn đúng sản phẩm cho trẻ.
Thử nghiệm thuốc mới điều trị ung thư của Mỹ cho 8 bệnh nhân bước đầu có tín hiệu tốt

Thử nghiệm thuốc mới điều trị ung thư của Mỹ cho 8 bệnh nhân bước đầu có tín hiệu tốt

Sức khỏe - Minh Nhật - 1 giờ trước
Đây là những ca mắc ung thư giai đoạn cuối, đã trải qua nhiều phác đồ điều trị nhưng đều không đáp ứng. Sau khi triển khai phác đồ theo nghiên cứu VISTA-1 tại Bệnh viện Đa khoa (BVĐK) Tâm Anh, 8 bệnh nhân bước đầu đều có tín hiệu tốt.
Đẩy mạnh xúc tiến, quảng bá du lịch Việt Nam ở nước ngoài

Đẩy mạnh xúc tiến, quảng bá du lịch Việt Nam ở nước ngoài

Du lịch - Minh Nhật - 1 giờ trước
Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam sẽ giới thiệu du lịch Việt Nam tại 3 nước châu Âu là Pháp, Ý, Thụy Sỹ trong tháng 5/2025.