Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Khắc khoải đợi hồi sinh làng gốm cổ

Tiêu Dao - 13:21, 02/11/2024

Chuốt nhẹ bàn tay đã chai sạn vết dấu của thời gian, nghệ nhân H’Phiết Uông cặm cụi bước bên bàn gốm. Bà thì thầm với đất như thì thầm với lòng mình, với cha ông vậy. Gốm không đủ sức nuôi mình như thuở xưa nữa, nhưng những người như H’Phiết Uông, H’Lưm Uông hay H’Huyên Bhôk vẫn âm thầm với đất để mong hồi sinh làng nghề.

Nghệ nhân làm gốm thủ công với những bí quyết riêng để tạo ra sản phẩm độc đáo.
Nghệ nhân làm gốm thủ công với những bí quyết riêng để tạo ra sản phẩm độc đáo

Màu quá khứ giữa tro than

Bụi và gió đầu mùa khô Tây Nguyên xoáy lên những đụn bụi nhỏ phủ mỏng lên mấy chú voi nhỏ bằng gốm vừa nung dưới lửa. Đôi mắt của amí H’Phiết Uông ở cái tuổi ngoài 75 cứ nheo lại, ở đó như chứa đựng cả thăm thẳm trầm tích mấy trăm năm làng gốm dưới chân núi Chư Yang Sin này. “Lâu lắm rồi, từ ngày xưa cả 11 buôn ở Yang Tao này đều làm gốm. Gốm của người Mnông xứ này làm xong đổi lấy lúa khoai, đổi lấy trâu, bò, đổi cả nông cụ nữa. Giờ khắp vùng chỉ còn Yơng Bắc này làm gốm, mà cũng chỉ còn 5 - 6 người thôi!”, H’Phiết Uông trầm tư kể lại.

Yang Tao là cái nôi của gốm cổ duy nhất vùng cao nguyên. Những sản phẩm gốm như chén, bát, ấm, ché, chum, nồi, chảo hay các con vật như trâu, bò, hổ, voi để trang trí được người dân mang đến các buôn khác để trao đổi lương thực, vật nuôi. Người Ê Đê, Gia Rai, Mnông khắp các vùng Yang Tao, Yang Reh đến Đắk Nuê, Đắk Phơi, Krông Nô…, đều dùng gốm này. Buôn Yơng Bắk của xã Yang Tao, huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk nằm dưới chân ngọn Chư Yang Sin sừng sững bên con sông Krông Ana kiêu hãnh là nơi có loại đất sét vàng duy nhất để làm gốm. Đất này như quà tặng của Yàng chỉ dành riêng cho người Mnông mà thôi.

Nhiều nghệ nhân cao tuổi vẫn đang cố gắng được giữ gìn nghề truyền thống.
Nhiều nghệ nhân cao tuổi vẫn đang cố gắng được giữ gìn nghề truyền thống

Nắng chênh chếch dưới tán Kơnia mát dịu, amí H’Huyên Bhôk, một nghệ nhân trẻ cần mẫn giã đất làm gốm. Đất sét được lấy từ bờ sông, mang về phải ủ và nuôi đất bằng cách che đậy và tưới nước hằng ngày mới giữ được vẹn nguyên chất đất để làm gốm. Nghệ nhân giã đất bằng chày thay vì nhào đất bằng tay hay dùng chân như nhiều nơi khác. Sự độc đáo còn nằm ở việc “trích đất”, lấy ra lượng đất sét đủ dùng cho một sản phẩm, việc này được xem như một nghi thức tâm linh. Sản phẩm có thể to hoặc nhỏ tùy vào khối đất đã “trích” ra mà không thêm hoặc bớt đi nữa. Gốm của người Mnông không dùng bàn xoay mà được nặn bằng tay và di chuyển xung quanh để tạo dáng như cách người Chăm làm gốm, rồi dùng đá đánh bóng, dùng một que tre khắc họa tiết hoa văn mới đem phơi khô rồi nung trong lửa khoảng 30 phút. Cách tạo màu cho sản phẩm cũng chỉ có vỏ trấu và mùn cưa.

Đã qua bao đời người, những bàn chân của các amí lấy đất về buôn, rồi mở ra vòng tròn khép kín vô tận quanh chiếc bàn xoay thủ công. Những đôi tay nhuộm nâu vàng tỉ mẩn với nước và đất để tạo lên các sản phẩm gốm đa dạng. Gốm của người Mnông không tráng men, đó là do chất liệu và kỹ thuật làm của nghệ nhân tạo nên. Có sản phẩm tuyền một màu đen bóng, có khi dọc ngang những vệt khói đen mờ trên đất chịu lửa vàng cháy. Vì nét độc đáo này mà sản phẩm gốm Yơng Bắk rất khác biệt.

Gốm Yang Tao có màu sắc đen bóng không qua tráng men rất độc đáo.
Gốm Yang Tao có màu sắc đen bóng không qua tráng men rất độc đáo

Khắc khoải đợi hồi sinh

Huy hoàng của một thuở, nhưng nay làng gốm Yang Tao chênh chao bên bờ thất truyền khi những sản phẩm hiện đại như đồ nhựa, đồ sứ đã chiếm lĩnh cả cao nguyên. Thợ làm gốm không sống nổi với nghề đã lần lượt bỏ gốm. Giờ, khắp Yang Tao chỉ còn khoảng 5 - 6 người làm gốm như nghệ nhân H’Phiết Uông, nghệ nhân H’Lưm Uông hay nghệ nhân trẻ H’Huyên Bhôk. Dẫu nghề gốm chấp chới tồn vong, những nghệ nhân ấy vẫn âm thầm giữ cho gốm đen Yang Tao âm ỉ sống tới bây giờ để chờ đợi một cuộc hồi sinh.

Thời gian qua, địa phương đã triển khai nhiều hướng để phục hồi nghề làm gốm gắn với phát triển du lịch. Sắp tới, huyện Lắk sẽ hoàn thiện hồ sơ để gốm thủ công của buôn Yơng Bắk trở thành sản phẩm OCOP 3 sao cấp huyện, đồng thời phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ hỗ trợ ứng dụng công nghệ vào làm gốm để nâng cao chất lượng sản phẩm”.


Bà H'Loan Uông Chủ tịch UBND xã Yang Tao

Một dạo, Tiến sĩ Lương Thanh Sơn, nguyên Giám đốc Bảo tàng Đắk Lắk đã xin kinh phí để hỗ trợ cho nghệ nhân truyền dạy nghề làm gốm cho người trẻ, đồng thời đặt làm một số sản phẩm gốm để giới thiệu cho các đơn vị du lịch. Những lớp học truyền nghề làm gốm có thời điểm lên đến vài chục người, nhưng rồi thiếu đầu ra nên nghề gốm cứ rơi rớt dần.

Năm 2018, tại Festival gốm Thanh Hà - Hội An, sản phẩm gốm Yang Tao của người Mnông đã được nhiều tổ chức, cá nhân quan tâm, đánh giá cao. Tại các Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột, sản phẩm gốm Yang Tao cũng được nhiều du khách chọn mua. Năm 2021, tại Hội nghị xúc tiến đầu tư ở huyện Lắk, Ban Tổ chức đã đặt hàng các nghệ nhân Yang Tao chế tác hơn 200 con voi làm bằng gốm làm quà tặng cho các đại biểu. Bảo tàng tỉnh Đắk Lắk cũng đặt các nghệ nhân sản xuất một số sản phẩm gốm làm quà lưu niệm. Mới đây (tháng 11/2023), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk triển khai Dự án 6 “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các DTTS gắn với phát triển du lịch” thuộc Chương trình MTQG 1719, mở ra một cơ hội mới cho du lịch tại làng gốm cổ Yang Tao.

Địa phương xác định việc tiêu thụ sản phẩm gốm là sản phẩm du lịch để bảo tồn và phát huy giá trị làng nghề này. Du khách đến thăm làng gốm Yang Tao được chiêm ngưỡng quy trình và tham gia làm gốm truyền thống. Thời gian gần đây, tháng nào cũng có các đoàn khách tham quan, du lịch đến buôn mua các sản phẩm gốm nghệ nhân làm ra. Đây là những tín hiệu tích cực từ du lịch để nghề gốm của người Mnông ở Yang Tao phục hồi, phát triển.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Kết nối di sản văn hóa phi vật thể - “Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên”

Kết nối di sản văn hóa phi vật thể - “Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên”

Trong 2 ngày 21, 22/11, Cục Di sản văn hóa, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk tổ chức Tập huấn triển khai mô hình kết nối di sản văn hóa phi vật thể “Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên” trong hành trình du lịch di sản Buôn Ma Thuột - Đắk Lắk.
Tin nổi bật trang chủ
Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân kết thúc tốt đẹp chuyến thăm chính thức Malaysia

Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân kết thúc tốt đẹp chuyến thăm chính thức Malaysia

Trưa 23/11 (theo giờ địa phương), Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã rời Sân bay Quốc tế Kuala Lumpur, Thủ đô Kuala Lumpur, Malaysia lên đường về nước kết thúc tốt đẹp chuyến thăm chính thức Malaysia từ ngày 21-23/11/2024, theo lời mời của Thủ tướng Malaysia Dato’ Seri Anwar Ibrahim và Phu nhân.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn yết kiến Quốc vương Campuchia Norodom Sihamoni

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn yết kiến Quốc vương Campuchia Norodom Sihamoni

Thời sự - PV - 23:10, 23/11/2024
Chiều 23/11, tại Hoàng cung Campuchia ở Thủ đô Phnom Penh, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã yết kiến Quốc vương Campuchia Norodom Sihamoni.
SeABank ưu đãi lãi suất 0% cho khách hàng vay mua căn hộ tại dự án Newtown Diamond

SeABank ưu đãi lãi suất 0% cho khách hàng vay mua căn hộ tại dự án Newtown Diamond

Kinh tế - Vũ Mừng - 17:22, 23/11/2024
Nhằm hỗ trợ các khách hàng dễ dàng hiện thực hóa ước mơ sở hữu tổ ấm sung túc, hạnh phúc trọn vẹn tại dự án căn hộ cao cấp NewTown Diamond (Đà Nẵng), Ngân hàng TMCP Đông Nam Á (SeABank, HOSE: SSB) triển khai chương trình Cho vay mua nhà lãi suất 0% tại dự án NewTown Diamond với mức lãi suất cho vay 0% và ân hạn trả nợ gốc lên tới 36 tháng.
Thạch An (Cao Bằng): Hỗ trợ xây dựng 63 ngôi nhà Đại đoàn kết cho hộ nghèo trị giá hơn 1,8 tỷ đồng

Thạch An (Cao Bằng): Hỗ trợ xây dựng 63 ngôi nhà Đại đoàn kết cho hộ nghèo trị giá hơn 1,8 tỷ đồng

Chính sách dân tộc - Sơn Lâm - 17:00, 23/11/2024
Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát cho các hộ nghèo, cận nghèo là một trong những chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước. Bằng nguồn vốn vận động, huy động, đóng góp của các cơ quan, đơn vị, nhà hảo tâm, từ đầu năm đến nay, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng đã hỗ trợ xây dựng 63 ngôi nhà "Đại đoàn kết" cho hộ nghèo, hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, trị giá hơn 1,8 tỷ đồng.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tiếp Chủ tịch Hội Hữu nghị Campuchia-Việt Nam

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tiếp Chủ tịch Hội Hữu nghị Campuchia-Việt Nam

Thời sự - PV - 16:06, 23/11/2024
Trong khuôn khổ chuyến công tác tại Campuchia, sáng 23/11, tại Thủ đô Phnom Penh, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã tiếp Cố vấn tối cao của Quốc vương Campuchia, Phó Chủ tịch Đảng Nhân dân Campuchia (CPP), Chủ tịch Nhóm Nghị sĩ hữu nghị Campuchia-Việt Nam, Chủ tịch Hội hữu nghị Campuchia-Việt Nam Samdech Men Sam An.
Kim Bôi (Hòa Bình): Phát huy sức mạnh tổng hợp tiến tới xóa bỏ tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống

Kim Bôi (Hòa Bình): Phát huy sức mạnh tổng hợp tiến tới xóa bỏ tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống

Công tác Dân tộc - Văn Hoa - 15:45, 23/11/2024
Nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực vùng đồng bào DTTS và miền núi, những năm qua, huyện Kim Bôi, tỉnh Hòa Bình đã huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc nhằm xóa bỏ tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống (TH-HNCHT) và đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Nhằm hiểu rõ sự nỗ lực của các cấp ủy, chính quyền cũng như kết quả trong phòng chống TH-HNCHT trên địa bàn huyện, phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Việt Hòa, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ huyện, Trưởng Phòng Dân tộc huyện Kim Bôi về vấn đề này.
Đặc sắc Lễ hội đua mảng ở Bắc Mê

Đặc sắc Lễ hội đua mảng ở Bắc Mê

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển, ngày 22/11, có những thông tin đáng chú ý sau: Bảo tồn di sản văn hóa dân tộc từ gia đình. Đặc sắc Lễ hội đua mảng ở Bắc Mê. Puih Đup trao truyền vốn văn hóa dân tộc. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
“Nâng cao năng lực thanh tra, kiểm tra thực hiện chính sách dân tộc cho công chức trong các cơ quan quản lý nhà nước về công tác dân tộc giai đoạn 2025-2030”

“Nâng cao năng lực thanh tra, kiểm tra thực hiện chính sách dân tộc cho công chức trong các cơ quan quản lý nhà nước về công tác dân tộc giai đoạn 2025-2030”

Tin tức - An Yên - 15:20, 23/11/2024
Đó là nội dung chính của Hội thảo tọa đàm triển khai Quyết định 1220/QĐ-TTg ngày 18/10/2024 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án “Nâng cao năng lực thanh tra, kiểm tra thực hiện chính sách dân tộc cho công chức trong các cơ quan quản lý nhà nước về công tác dân tộc giai đoạn 2025-2030” do cơ quan Thanh tra Ủy ban Dân tộc (UBDT) tổ chức sáng ngày 23/11 tại Nghệ An. Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm UBDT Y Thông chủ trì Hội thảo. Tham dự Hội thảo, có đại diện Thanh tra Chính phủ, Bộ Nội vụ, các vụ thuộc UBDT. Ở các địa phương, có lãnh đạo Ban Dân tộc cùng thanh tra các tỉnh, thành Lào Cai, Điện Biên, Sơn La, Thanh Hóa, Tuyên Quang, Nghệ An. Về phía tỉnh Nghệ An có Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bùi Đình Long.
Luật Công nghiệp công nghệ số tạo môi trường thuận lợi để phát triển doanh nghiệp công nghệ số

Luật Công nghiệp công nghệ số tạo môi trường thuận lợi để phát triển doanh nghiệp công nghệ số

Thời sự - Hoàng Quý - 14:16, 23/11/2024
Sáng 23/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, Quốc hội họp phiên toàn thể tại hội trường để nghe Chính phủ và cơ quan thẩm tra báo cáo về dự án Luật Công nghiệp công nghệ số.
Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân thăm Đại sứ quán, gặp gỡ cộng đồng người Việt Nam tại Malaysia

Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân thăm Đại sứ quán, gặp gỡ cộng đồng người Việt Nam tại Malaysia

Thời sự - PV - 13:46, 23/11/2024
Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Malaysia, trưa 23/11, Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã đến thăm Đại sứ quán, gặp gỡ cộng đồng người Việt Nam tại Malaysia.
Bình Phước có tân Bí thư Tỉnh ủy

Bình Phước có tân Bí thư Tỉnh ủy

Tin tức - Tào Đạt - 09:40, 23/11/2024
Bà Tôn Ngọc Hạnh - Phó Chủ tịch Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam được Bộ Chính trị điều động, chỉ định giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Bình Phước nhiệm kỳ 2020 - 2025.
Bình Định và Thái Lan tăng cường hợp tác đầu tư

Bình Định và Thái Lan tăng cường hợp tác đầu tư

Tin tức - T.Nhân-H.Trường - 09:38, 23/11/2024
Ngày 22/11, tại Tp. Quy Nhơn, UBND tỉnh Bình Định và Tổng Lãnh sự quán Thái Lan tại TP. Hồ Chí Minh tổ chức Hội nghị gặp gỡ các doanh nghiệp Thái Lan tại tỉnh Bình Định.