Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Giữ hồn cố đô Huế: Nhìn từ kinh nghiệm bảo tồn di sản của các cố đô thế giới

Việt Hà - 14:51, 05/06/2025

Huế là một báu vật của người dân xứ Huế nói riêng và của cả dân tộc Việt Nam nói chung, nhắc đến Huế ta thấy Huế không chỉ nổi tiếng với quần thể di tích cố đô, chùa chiền, lăng tẩm mà còn là nơi kết tinh của âm nhạc cung đình, thơ ca, ẩm thực tinh tế và lối sống trầm mặc, thanh tao. Áp lực đô thị hóa và phát triển hạ tầng hiện đại đang tác động trực tiếp lên không gian văn hóa và cảnh quan cố đô.Để giữ hồn cho Huế, cần một chiến lược bảo tồn, phát triển hài hòa và bền vững.

Quần thể di tích cố đô Huế. Ảnh:internet
Quần thể di tích cố đô Huế. Ảnh: Internet

Làm sao để phát triển nhưng vẫn giữ được cái “hồn” của Huế

“Giữ hồn cho Huế” vì thế không đơn thuần là gìn giữ di tích vật thể, mà còn là bảo vệ những giá trị phi vật thể: từ tiếng nói dịu dàng của người Huế, đến tà áo dài tím, những điệu hò mái nhì, mái đẩy…

Với những áp lực hiện đại hóa là không thể tránh khỏi, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể chủ động ứng phó nếu có tư duy đúng đắn, hành động quyết liệt và tầm nhìn dài hạn. Giữ hồn cho Huế không có nghĩa là phủ nhận hiện đại, mà là lựa chọn cách hiện đại hóa có bản sắc, để Huế vừa phát triển, vừa giữ được cái “tinh thần” độc đáo đã làm nên một cố đô thiêng liêng trong lòng người Việt.

Làm sao để phát triển đô thị, du lịch, kinh tế mà vẫn giữ được cái “hồn” trầm mặc, sâu sắc của Huế? Nhìn ra thế giới, một số cố đô như Kyoto (Nhật Bản), Luang Prabang (Lào), Florence (Ý) hay Fez (Ma-rốc).... đang là những tấm gương đáng học hỏi trong bảo tồn di sản một cách thông minh và bền vững. Đó là một Kyoto hiện đại hóa nhưng vẫn giữ nét truyền thống; hay Luang Prabang – khi cộng đồng là trung tâm của di sản; Florence – kiểm soát du lịch để bảo vệ di sản; Fez – phục hồi di sản thông qua nghề truyền thống...

Vẻ đẹp cổ kính của Cố đô Kyoto.Ảnh:internet
Vẻ đẹp cổ kính của Cố đô Kyoto. Ảnh: Internet

Nhìn từ kinh nghiệm bảo tồn di sản của các cố đô trên thế giới

Kyoto từng là kinh đô của Nhật Bản suốt hơn 1.000 năm. Ngày nay, dù phát triển mạnh về công nghệ, thành phố vẫn bảo vệ nghiêm ngặt những khu phố cổ, đền chùa, và lễ hội truyền thống. Các tòa nhà cao tầng bị hạn chế xây dựng tại khu vực di sản, giúp Kyoto giữ được sự thanh tĩnh và vẻ đẹp cổ kính. Huế có thể học hỏi mô hình quy hoạch này để tránh phá vỡ cảnh quan cố đô.

Thành phố Di sản Thế giới Luang Prabang. Ảnh internet
Thành phố Di sản Thế giới Luang Prabang. Ảnh: Internet

Còn tại cố đô Luang Prabang, người dân sống giữa các đền chùa và nhà cổ, vẫn duy trì nghi thức Phật giáo, nghề thủ công và lối sống bản địa. Cách bảo tồn ở đây không chỉ là bảo vệ di tích, mà là giữ gìn “cách sống” đã làm nên linh hồn vùng đất. Đây là bài học quý cho Huế: khi di sản còn sống trong đời sống hằng ngày, nó sẽ không bao giờ bị lãng quên.

Florence – trái tim của nghệ thuật Phục Hưng Ý. Ảnh internet
Florence – trái tim của nghệ thuật Phục Hưng Ý. Ảnh: Internet

Hay ở Florence – trái tim của nghệ thuật Phục Hưng Ý, việc phát triển du lịch nhưng không chạy theo số lượng. Chính quyền giới hạn lượng du khách vào các điểm nhạy cảm, đồng thời khuyến khích các tour văn hóa, bảo tàng, và hoạt động giáo dục. Với Huế, điều này cho thấy: du lịch di sản không nên là “món ăn nhanh”, mà phải là trải nghiệm sâu sắc.

Vẻ đẹp cổ kính của Fez.Ảnh : internet
Vẻ đẹp cổ kính của Fez. Ảnh: Internet

Còn thành phố cổ Fez ở Ma-rốc là ví dụ cho thấy di sản có thể được phục hồi thông qua việc khuyến khích các làng nghề truyền thống, như thuộc da, khảm gỗ, đan lát. Các không gian cổ không bị “bỏ hoang” mà trở thành nơi sinh hoạt, sản xuất, tạo ra giá trị văn hóa và kinh tế. Huế – với nhiều làng nghề như nón lá, thêu, đúc đồng – có thể khai thác hướng đi này để “di sản hóa” phát triển.

Quảng trường Ngọ Môn - Huế. Ảnh internet
Quảng trường Ngọ Môn - Huế - Ảnh: Internet

Giữ hồn cố đô Huế trong bối cảnh hiện đại hóa 

Áp lực đô thị hóa và phát triển hạ tầng hiện đại đang tác động trực tiếp lên không gian văn hóa và cảnh quan cố đô. Các công trình cao tầng, khu đô thị mới, trung tâm thương mại mọc lên có thể phá vỡ sự hài hòa của kiến trúc cổ kính vốn tạo nên bản sắc của Huế. Khi cảnh quan bị xâm lấn, tính “trầm mặc” và “thiêng liêng” – linh hồn của vùng đất di sản – có nguy cơ bị mất đi không thể phục hồi.

Sự phát triển ồ ạt của du lịch đại trà mang lại lợi ích kinh tế ngắn hạn nhưng cũng tiềm ẩn những nguy cơ lớn. Khi di sản trở thành “sản phẩm du lịch”, nhiều hoạt động văn hóa truyền thống bị biến tướng, trình diễn để phục vụ thị hiếu thay vì giữ được chiều sâu và tính linh thiêng vốn có. Người dân bản địa, thay vì là chủ thể văn hóa, dần trở thành người phục vụ, bị đẩy ra khỏi không gian sống vốn gắn bó với di sản.

Làn sóng hiện đại hóa tác động mạnh mẽ đến lối sống và giá trị văn hóa, đặc biệt là thế hệ trẻ. Trong khi mạng xã hội, thời trang, âm nhạc hiện đại phát triển mạnh mẽ thì các giá trị truyền thống như lối sống chuẩn mực, ngôn ngữ thanh lịch, nghệ thuật cung đình… ngày càng bị lãng quên. Khi người Huế không còn sống theo “phong vị Huế”, thì việc giữ di tích hay tổ chức lễ hội cũng chỉ còn là hình thức.

Kinh tế hóa di sản cũng là một nguy cơ. Khi di sản chỉ được nhìn nhận như một nguồn thu, việc khai thác thiếu định hướng có thể làm tổn hại nghiêm trọng đến giá trị gốc. Những lễ hội mô phỏng, các chương trình nghệ thuật “lai căng”, hay hàng hóa du lịch rập khuôn đang làm xói mòn tính độc đáo và chân thực của Huế.

Cuối cùng, sự thiếu đồng bộ trong quy hoạch và bảo tồn giữa các cấp chính quyền, ngành văn hóa, du lịch và người dân địa phương đã khiến nhiều nỗ lực bảo tồn rơi vào tình trạng chắp vá, thiếu hiệu quả.

Trước những thách thức trên để giữ hồn cho Huế, cần một chiến lược bảo tồn – phát triển hài hòa và bền vững. Việc quy hoạch đô thị cần gắn chặt với bảo tồn di sản, không để các công trình hiện đại phá vỡ không gian cổ kính, phát triển du lịch phải đi kèm với kiểm soát chất lượng, ưu tiên du lịch văn hóa sâu sắc hơn là du lịch đại trà. Giáo dục di sản trong trường học, truyền thông cộng đồng và khuyến khích thanh niên tham gia gìn giữ văn hóa là giải pháp dài hơi để di sản tiếp tục được bảo tồn, phát triển.

Hiện đại hóa là điều không thể tránh, nhưng hiện đại hóa có bản sắc, có chiều sâu, có chiến lược bảo tồn rõ ràng. Giữ hồn cho Huế là trách nhiệm không chỉ của người dân địa phương, mà còn của cả cộng đồng – những ai yêu quý và trân trọng nền văn hóa đặc sắc này.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.