Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Giải phóng nguồn lực đất đai cho đồng bào DTTS: Nghịch lý đất “nằm chờ” (Bài 7)

Tùng Nguyên - 10:03, 13/10/2022

Diện tích đất chuyển giao từ các nông, lâm trường (NLT) về cho địa phương là quỹ đất cần thiết để giải quyết nhu cầu cấp bách về đất sản xuất của đồng bào DTTS. Chủ trương này được triển khai từ năm 2004, nhưng đến nay vẫn vướng mắc khiến nhiều diện tích đất đang “nằm chờ”, còn hàng trăm nghìn hộ gia đình ở vùng đồng bào DTTS và miền núi lại “khát” đất sản xuất.

Thiếu đất sản xuất là một trong những nguyên nhân khiến vùng đồng bào DTTS và miền núi gặp nhiều khó khăn trong giảm nghèo bền vững. (Bản Pó Ịn, xã Chiềng Lương, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La - Ảnh: TTXVN)
Thiếu đất sản xuất là một trong những nguyên nhân khiến vùng đồng bào DTTS và miền núi gặp nhiều khó khăn trong giảm nghèo bền vững. (Bản Pó Ịn, xã Chiềng Lương, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La - Ảnh: TTXVN)

Nhận bàn giao cũng chưa thể sử dụng

Sơn La là tỉnh có diện tích tự nhiên lên đến hơn 1,4 triệu km2, mật độ dân số trung bình khoảng 82 người/km2 nhưng tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất là vấn đề tồn tại dai dẳng bao năm qua trong vùng đồng bào DTT của tỉnh. Tại thời điểm năm 2015, theo Báo cáo số 985/BC – UBTVQH13 ngày 16/10/2015 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) khóa XIII, toàn tỉnh có 13,534 hộ đồng bào DTTS thiếu đất ở, đất sản xuất (1.688 hộ thiếu đất ở, 11.846 hộ thiếu đất sản xuất).

Sau khi kết thúc giai đoạn thực hiện chính sách hỗ trợ đất sản xuất, đất ở, nước sinh hoạt theo Quyết định 134/2004/QĐ-TTg và Quyết định 1592/QĐ-TTg năm 2009, từ năm 2013 đến năm 2016, tỉnh tiếp tục được bố trí vốn để thực hiện Quyết định 755/QĐ-TTg. Dữ liệu trong Đề án thực hiện chính sách hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt, bố trí sắp xếp ổn định dân cư và hỗ trợ tín dụng cho hộ đồng bào DTTS nghèo và hộ nghèo ở xã, bản đặc biệt khó khăn được UBND tỉnh Sơn La phê duyệt tại Quyết định số 2411/QĐ-UBND, ngày 11/9/2017 (gọi tắt là Đề án 2411) cho thấy, trong 4 năm (2013 – 2016), tổng vốn Chính phủ giao để Sơn La thực hiện Quyết định 755/QĐ-TTg là 91,3 tỷ đồng.

Từ nguồn vốn này, tỉnh đã tập trung triển khai các nội dung hỗ trợ đất sản xuất, nước sinh hoạt phân tán cho hộ đồng bào DTTS nghèo. Tuy nhiên, tổng quỹ đất sản xuất chỉ bố trí được 696 ha, hỗ trợ cho 1.248 hộ có nhu cầu cấp bách nhất.

Sơn La đã tiếp nhận gần 13.532 ha từ quỹ đất của 11 công ty NLN nhưng chưa được phê duyệt phương án sử dung; hiện chỉ mới có 4 ban quản lý rừng, 1 ban quản lý khu bảo tồn thiên nhiên Mường La đã được lập hồ sơ ranh giới sử dụng đất, đo đạc lập bản đồ địa chính và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Sơn La đã tiếp nhận gần 13.532 ha từ quỹ đất của 11 công ty NLN nhưng chưa được phê duyệt phương án sử dung; hiện chỉ mới có 4 ban quản lý rừng, 1 ban quản lý khu bảo tồn thiên nhiên Mường La đã được lập hồ sơ ranh giới sử dụng đất, đo đạc lập bản đồ địa chính và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Đề án 2411 của UBND tỉnh Sơn La được ban hành là để triển khai Quyết định 2085/QĐ-TTg ngày 31/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách đặc thù hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2017 - 2020. Tại thời điểm Đề án 2411 được phê duyệt, toàn tỉnh còn 1.640 hộ có nhu cầu đất ở, 19.909 hộ có nhu cầu đất sản xuất. Đến hết năm 2020, kết quả thực hiện Quyết định 2085/QDD-TTg của Sơn La cũng dừng lại ở việc hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán và đầu tư cơ sở hạ tầng cho các điểm định canh, định cư, với tổng vốn gần 12,5 tỷ đồng; còn nội dung hỗ trợ đất ở, đất sản xuất không thực hiện được.

Trong khi hàng nghìn hộ đồng bào DTTS đang thiếu hoặc chưa có đất sản xuất thì một quỹ đất lớn từ các công ty nông lâm nghiệp (NLN) trên địa bàn tỉnh Sơn La được bàn giao về cho địa phương quản lý lại đang trong trạng thái “nằm chờ”. Cụ thể, thực hiện Nghị định 118/2014/NĐ-CP về sắp xếp, đổi mới tổ chức, cơ chế quản lý và chính sách đối với các công ty NLN, tỉnh Sơn La đã tiếp nhận gần 13.532 ha từ quỹ đất của 11 công ty NLN trên địa bàn các huyện: Mộc Châu, Mai Sơn, Vân Hồ, Sốp Cộp, Sông Mã, Mường La, Phù Yên.

Điều 27 - Luật Đất đai (sửa đổi 2013) quy định rõ trách nhiệm của Nhà nước về bảo đảm đất ở, đất sản xuất nông nghiệp đối với đồng bào DTTS phù hợp với phong tục, tập quán, bản sắc văn hóa và điều kiện thực tế của từng vùng, đồng thời có chính sách tạo điều kiện cho đồng bào trực tiếp sản xuất nông nghiệp có đất để sản xuất. Luật cũng quy định, quỹ đất thu hồi của các tổ chức đang sử dụng đất nông nghiệp sẽ được ưu tiên để giao đất, cho thuê đất đối với hộ gia đình, cá nhân là người DTTS không có đất hoặc thiếu đất sản xuất.

Theo báo cáo của UBND tỉnh Sơn La, đến thời điểm này, các địa phương đã hoàn thành đo đạc bản đồ địa chính, đang chỉ đạo đơn vị tư vấn phối hợp với UBND các xã, thị trấn, các phòng ban đơn vị liên quan xác định nhu cầu sử dụng đất trong quy hoạch sử dụng đất cấp huyện thời kỳ 2021 - 2030. Tuy nhiên, Luật Đất đai và các văn bản hướng dẫn thi hành chưa có quy định cụ thể về hướng dẫn lập phương án sử dụng đất đối với phần diện tích có nguồn gốc là đất của các công ty NLN bàn giao lại cho địa phương quản lý, sử dụng; Thông tư số 09/2021/TT-BTNMT ngày 30/6/2021 của Bộ Tài nguyên và Môi trường sửa đổi, bổ sung một số điều của các thông tư quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Đất đai cũng chưa hướng dẫn cụ thể về đề cương, biểu mẫu, sản phẩm của phương án sử dụng đất.

Gần 1 triệu ha đất “nằm chờ” hướng dẫn

Không riêng Sơn La mà tất cả các địa phương đã tiếp nhận bàn giao quỹ đất từ các công ty NLN hiện vẫn chưa thể sử dụng quỹ đất này theo đúng trình tự, quy định của pháp luật. Báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường cho thấy, tổng diện tích đất do các công ty nông, lâm nghiệp (NLN) bàn giao về cho các địa phương từ năm 2004 đến tháng 7/2020 là 1.086.594 ha. Trong đó, diện tích bàn giao theo Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 16/6/2003 của Bộ Chính trị là 621.565 ha, theo Nghị quyết số 30-NQ/TW ngày 12/3/2014 của Bộ Chính trị khóa XI là 465.029 ha.

Tuy nhiên, tổng diện tích đã xây dựng phương án sử dụng đất mới chỉ có 158.046 ha (chiếm 15%); trong đó phương án giao cho hộ gia đình cá nhân là 10.983 ha, giao cho tổ chức là 57.312 ha; chuyển toàn bộ công ty thành Ban Quản lý rừng phòng hộ 89.751 ha. Vị chi, phần diện tích chưa có phương án (tạm giữ lại chưa giao) là 928.548 ha, bằng 75% tổng diện tích dự kiến bàn giao về địa phương.

Giải quyết đất ở, đất sản xuất vẫn là vấn đề cấp bách ở vùng đồng bào DTTS và miền núi. (Trong ảnh: Một góc bản Đen, xã Chiềng Khương, huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La - Ảnh: TTXVN)
Giải quyết đất ở, đất sản xuất vẫn là vấn đề cấp bách ở vùng đồng bào DTTS và miền núi. (Trong ảnh: Một góc bản Đen, xã Chiềng Khương, huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La - Ảnh: TTXVN)

Theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính - ngân hàng độc lập, hiện nay, dù đã có hơn 75% địa phương cơ bản hoàn thành rà soát, phân định ranh giới và có phương án sắp xếp, đổi mới với các diện tích đất nông, lâm trường (NLT), nhưng kết quả vẫn không đạt được như kỳ vọng. Với các diện tích đã xác định chuyển đổi, bổ sung quỹ đất cho địa phương, thì vấn đề liên quan đến rà soát ranh giới và chứng nhận quyền sử dụng đất vẫn là điểm nghẽn lớn nhất.

“Hiện vẫn có 13/45 địa phương chưa hoàn thành việc phân định ranh giới đất đai NLT; 34/45 tỉnh vẫn đang vướng mắc trong việc thực hiện rà soát và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các đối tượng được giao, cho thuê đất. Điều đó dẫn tới nghịch lý thiếu - thừa khi một diện tích lớn đất đai luôn ở trong trạng thái chờ; trong khi đó, người dân địa phương xung quanh lại luôn trong tình trạng thiếu đất sản xuất”, TS. Nguyễn Trí Hiếu nhận định.

Thực tế cho thấy, yêu cầu về quản lý và sử dụng hiệu quả, bền vững quỹ đất có nguồn gốc NLT đã trở thành mệnh lệnh, để góp phần phát triển nhanh và bền vững vùng đồng bào DTTS và miền núi. Nghị quyết số 18-NQ/TW Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về “Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao” ngày 16/6/2022 đã xác định rõ, cần có chính sách phù hợp để ưu tiên giao đất cho đồng bào DTTS thiếu đất sản xuất, cùng với các cơ chế hiệu quả để ngăn chặn người dân chuyển nhượng sau khi được giao đất.

Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16/6/2022 xác định rõ, cần có chính sách phù hợp để ưu tiên giao đất cho đồng bào DTTS thiếu đất sản xuất, cùng với các cơ chế hiệu quả để ngăn chặn người dân chuyển nhượng sau khi được giao đất. (Ảnh minh họa)
Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16/6/2022 xác định rõ, cần có chính sách phù hợp để ưu tiên giao đất cho đồng bào DTTS thiếu đất sản xuất, cùng với các cơ chế hiệu quả để ngăn chặn người dân chuyển nhượng sau khi được giao đất. (Ảnh minh họa)

Trong Kết luận số 65-KL/TW ngày 30/10/2019 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 24-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về công tác dân tộc trong tình hình mới; Nghị quyết số 88/2019/QH14 và Nghị quyết 120/2019/QH14 của Quốc hội khóa XIV về phê duyệt Đề án Tổng thể và Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2030; Nghị quyết số 10/NQ-CP ngày 28/01/202 của Chính phủ ban hành Chiến lược công tác dân tộc giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045;… đã đặt ra mục tiêu phát triển toàn diện vùng đồng bào DTTS và miền núi. Những vấn đề cấp bách, cần giải quyết ở địa bàn này đã được đưa ra; trong đó, giải quyết cơ bản tình trạng thiếu đất sản xuất, đất ở được xác định là nội dung then chốt.

Báo Dân tộc và Phát triển sẽ phản ánh nội dung này trong số báo tiếp theo.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.