Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

"Gia cố" vùng phên giậu phía Bắc: Nhận diện những nguy cơ tiềm ẩn (Bài 1)

Sỹ Hào - 18:39, 09/07/2021

Trung du và miền núi phía Bắc (TD&MNPB) là địa bàn phên giậu quốc gia, đồng thời là vùng có nhiều tiềm năng để phát triển nhanh và bền vững. Dẫu vậy, hiện đây vẫn là vùng “lõi nghèo” của cả nước. Điều kiện kinh tế khó khăn đã tạo áp lực đến nhiều lĩnh vực xã hội, quốc phòng, an ninh. Điều này đòi hỏi phải có “cú hích” đủ mạnh về cơ chế, chính sách để phát triển vùng TD&MNPB, từ đó gia cố thêm sức mạnh cho vùng phên giậu này.

Cán bộ Đồn Biên phòng Mường Nhà, Bộ Chỉ huy Biên phòng tỉnh Điện Biên, tăng cường công tác tuyên truyền bảo vệ an ninh biên giới
Cán bộ Đồn Biên phòng Mường Nhà, Bộ Chỉ huy Biên phòng tỉnh Điện Biên, tăng cường công tác tuyên truyền bảo vệ an ninh biên giới


Thiếu tư liệu sản xuất, thiếu việc làm, thu nhập bấp bênh, tỷ lệ hộ nghèo cao,… đang là thực tế ở nhiều địa bàn thuộc vùng TD&MNPB. Đây là những “điểm nghẽn” khiến khu vực này luôn tiềm ẩn nguy cơ bất ổn về an ninh trật tự, an ninh biên giới.

“Lõi nghèo” của cả nước

Vùng TD&MNPB bao gồm 14 tỉnh, gồm: Lạng Sơn, Cao Bằng, Hà Giang, Lào Cai, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Bắc Giang, Thái Nguyên, Bắc Kạn, Tuyên Quang, Phú Thọ, Yên Bái, Hòa Bình. Trong đó có 7 tỉnh (Lào Cai, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Cao Bằng, Hà Giang, Lạng Sơn) có đường biên giới trên đất liền với nước bạn Trung Quốc và Lào.

Phải khẳng định, TD&MNPB là vùng có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại của cả nước, là “phên giậu” của Tổ quốc. Đây cũng là vùng có nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển, có tài nguyên thiên nhiên đa dạng, có nhiều di sản văn hóa đặc sắc của đồng bào các dân tộc thiểu số (DTTS).

Nhưng tiếc rằng, TD&MNPB hiện vẫn là “lõi nghèo” của cả nước. Kết quả điều tra, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội (LĐTB&XH) công bố tại Quyết định số 576/QĐ-LĐTBXH ngày 18/5/2021 cho thấy, cả nước hiện có 761.322 hộ nghèo thì riêng vùng TD&MNPB có đến 321.200 hộ nghèo (trong đó khu vực Tây Bắc có 128.961 hộ, khu vực Đông Bắc có 192.239 hộ).

Nhiều thôn bản ở vùng TD&MNPB còn trong diện đặc biệt khó khăn (Trong ảnh: Bản Pá Trả, xã Pá Khoang dù thuộc TP. Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên, nhưng hiện vẫn chưa có điện lưới)
Nhiều thôn bản ở vùng TD&MNPB còn trong diện đặc biệt khó khăn (Trong ảnh: Bản Pá Trả, xã Pá Khoang Dù thuộc TP. Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên, nhưng hiện vẫn chưa có điện lưới)

Vị chi, vùng TD&MNPB đang chiếm tới gần một nửa số hộ nghèo của cả nước. Đó là chưa kể, hiện toàn quốc có 986.658 hộ cận nghèo thì vùng TD&MNPB cũng chiếm tới 264.211 hộ.

Đáng chú ý là, kết quả điều tra, rà soát của Bộ LĐTB&XH cho thấy, trong 761.322 hộ nghèo của cả nước hiện nay thì có 466.610 hộ nghèo là người DTTS, chiếm tỷ lệ 61,29%. Nhưng ở vùng TD&MNPB, hộ nghèo hiện nay cơ bản đều là hộ đồng bào DTTS.

Trong đó, khu vực Tây Bắc có 126.196/128.961 hộ nghèo là người DTTS, chiếm tỷ lệ 97,86%; khu vực Đông Bắc có 158.257/192.239 hộ nghèo là người DTTS, chiếm tỷ lệ 81,97%. Toàn vùng gồm 14 tỉnh thì có 9 tỉnh có hộ nghèo chủ yếu là hộ người DTTS (Hà Giang: 99,43%; Cao Bằng: 99,71%; Lạng Sơn: 94,55%; Lào Cai: 92,02%; Bắc Kạn: 95,53%; Sơn La: 98,56%; Điện Biên: 99,03%; Lai Châu: 98,92%; Hòa Bình: 92,42%).

Nhiều nguy cơ tiềm ẩn

Thực trạng nghèo ở vùng TD&MNPB dù rất đáng báo động, nhưng cũng không quá khó hiểu. Thiếu đất sản xuất, điều kiện sinh hoạt thiếu thốn,… cùng với khí hậu khắc nghiệt, địa hình chia cắt, thường xuyên xảy ra thiên tai, là những nguyên cớ khiến công tác giảm nghèo ở khu vực này cứ trầy trượt như người leo núi mùa mưa.

Theo Nghị định số 34/2014/NĐ-CP ngày 29/4/2014 của Chính phủ về Quy chế khu vực biên giới đất liền nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, vùng TD&MNPB có 196 xã biên giới đất liền thuộc 24 huyện của 7 tỉnh. Giai đoạn 2021 – 2025, các xã khu vực biên giới đất liền của vùng TD&MNPB hầu hết đều nằm trong danh sách các xã khu vực III (xã đặc biệt khó khăn) vùng DTTS và miền núi, theo Quyết định 861/QĐ-TTg ngày 4/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ.

Theo Báo cáo số 732/BC-UBDT, ngày 10/6/2021 của Ủy ban Dân tộc về “Tổng kết Chiến lược công tác dân tộc đến năm 2020” gửi Thủ tướng Chính phủ, vùng TD&MNPB hiện có 34.748 hộ thiếu đất sản xuất (tỉnh Yên Bái chưa có thống kê). 

Cũng theo báo cáo này, toàn vùng hiện còn 107.482 hộ đang ở nhà dột nát cần hỗ trợ (tỉnh Thái Nguyên chưa có thống kê); 252.987 hộ thiếu nước sinh hoạt hợp vệ sinh (tỉnh Phú Thọ chưa có thống kê)…

Đặc biệt, Báo cáo số 732/BC-UBDT, ngày 10/6/2021 của Ủy ban Dân tộc cũng chỉ rõ, trong tổng số hơn 14,2 triệu người DTTS của cả nước, thì vẫn còn khoảng 21% người chưa đọc thông, viết thạo tiếng Việt. Đa số các cộng đồng DTTS chưa đọc thông, viết thạo tiếng Việt chủ yếu sinh sống ở vùng TD&MNPB. 

Trong đó, dân tộc Hà Nhì có 49,50% dân số chưa đọc thông, viết thạo tiếng Việt; tỷ lệ này ở dân tộc La Hủ là 65,60%; dân tộc Lự là 57,20%; dân tộc Cờ Lao là 50,20%; dân tộc Mảng là 66,20%;… Chưa đọc thông, viết thạo tiếng Việt là rào cản để người dân tiếp cận chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước.

Đời sống kinh tế khó khăn cùng với rào cản trong tiếp cận thông tin của một bộ phận người dân sinh sống ở vùng sâu, vùng xa khiến vùng TD&MNPB, nhất là ở các địa bàn giáp biên, luôn tiềm ẩn nguy cơ bất ổn về an ninh, trật tự. Trong đó, các loại tội phạm liên quan đến ma túy, mua bán người, xuất – nhập cảnh trái phép, … đang là những thách thức lớn đến việc bảo đảm an ninh trật tự, an ninh biên giới ở khu vực này.

Đồn Biên phòng Mường Nhà (huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên) lập chốt kiểm tra, ngăn chặn xuất nhập cảnh trái phép, phòng chống dịch Covid – 19, tháng 5/2021
Đồn Biên phòng Mường Nhà (huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên) lập chốt kiểm tra, ngăn chặn xuất nhập cảnh trái phép, phòng chống dịch Covid – 19, tháng 5/2021

Đặc biệt, trong Báo cáo số 732/BC-UBDT, ngày 10/6/2021 về “Tổng kết Chiến lược công tác dân tộc đến năm 2020”, Ủy ban Dân tộc đã nhấn mạnh, ở vùng đồng bào DTTS và miền núi nói chung, vùng TD&MNPB nói riêng, các đối tượng phản động trong và ngoài nước vẫn chưa từ bỏ âm mưu, chiến lược “diễn biến hòa bình”, thành lập các “nhà nước”, “vương quốc” tự trị; lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng để lường gạt, lôi kéo, kích động đồng bào, gây mất trật tự và đoàn kết dân tộc. Một số tà đạo, đạo lạ vẫn lén lút hoặc ngang nhiên hoạt động, tranh giành gây ảnh hưởng lẫn nhau, làm mất bản sắc văn hóa tốt đẹp của một số dân tộc.

Rõ ràng, đây là thực tế cần được các cấp ngành, địa phương đặc biệt lưu tâm, có những quyết sách mạnh mẽ để gia cố vùng phên giậu TD&MNPB. Trong đó, đầu tiên và trên hết là cần có những chính sách mang tính đột phá để khai thác tiềm năng, lợi thế của vùng, từng bước làm giàu đời sống vật chất lẫn tinh thần của đồng bào các DTTS trong vùng.

(Nội dung thông tin, tuyên truyền thực hiện Nghị quyết 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ)

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Hội báo toàn quốc năm 2024: Tiếp tục lan tỏa giá trị nghề báo đến công chúng

Hội báo toàn quốc năm 2024: Tiếp tục lan tỏa giá trị nghề báo đến công chúng

Ngày 16/3 - ngày thứ 2 của Hội báo toàn quốc năm 2024, Diễn đàn báo chí toàn quốc tiếp tục diễn ra với các phiên thảo luận đề cập nhiều vấn đề gắn với mối quan tâm hàng đầu của các cơ quan báo chí và cơ quan quản lý báo chí. Bên ngoài các khán phòng diễn ra các phiên thảo luận, nhiều hoạt động sôi nổi đã diễn ra tại khu vực trưng bày, giới thiệu sản phẩm báo chí.
Tin nổi bật trang chủ
OCOP – nâng tầm sản phẩm nông nghiệp xứ Nghệ

OCOP – nâng tầm sản phẩm nông nghiệp xứ Nghệ

Kinh tế - An Yên - 7 giờ trước
Thành công sau 5 năm xây dựng Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) ở Nghệ An, không chỉ là 558 sản phẩm OCOP được công nhận (520 sản phẩm 3 sao, 37 sản phẩm 4 sao và 1 sản phẩm 5 sao); mà hơn hết là đã góp phần thay đổi tư duy, nhận thức của mỗi người dân, khơi dậy tiềm năng, thế mạnh của mỗi vùng đất… để những sản phẩm nông nghiệp được nâng tầm.
Sắc màu văn hóa dân tộc Mông ở Cao Bằng

Sắc màu văn hóa dân tộc Mông ở Cao Bằng

Sắc màu 54 - Thúy Hồng-Thanh Thuận - 7 giờ trước
Dân tộc Mông ở Cao Bằng chiếm hơn 10% dân số toàn tỉnh, gồm 3 nhóm Mông trắng, Mông hoa và Mông đen. Hiện nay, đồng bào Mông ở Cao Bằng luôn có ý thức giữ gìn, bảo tồn và phát huy bản sắc dân tộc...
Thành công từ nuôi lợn trong hang đá

Thành công từ nuôi lợn trong hang đá

Kinh tế - Hà Việt Lâm - 8 giờ trước
Học xong cấp 3, anh Đinh Văn Sơn ở xóm Sơn Lập, xã Cao Sơn, huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình từng đi làm thuê nhiều nơi để kiếm sống. Cuộc sống nay đây mai đó, luôn trong cảnh thiếu trước hụt sau. Sau khi bàn với vợ, Sơn quyết định về quê lập nghiệp bằng việc làm chuồng nuôi lợn rừng và lợn bản địa.
Sẻ chia khó khăn với trẻ em DTTS có hoàn cảnh khó khăn khu vực biên giới

Sẻ chia khó khăn với trẻ em DTTS có hoàn cảnh khó khăn khu vực biên giới

Nhịp cầu nhân ái - Trọng Bảo - 8 giờ trước
Bộ đội Biên phòng tỉnh Lào Cai vừa tổ chức ra mắt mô hình “Mẹ đỡ đầu” cho các em học sinh có hoàn cảnh khó khăn, là con em đồng bào DTTS ở khu vực biên giới.
Bắc Giang tập huấn chính sách pháp luật về đất đai cho đồng bào DTTS

Bắc Giang tập huấn chính sách pháp luật về đất đai cho đồng bào DTTS

Tin tức - Mạnh Cường - 8 giờ trước
Thực hiện Tiểu dự án 4, Dự án 5, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 (Chương trình MTQG 1719), Ban Dân tộc tỉnh Bắc Giang đã phối hợp UBND huyện Lục Ngạn tổ chức 15 lớp tập huấn “Nội dung cơ bản, chính sách hỗ trợ trực tiếp cho hộ gia đình, cá nhân trong chính sách pháp luật về đất đai vùng đồng đồng bào DTTS và miền núi”.
Tin trong ngày - 18/3/2024

Tin trong ngày - 18/3/2024

Bản tin trong ngày của Báo Dân tộc và Phát triển, ngày 18/3, có những thông tin đáng chú ý sau: 50 triệu tin nhắn rác, 50.000 thuê bao lừa đảo bị chặn mỗi tháng. Số hóa gần 10.000 cây sầu riêng tại Đắk Lắk . Người truyền dạy tri thức dân gian dân tộc Dao cho lớp trẻ. Cùng các thông tin khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Lào Cai đã giải ngân được gần 1.000 tỷ đồng vốn đầu tư công

Lào Cai đã giải ngân được gần 1.000 tỷ đồng vốn đầu tư công

Thời sự - Trọng Bảo - 8 giờ trước
Theo báo cáo của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Lào Cai, tính đến ngày 15/3, giá trị giải ngân vốn đầu tư công của tỉnh đạt 910 tỷ đồng, bằng 18% kế hoạch giao năm 2024.
Thanh Hóa: Công bố Lễ hội “Sết Boóc Mạy” là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Thanh Hóa: Công bố Lễ hội “Sết Boóc Mạy” là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Sắc màu 54 - Hà Khải - 8 giờ trước
Ngày 17/3, UBND huyện Như Thanh (tỉnh Thanh Hoá) đã long trọng tổ chức Lễ công bố quyết định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc công nhận Lễ hội “Sết Boóc Mạy” xã Cán Khê là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
Hướng tới Đại hội đại biểu các DTTS tỉnh Kiên Giang lần thứ IV năm 2024: Tiếp tục khơi thông động lực phát triển vùng đồng bào DTTS

Hướng tới Đại hội đại biểu các DTTS tỉnh Kiên Giang lần thứ IV năm 2024: Tiếp tục khơi thông động lực phát triển vùng đồng bào DTTS

Trang địa phương - Như Tâm - 8 giờ trước
Cùng với các địa phương vùng đồng bào DTTS và miền núi trên cả nước, tỉnh Kiên Giang đang tích cực triển khai công tác chuẩn bị tổ chức Đại hội đại biểu các DTTS cấp huyện, cấp tỉnh lần thứ IV- năm 2024. Là tỉnh duy nhất khu vực Đồng bằng sông Cửu Long có biên giới đất liền, biển và hải đảo, cũng là tỉnh có đông đồng bào DTTS sinh sống; tỉnh Kiên Giang xác định, đây là đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng, từ đó tiếp tục khơi dậy quyết tâm của cả hệ thống chính trị và ý chí của đồng bào các dân tộc, đóng góp vào sự phát triển bền vững vùng đồng bào DTTS của tỉnh. Báo Dân tộc và Phát triển đã có cuộc phỏng vấn ông Nguyễn Lưu Trung, Phó Chủ tịch UBND tỉnh - Trưởng Ban Chỉ đạo Đại hội đại biểu các DTTS tỉnh Kiên Giang lần IV năm 2024, xung quanh nội dung này.
Hậu Giang: Phá thành công một chuyên án làm tiền giả lớn

Hậu Giang: Phá thành công một chuyên án làm tiền giả lớn

Pháp luật - Tào Đạt - Thế Phong - 8 giờ trước
Tối 18/3, phòng An ninh điều tra Công an tỉnh Hậu Giang cho biết vừa phối hợp các phòng nghiệp vụ phá thành công chuyên án “Làm, tàng trữ, lưu hành tiền giả” liên tỉnh, thu giữ số lượng lớn tiền giả tương đương hơn 640 triệu đồng.
Quảng Ngãi: Đổi mới cách làm đối với sản phẩm OCOP

Quảng Ngãi: Đổi mới cách làm đối với sản phẩm OCOP

Kinh tế - T.Nhân-H.Trường - 8 giờ trước
Quảng Ngãi vừa ban hành Kế hoạch thực hiện Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) năm 2024. Theo đó, tỉnh yêu cầu đổi mới cách làm đối với các sản phẩm OCOP như tập trung phát triển các sản phẩm chế biến, chế biến sâu, sản phẩm truyền thống gắn với lợi thế, tiềm năng của địa phương, các sản phẩm được thị trường ưa chuộng và đón nhận.