Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Điểm nghẽn trong phục dựng lễ hội

Hồng Minh - 10:53, 12/04/2021

Câu chuyện thiếu kinh phí để bảo tồn, phục dựng lễ hội không mới, bởi trên thực tế bao năm qua, vấn đề này đã được đề cập đến rất nhiều nhưng hầu như vẫn chưa có được một giải pháp thỏa đáng. Trong khi đó, nhiều lễ hội truyền thống của đồng bào các DTTS đứng trước nguy cơ bị mai một hoặc “xóa sổ”, việc bảo tồn, phục dựng đang là yêu cầu bắt buộc.

Việc phục dựng lễ hội có ý nghĩa quan trọng trong đời sống của đồng bào các DTTS (Trong ảnh: Nghi lễ cúng thần Rừng đầu nguồn của dân tộc Mông đến từ huyện Vị Xuyên tỉnh Hà Giang được tái hiện)
Việc phục dựng lễ hội có ý nghĩa quan trọng trong đời sống của đồng bào các DTTS (Trong ảnh: Nghi lễ cúng thần Rừng đầu nguồn của dân tộc Mông huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang )

Nan giải kinh phí phục dựng

Theo chia sẻ của Nhà nghiên cứu Văn hóa dân gian dân tộcThái- Lương Thị Đại, trước kia, lễ hội Xên Mường- Mường Thanh, tỉnh Điện Biên được tổ chức thường xuyên vào tháng 3, tháng 4 âm lịch. Nhưng theo thời gian, Lễ hội Xên Mường- Mường Thanh dần bị lãng quên. Cho đến khoảng chục năm trở lại đây, ngành Văn hóa tỉnh Điện Biên đã phối hợp với chính quyền địa phương, tổ chức phục dựng lễ hội Xên bản tại một số bản văn hóa, song chỉ giới hạn trong phạm vi hành chính của một bản, mà không quy tụ người dân toàn vùng như Xên Mường ngày trước. Ở các dân tộc khác, lễ hội truyền thống cũng dần mai một, thậm chí có nguy cơ mất hẳn.

Còn vài năm gần đây, khi Chương trình mục tiêu Phát triển văn hóa giai đoạn 2016-2020 được triển khai, tỉnh Điện Biên được hỗ trợ 100 đến 200 triệu đồng/năm để tổ chức, phục dựng trình diễn lễ hội. Tuy nhiên, do kinh phí hạn hẹp nên mỗi năm chỉ tổ chức được 1-2 lễ hội.

Ông Đặng Trọng Hà, Giám đốc Bảo tàng tỉnh Điện Biên cho biết: Theo thời gian, đội ngũ nghệ nhân am hiểu về văn hóa dân tộc ngày một ít, vì thế việc bảo tồn phục dựng các lễ hội truyền thống là điều vô cùng quan trọng. Thế nhưng, phục dựng được hay không, là do yếu tố kinh phí quyết định rất lớn. Kinh phí để hỗ trợ đồng bào mua đạo cụ, trang phục dân tộc để tiến hành nghi lễ; hỗ các nghệ nhân cao tuổi truyền dạy cho lớp trẻ các nghi thức hành lễ, các điệu múa, bài hát dân gian có sử dụng trong lễ hội… Đồng thời, nguồn kinh phí hạn hẹp sẽ chỉ tổ chức lễ hội ở quy mô nhỏ.

Còn tại tỉnh Hà Giang, câu chuyện thiếu kinh phí để phục dựng, tổ chức lễ hội cũng không tránh khỏi khi “tài sản” các lễ hội vô cùng phong phú, nhưng số lượng lễ hội sống được trong đời sống hằng ngày, thì lại rất khiêm tốn.

Hiện nay, Hà Giang có khoảng gần 60 lễ hội lớn nhỏ khác nhau. Nhưng, thực tế chỉ phục dựng được gần 20 nghi lễ và lễ hội truyền thống như: Lễ Cấp sắc, Nhảy lửa của dân tộc Dao, Lễ Gầu Tào của dân tộc Mông, Lễ Nhảy lửa của dân tộc Pà Thẻn, Lễ cúng bản của dân tộc Bố Y, Nghi lễ cúng rừng của dân tộc Phù Lá, Lễ cúng cơm mới của dân tộc La Chí, Múa trống của đồng bào dân tộc Giáy…

Với thực tế trên, có thể thấy, nguồn kinh phí để tổ chức, phục dựng lễ hội chính là một trong những yếu tố quyết định.Điều này đã được chứng minh không chỉ ở Điện Biên hay Hà Giang mà có lẽ còn ở nhiều bản làng khác.

Đừng để cái đẹp chỉ sống trong hoài niệm 

Việc kinh phí hạn hẹp tác động đến công tác bảo tồn, phục dựng lễ hội đã được các cơ quan quản lý nhìn ra từ lâu. Nói đi thì cũng nói lại, nguồn kinh phí tuy hạn hẹp nhưng còn hơn là không có.

Nguồn kinh phí quyết định đến quy mô, thời gian, số lượng người tham gia…khi phục dựng lễ hội (Trong ảnh: tái hiện nghi thức Mừng lúa mới đồng bào dân tộc Ba Na huyện K'Bang, tỉnh Gia Lai)
Nguồn kinh phí quyết định đến quy mô, thời gian, số lượng người tham gia…khi phục dựng lễ hội (Trong ảnh: Tái hiện nghi thức Mừng lúa mới đồng bào dân tộc Ba Na huyện K'Bang, tỉnh Gia Lai)

Cụ thể, trong năm 2020, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã lựa chọn 7 lễ hội truyền thống các dân tộc thiểu số để phục dựng, bảo tồn gồm: Lễ hội truyền thống dân tộc Lào, tỉnh Điện Biên; Lễ hội truyền thống dân tộc La Chí, huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang; Lễ hội truyền thống dân tộc Nùng, huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang; Lễ hội truyền thống dân tộc Thái, tỉnh Yên Bái; Lễ hội truyền thống dân tộc Stiêng tỉnh Bình Phước; Lễ hội truyền thống dân tộc Si La, tỉnh Lai Châu; Lễ hội truyền thống dân tộc Gia Rai, tỉnh Kon Tum. Đây là tiêu chí thuộc Chương trình mục tiêu Phát triển văn hóa giai đoạn 2016-2020.

Thông qua lễ hội, các giá trị văn hóa tốt đẹp mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc được phát huy, các yếu tố văn hóa mới, tiến bộ được lồng ghép nhằm tăng cường giao lưu quảng bá, giới thiệu, phù hợp với nhu cầu hưởng thụ văn hóa, tâm linh của đồng bào các dân tộc. Hoạt động này, cũng góp phần thúc đẩy phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở vùng đồng bào DTTS, loại bỏ yếu tố lạc hậu, hủ tục không phù hợp trong đời sống cộng đồng.

Trong quá trình triển khai, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng lưu ý rằng, các lễ hội phục dựng phải được diễn ra một cách dân dã, tự nhiên, phản ánh sinh hoạt văn hóa cộng đồng, do đồng bào chủ động tham gia mở hội và thụ hưởng những giá trị văn hóa do lễ hội mang lại một cách thiết thực, vui tươi, lành mạnh, tiết kiệm.

Tính đến thời điểm hiện tại, Chương trình mục tiêu Phát triển văn hóa giai đoạn 2016-2020 đã kết thúc, thế nhưng vẫn còn nhiều lễ hội chưa được "sống dậy" cùng đồng bào hay vẫn còn đang trong ký ức của những bậc cao niên. Câu hỏi đặt ra lúc này chính là, đến bao giờ, câu chuyện kinh phí mới không còn là yếu tố quyết định. Thiết nghĩ, nếu không phục dựng lễ hội vào lúc này, thì liệu trong tương lai những nghệ nhân, những già làng hiểu về lễ hội còn sống để thực hành lễ hội hay không?.

Hi vọng rằng, trong thời gian tới, khi Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021- 2030 triển khai thực hiện, thì những lễ hội của đồng bào các dân tộc thiểu số sẽ được quan tâm, đầu tư đúng mức. Cùng với đó là những nét văn hóa đặc trưng của mỗi dân tộc cũng sẽ được sống cùng thời gian.


Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.