Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Di sản văn hóa ở làng Chăm Bỉnh Nghĩa

Thái Sơn Ngọc - 16:00, 06/05/2025

Những ngày cuối tháng 4, đầu tháng 5 dương lịch, các làng Chăm trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận rộn ràng tổ chức đón mừng năm mới Chăm lịch 2025. Riêng làng Chăm Bỉnh Nghĩa tổ chức đón mừng năm mới với chuỗi hoạt động nghi lễ độc đáo, mang đậm sắc thái tâm linh cầu mong quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, gia đình hạnh phúc. Nghi lễ đầu năm của người Chăm làng Bỉnh Nghĩa được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2021.

Các vị chức sắc chủ trì nghi lễ Rija Harei mở đầu chuỗi hoạt động tín ngưỡng tâm linh trong tháng đầu năm mới 2025 tại làng Chăm Bỉnh Nghĩa.
Các vị chức sắc chủ trì nghi lễ Rija Harei mở đầu chuỗi hoạt động tín ngưỡng tâm linh trong tháng đầu năm mới 2025 tại làng Chăm Bỉnh Nghĩa

Trong những ngày này, các làng Chăm ở Ninh Thuận rộn ràng chuẩn bị nhà lễ để tổ chức Rija Nưgar (Rija: Lễ, Nưgar: Xứ sở) - nghi lễ quan trọng bậc nhất trong đời sống tâm linh của cộng đồng. Lễ diễn ra vào ngày thứ Năm và thứ Sáu của tháng Giêng theo lịch Chăm, do các chức sắc như ông Maduen (thầy vỗ), Kadhar (thầy kò ke), Kaing (vũ công), Camanei (thủ đền) và Pajau (bà bóng) chủ trì.

Trong tiếng trống baranưng, ghi năng, tiếng đàn kanhi và kèn saranai, ông Kaing biểu diễn các điệu múa truyền thống như múa roi, múa chèo thuyền, múa đạp lửa, tạo nên bầu không khí rộn ràng, tươi vui. Người Chăm diện trang phục truyền thống, dâng lễ cúng thần linh, tổ tiên với mong ước tiễn điều dữ, đón điều lành, cầu cho năm mới vạn vật sinh sôi, mùa màng bội thu. Rija Nưgar không chỉ là nghi lễ tâm linh, mà còn là dịp thể hiện sinh động các giá trị văn hóa dân gian, nghệ thuật diễn xướng đặc sắc của đồng bào Chăm.

Ông Maduen Sầm Tánh vỗ trống baranưng hát ca ngợi công lao các vị thần linh phù hộ dân làng bình an, hạnh phúc.
Ông Maduen Sầm Tánh vỗ trống baranưng hát ca ngợi công lao các vị thần linh phù hộ dân làng bình an, hạnh phúc

Về thôn Bỉnh Nghĩa, xã Bắc Sơn, huyện Thuận Bắc những ngày đầu năm Chăm lịch 2025, chúng tôi được chứng kiến không khí rộn ràng với nhiều hoạt động lễ nghi độc đáo mừng năm mới. Tại đền thờ Pô Bin Thuen, ông Lượng Thị, Trưởng Ban phong tục thôn vui mừng chia sẻ: Vụ lúa Đông Xuân 2024 -2025 thắng lợi cả về năng suất và giá cả, giúp bà con có điều kiện sắm lễ vật đón Tết trong không khí đầm ấm, phấn khởi, đồng thời chuẩn bị bước vào vụ Hè Thu mới. Ông cho biết, tên gọi Bỉnh Nghĩa theo tiếng Chăm là “Palei Bal Riya”, nghĩa là “thành phố to lớn” (Palei: làng, Bal: thành phố, Riya: to lớn).

Nghi lễ đầu năm mới ở thôn Bỉnh Nghĩa diễn ra trong gần một tháng, từ ngày 30/4 đến ngày 21/5/2025, với chuỗi 8 lễ hội tiêu biểu mang đậm bản sắc văn hóa Chăm. Mở đầu là Lễ Rija Harei vào sáng 30/4 tại đền thờ Po Bin Thuer - nghi lễ cầu an cho cộng đồng. Tiếp đó là Lễ Rija Nưgar, mừng năm mới, tổ chức ngày 10/5 tại thôn Bỉnh Nghĩa. Ngày 14/5, Lễ cúng Po Bin Thuer diễn ra tại thôn Mỹ Tường (xã Nhơn Hải, huyện Ninh Hải), tiếp nối là Lễ cúng Po Bia Chuai vào ngày 15/5 tại thôn Mỹ Hiệp (xã Thanh Hải, huyện Ninh Hải). Khép lại chuỗi hoạt động là Lễ cúng Palao Yang vào ngày 21/5 tại thôn Bỉnh Nghĩa, với mong ước mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, vạn vật sinh sôi, cộng đồng khỏe mạnh, an lành.

Ông Kaing Lượng Văn Chối hóa trang thành Pô Riyak với mái chèo đưa dân làng vượt qua sóng to gió lớn về bến đỗ bình an.
Ông Kaing Lượng Văn Chối hóa trang thành Pô Riyak với mái chèo đưa dân làng vượt qua sóng to gió lớn về bến đỗ bình an
Ông Thủ đền Thập Văn Dốc múa mời tổ tiên về vui đón mừng năm mới 2025 với dân làng Bỉnh Nghĩa.
Ông Thủ đền Thập Văn Dốc múa mời tổ tiên về vui đón mừng năm mới 2025 với dân làng Bỉnh Nghĩa

Vào sáng 30/4 vừa qua, nghi lễ Rija Harei được tổ chức tại sân lễ đền thờ Pô Bin Thuen, thôn Bỉnh Nghĩa, mở đầu cho chuỗi hoạt động lễ hội đầu năm mới. Từ sớm, các vị chức sắc và bà con trong làng đã mang lễ vật như gà, trái cây, hoa quả, trầu cau, cơm canh đến để dâng cúng thần linh. Nghi lễ do các ông Maduen Sầm Tánh, Kaing Châu Quầy, Kaing Lượng Văn Chối, Thủ đền Thập Văn Dốc, và Kadhar Châu Thiên Lành chủ trì. Ông Maduen Sầm Tánh vừa vỗ trống baranưng, vừa hát ngợi ca công lao của các vị thần linh, cầu mong cho dân làng năm mới an vui, tài lộc, ấm no. Ông Kaing Lượng Văn Chối hóa trang thành các vị thần linh và biểu diễn các điệu múa của Pô Nai, Pô Ina Nagar, Pô Riyak, cùng mái chèo tượng trưng đưa dân làng vượt qua sóng gió, về đến bến đỗ bình an.

(Bài CTV) Di sản văn hóa ở làng Chăm Bỉnh Nghĩa 4
Đồng bào Chăm thôn Bỉnh Nghĩa bày lễ vật cúng thần linh trong nghi lễ Rija Harei mở đầu năm mới 2025.
Đồng bào Chăm thôn Bỉnh Nghĩa bày lễ vật cúng thần linh trong nghi lễ Rija Harei mở đầu năm mới 2025

Trao đổi với anh Trương Thành Lợi, Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng thôn Bỉnh Nghĩa, chúng tôi được biết, thôn hiện có 891 hộ, với 4.698 khẩu là đồng bào Chăm. Nhờ hệ thống thủy lợi từ kênh Bắc và hồ Sông Trâu, thôn có 186ha ruộng được tưới chủ động, đảm bảo 2-3 vụ lúa mỗi năm. Riêng vụ Đông Xuân 2024-2025, nông dân thu hoạch với năng suất bình quân 75 tạ/ha, thương lái thu mua lúa khô với giá 7.300 đồng/kg. Sau khi trừ hết chi phí, người dân còn lãi trung bình 25-30 triệu đồng/ha. Toàn thôn hiện có 43 hộ nghèo, được hỗ trợ từ các Chương trình mục tiêu quốc gia để cải thiện sinh kế. Nhiều gia đình sản xuất kinh doanh giỏi như các ông Châu Quầy, Đạo Văn Tờ, Thành Len, và có những con cháu thành đạt trở thành bác sĩ, kỹ sư, giáo viên như Thuận Thị Sao, Dương Văn Vươn, Thuận Sapa, nay trở về làm việc tại địa phương.

Các nhạc công vỗ trống ghi năng hòa nhịp cùng trống baranưng doMaduen Sầm Tánh thực hiện, và hát thánh ca ca ngợi công ơn thần linh tại nghi lễ Rija Harei.
Các nhạc công vỗ trống ghi năng hòa nhịp cùng trống baranưng doMaduen Sầm Tánh thực hiện, vừa hát thánh ca ca ngợi công ơn thần linh tại nghi lễ Rija Harei

Với những nỗ lực không ngừng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, thôn Bỉnh Nghĩa đang từng bước giữ gìn và phát triển những nét đẹp đặc trưng của dân tộc Chăm. Những nghi lễ đầu năm mới không chỉ là dịp để cộng đồng gắn kết, mà còn là minh chứng cho sự duy trì và phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể, góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa Việt Nam.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Tin nổi bật trang chủ
Tỉnh Sơn La về đích trong thực hiện công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát

Tỉnh Sơn La về đích trong thực hiện công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát

Tin tức - Tào Đạt - 19:55, 15/05/2025
Chiều 15/5, Tỉnh ủy Sơn La tổ chức Hội nghị tổng kết công tác xóa nhà tạm và nhà dột nát trên địa bàn. Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Nông Thị Hà đã đến dự và phát biểu tại Hội nghị.
Đề xuất đưa hát ta lêu, ca chôi vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia quốc gia

Đề xuất đưa hát ta lêu, ca chôi vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia quốc gia

Tin tức - Nguyễn Trang - 18:23, 15/05/2025
Ngày 15/5, UBND tỉnh Quảng Ngãi đã có tờ trình gửi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị xem xét đưa hai làn điệu dân ca ta lêu và ca chôi của dân tộc Hrê vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Yên Bái và Lào Cai thống nhất các nội dung chuẩn bị cho sáp nhập

Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Yên Bái và Lào Cai thống nhất các nội dung chuẩn bị cho sáp nhập

Dân tộc - Tôn giáo - Trọng Bảo - 18:08, 15/05/2025
Chiều 15/5, tại thành phố Lào Cai, Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Yên Bái đã có buổi làm việc với Sở Dân tộc và Tôn giáo Lào Cai, để thống nhất các nội dung chuẩn bị cho sáp nhập hai đơn vị.
Kon Tum: Hội thảo khoa học

Kon Tum: Hội thảo khoa học "Các nghiên cứu mới về Sâm Ngọc Linh - Thành tựu và ứng dụng"

Kinh tế - Ngọc Chí - 17:55, 15/05/2025
Chiều 15/5, UBND tỉnh Kon Tum tổ chức Hội thảo khoa học "Các nghiên cứu mới về Sâm Ngọc Linh - Thành tựu và ứng dụng". Dự Hội thảo có Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Kon Tum Nguyễn Đức Tuy; lãnh đạo các Sở, ngành của tỉnh Kon Tum và các nhà khoa học trong cả nước.
Mưa lớn gây nhiều thiệt hại ở Lai Châu và Lào Cai

Mưa lớn gây nhiều thiệt hại ở Lai Châu và Lào Cai

Môi trường sống - Minh Nhật - 17:46, 15/05/2025
Đêm 14 và sáng 15/5, tại khu vực hai tỉnh Lai Châu và Lào Cai đã xảy ra mưa lớn kéo dài, gây sạt lở đất, khiến 1 người tử vong, thiệt hại nặng nề về cơ sở hạ tầng và sản xuất nông nghiệp trên địa bàn.
Trải nghiệm các hoạt động tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam

Trải nghiệm các hoạt động tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam

Nằm yên bình giữa không gian xanh mát của vùng ngoại ô Hà Nội, Làng Văn hóa - Du lịch các Dân tộc Việt Nam tựa như một bức tranh thu nhỏ, sống động và đầy màu sắc về cộng đồng 54 dân tộc anh em. Với diện tích rộng lớn lên đến 1.544 ha, trải dài trên khu vực hồ Đồng Mô, thuộc thị xã Sơn Tây, Hà Nội, nơi đây không chỉ là một điểm đến du lịch độc đáo mà còn là một trung tâm bảo tồn, gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam.
Ngày thế giới không thuốc lá 2025: “Vạch trần sự hấp dẫn giả tạo”

Ngày thế giới không thuốc lá 2025: “Vạch trần sự hấp dẫn giả tạo”

Sức khỏe - Thúy Hồng - 17:18, 15/05/2025
Ngày Thế giới không thuốc lá (31/5) năm 2025, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chọn chủ đề “Vạch trần sự hấp dẫn giả tạo” với mục tiêu nhằm phơi bày chiến thuật của các tập đoàn thuốc lá trên thế giới trong việc quảng cáo sai sự thật, gây hiểu lầm thuốc lá không có hại, để mở rộng thị trường tiêu thụ, đặc biệt là trong giới trẻ.
WB luôn đồng hành, hỗ trợ Việt Nam phát triển các dự án hạ tầng chiến lược

WB luôn đồng hành, hỗ trợ Việt Nam phát triển các dự án hạ tầng chiến lược

Thời sự - PV - 17:14, 15/05/2025
Sáng 15/5, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp bà Mariam J. Sherman, Giám đốc Quốc gia của Văn phòng Ngân hàng thế giới (WB) khu vực Việt Nam, Lào, Campuchia.
Tổng Bí thư Tô Lâm dâng hương tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Khu Di tích Kim Liên

Tổng Bí thư Tô Lâm dâng hương tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Khu Di tích Kim Liên

Thời sự - An Yên - 17:08, 15/05/2025
Hướng tới kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, chiều 15/5, Tổng Bí thư Tô Lâm cùng đoàn đại biểu Trung ương, tỉnh Nghệ An về Khu Di tích Kim Liên (huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An) thành kính dâng hoa, dâng hương tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Ấn tượng sản phẩm âm nhạc kết hợp rap và múa rối nước của nghệ sĩ nhí Xệ Xệ

Ấn tượng sản phẩm âm nhạc kết hợp rap và múa rối nước của nghệ sĩ nhí Xệ Xệ

Tin tức - Anh Trúc - 16:13, 15/05/2025
Nghệ sĩ nhí Xệ Xệ ra mắt MV "Thánh Gióng", kết hợp rap hiện đại với nghệ thuật múa rối nước truyền thống, mang đến làn gió mới cho âm nhạc thiếu nhi Việt.
Lấy ý kiến quy trình kiểm tra việc thực hiện chính sách dân tộc và tôn giáo

Lấy ý kiến quy trình kiểm tra việc thực hiện chính sách dân tộc và tôn giáo

Chính sách Dân tộc - Văn Hoa - 16:02, 15/05/2025
Ngày 15/5, tại Hà Nội, Bộ Dân tộc và Tôn giáo tổ chức Hội thảo “Lấy ý kiến quy trình kiểm tra việc thực hiện chính sách dân tộc và tôn giáo”. Ông Võ Văn Bảy - Chánh Thanh tra Bộ Dân tộc và Tôn giáo, chủ trì Hội thảo.