Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Đến Ninh Thuận chiêm ngưỡng Cụm Tháp Chăm hơn 800 năm tuổi

Minh Thu - 17:14, 28/03/2025

Tháp Po Klong Garai là tên gọi chung của Cụm Tháp Chăm đẹp nhất còn lại ở nước ta tại Ninh Thuận. Theo ghi chép, công trình được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ 13 đầu thế kỷ 14 bởi vua Shihavaman (người Việt gọi là Chế Mân) để thờ vị vua Champa Po Klong Garai (Jaya Simhavarman) - người có nhiều công lao trong thời trị vị Champa - vùng Panduranga.

Cụm Tháp Chăm nằm trọn vẹn trên đồi Trầu, sát quốc lộ 27A đi Đà Lạt, cách TP. Phan Rang - Tháp Chàm 7 km về phía Tây.
Cụm Tháp Chăm nằm trọn vẹn trên đồi Trầu, sát quốc lộ 27A đi Đà Lạt, cách TP. Phan Rang - Tháp Chàm 7 km về phía Tây

Tháp Chăm Ninh Thuận - Tháp Po Klong Garai nằm cách trung tâm TP. Phan Rang - Tháp Chàm khoảng 7km về hướng Tây Bắc, thuộc phường Đô Vinh. Tháp Po Klong Garai là tên gọi chung của một cụm tháp gồm ba đền tháp: tháp chính (kalan po) cao 20,5m; tháp cổng (Kalan Pabah mbang) cao khoảng 8,56m; tháp lửa (sang cuh yang apuer).

Được biết, đây là một trong những cụm đền tháp hiếm hoi trên dải đất Duyên hải miền Trung có phong cách kiến trúc, nghệ thuật hoàn mỹ đạt đến đỉnh cao trong nền nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc Champa của một thời vàng son ở Đông Nam Á chính là cụm đền tháp Po Klong Garai - biểu tượng văn hóa, du lịch Ninh Thuận.

Cụm đền tháp Po Klong Garai được xem là biểu tượng văn hóa du lịch ở Ninh Thuận.
Cụm đền tháp Po Klong Garai được xem là biểu tượng văn hóa du lịch ở Ninh Thuận

Khác với nhiều cụm đền tháp khác như tháp Nhạn Phú Yên, tháp Bà Po Nagar Nha Trang hay tháp Po Sah Inư ở Phan Thiết. Cụm đền Tháp Chăm Ninh Thuận - Tháp Po Klong Garai được xây dựng hoàn toàn theo phong cách muộn, một phong cách nghệ thuật điển hình của Champa từ thế kỷ XII - XIV, đến nay có tuổi đời trên 800 năm.

Quan sát tổng thể cụm đền tháp thì đây là một công trình có quy mô tương đối lớn được xây dựng trên đồi Trầu (cek hala) với tổng diện tích khoảng 10ha, bằng kỹ thuật xây dựng độc đáo, huyền bí và điêu luyện của mình. Đến nay, sau 800 năm tồn tại với thời gian, đền tháp Chăm vẫn còn tương đối nguyên vẹn như thuở ngày nào.

Tháp được xây dựng cách đây trên 800 năm.
Tháp được xây dựng cách đây trên 800 năm

Cụ thể, ngôi tháp chính (Kalanpo) được xây dựng với nhiều tầng và có hình hài như ngọn núi Peru - một ngọn núi thiêng của Ấn giáo bên Ấn Độ. Nhìn từ trên xuống dưới và từ dưới lên trên. Tầng trên là sự lập lại tầng dưới thu nhỏ, cho đến đỉnh là một trụ đá nhọn, biểu tượng là một Linga.

Ở các góc tháp lên dần đều là các ụ vuông nhỏ, các góc có gắn tượng thú bằng đá và các hình ngọn lửa bằng gạch nung. Hiện diện trên các mặt tháp có nhiều tượng thờ như tượng vua Po Klong Garai, tượng thần Siva và các vị hộ pháp và các loài muông thú.

Là một trong những biểu tượng nổi tiếng ở TP. Phan Rang - Tháp Chàm, Po Klong Garai luôn là điểm đến không thể bỏ qua ở Ninh Thuận.
Là một trong những biểu tượng nổi tiếng ở TP. Phan Rang - Tháp Chàm, Po Klong Garai luôn là điểm đến không thể bỏ qua ở Ninh Thuận

Tiếp tục quan sát theo hướng từ con đường chính từ dưới chân tháp đi lên qua ngôi tháp cổng. Ngôi tháp chính gồm một cửa chính ra vào quay về hướng Đông, trên cửa là mái vòm có 2 trụ đá lớn khắc chữ Chăm cổ. Bên trên cửa có phù điêu thần Siva có 6 tay đang uyển chuyển với những điệu múa thần bí. Ba cửa còn lại theo ba hướng Nam, Bắc, Tây là cửa giả có trụ ốp gạch lồi, lõm vào trong. Trên mỗi cửa giả có một tượng thần tư thế thiền.

Bên trong ngôi tháp chính theo hướng nhìn thẳng vào bên trái là tượng bò thần Nandin bằng đá, đầu hướng vào trong tháp. Tương truyền, đây là vật cưỡi của thần Siva và vua Po Klong Garai. Tiếp tục đi thẳng vào trong chính giữa tháp là tượng thờ bán thân vua Po Klong Garai. Bên dưới tượng bán thân vua Po Klong Garai là một Yoni cạnh dài 1m47, cạnh ngang 0m94, trên Yoni là một Linga tròn, phía trên trụ là Linga.

Người Chăm Bàlamôn dâng mâm cúng trong Lễ hội Katê tại Tháp Chăm Po Klong Garai.
Người Chăm Bàlamôn dâng mâm cúng trong Lễ hội Katê tại Tháp Chăm Po Klong Garai

Ngoài ra, ở phía sau tháp còn có một ngôi miếu nhỏ thờ một phiến đá. Phía trước tháp còn có nhiều bia đá, Linga ghi lại nhiều cuộc dâng cúng, sự kiện lịch sử cũng như tiến trình đấu tranh của người Chăm vùng Panduranga. Xung quanh tháp được bao quanh bằng một vòng thành và mở hướng ra vào cho tín đồ dâng cúng ở phía Nam.

Từ cổng tháp chính đứng nhìn thẳng ra ngoài về hướng Đông, phía Nam giữa hai tháp trên là tháp thờ Thần Lửa, cao 9m31. Tháp có 3 cửa thông nhau 3 hướng Đông, Bắc và Nam, riêng phía Nam là cửa sổ. Chức năng của tháp này là để các tu sĩ Bàlamôn, các thầy cúng bày các vật tế lễ và giữ ngọn lửa tế nên người Chăm gọi là Tháp Lửa. Điều đặc biệt là cấu trúc tháp xây mái theo kiểu hình mái nhà (hình giống mái nhà prông ở Tây Nguyên hoặc mái nhà hình thuyền như mặt trên trống đồng).

Đền tháp Po KLong Garai hiện đã trở thành Di tích Quốc gia đặc biệt.
Đền tháp Po KLong Garai hiện đã trở thành Di tích Quốc gia đặc biệt

Trong không gian cụm đền tháp Po Klong Garai, phía sau ngôi tháp chính còn có một miếu thờ tượng Kút hoàng hậu. Theo ghi chép và nghiên cứu của các nhà sử học thì đây chính là hoàng hậu Tố Lý. Bên cạnh miếu thờ gần vòng thành phía Nam cụm thể tháo còn có một trụ đá (Linga) cao 2m20. Đối diện vòng thành phía Nam về hướng vòng thành Đông Bắc là một tảng đá bánh ú 3 mặt có chữ có khắc chữ Chăm cổ.

Bên cạnh những công trình đền tháp nguyên thủy, có một điều hết sức lưu ý về hạng mục tháp cổng này là chỉ mới xây dựng từ sau năm 2000 trở lại đây. Hạng mục tháp cổng này được xây ở chân đồi tháp ở phía Tây nhằm thay thế cho hạng mục tháp cổng phía Đông đã không còn đi lên được nữa.

Lễ hội Katê được tổ chức tại khu Tháp Chăm Ninh Thuận là dịp đặc biệt để du khách trải nghiệm những nghi thức tôn giáo và văn hóa độc đáo của đồng bào Chăm.
Lễ hội Katê được tổ chức tại khu Tháp Chăm Ninh Thuận là dịp đặc biệt để du khách trải nghiệm những nghi thức tôn giáo và văn hóa độc đáo của đồng bào Chăm

Ngắm nhìn tổng thể cụm đền Tháp Chăm Ninh Thuận - Tháp Po Klong Garai và nhiều công trình đền tháp Chăm khác trên dải Duyên hải miền Trung. Thì cụm đền tháp Po Klong Garai như một bức tranh thiên nhiên hoàn chỉnh với phong cách kiến trúc hoàn mỹ đã đạt đến đỉnh cao trong nền nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc Champa một thời vàng son ở Đông Nam Á. Và xứng đáng trở thành công trình kiến trúc, nghệ thuật Chăm có phong cách đẹp nhất trong tất cả công trình kiến trúc nghệ thuật của Champa.

Nghi thức té nước thần Shiva trước cửa tháp, các tín đồ sẽ hứng những giọt nước thiêng thoa lên cơ thể để cầu bình anh, may mắn.
Nghi thức té nước thần Shiva trước cửa tháp, các tín đồ sẽ hứng những giọt nước thiêng thoa lên cơ thể để cầu bình anh, may mắn.

Hằng năm vào ngày cuối tháng 6, ngày 1 tháng 7 tính theo lịch Chăm, (khoảng tháng 9, 10 Dương lịch), đồng bào Chăm theo tín ngưỡng Bàlamôn giáo tại Ninh Thuận nói riêng và đồng bào trên dải Duyên hải miền Trung sum họp về tổ chức lễ hội Katê truyền thống. Cùng diễn ra tại đền tháp Po Klong Garai, đồng bào Chăm còn tổ chức tại đền tháp Po Rome và đền thờ mẹ xứ sở Po Inư Nưgar một cách trang trọng.

Năm 1979, Bộ Văn hóa - Thông tin (này là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã xếp hạng đền tháp Po Klong Garai là Di tích Lịch sử Văn hóa Quốc gia. Đến cuối năm 2016 thì đền tháp Po KLong Garai đã trở thành Di tích Quốc gia đặc biệt.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương làm việc với Thành ủy TP. Hồ Chí Minh về lĩnh vực dân tộc, tôn giáo

Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương làm việc với Thành ủy TP. Hồ Chí Minh về lĩnh vực dân tộc, tôn giáo

Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa đề nghị TP. Hồ Chí Minh kiện toàn bộ máy, nâng cao chất lượng cán bộ làm công tác dân tộc, tôn giáo; tiếp tục chăm lo đời sống cho đồng bào DTTS, đồng bào có đạo, quyết tâm đưa các hộ nghèo, cận nghèo trên địa bàn thoát nghèo bền vững.
Tin nổi bật trang chủ
Quả ngọt trên những vùng đất đồi núi xứ Thanh

Quả ngọt trên những vùng đất đồi núi xứ Thanh

Kinh tế - Thu Thảo - 4 giờ trước
“Biến đất cằn thành quả ngọt” – không chỉ là một quá trình khai thác thế mạnh phát triển trong nông nghiệp, mà còn là câu chuyện về tinh thần cần cù lao động bền bỉ, sáng tạo của người nông dân ở nhiều vùng đất đồi núi xứ Thanh...
Giữ gìn văn hóa DTTS vùng Tây Bắc trong hội nhập quốc tế

Giữ gìn văn hóa DTTS vùng Tây Bắc trong hội nhập quốc tế

Sắc màu 54 - Nguyễn Vũ Điền - 5 giờ trước
Tây Bắc là vùng đất lưu giữ kho tàng văn hóa đặc sắc của hơn 30 DTTS, tiêu biểu như: Thái, Mông, Mường, Dao, Khơ Mú, Hà Nhì, La Ha, Lự, Kháng, Phù Lá, Cống… Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống nơi đây không chỉ góp phần giữ gìn bản sắc dân tộc, mà còn trở thành nguồn lực quan trọng cho phát triển bền vững.
Nỗi lòng của nghệ nhân say mê thanh âm tre nứa

Nỗi lòng của nghệ nhân say mê thanh âm tre nứa

Sắc màu 54 - Lê Hường - 5 giờ trước
Hơn 30 năm qua, nghệ nhân Y Krang Tơr ở buôn Tlông, xã Đắk Phơi, huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk đã chế tác hàng trăm nhạc cụ dân tộc bằng tre nứa. Ông cũng dành tâm huyết tìm kiếm người kế tục để tiếng đàn, tiếng chiêng không bị lãng quên trong nhịp sống hiện đại.
Nồng nàn mỳ Quảng

Nồng nàn mỳ Quảng

Ẩm thực - Tiêu Dao - 5 giờ trước
Từ loại bánh tráng trên nồi nước nóng rồi được cắt sợi, từ những thức món không tên, người xứ Quảng đã gọi món ăn của mình là “mỳ Quảng”. Cái tên tưởng như đơn giản ấy lại ẩn chứa cả một tầng sâu văn hóa, lịch sử, bí quyết ẩm thực và tâm thức xứ Quảng.
Nghệ thuật vẽ sáp ong trên vải của đồng bào dân tộc Mông

Nghệ thuật vẽ sáp ong trên vải của đồng bào dân tộc Mông

Sắc màu 54 - PV - 5 giờ trước
Đối với phụ nữ dân tộc Mông, vẽ hoa văn trên vải lanh bằng sáp ong là một nghề thủ công truyền thống từ lâu đời và được giữ gìn, phát huy qua nhiều thế hệ như một “báu vật” để tạo dấu ấn, sự khác biệt cũng như nhận dạng văn hóa truyền thống của đồng bào Mông.
Độc đáo chùa mảnh sành ở TP. Hồ Chí Minh

Độc đáo chùa mảnh sành ở TP. Hồ Chí Minh

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin hôm nay ngày 11/6, có những thông tin đáng chú ý sau: Ruộng bậc thang Y Tý mùa đổ ải. Độc đáo chùa mảnh sành ở TP. Hồ Chí Minh . Tết mùa mưa đặc sắc của dân tộc Hà Nhì. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Tìm “điểm tựa” cho những nghệ nhân “giữ lửa” di sản

Tìm “điểm tựa” cho những nghệ nhân “giữ lửa” di sản

Tìm trong di sản - Mỹ Dung - 5 giờ trước
Trong dòng chảy văn hóa phong phú và đa dạng của tỉnh Quảng Ninh, các nghệ nhân dân gian chính là những “ngọn lửa sống” lặng thầm gìn giữ, bảo tồn và lan tỏa giá trị truyền thống. Họ không chỉ là người nắm giữ tinh hoa văn hóa dân tộc, mà còn là “cầu nối” giữa quá khứ và hiện tại, góp phần định hình bản sắc cộng đồng trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.
Thổ cẩm kể chuyện bản làng

Thổ cẩm kể chuyện bản làng

Sắc màu 54 - Mỹ Dung - 5 giờ trước
Nghề thêu thổ cẩm của người Dao Thanh Y ở Quảng Ninh không chỉ là di sản văn hóa truyền thống mà còn đang mở ra hướng đi mới cho phát triển du lịch cộng đồng. Từ những bản làng như Bằng Cả (TP Hạ Long) đến Khe Sú (TP Uông Bí), nghề thêu đang từng bước hồi sinh, trở thành sản phẩm văn hóa, du lịch mang dấu ấn riêng của vùng cao.
Lãnh đạo Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương thăm, chúc mừng Báo Dân tộc và Phát triển

Lãnh đạo Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương thăm, chúc mừng Báo Dân tộc và Phát triển

Thời sự - Minh Thu - 5 giờ trước
Nhân dịp Kỷ niệm 100 Năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025), ngày 17/6, ông Phan Xuân Thủy, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương đã đến thăm, chúc mừng Báo Dân tộc và Phát triển.
Sứ mệnh người làm báo - Từ sứ giả truyền thông đến những nhịp cầu nhân ái

Sứ mệnh người làm báo - Từ sứ giả truyền thông đến những nhịp cầu nhân ái

Công tác Dân tộc - Vàng Ni - 5 giờ trước
Trong không khí trang trọng và tự hào của cả nước kỷ niệm 100 năm ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025), lòng tôi lại bồi hồi nhớ về hành trình đã qua, về những con chữ, những chuyến đi và về sứ mệnh thiêng liêng mà nghề báo đã trao cho mình. Với tôi, làm báo không chỉ là đưa tin - là sứ giả truyền thông mà còn là hành trình của trái tim, là gánh trên vai trách nhiệm với cộng đồng.
Chi bộ Báo Dân tộc và Phát triển: Quyết tâm xây dựng tập thể đoàn kết vững mạnh, hòa nhập để phát triển

Chi bộ Báo Dân tộc và Phát triển: Quyết tâm xây dựng tập thể đoàn kết vững mạnh, hòa nhập để phát triển

Tin tức - Thúy Hồng - 5 giờ trước
Ngày 16/6, Chi bộ Báo Dân tộc và Phát triển đã long trọng tổ chức Đại hội Chi bộ nhiệm kỳ 2025 - 2030. Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy, Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Y Thông dự và chỉ đạo Đại hội.