Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Chương trình mục tiêu quốc gia về xóa đói giảm nghèo: Hai mươi năm-Một chặng đường

PV - 09:49, 20/04/2018

Thành tựu xóa đói giảm nghèo (XĐGN) trong hai mươi năm qua là rất ấn tượng; tuy nhiên, tình trạng tái nghèo luôn thường trực, số hộ thiếu đói giáp hạt trên thực tế vẫn còn cao. Một phần nguyên nhân là do chính sách giảm nghèo mới triển khai trên diện rộng, chưa chú trọng đến yếu tố bền vững.

Bài 2: Giảm nghèo nhanh và bền vững-Bài toán khó

Khoảng cách chênh lệch lớn

Kết thúc năm 2017, theo ước tính của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội (LĐTB&XH), tỷ lệ hộ nghèo cả nước chỉ còn dưới 7%. Trước đó, năm 2016, tỷ lệ hộ nghèo bình quân chung cả nước là 8,23%.

Rõ ràng, so với thời điểm hai mươi năm trước, tỷ lệ hộ nghèo bình quân chung cả nước hiện đã giảm nhanh, giảm sâu, nhất là khi đặt trong mối quan hệ nghèo đa chiều (từ 37,4%-nghèo đơn chiều năm 1998 giảm xuống dưới 7% theo chuẩn nghèo đa chiều). Tuy nhiên, thực tế giảm nghèo giữa các địa phương, vùng miền vẫn còn một khoảng cách rất lớn.

Cấp gạo cứu đói vẫn đang là nhiệm vụ thường niên. Cấp gạo cứu đói vẫn đang là nhiệm vụ thường niên.

Cụ thể, theo Quyết định 945/QĐ-BLĐTBXH ngày 24/6/2017 của Bộ LĐTB&XH về phê duyệt kết quả điều tra hộ nghèo, hộ cận nghèo, trong khi nhiều tỉnh, thành khu vực đồng bằng, thành thị, số hộ nghèo không nhiều (riêng tỉnh Bình Dương hiện không còn hộ nghèo, hộ cận nghèo-Pv) thì nhiều địa phương miền núi, vùng DTTS, tỷ lệ hộ nghèo còn rất cao. Cao nhất là tỉnh Điện Biên với tỷ lệ 48,14%; kế đến là Hà Giang (43,65%), Cao Bằng (42,53%), Lai Châu (40,40%),…

Đáng chú ý, thu nhập giữa khu vực nông thôn với thành thị, giữa đồng bằng với miền núi còn một khoảng cách rất lớn. Hiện khoảng cách này vẫn chưa có nhiều thay đổi so với thời điểm Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) về XĐGN lần đầu tiên được phê duyệt.

Theo “Kết quả điều tra đời sống, kinh tế hộ gia đình năm 1999” của Tổng cục Thống kê, năm 1996, thu nhập bình quân đầu người ở khu vực nông thôn là 187,9 nghìn đồng/người/tháng, chỉ bằng 37% so với thu nhập bình quân ở khu vực thành thị (509,4 nghìn đồng/người/tháng).

Đến hết năm 1999, sau gần 2 năm thực hiện CTMTQG về XĐGN, thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn tăng lên 225 nghìn đồng/người/tháng; trong khi thu nhập bình quân ở khu vực thành thị tăng lên 832,5 nghìn đồng/người/tháng. Như vậy, thu nhập bình quân khu vực nông thôn chỉ bằng khoảng 27% thu nhập bình quân ở khu vực thành thị.

Sau hai mươi năm, khoảng cách về thu nhập giữa các khu vực, vùng miền có rút ngắn nhưng tỷ lệ rất thấp. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, năm 2017, thu nhập bình quân đầu người ở khu vực nông thôn đạt khoảng 2,44 triệu đồng/người/tháng, chỉ bằng khoảng 55,8% so với khu vực thành thị. Vị chi, trong 18 năm (1999-2017), tốc độ thu hẹp khoảng cách về thu nhập giữa thành thị và nông thôn là khoảng 28,8%; bình quân mỗi năm, khu vực nông thôn “gần” hơn khu vực thành thị khoảng 1,5% về khoảng cách thu nhập.

Việc rút ngắn khoảng cách về thu nhập giữa các vùng miền cũng rất chậm. Như các tỉnh trung du-miền núi phía Bắc, năm 1999, thu nhập bình quân đầu người là 210 nghìn đồng/người/tháng; bằng 25,2% so với thành thị. Đến năm 2017 là 2,03 triệu đồng/người/tháng, bằng 44,6% so với thành thị. Như vậy, qua 18 năm, tốc độ thu hẹp khoảng cách về thu nhập giữa các tỉnh trung du-miền núi phía Bắc so với vùng thành thị chỉ được 19,4%, bình quân mỗi năm thu hẹp được hơn 1,1%/năm.

Nhiều “điểm nghẽn” trong chính sách

Khoảng cách về thu nhập cũng như sự chênh lệch lớn về tỷ lệ hộ nghèo giữa các khu vực, vùng miền đã đặt ra những mệnh đề cần gấp rút được giải quyết trong công tác XĐGN của nước ta.

Đầu tiên, và có lẽ trên hết, là mệnh đề: thực tiễn và chính sách. Thực tiễn giảm nghèo đã cho thấy, hệ thống chính sách giảm nghèo đã và đang triển khai có độ “vênh” nhất định.

Trên nhiều diễn đàn cũng như trong nghị trường Quốc hội, những “điểm nghẽn” trong hệ thống chính sách giảm nghèo đã được phân tích, mổ xẻ. Trước hết là mâu thuẫn trong mục tiêu giảm nghèo nhanh nhưng lại yêu cầu bền vững. Thực tiễn cho thấy, để đạt được yếu tố “nhanh” thì chắc hẳn, yếu tố bền vững sẽ khó hoàn thành.

Chính ông Ngô Trường Thi, Chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo, Bộ LĐTB&XH đã nêu: Để đạt mục tiêu vừa giảm nghèo nhanh, lại bền vững là bài toán khó. Bởi xuất phát điểm cơ sở hạ tầng, trình độ dân trí, khả năng áp dụng tiến bộ khoa học vào phát triển sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp của từng vùng, từng địa phương đều có khác biệt.

Bên cạnh đó, nguồn lực dành cho giảm nghèo cũng phải cân đối trên tổng thể nguồn lực chung của quốc gia, những tác động bất lợi của thời tiết, thiên tai, bão lũ những năm gần đây... đã ảnh hưởng lớn đến việc giảm nghèo bền vững. Nhiều vùng sau 2-3 năm đầu tư, đời sống dân sinh được cải thiện, thay đổi mạnh, nhưng sau một trận bão lũ, gần như quay về xuất phát điểm ban đầu...

Một thực tiễn chứng minh cho sự thiếu bền vững trong XĐGN là tổng số lượt người phải cứu đói đang tăng lên trong vài năm gần đây. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, năm 2016, Chính phủ phải hỗ trợ lương thực cho trên 1 triệu lượt nhân khẩu thiếu đói, tăng 16,4% so với năm 2015. Còn năm 2017, cả nước có trên 2,2 triệu nhân khẩu thiếu lương phải cứu đói.

“Điểm nghẽn” đáng chú ý trong hệ thống chính sách giảm nghèo hiện hành là sự dàn trải, chồng chéo khiến nguồn lực thực hiện bị phân tán. Ngoài ra, nhiều chính sách hỗ trợ XĐGN chưa hợp lý, tập trung nhiều vào việc trợ cấp tình thế khó khăn hơn là hỗ trợ nhằm đa dạng hóa sinh kế giúp người nghèo tự thoát nghèo, giảm nghèo bền vững. Bởi vậy, hiện tượng tái nghèo và nguy cơ tái nghèo luôn thường trực, nhất là ở vùng có điều kiện kinh tế-xã hội còn khó khăn, thường xuyên đối diện với thiên tai.

Những tồn tại, hạn chế trong hệ thống chính sách XĐGN hiện đã được nhận diện. Cùng với đó, thực trạng nghèo của nước ta, đặc biệt là ở vùng DTTS và miền núi cũng đã được phân tích ở nhiều góc độ. Đây là cơ sở để việc hoạch định chính sách giảm nghèo cho những giai đoạn tiếp theo sát hơn với thực tiễn. Nhưng để thay đổi tư duy xây dựng chính sách, nhất là chính sách trụ cột như giảm nghèo, thì không thể một sớm một chiều.

Vậy đâu là định hướng mang tính nền tảng để xây dựng chính sách giảm nghèo cho giai đoạn sau năm 2020. Báo Dân tộc và Phát triển sẽ phản ánh trong số báo tiếp theo.

SỸ HÀO

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Người giúp đồng bào Gia Rai "khai sáng" với cây cà phê

Người giúp đồng bào Gia Rai "khai sáng" với cây cà phê

Hơn 15 năm trước, những cây cà phê đầu tiên đã được ông Rơ Châm Ker (SN 1953, làng Mun, xã Ia Ly, tỉnh Gia Lai) đưa về trồng trên vùng đất khó của 2 làng đặc biệt khó khăn Doch 1 và Doch 2, xã Ia Ly. Đến nay, loại cây trồng này đã không ngừng được mở rộng diện tích và đang mở ra hướng làm giàu mới cho đồng bào Gia Rai trên địa bàn.
Tin nổi bật trang chủ
Gia Lai nỗ lực bao phủ bảo hiểm y tế học sinh, sinh viên

Gia Lai nỗ lực bao phủ bảo hiểm y tế học sinh, sinh viên

Sức khỏe - Ngọc Thu - 9 phút trước
Năm học 2024 - 2025, tỷ lệ học sinh tham gia Bảo hiểm y tế trên địa bàn tỉnh Gia Lai chưa cao, không đồng đều. Xác định thực hiện BHYT học sinh, sinh viên là nhiệm vụ quan trọng nhằm bảo đảm an sinh và tạo nền tảng cho giáo dục bền vững, tỉnh Gia Lai đang triển khai nhiều giải pháp, trong đó, quyết tâm đạt 100% học sinh, sinh viên tham gia BHYT.
Tìm lại vẻ đẹp Trung thu xưa tại miền Tây sông nước

Tìm lại vẻ đẹp Trung thu xưa tại miền Tây sông nước

Phóng sự - Tào Đạt - Duy Tân - 13 phút trước
Trong khi có nhiều cách đón Trung thu hiện đại, một số gia đình trẻ miền Tây Nam Bộ lại chọn dành nhiều ngày để tái hiện mùa trăng xưa, để gợi nhớ những ký ức đẹp.
Đà Nẵng đã mở lại tuyến tham quan, dã ngoại tại bán đảo Sơn Trà

Đà Nẵng đã mở lại tuyến tham quan, dã ngoại tại bán đảo Sơn Trà

Du lịch - Minh Nhật - 1 giờ trước
Từ ngày 16/9, tuyến tham quan bán đảo Sơn Trà mở cửa trở lại, giúp du khách khám phá vẻ đẹp thiên nhiên và thúc đẩy du lịch sinh thái bền vững tại Đà Nẵng.
Chuyện về món bánh dày của đồng bào Mông ở Cổng trời Mường Lống

Chuyện về món bánh dày của đồng bào Mông ở Cổng trời Mường Lống

Sắc màu 54 - Phạm Tiến - 1 giờ trước
Bánh dày của đồng bào Mông ở Mường Lống (xã Mường Lống, tỉnh Nghệ An) đi ra từ truyền thuyết. Và cho đến hôm nay, bánh dày vẫn luôn hiện diện hằng ngày trong đời sống và văn hóa truyền thống của đồng bào ở vùng đất được ví là Cổng trời Mường Lống.
Ngôi nhà

Ngôi nhà "độc lạ và đặc biệt" ở đất lửa Quảng Trị

Xã hội - Xuân Hòa - 1 giờ trước
Trên vùng đất lửa Quảng Trị, nơi từng gánh chịu hơn 7 triệu tấn bom đạn trong chiến tranh, có một ngôi nhà đặc biệt mang tên Nhà Bom. Điều đặc biệt trong ngôi nhà này theo lời chủ nhân của căn nhà là, từng vỏ bom, đầu đạn dựng nên ngôi nhà ẩn chứa lời thì thầm nhân văn về lòng yêu chuộng hòa bình, bởi trong có những quả bom rơi xuống đất mà không nổ, vì bên trong ruột chỉ toàn giấy vụn, cát, vải và rác.
Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Cùng với cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Đảng bộ xã Ngọk Réo, tỉnh Quảng Ngãi đã phát động nhiều phong trào thi đua yêu nước. Trong đó, công trình “Đường cờ Tổ quốc” do Đoàn Thanh niên xã thực hiện đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và đồng bào DTTS nơi đây. Hơn 100 lá cờ Tổ quốc rực rỡ trên trục đường chính dẫn vào trung tâm xã không chỉ tạo điểm nhấn cho cảnh quan khu dân cư Nông thôn mới vùng đồng bào DTTS, mà còn thể hiện niềm tự hào, khát vọng vươn lên của vùng đất còn nhiều khó khăn.
Sóng sánh sắc tơ tằm

Sóng sánh sắc tơ tằm

Phóng sự - Tiêu Dao – Bảo Anh - 1 giờ trước
Không chỉ có những danh trà, xứ B’lao xưa còn nổi tiếng với tơ lụa, trở thành nơi sản xuất và cung cấp những thước lụa chất lượng với sản lượng hàng đầu Việt Nam. Từ những thăng trầm, lụa tơ tằm đã định một chỗ đứng trên thị trường lụa Việt Nam và thế giới.
Gia Lai: Phổ biến, triển khai các quy định pháp luật về tội mua bán người

Gia Lai: Phổ biến, triển khai các quy định pháp luật về tội mua bán người

Tin tức - Ngọc Thu - 1 giờ trước
Ngày 15/9, tại phường Pleiku, Bộ Tư pháp chủ trì, phối hợp với Sở Tư pháp tỉnh Gia Lai tổ chức hội nghị phổ biến, triển khai các quy định pháp luật về tội mua bán người.
EVNNPC: Gần 1.000 ca trực 24/24h đảm bảo điện an toàn, liên tục trong dịp nghỉ Lễ Quốc khánh

EVNNPC: Gần 1.000 ca trực 24/24h đảm bảo điện an toàn, liên tục trong dịp nghỉ Lễ Quốc khánh

Xã hội - PV - 2 giờ trước
Tháng 8/2025, Tổng Công ty Điện lực miền Bắc (EVNNPC) đã đảm bảo cung cấp điện an toàn, ổn định cho 17 tỉnh, thành phố miền Bắc, đặc biệt trong dịp 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, EVNNPC đã bố trí gần 1.000 ca trực 24/24h sẵn sàng xử lý kịp thời mọi tình huống.
Người giúp đồng bào Gia Rai

Người giúp đồng bào Gia Rai "khai sáng" với cây cà phê

Gương sáng - Ngọc Thu - 2 giờ trước
Hơn 15 năm trước, những cây cà phê đầu tiên đã được ông Rơ Châm Ker (SN 1953, làng Mun, xã Ia Ly, tỉnh Gia Lai) đưa về trồng trên vùng đất khó của 2 làng đặc biệt khó khăn Doch 1 và Doch 2, xã Ia Ly. Đến nay, loại cây trồng này đã không ngừng được mở rộng diện tích và đang mở ra hướng làm giàu mới cho đồng bào Gia Rai trên địa bàn.
Lãnh đạo TP. Hồ Chí Minh thăm, tặng quà đồng bào dân tộc Khmer nhân dịp Lễ Sene Dolta

Lãnh đạo TP. Hồ Chí Minh thăm, tặng quà đồng bào dân tộc Khmer nhân dịp Lễ Sene Dolta

Dân tộc - Tôn giáo - Tào Đạt - 21:59, 15/09/2025
Ông Phạm Minh Tuấn - Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP. Hồ Chí Minh đã thăm hỏi, động viên chức sắc Phật giáo Nam tông Khmer và đồng bào dân tộc Khmer trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh đón Lễ Sene Dolta năm 2025 an lành, hạnh phúc.