Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Chương trình mục tiêu quốc gia về xóa đói giảm nghèo: Hai mươi năm-Một chặng đường

PV - 09:49, 20/04/2018

Thành tựu xóa đói giảm nghèo (XĐGN) trong hai mươi năm qua là rất ấn tượng; tuy nhiên, tình trạng tái nghèo luôn thường trực, số hộ thiếu đói giáp hạt trên thực tế vẫn còn cao. Một phần nguyên nhân là do chính sách giảm nghèo mới triển khai trên diện rộng, chưa chú trọng đến yếu tố bền vững.

Bài 2: Giảm nghèo nhanh và bền vững-Bài toán khó

Khoảng cách chênh lệch lớn

Kết thúc năm 2017, theo ước tính của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội (LĐTB&XH), tỷ lệ hộ nghèo cả nước chỉ còn dưới 7%. Trước đó, năm 2016, tỷ lệ hộ nghèo bình quân chung cả nước là 8,23%.

Rõ ràng, so với thời điểm hai mươi năm trước, tỷ lệ hộ nghèo bình quân chung cả nước hiện đã giảm nhanh, giảm sâu, nhất là khi đặt trong mối quan hệ nghèo đa chiều (từ 37,4%-nghèo đơn chiều năm 1998 giảm xuống dưới 7% theo chuẩn nghèo đa chiều). Tuy nhiên, thực tế giảm nghèo giữa các địa phương, vùng miền vẫn còn một khoảng cách rất lớn.

Cấp gạo cứu đói vẫn đang là nhiệm vụ thường niên. Cấp gạo cứu đói vẫn đang là nhiệm vụ thường niên.

Cụ thể, theo Quyết định 945/QĐ-BLĐTBXH ngày 24/6/2017 của Bộ LĐTB&XH về phê duyệt kết quả điều tra hộ nghèo, hộ cận nghèo, trong khi nhiều tỉnh, thành khu vực đồng bằng, thành thị, số hộ nghèo không nhiều (riêng tỉnh Bình Dương hiện không còn hộ nghèo, hộ cận nghèo-Pv) thì nhiều địa phương miền núi, vùng DTTS, tỷ lệ hộ nghèo còn rất cao. Cao nhất là tỉnh Điện Biên với tỷ lệ 48,14%; kế đến là Hà Giang (43,65%), Cao Bằng (42,53%), Lai Châu (40,40%),…

Đáng chú ý, thu nhập giữa khu vực nông thôn với thành thị, giữa đồng bằng với miền núi còn một khoảng cách rất lớn. Hiện khoảng cách này vẫn chưa có nhiều thay đổi so với thời điểm Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) về XĐGN lần đầu tiên được phê duyệt.

Theo “Kết quả điều tra đời sống, kinh tế hộ gia đình năm 1999” của Tổng cục Thống kê, năm 1996, thu nhập bình quân đầu người ở khu vực nông thôn là 187,9 nghìn đồng/người/tháng, chỉ bằng 37% so với thu nhập bình quân ở khu vực thành thị (509,4 nghìn đồng/người/tháng).

Đến hết năm 1999, sau gần 2 năm thực hiện CTMTQG về XĐGN, thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn tăng lên 225 nghìn đồng/người/tháng; trong khi thu nhập bình quân ở khu vực thành thị tăng lên 832,5 nghìn đồng/người/tháng. Như vậy, thu nhập bình quân khu vực nông thôn chỉ bằng khoảng 27% thu nhập bình quân ở khu vực thành thị.

Sau hai mươi năm, khoảng cách về thu nhập giữa các khu vực, vùng miền có rút ngắn nhưng tỷ lệ rất thấp. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, năm 2017, thu nhập bình quân đầu người ở khu vực nông thôn đạt khoảng 2,44 triệu đồng/người/tháng, chỉ bằng khoảng 55,8% so với khu vực thành thị. Vị chi, trong 18 năm (1999-2017), tốc độ thu hẹp khoảng cách về thu nhập giữa thành thị và nông thôn là khoảng 28,8%; bình quân mỗi năm, khu vực nông thôn “gần” hơn khu vực thành thị khoảng 1,5% về khoảng cách thu nhập.

Việc rút ngắn khoảng cách về thu nhập giữa các vùng miền cũng rất chậm. Như các tỉnh trung du-miền núi phía Bắc, năm 1999, thu nhập bình quân đầu người là 210 nghìn đồng/người/tháng; bằng 25,2% so với thành thị. Đến năm 2017 là 2,03 triệu đồng/người/tháng, bằng 44,6% so với thành thị. Như vậy, qua 18 năm, tốc độ thu hẹp khoảng cách về thu nhập giữa các tỉnh trung du-miền núi phía Bắc so với vùng thành thị chỉ được 19,4%, bình quân mỗi năm thu hẹp được hơn 1,1%/năm.

Nhiều “điểm nghẽn” trong chính sách

Khoảng cách về thu nhập cũng như sự chênh lệch lớn về tỷ lệ hộ nghèo giữa các khu vực, vùng miền đã đặt ra những mệnh đề cần gấp rút được giải quyết trong công tác XĐGN của nước ta.

Đầu tiên, và có lẽ trên hết, là mệnh đề: thực tiễn và chính sách. Thực tiễn giảm nghèo đã cho thấy, hệ thống chính sách giảm nghèo đã và đang triển khai có độ “vênh” nhất định.

Trên nhiều diễn đàn cũng như trong nghị trường Quốc hội, những “điểm nghẽn” trong hệ thống chính sách giảm nghèo đã được phân tích, mổ xẻ. Trước hết là mâu thuẫn trong mục tiêu giảm nghèo nhanh nhưng lại yêu cầu bền vững. Thực tiễn cho thấy, để đạt được yếu tố “nhanh” thì chắc hẳn, yếu tố bền vững sẽ khó hoàn thành.

Chính ông Ngô Trường Thi, Chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo, Bộ LĐTB&XH đã nêu: Để đạt mục tiêu vừa giảm nghèo nhanh, lại bền vững là bài toán khó. Bởi xuất phát điểm cơ sở hạ tầng, trình độ dân trí, khả năng áp dụng tiến bộ khoa học vào phát triển sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp của từng vùng, từng địa phương đều có khác biệt.

Bên cạnh đó, nguồn lực dành cho giảm nghèo cũng phải cân đối trên tổng thể nguồn lực chung của quốc gia, những tác động bất lợi của thời tiết, thiên tai, bão lũ những năm gần đây... đã ảnh hưởng lớn đến việc giảm nghèo bền vững. Nhiều vùng sau 2-3 năm đầu tư, đời sống dân sinh được cải thiện, thay đổi mạnh, nhưng sau một trận bão lũ, gần như quay về xuất phát điểm ban đầu...

Một thực tiễn chứng minh cho sự thiếu bền vững trong XĐGN là tổng số lượt người phải cứu đói đang tăng lên trong vài năm gần đây. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, năm 2016, Chính phủ phải hỗ trợ lương thực cho trên 1 triệu lượt nhân khẩu thiếu đói, tăng 16,4% so với năm 2015. Còn năm 2017, cả nước có trên 2,2 triệu nhân khẩu thiếu lương phải cứu đói.

“Điểm nghẽn” đáng chú ý trong hệ thống chính sách giảm nghèo hiện hành là sự dàn trải, chồng chéo khiến nguồn lực thực hiện bị phân tán. Ngoài ra, nhiều chính sách hỗ trợ XĐGN chưa hợp lý, tập trung nhiều vào việc trợ cấp tình thế khó khăn hơn là hỗ trợ nhằm đa dạng hóa sinh kế giúp người nghèo tự thoát nghèo, giảm nghèo bền vững. Bởi vậy, hiện tượng tái nghèo và nguy cơ tái nghèo luôn thường trực, nhất là ở vùng có điều kiện kinh tế-xã hội còn khó khăn, thường xuyên đối diện với thiên tai.

Những tồn tại, hạn chế trong hệ thống chính sách XĐGN hiện đã được nhận diện. Cùng với đó, thực trạng nghèo của nước ta, đặc biệt là ở vùng DTTS và miền núi cũng đã được phân tích ở nhiều góc độ. Đây là cơ sở để việc hoạch định chính sách giảm nghèo cho những giai đoạn tiếp theo sát hơn với thực tiễn. Nhưng để thay đổi tư duy xây dựng chính sách, nhất là chính sách trụ cột như giảm nghèo, thì không thể một sớm một chiều.

Vậy đâu là định hướng mang tính nền tảng để xây dựng chính sách giảm nghèo cho giai đoạn sau năm 2020. Báo Dân tộc và Phát triển sẽ phản ánh trong số báo tiếp theo.

SỸ HÀO

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Tạo sinh kế bền vững cho người dân miền núi xứ Thanh

Tạo sinh kế bền vững cho người dân miền núi xứ Thanh

Đa dạng hóa sinh kế và phát triển mô hình giảm nghèo, là 1 trong 7 dự án của Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, được tỉnh Thanh Hóa triển khai sâu rộng. Đây được xem là giải pháp hiệu quả trong việc khai thác thế mạnh địa phương, khơi dậy tính chủ động để người nghèo tự vươn lên thoát nghèo.
Tin nổi bật trang chủ
Người dành cả cuộc đời cho văn hóa Tày trên những phím đàn tính

Người dành cả cuộc đời cho văn hóa Tày trên những phím đàn tính

“Bán đàn chẳng được bao nhiêu, nhưng thấy các cháu say mê học hát Then, gảy đàn Tính, tôi lại thấy vui, thấy nghề mình còn sống”, Nghệ nhân Ưu tú Lương Thiêm Phú, 86 tuổi, xã Bình Liêu (Quảng Ninh) chia sẻ. Ở tuổi xế chiều, ông vẫn ngày ngày cần mẫn bên những cây đàn Tính và những lớp học Then, truyền lại niềm tự hào văn hóa Tày cho thế hệ trẻ.
Những thủ tục hành chính bảo hiểm thất nghiệp thực hiện Online từ tháng 9/2025

Những thủ tục hành chính bảo hiểm thất nghiệp thực hiện Online từ tháng 9/2025

Xã hội - Minh Nhật - 1 giờ trước
Bộ Nội vụ đã ban hành Quyết định 990/QĐ-BNV về việc công bố 6 thủ tục hành chính về bảo hiểm thất nghiệp triển khai thí điểm trên Cổng Dịch vụ công quốc gia, thuộc phạm vi chức năng quản lý Nhà nước của cơ quan này, thực hiện từ tháng 9/2025.
Phật giáo tỉnh Thanh Hóa trao quà từ thiện tại xã Yên Nhân

Phật giáo tỉnh Thanh Hóa trao quà từ thiện tại xã Yên Nhân

Nhịp cầu nhân ái - Quỳnh Trâm - 3 giờ trước
Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa vừa tổ chức chương trình trao quà cho các hộ gia đình khó khăn và học sinh nghèo vượt khó tại xã Yên Nhân.
Tưởng niệm nạn nhân Làng Nủ thiệt mạng do cơn bão Yagi

Tưởng niệm nạn nhân Làng Nủ thiệt mạng do cơn bão Yagi

Xã hội - Trọng Bảo - 4 giờ trước
Sáng 10/9, tại Khu tưởng niệm Làng Nủ, UBND xã Phúc Khánh, tỉnh Lào Cai đã tổ chức Lễ tưởng niệm các nạn nhân bị thiệt mạng do cơn bão Yagi (tháng 9/2024) gây ra.
U23 Việt Nam sẽ đụng độ hàng loạt “ông lớn” tại Vòng chung kết U23 châu Á 2026

U23 Việt Nam sẽ đụng độ hàng loạt “ông lớn” tại Vòng chung kết U23 châu Á 2026

Thể thao - Hoàng Minh - 4 giờ trước
Sau loạt trận cuối cùng của vòng loại, Liên đoàn Bóng đá châu Á (AFC) đã xác định được 16 đội tuyển góp mặt tại Vòng chung kết U23 châu Á 2026, diễn ra tại Ả Rập Xê Út. Trong đó, U23 Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế, khi giành ngôi nhất bảng C và góp mặt ở ngày hội lớn nhất của bóng đá trẻ châu lục.
Thủy điện Thác Bà xả lũ, khu vực dân cư ven sông Hồng chủ động ứng phó

Thủy điện Thác Bà xả lũ, khu vực dân cư ven sông Hồng chủ động ứng phó

Tin tức - Minh Nhật - 4 giờ trước
Hồ chứa thủy điện Thác Bà xả lũ, mực nước trên các sông chính, nhất là sông Hồng đang lên và được nhận định sẽ còn tiếp tục lên cao hơn nữa trong những giờ tới.
Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Cùng với cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Đảng bộ xã Ngọk Réo, tỉnh Quảng Ngãi đã phát động nhiều phong trào thi đua yêu nước. Trong đó, công trình “Đường cờ Tổ quốc” do Đoàn Thanh niên xã thực hiện đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và đồng bào DTTS nơi đây. Hơn 100 lá cờ Tổ quốc rực rỡ trên trục đường chính dẫn vào trung tâm xã không chỉ tạo điểm nhấn cho cảnh quan khu dân cư Nông thôn mới vùng đồng bào DTTS, mà còn thể hiện niềm tự hào, khát vọng vươn lên của vùng đất còn nhiều khó khăn.
Đánh bại U23 Yemen, U23 Việt Nam giành vé dự Vòng chung kết U23 châu Á 2026

Đánh bại U23 Yemen, U23 Việt Nam giành vé dự Vòng chung kết U23 châu Á 2026

Thể thao - Hoàng Minh - 5 giờ trước
Đội tuyển U23 Việt Nam đã xuất sắc vượt qua U23 Yemen với tỷ số 1-0, qua đó giành trọn 9 điểm sau 3 lượt trận và chính thức đoạt vé tham dự vòng chung kết U23 châu Á 2026.
Tạo sinh kế bền vững cho người dân miền núi xứ Thanh

Tạo sinh kế bền vững cho người dân miền núi xứ Thanh

Kinh tế - Quỳnh Trâm - 6 giờ trước
Đa dạng hóa sinh kế và phát triển mô hình giảm nghèo, là 1 trong 7 dự án của Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, được tỉnh Thanh Hóa triển khai sâu rộng. Đây được xem là giải pháp hiệu quả trong việc khai thác thế mạnh địa phương, khơi dậy tính chủ động để người nghèo tự vươn lên thoát nghèo.
U23 Indonesia dừng bước tại vòng loại, lỡ hẹn Vòng chung kết U23 châu Á 2026

U23 Indonesia dừng bước tại vòng loại, lỡ hẹn Vòng chung kết U23 châu Á 2026

Thể thao - Hoàng Minh - 6 giờ trước
Đội tuyển U23 Indonesia đã để thua U23 Hàn Quốc với tỷ số 0-1 trong trận đấu cuối cùng vòng loại bảng, qua đó chính thức không thể giành quyền tham dự Vòng chung kết U23 châu Á 2026.
Cần bố trí cán bộ công tác dân tộc, tôn giáo riêng biệt, không lồng ghép

Cần bố trí cán bộ công tác dân tộc, tôn giáo riêng biệt, không lồng ghép

Dân tộc - Tôn giáo - Tào Đạt - 22:06, 09/09/2025
Đây là đề nghị của Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Y Vinh Tơr khi đến kiểm tra công tác vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo tại xã An Cư và Tri Tôn, tỉnh An Giang.
Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tăng cường thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu và ổn định thị trường gạo

Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tăng cường thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu và ổn định thị trường gạo

Thời sự - PV - 19:58, 09/09/2025
Ngày 9/9/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Công điện số 160/CĐ-TTg về việc tăng cường thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu và ổn định thị trường gạo.