Chùa Dâu - Ngôi chùa cổ nhất Việt Nam

Chùa Dâu được khởi dựng vào thế kỷ II sau Công nguyên, dưới thời Sĩ Nhiếp - Thái thú Giao Châu, người có công lớn trong việc truyền bá Phật giáo vào nước ta. Theo sử sách, nơi đây từng là trung tâm Phật giáo Luy Lâu, quy tụ nhiều nhà sư Ấn Độ và Trung Hoa đến hoằng pháp, dịch kinh. Trong đó, nổi bật nhất là thiền sư Khâu Đà La, người truyền thụ giáo lý và là cha của Man Nương - nhân vật gắn liền với tín ngưỡng thờ Tứ Pháp (Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi, Pháp Điện) tại Bắc Ninh.

Trải qua các triều đại, chùa Dâu được trùng tu nhiều lần, nhưng vẫn giữ được vẻ cổ kính. Dưới thời Trần, chùa được xây dựng lại với quy mô lớn, trở thành trung tâm Phật giáo quan trọng. Đến thời Nguyễn, chùa tiếp tục được trùng tu, bổ sung nhiều hạng mục kiến trúc.

Chùa Dâu mang đậm phong cách kiến trúc Phật giáo cổ truyền của Việt Nam. Ngôi chùa có bố cục hình chữ “công” (工), gồm tam quan, tiền đường, thượng điện và hậu cung. Điểm nhấn đặc biệt là tháp Hòa Phong cao khoảng 17m, với ba tầng gạch, trên đỉnh đặt một tháp nhỏ. Đây là dấu tích còn lại của một bảo tháp cao lớn hơn được xây dựng từ thời Trần.

Chính điện của chùa thờ Phật, nhưng điều làm chùa Dâu trở nên khác biệt, là sự hiện diện của pho tượng Pháp Vân - một trong bốn vị thần Tứ Pháp, biểu tượng của tín ngưỡng nông nghiệp Việt Nam. Pho tượng này được tạc bằng gỗ, thể hiện sự kết hợp giữa Phật giáo và tín ngưỡng dân gian bản địa.

Hàng năm, vào ngày 8 tháng 4 âm lịch, chùa Dâu tổ chức lễ hội lớn nhằm tưởng nhớ Man Nương và cầu cho mưa thuận gió hòa. Lễ hội diễn ra với nhiều nghi lễ đặc sắc như rước tượng Pháp Vân từ chùa Dâu về chùa Tổ, các màn hát quan họ, múa rồng, trống hội tưng bừng, thu hút đông đảo phật tử và du khách. Lễ hội không chỉ mang ý nghĩa tôn giáo mà còn thể hiện nét văn hóa đặc trưng của vùng Kinh Bắc, nơi được coi là cái nôi của Phật giáo Việt Nam.

Chùa Dâu không chỉ là một công trình kiến trúc cổ, mà còn là minh chứng sống động cho sự giao thoa giữa Phật giáo Ấn Độ, Trung Hoa và tín ngưỡng bản địa Việt Nam. Chùa là nơi lưu giữ nhiều pho tượng cổ, bia đá, chuông đồng cùng các tài liệu quý giá về sự phát triển của Phật giáo Việt Nam từ buổi sơ khai.

Ngày nay, chùa Dâu là điểm hành hương linh thiêng của phật tử, và là điểm du lịch tâm linh thu hút du khách trong và ngoài nước. Vẻ đẹp cổ kính, không gian thanh tịnh cùng bề dày lịch sử khiến chùa Dâu trở thành di sản văn hóa quý giá của dân tộc.

Trải qua gần  2.000 năm, chùa Dâu vẫn sừng sững giữa vùng đất Bắc Ninh, là biểu tượng của Phật giáo Việt Nam thời kỳ đầu. Không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng, chùa còn là điểm đến mang đậm giá trị văn hóa, lịch sử và tâm linh. Nếu có dịp ghé thăm Bắc Ninh, hãy một lần đến chùa Dâu để cảm nhận không gian bình yên, chiêm ngưỡng nét đẹp cổ kính và tìm hiểu về nền Phật giáo lâu đời của nước ta.