Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Cao Bằng: Giữ gìn và phát huy giá trị trang phục truyền thống các dân tộc

PV - 09:53, 31/01/2023

Trên địa bàn tỉnh Cao Bằng có nhiều DTTS sinh sống từ rất lâu đời. Mỗi dân tộc có đời sống văn hóa riêng, độc đáo. Những nét văn hóa điển hình được thể hiện rất đa dạng qua cuộc sống thường nhật (ăn, mặc, ở, lao động sản xuất). Song, để nhận biết và phân biệt rõ nét từng dân tộc trong cộng đồng các DTTS chính là bộ trang phục truyền thống.

Phụ nữ dân tộc Mông Đen xã Thụy Hùng (Thạch An) thêu trang phục truyền thống
Phụ nữ dân tộc Mông (Mông Đen) xã Thụy Hùng , huyện Thạch An thêu trang phục truyền thống

Đa dạng sắc màu trang phục truyền thống-bản sắc văn hóa dân tộc

Toàn tỉnh Cao Bằng có tỷ lệ người DTTS chiếm 95% dân số toàn tỉnh, trong đó, dân tộc Tày chiếm 40,83%, Nùng 29,81%, Mông 11,65%, Dao 10,36%, Sán Chỉ 1,49%, Lô Lô 0,54%. Mỗi dân tộc có lịch sử phát triển riêng, có ngôn ngữ riêng, có những hoạt động kinh tế, những nét đặc trưng văn hóa độc đáo riêng biệt, tạo nên bức tranh văn hóa dân tộc đa dạng và phong phú. Trong quá trình phát triển của mỗi dân tộc, cùng với tiếng nói, chữ viết thì trang phục luôn là một yếu tố quan trọng góp phần tạo dựng nên bản sắc văn hóa. Trang phục truyền thống của các dân tộc cư trú trên địa bàn tỉnh khác biệt nhau về kiểu dáng, loại hình, màu sắc và hoa văn trang trí.

Dân tộc Mông ở tỉnh Cao Bằng có 3 nhóm: Mông Trắng (Mông Đâư), Mông Hoa (Mông Lềnh), Mông Đen (Mông Đú). Từ xa xưa, người Mông đã biết trồng lanh, dệt vải, nhuộm chàm, tự cắt, khâu trang phục. Dù thuộc nhóm nào, đồng bào Mông cũng đều mặc vải lanh nhuộm chàm, trừ váy của phụ nữ Mông Trắng vẫn để nguyên màu vải mộc. Bộ trang phục truyền thống của người Mông thể hiện được chiều sâu cũng như bản sắc của đồng bào. Chất liệu vải lanh cùng màu sắc trên trang phục được trang trí rất sặc sỡ gồm nhiều màu kết hợp với nhau, kỹ thuật tạo hoa văn trên vải kết hợp giữa thêu, ghép vải, in hoa văn cầu kỳ, tỉ mỉ tạo nên nét riêng của mỗi nhóm Mông.

Dân tộc Dao có Dao Đỏ và Dao Tiền. Trang phục truyền thống của người Dao Tiền rất độc đáo, khác biệt so với các dân tộc khác, màu sắc chủ đạo trong trang phục là sắc chàm và màu trắng cùng với các họa tiết hoa văn trang trí đa dạng. Ngoài các chi tiết chính trên bộ trang phục, phụ nữ Dao Tiền còn tạo thêm điểm nhấn bằng các loại trang sức bạc, như: vòng cổ, vòng tay, khuy áo... Đặc biệt, nét đặc sắc, độc đáo nhất của trang phục người Dao Tiền là họa tiết hoa văn trang trí dựa trên sự kết hợp nghệ thuật in sáp ong. Có thể nói, trang phục người Dao Tiền là một tác phẩm nghệ thuật giàu giá trị thẩm mỹ và ẩn chứa nhiều giá trị văn hóa đặc sắc.

Người Lô Lô tại Cao Bằng hiện nay vẫn bảo tồn, gìn giữ được khá nguyên vẹn các giá trị văn hóa truyền thống, trong đó có trang phục truyền thống. Đồng bào vẫn duy trì sử dụng trang phục truyền thống trong những dịp lễ, tết, đám cưới, trong thực hành các nghi lễ tín ngưỡng. Dân tộc Sán Chỉ cũng bảo tồn khá tốt các giá trị văn hóa truyền thống như: phong tục tập quán, nghi lễ tín ngưỡng, trang phục truyền thống. Mặc dù đa số người dân không còn duy trì nghề trồng bông, dệt vải, nhuộm chàm mà chủ yếu mua vải có bán sẵn ngoài chợ mang về cắt, may, thêu trang phục nhưng trang phục của người Sán Chỉ vẫn được gìn giữ, bảo tồn khá nguyên vẹn những giá trị truyền thống về màu sắc, hoa văn trang trí, kiểu dáng.

Trang phục dân tộc Lô Lô đen huyện Bảo Lâm
Trang phục dân tộc Lô Lô đen huyện Bảo Lâm

Trang phục truyền thống đang dần bị mai một

Ngày nay do tác động của cơ chế thị trường, xã hội ngày càng phát triển, giao lưu kinh tế diễn ra thuận lợi, một số nét văn hóa truyền thống cũng như trang phục và nghệ thuật trang trí hoa văn trên trang phục truyền thống của các DTTS trên địa bàn tỉnh Cao Bằng đã và đang đứng trước nguy cơ mai một.

Qua kết quả khảo sát kiểm kê trang phục truyền thống các DTTS trên địa bàn tỉnh năm 2021 cho thấy, hiện nay nhu cầu sử dụng trang phục truyền thống trong cộng đồng ngày một ít. Số người biết thực hành cắt, khâu, trang trí trang phục không còn nhiều, chủ yếu ở người lớn tuổi. Giới trẻ không mặn mà và ít thực hành với nghệ thuật trang trí trang phục truyền thống của dân tộc, trẻ em theo học cách làm trang phục truyền thống hiện nay hầu như không có, chỉ còn một số em học cách thêu hoa văn truyền thống trên khăn đội đầu, khăn vấn đầu và một số em biết làm tua rua len, hạt cườm. Nghề trồng bông, dệt vải, nhuộm chàm, nhuộm chỉ màu không còn được duy trì thực hiện như trước, nguyên liệu để làm trang phục đã được thay thế bằng các nguyên liệu có bán sẵn trên thị trường, chất liệu phong phú, giá thành rẻ; trang sức bằng bạc trang trí trên trang phục được thay bằng kim loại khác như nhôm, mạ bạc, đồng.

Chỉ còn một số ít dân tộc còn sử dụng trang phục truyền thống trong sinh hoạt hằng ngày và trong lao động sản xuất như người Nùng An (huyện Quảng Hòa), người Dao Tiền, Lô Lô, Sán Chỉ. Dân tộc Tày hiện nay hầu như không còn sử dụng trang phục truyền thống trong đời sống sinh hoạt hằng ngày mà chỉ sử dụng trang phục truyền thống trong các dịp lễ, tết, ngày hội, đám cưới, giao lưu, biểu diễn văn nghệ, sự kiện. Cũng giống như dân tộc Tày, trang phục truyền thống dân tộc Nùng đã bị mai một, đối tượng sử dụng trang phục truyền thống chủ yếu là phụ nữ độ tuổi từ 50 trở lên. Nghề trồng cây lanh, dệt vải của người Mông Trắng đã không còn được người dân thực hiện cách đây khoảng 10 năm, do vậy nguyên liệu dệt vải, cắt, khâu, thêu trang phục cũng không có.

Đồng bào Dao Đỏ hiện nay chỉ sử dụng trang phục truyền thống trong đám cưới (cô dâu, bà đón dâu) và trong những ngày lễ, tết. Ngày thường đồng bào rất ít sử dụng trang phục truyền thống do dày, nặng, dài nên bất tiện trong lao động sản xuất và sinh hoạt. Những người còn sử dụng trang phục truyền thống chủ yếu là phụ nữ có độ tuổi từ 40 trở lên. Người Dao Đỏ không còn dệt vải, nhuộm chàm mà họ mua vải có bán trên thị trường để sử dụng. Việc cắt, khâu, thêu hoa văn trang trí trên trang phục vẫn được phụ nữ Dao duy trì nhưng người biết làm và đam mê theo nghề cũng còn ít. Em Hoàng Hồng Hạnh, 17 tuổi, dân tộc Dao (Dao Đỏ) ở xã Vũ Minh (Nguyên Bình) cho biết: "Em thấy bộ trang phục truyền thống Dao Đỏ của dân tộc mình rất đẹp và em rất thích nó. Tuy nhiên, hiện nay em cũng như nhiều người trẻ chỉ còn sử dụng bộ trang phục truyền thống trong dịp lễ, sự kiện".

Văn hóa người Lô Lô là một phần trong bản sắc văn hóa Việt Nam
Văn hóa người Lô Lô là một phần trong bản sắc văn hóa Việt Nam

Bảo tồn, phát huy trang phục truyền thống-di sản văn hóa

Tỉnh Cao Bằng là vùng đất có bề dày lịch sử, văn hóa, giàu truyền thống cách mạng, có tài nguyên văn hóa vật thể và phi vật thể phong phú, đa dạng. Những phong tục tập quán, trang phục riêng biệt tạo nên bức tranh văn hóa dân tộc đa dạng. Trang phục truyền thống không chỉ mang đậm bản sắc dân tộc mà còn chứa đựng những giá trị nghệ thuật, giá trị lịch sử của từng tộc người, là thông điệp của quá khứ để lại cho ngày nay, do đó, việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa truyền thống các DTTS trong giai đoạn hiện nay là hết sức cần thiết.

Xác định công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong thời kỳ hội nhập, trong những năm qua, tỉnh luôn quan tâm đến công tác bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, trong đó có trang phục truyền thống, từ đó làm cho đời sống văn hoá, tinh thần của cộng đồng ngày càng phong phú, góp phần thúc đẩy phát triển du lịch tại địa phương. Công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa được chú trọng thông qua việc thực hiện các đề tài nghiên cứu khoa học về các giá trị văn hóa, văn học, nghệ thuật, dân ca, dân nhạc, dân vũ của dân tộc.

Theo ông Sầm Việt An, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, trước nguy cơ biến dạng, mai một, thậm chí biến mất nét đặc sắc riêng của các bộ trang phục truyền thống, việc kiểm kê, đánh giá thực trạng trang phục truyền thống các DTTS, đề xuất các giải pháp nhằm gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá trang phục truyền thống của các dân tộc trên địa bàn tỉnh cần được thực hiện một cách đồng bộ. Trước tiên cần tăng cường công tác tuyên truyền đến mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ trong việc quan tâm, bảo vệ giá trị di sản văn hóa nói chung, di sản văn hóa về trang phục truyền thống nói riêng. Quan tâm đến các giá trị văn hóa trong cộng đồng dân tộc tại địa phương, có cơ chế chính sách cho các nghệ nhân có tâm huyết, người tổ chức thực hành, trao truyền, bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị trang phục truyền thống. Khôi phục trang phục truyền thống, khôi phục nghề dệt của các DTTS đã bị mai một; xây dựng mô hình bảo tồn và phát huy trang phục truyền thống như: bảo tồn và phát triển nguồn nguyên liệu, sản xuất, may thêu trang phục truyền thống các DTTS; giới thiệu và bán sản phẩm về trang phục truyền thống tại các điểm du lịch. Đầu tư, hỗ trợ, xây dựng, bảo tồn làng văn hóa dân tộc truyền thống gắn với phát triển du lịch, trong đó có nội dung bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể trang phục và kỹ thuật trang trí trang phục truyền thống của các dân tộc.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Bảo tồn và phát huy giá trị di tích đền tháp Po Ramê

Bảo tồn và phát huy giá trị di tích đền tháp Po Ramê

Là ngôi tháp cuối cùng của người Chăm được xây dựng bằng chất liệu gạch nung còn bảo tồn nguyên vẹn, đền tháp Po Ramê không chỉ là di sản kiến trúc độc đáo mà còn là trung tâm sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng gắn bó mật thiết với đời sống cộng đồng Chăm. Việc bảo tồn giá trị lịch sử, văn hóa và phục dựng các lễ hội truyền thống tại đây đang được triển khai gắn với phát triển du lịch theo Dự án 6 của Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021–2030.
Tin nổi bật trang chủ
Kon Tum: Chủ trương tháo dỡ nhà rông để xây dựng phòng học của huyện Đăk Hà là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh

Kon Tum: Chủ trương tháo dỡ nhà rông để xây dựng phòng học của huyện Đăk Hà là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh

Pháp luật - Ngọc Chí - 25 phút trước
Sáng ngày 17/5, trao đổi với phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển, ông Phan Văn Hoàng – Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Kon Tum cho biết, việc huyện Đăk Hà yêu cầu dân làng dỡ bỏ nhà rông để xây dựng phòng học, trong khi người dân không đồng tình như báo nêu là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh.
JICA tổ chức hội thảo hỗ trợ kỹ thuật trồng tỏi cho đồng bào DTTS tại Nghệ An

JICA tổ chức hội thảo hỗ trợ kỹ thuật trồng tỏi cho đồng bào DTTS tại Nghệ An

Kinh tế - An Yên - 29 phút trước
Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An vừa phối hợp với Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức hội thảo phổ biến kỹ thuật trồng tỏi Sanuki cho đồng bào DTTS vùng núi cao Nghệ An. Hội thảo còn hướng đến mục tiêu quan trọng hơn là xây dựng chuỗi giá trị từ sản xuất đến bán hàng, góp phần thay đổi từ tư duy sản xuất ứng dụng KHCN đến quá trình tiêu thụ sản phẩm.
Đã tìm thấy thi thể 3 nạn nhân vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện trên địa bàn huyện Phong Thổ

Đã tìm thấy thi thể 3 nạn nhân vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tin tức - Trọng Bảo - 32 phút trước
Thông tin từ lực lượng cứu nạn, cứu hộ cho biết, đến cuối giờ trưa nay (17/5) lực lượng chức năng đã tìm thấy thi thể 03 nạn nhân trong vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện Tả Páo Hồ 1A, xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu.
Mít tinh hưởng ứng Tuần lễ Quốc gia Phòng, chống thiên tai 2025

Mít tinh hưởng ứng Tuần lễ Quốc gia Phòng, chống thiên tai 2025

Tin tức - Trọng Bảo - 34 phút trước
Sáng ngày 17/5, tại Trưởng Phổ thông DTNT Trung học cơ sở và THPT huyện Bảo Thắng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với UBND tỉnh Lào Cai tổ chức Lễ mít tinh hưởng ứng Tuần lễ Quốc gia Phòng, chống thiên tai 2025. Tham dự buổi lễ có lãnh đạo một số bộ, ban ngành, lãnh đạo UBND tỉnh Lào Cai và một số tỉnh khu vực Tây Bắc, đại diện UNICEF tại Việt Nam cùng đông đảo các em học sinh các trường học trên địa bàn.
Lễ hội Mừng lúa mới của dân tộc Xtiêng

Lễ hội Mừng lúa mới của dân tộc Xtiêng

Media - PV - 3 giờ trước
Dân tộc Xtiêng còn có nhiều tên gọi khác, như: Điêng, Xa Điêng, Xơ Điêng, Xa Chiêng, là dân tộc sinh sống lâu đời ở vùng Trường Sơn - Tây Nguyên và miền Đông Nam bộ.
Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 17/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Đặc sắc Lễ hội Điện Trường Bà. Chùa Tây Thiên Tam Đảo. Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Đổi thay ở vùng đất khó khăn Đại Dực

Đổi thay ở vùng đất khó khăn Đại Dực

Phóng sự - Mỹ Dung - 4 giờ trước
Giữa trập trùng núi rừng huyện Tiên Yên (Quảng Ninh), đồng bào Sán Chỉ xã vùng cao Đại Dực đang viết nên câu chuyện mới cho vùng đất nghèo khó, với nhiều thay đổi ấn tượng từ nhận thức đến hành động. Đặc biệt là việc gìn giữ được bản sắc văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch cộng đồng, góp phần cho sự phát triển bền vững tại vùng cao nơi đây.
“Tôi luôn nhớ mãi lời Bác dạy”

“Tôi luôn nhớ mãi lời Bác dạy”

Phóng sự - Thanh Hải - 4 giờ trước
Đời người, có những ký ức không thể nào quên, như là động lực, là niềm tin, là tự hào, là hãnh diện mãi mãi. Khoảnh khắc gặp Bác, khi thì ở Phủ Chủ tịch, khi lại ở quê nhà… với một cụ bà đã vượt qua hơn một thế kỷ cuộc đời, là tất cả như thế. Cụ là Nguyễn Thị Thức, 106 tuổi, ở làng Hồng Lĩnh, xã Hậu Thành, Yên Thành (Nghệ An).
70 năm nhìn lại cuộc chia tay lịch sử tại Cảng Quy Nhơn

70 năm nhìn lại cuộc chia tay lịch sử tại Cảng Quy Nhơn

Tin tức - T.Nhân - N.Triều - 4 giờ trước
Tối 16/5, tại quảng trường Nguyễn Tất Thành, Tp. Quy Nhơn, Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Bình Định long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 70 năm hoàn thành việc chuyển quân tập kết ra Bắc của cán bộ, chiến sĩ, đồng bào và học sinh miền Nam (16/5/1955 - 16/5/2025). Đây là dịp để ôn lại một chặng đường lịch sử hào hùng, nơi hàng vạn cán bộ, chiến sĩ, đồng bào miền Nam rời quê hương trong niềm tin “ra đi để trở về”, góp phần làm nên thắng lợi vẻ vang của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
Khánh Hòa: Tuyên truyền, phổ biến pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo năm 2025

Khánh Hòa: Tuyên truyền, phổ biến pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo năm 2025

Dân tộc - Tôn giáo - T.Nhân - H.Trường - 4 giờ trước
Ngày 16/5, Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Khánh Hòa tổ chức Hội nghị tuyên truyền, phổ biến pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo năm 2025. Tham dự hội nghị có hơn 50 đại biểu là chức sắc, chức việc, nhà tu hành đại diện các tổ chức tôn giáo.
Ý nghĩa chương trình “Đồng hành cùng phụ nữ biên cương” tại xã biên giới của Long An

Ý nghĩa chương trình “Đồng hành cùng phụ nữ biên cương” tại xã biên giới của Long An

Nhịp cầu nhân ái - Tào Đạt - Sa Rây - 4 giờ trước
Ngày 16/5, tại xã Bình Thạnh (huyện Mộc Hóa, tỉnh Long An), Hội Liên hiệp phụ nữ (LHPN) tỉnh Trà Vinh và Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Trà Vinh phối hợp với Hội LHPN tỉnh Long An và Bộ Chỉ huy BĐBP tỉnh Long An đã tổ chức Chương trình “Đồng hành cùng phụ nữ biên cương” năm 2025.