Xây dựng mô hình văn hoá cồng chiêng ở xã Vĩnh Kim, huyện Vĩnh Thạnh là cách làm hiệu quả để bảo tồn văn hoá của đồng bào Ba NaThực hiện Dự án 6 "Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các DTTS gắn với phát triển du lịch" thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) tỉnh Bình Định tổ chức lớp tập huấn về việc xây dựng mô hình điểm về bảo tồn văn hóa truyền thống ở 2 làng đồng bào DTTS trong tỉnh.
Tại xã Vĩnh Kim, huyện Vĩnh Thạnh, Sở VHTT&DL xây dựng mô hình bảo tồn văn hoá cồng chiêng, gắn với xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư. Để triển khai mô hình, Sở VHTT&DL đã tổ chức Chương trình tập huấn tại xã Vĩnh Kim, thu hút gần 100 học viên là nghệ nhân đồng bào Ba Na.
Trong những ngày tập huấn, các học viên được trang bị những kiến thức cơ bản nhất về cách bảo tồn và phát huy giá trị của văn hoá cồng chiêng tại khu dân cư. Đồng thời, phổ biến các chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về xây dựng “Gia đình văn hóa”, “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, thực hiện nếp sống văn minh …
Đối với người Ba Na ở Vĩnh Thạnh nói riêng và đồng bào DTTS nói chung, cồng chiêng là một phần không thể thiếu trong đời sống. Cồng chiêng được đánh lên trong những dịp quan trọng như mừng lúa mới, xuống đồng, lễ thổi tai cho trẻ sơ sinh, cưới hỏi, bỏ mả, cúng máng nước, lễ mừng cơm mới, lễ đóng cửa kho,... Có thể nói, cồng chiêng gắn bó cả vòng đời của con người nên rất được trân quý. Vì thế, bảo tồn cồng chiêng cũng là một phần trong việc xây dựng đời sống văn hoá, đậm đà bản sắc dân tộc tại khu dân cư.
Bày tỏ niềm vui mừng khi được mời tham gia truyền dạy tại lớp tập huấn xây dựng mô hình văn hóa cồng chiêng cho đồng bào Ba Na, Nghệ nhân Nhân dân Đinh Chương, ở làng K8, xã Vĩnh Sơn chia sẻ: Tôi vẫn luôn trăn trở làm sao để lớp trẻ kế thừa nắm giữ được hết bản sắc văn hóa của dân tộc mình. Nỗi lo ấy nay dần vơi khi thấy nam nữ thanh niên Ba Na ở xã Vĩnh Kim tới học đông đủ, chăm chú lắng nghe, cố gắng nắm bắt luyện tập thực hành trình diễn cồng chiêng, múa xoang.
Còn anh Đinh Bơk, Trưởng thôn O5, xã Vĩnh Kim, cho hay: Thôn tôi thành lập đội cồng chiêng, múa xoang với gần 30 người biểu diễn vào các dịp lễ hội của thôn. Qua các lớp tập huấn, chúng tôi nắm bắt thêm những chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước để phổ biến cho bà con nâng cao nhận thức gìn giữ văn hóa truyền thống của dân tộc mình.
Văn hoá truyền thống của đồng bào DTTS tỉnh Bình Định rất đa dạng, độc đáo cần được bảo tồn và phát huy giá trịTheo ông Lương Quang Nghị, Phó Chủ tịch UBND xã Vĩnh Kim, huyện Vĩnh Thạnh, văn hoá văn nghệ truyền thống hiện nay đang phải đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm sự suy giảm số lượng nghệ nhân và khó khăn trong việc truyền dạy cho lớp trẻ, dẫn đến nguy cơ mất dần các loại hình văn hoá truyền thống. Việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn nghệ truyền thống là cần thiết để duy trì bản sắc văn hóa dân tộc trong bối cảnh hiện nay.
Ngoài xã Vĩnh Kim, huyện Vĩnh Thạnh, vào cuối năm 2024, Sở VHTT&DL tỉnh Bình Định cũng tổ chức lớp tập huấn xây dựng mô hình văn hoá dân ca, dân vũ tại xã An Trung, huyện An Lão, thu hút nhiều người tham gia.
Nghệ nhân Đinh Xuân Hải, ở thôn 6, xã An Trung, chia sẻ: "Nếu không có sự quan tâm của Đảng, Nhà nước trong bảo tồn bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc Hrê ở địa phương, có lẽ những loại hình diễn xướng dân gian của chúng tôi sẽ dần mai một, bởi lớp trẻ hiện nay không mấy mặn mà".
Điều đáng mừng qua những đợt kiểm kê, tập huấn truyền dạy dân ca, dân vũ, dân nhạc cho thấy, còn nhiều nghệ nhân nắm giữ được vốn quý của cha ông và lớp trẻ chịu học, có như vậy di sản văn hóa của dân tộc Hrê mới được giữ gìn.
Bà Huỳnh Thị Anh Thảo, Phó Giám đốc Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch Bình Định cho biết: Huyện Vĩnh Thạnh và An Lão là hai địa phương có nhiều đồng bào DTTS sinh sống như: Ba Na, Hrê, Mường, Thái, Dao, Nùng… Thời gian qua, công tác xây dựng đời sống văn hoá nơi đây đạt nhiều kết quả tích cực. Các thiết chế như: nhà văn hóa, khu sinh hoạt văn hóa - thể thao, điểm bưu điện - văn hóa xã, nhà sinh hoạt cộng đồng, trung tâm học tập cộng đồng, các mô hình đội văn nghệ truyền thống được hình thành và đi vào hoạt động ngày càng nhiều.
Nhạc cụ truyền thống của người Ba Na Đặc biệt, đồng bào DTTS đã phát huy những giá trị văn hoá đặc trưng, trở thành một trong những yếu tố tích cực để thúc đẩy phong trào xây dựng đời sống văn hóa cơ sở. Nổi bật là phục dựng các nghi lễ truyền thống như: Lễ cúng nhà rông mới, lễ mừng lúa mới; tổ chức các chương trình, hội thi, hội diễn văn nghệ quần chúng: Hát Hơ mon, múa xoang, văn học dân gian, các nhạc cụ truyền thống; mở các câu lạc bộ, lớp bồi dưỡng về nghệ thuật dân gian…
“Việc tổ chức lớp tập huấn, xây dựng mô hình văn hóa cồng chiêng cho đồng bào Ba Na ở xã Vĩnh Kim, huyện Vĩnh Thạnh và mô hình bảo tồn, phát huy dân ca, dân vũ, dân nhạc cho đồng bào Hrê xã An Trung, huyện An Lão sẽ góp phần nâng cao nhận thức của bà con gìn giữ những điệu múa xoang, diễn tấu cồng chiêng, các loại nhạc cụ dân tộc mình”, bà Thảo nhấn mạnh.