Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

“Báu vật sống” ở vùng cao Ba Chẽ

Mỹ Dung - 07:08, 05/05/2025

Nhiều giá trị văn hóa của các DTTS huyện vùng cao Ba Chẽ, tỉnh Quảng Ninh tưởng chừng bị mai một đã được “sống lại” trong cộng đồng và truyền bá rộng rãi nhờ hành trình tìm kiếm, sưu tầm của những Nghệ nhân dân gian – những "Báu vật sống" của bản làng. Ông Triệu Thanh Xuân là một trong những nghệ nhân như thế.

Ông Triệu Thanh Xuân truyền dạy lại ngôn ngữ Nôm - Dao cho người dân
Ông Triệu Thanh Xuân truyền dạy lại ngôn ngữ Nôm - Dao cho người dân

Ông Triệu Thanh Xuân sinh ra tại xã vùng cao Đồn Đạc, nơi có 80% là người Dao Thanh Phán sinh sống. Theo chia sẻ của ông, đã có một thời gian dài, người dân xao nhãng, ít quan tâm về các phong tục, nghi lễ truyền thống của dân tộc Dao khiến nhiều nét văn hóa đặc sắc dần trôi vào lãng quên trong cộng đồng.

Bằng niềm say mê với vốn văn hóa dân gian, ngay từ khi còn trẻ, ông Xuân đã dành thời gian nghiên cứu và lưu truyền những nét đẹp truyền thống độc đáo của người Dao Thanh Phán. Ông Xuân cũng là người hiếm hoi còn giữ gìn và lưu truyền những nghi thức cúng nhập đồng nhảy lửa - nghi thức độc đáo của người Dao. Ngoài ra, ông còn nắm giữ và truyền dạy thổi kèn đồng, các bước trong lễ cưới, tang ma; sáng tác một số bài hát chủ đề về ca ngợi Đảng, Bác Hồ, quê hương được dịch ra từ tiếng Dao Thanh Phán.

Không chỉ là thầy mo nổi tiếng trong vùng, ông Xuân còn là kho tàng sống động của tri thức văn hóa truyền thống người Dao Thanh Phán. Đặc biệt, ông còn miệt mài sưu tầm, soạn dịch các bài hát Páo Dung ra tiếng Việt để phục vụ việc giảng dạy, đồng thời sáng tác hàng chục bài hát đối phục vụ các dịp lễ cưới, lễ cấp sắc truyền thống.

Dành trọn tâm huyết cho việc bảo tồn di sản, ngoài thời gian thực hành các nghi lễ truyền thống, ông vẫn đều đặn giảng dạy chữ Nôm Dao cho bà con, đặc biệt là thế hệ trẻ trong cộng đồng. Với nền tảng kiến thức sâu sắc, ông không ngừng nghiên cứu, biên soạn tài liệu học tập, giúp người học dễ dàng tiếp cận, hiểu và thực hành ngôn ngữ dân tộc mình. Nhờ đó, nhiều em nhỏ đã có thể đọc thông, viết thạo chữ Nôm, mở ra một cánh cửa trở về với cội nguồn văn hóa của dân tộc Dao giữa đời sống hiện đại.

Đến nay đã quá tuổi lục tuần, gia sản lớn nhất của ông là những cuốn sách Nôm - Dao cùng những món kỷ vật của hơn 100 lần thực hiện nghi lễ cấp sắc cho các gia đình người Dao. Với những đóng góp bền bỉ cho văn hóa dân tộc, năm 2019, ông Triệu Thanh Xuân được vinh danh là Nghệ nhân Dân gian Việt Nam.

Tính đến nay, ông Xuân đã truyền dạy cách viết chữ Nôm - Dao, hát Páo Dung, dạy cách làm lễ cấp sắc cho hàng trăm người, chủ yếu cho người ở các thôn của xã Đồn Đạc và huyện Ba Chẽ. Học trò ông có cả người đến từ huyện Hoành Bồ và TP. Cẩm Phả. Tuy nhiên, con đường truyền dạy còn gặp không ít khó khăn.

“Nói thật là cũng đã có hàng trăm học trò muốn và đã theo học nhưng không tiếp thu được. Giờ mới cũng chỉ được mấy người thôi. Còn nhiều khó khăn lắm. Bằng kinh nghiệm, kiến thức vốn có của mình, tôi luôn tâm niệm sẽ cố gắng hết sức để trao truyền các giá trị văn hóa mà mình biết cho thế hệ sau để giữ gìn văn hóa dân tộc”, ông Xuân trải lòng.

Đặc biệt, ông tích cực tham gia nhiều chương trình, hoạt động cụ thể tại địa phương: Đề án bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc Dao tại thôn Sơn Hải, xã Nam Sơn, huyện Ba Chẽ gắn với phát triển du lịch cộng đồng; giảng dạy lớp hát đối Dao Thanh Phán tại thôn Nà Bắp...

Đánh giá cao những đóng góp của ông Triệu Thanh Xuân trong việc giữ gìn nét đẹp văn hóa Dao Thanh Phán trong những năm qua, Phó Chủ tịch UBND xã Đồn Đạc Triệu A Lộc nhấn mạnh: “Chính quyền xã cũng đã vận động gia đình ông Triệu Thanh Xuân mở các lớp truyền dạy lễ nhập đồng nhảy lửa, chữ Nôm - Dao, hát dân ca Dao, thêu hoa văn trên trang phục nam cho thế hệ trẻ trên địa bàn xã để gìn giữ vốn di sản văn hóa quý giá mà cha ông ta đã để lại”.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Tin nổi bật trang chủ
Khẩn trương hoàn thiện xây dựng nghị định về phân cấp, phân quyền lĩnh vực dân tộc, tôn giáo

Khẩn trương hoàn thiện xây dựng nghị định về phân cấp, phân quyền lĩnh vực dân tộc, tôn giáo

Thời sự - PV - 43 phút trước
Sáng 21/5, Phó Thủ tướng Mai Văn Chính đã chủ trì cuộc họp với Bộ Dân tộc và Tôn giáo về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực công tác dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Bảo vệ và phát huy giá trị Di sản thế giới dựa vào cộng đồng vì sự phát triển bền vững

Bảo vệ và phát huy giá trị Di sản thế giới dựa vào cộng đồng vì sự phát triển bền vững

Tin tức - Minh Nhật - 3 giờ trước
Việc để cộng đồng, người dân địa phương tham gia vào quá trình ra quyết định, tổ chức các hoạt động văn hóa và hưởng lợi về mặt kinh tế và xã hội từ các sáng kiến ​​liên quan đến di sản bảo đảm tính bền vững lâu dài của di sản.
Lào Cai đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số đến các vùng lõm, vùng đồng bào DTTS

Lào Cai đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số đến các vùng lõm, vùng đồng bào DTTS

Tin tức - Trọng Bảo - 3 giờ trước
Sáng ngày 21/5, Tỉnh ủy Lào Cai đã tổ chức Hội nghị trực tuyến triển khai Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Triển khai Phong trào “Bình dân học vụ số”.
Các tổ chức chính trị - xã hội được tổ chức và hoạt động thống nhất trong Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Các tổ chức chính trị - xã hội được tổ chức và hoạt động thống nhất trong Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Thời sự - Hoàng Quý - 3 giờ trước
Ngày 21/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã nghe Tờ trình và Báo cáo Thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.
Bộ trưởng Lao động Israel: Israel rất mong muốn tiếp nhận nhiều lao động Việt Nam

Bộ trưởng Lao động Israel: Israel rất mong muốn tiếp nhận nhiều lao động Việt Nam

Thời sự - PV - 4 giờ trước
Trưa 21/5, Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp ông Rabbi Yoav Ben Tzur, Bộ trưởng Lao động Israel đang thăm và làm việc tại Việt Nam.
Hà Nội là điểm đến văn hóa, nghệ thuật hàng đầu châu Á

Hà Nội là điểm đến văn hóa, nghệ thuật hàng đầu châu Á

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 20/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Hà Nội là điểm đến văn hóa, nghệ thuật hàng đầu châu Á. Công nhận 108 “hóa thạch sống” ở Lâm Đồng là Cây di sản Việt Nam. Bảo tồn di sản ở Bản Cuôn. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Độc đáo nhà thờ được làm bằng đá hàng trăm năm tuổi ở Nghệ An

Độc đáo nhà thờ được làm bằng đá hàng trăm năm tuổi ở Nghệ An

Dân tộc - Tôn giáo - Việt Hòa - 7 giờ trước
Được xây dựng cách đây hàng trăm năm, nhà thờ đá Bảo Nham (huyện Yên Thành, Nghệ An) vẫn giữ được những nét cổ kính và tráng lệ. Công trình này không chỉ là một điểm đến tôn giáo quan trọng mà còn mang giá trị kiến trúc đặc sắc với những bức tường đá rêu phong, mái vòm cao vút và các chi tiết chạm khắc tinh xảo. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, nhà thờ vẫn hiên ngang giữa trời xanh, như một chứng nhân của thời gian, thu hút du khách và giáo dân đến chiêm ngưỡng, hành hương.
Thác K50 - “Nàng thơ” của Tây Nguyên!

Thác K50 - “Nàng thơ” của Tây Nguyên!

Du lịch - Ngô Xuân Hiền - 7 giờ trước
Thác K50 còn được gọi là thác Hang Én, nằm sâu trong vùng lõi của Khu bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng thuộc ấp Bình Định, xã Sơn Lang, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai, cách thị trấn Kbang khoảng 70km về phía Bắc. Thác K50 được mệnh danh là “Nàng thơ” của núi rừng Tây Nguyên.
Bảo đảm an toàn lao động tại các nhà máy, khai trường

Bảo đảm an toàn lao động tại các nhà máy, khai trường

Xã hội - Trọng Bảo - 7 giờ trước
Tỉnh Lào Cai hiện có hàng trăm nhà máy, xí nghiệp, cơ sở khai thác chế biến khoáng sản với hàng chục nghìn lao động đang làm việc; trong đó chủ yếu là lao động địa phương, lao động người DTTS. Để bảo đảm an toàn trong quá trình làm việc, thời gian qua, các đơn vị đã tuân thủ nghiêm các quy định về an toàn lao động (ATLĐ); đặc biệt là đối với các khai trường khai thác và chế biến khoáng sản.
Biến thể Omicron XEC là gì? Dấu hiệu khi nhiễm biến thể Covid-19 XEC và biện pháp phòng ngừa

Biến thể Omicron XEC là gì? Dấu hiệu khi nhiễm biến thể Covid-19 XEC và biện pháp phòng ngừa

Sức khỏe - Minh Nhật - 7 giờ trước
Hiện nay, Covid 19 đang có dấu hiệu bùng phát trở lại, khi số ca mắc đang tiếp tục tăng. Theo dữ liệu từ Cục Khoa học Y tế thuộc Bộ Y tế Thái Lan cho thấy sự hiện diện ngày càng tăng của biến thể Omicron XEC tại Thái Lan từ đầu năm đến nay. Số ca Covid-19 tại Thái Lan đã lên đến hơn 71.000 ca.
Khi trường học rộn tiếng cồng chiêng

Khi trường học rộn tiếng cồng chiêng

Giáo dục - Thế Hạnh - 7 giờ trước
Những vũ điệu xoang, tamya Arya, dăm dar… được các em học sinh người DTTS thể hiện bằng những động tác thật khỏe khoắn, dứt khoát, nhưng không kém phần uyển chuyển, duyên dáng, nhịp nhàng, hòa nhịp cùng tiếng trống, tiếng cồng chiêng, tiếng khèn bầu dìu dặt cuốn hút người xem. Bởi các điệu múa và thanh âm ấy như máu thịt, hồn cốt của đồng bào DTTS Tây Nguyên, hiện nay được nhiều trường học phổ thông trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng có ý thức gìn giữ và phát huy.