Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Bảo tồn văn hóa truyền thống các dân tộc rất ít người: Chạy đua cùng thời gian

PV - 09:54, 25/05/2018

Văn hóa truyền thống các dân tộc rất ít người đã và đang biến mất là một thực tế. Dù đã có nhiều giải pháp được các cấp, các ngành, từ Trung ương đến địa phương triển khai nhưng làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác bảo tồn văn hóa truyền thống các dân tộc ít người vẫn còn là bài toán nan giải.

Bài cuối: Muộn còn hơn không

Đi trước về sau

Hàng chục năm nay, mục tiêu phát triển toàn diện vùng đồng bào các DTTS, nhất là các dân tộc rất ít người, đã được Đảng, Nhà nước ta đặc biệt quan tâm. Chủ trương nhất quán này đã được cụ thể hóa bằng nhiều chương trình, dự án đầu tư, hỗ trợ.

Đáng chú ý, từ năm 2011, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án “Bảo tồn, phát triển văn hóa các DTTS Việt Nam đến năm 2020” tại Quyết định số 1270/QĐ-TTg ngày 27/7/2011. Đề án được bố trí hơn 1.500 tỷ đồng để thực hiện; trong đó tập trung ưu tiên phát triển văn hóa các DTTS rất ít người, các dân tộc không có điều kiện tự bảo vệ và phát huy di sản văn hóa của dân tộc mình.

Nhà ở truyền thống của dân tộc Bố Y được phục dựng ở Làng Văn hóa-Du lịch các dân tộc Việt Nam (Sơn Tây, Hà Nội). Nhà ở truyền thống của dân tộc Bố Y được phục dựng ở Làng Văn hóa-Du lịch các dân tộc Việt Nam (Sơn Tây, Hà Nội).

Năm 2013, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng đã phê duyệt Dự án “Bảo tồn khẩn cấp và hỗ trợ, tăng cường năng lực bảo tồn, phát triển văn hóa các dân tộc, bài trừ hủ tục ở vùng đồng bào DTTS”. Dự án được triển khai từ năm 2013 đến năm 2020, với mục tiêu bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc rất ít người. Cùng với việc triển khai chính sách, ngành Văn hóa cũng đã tổ chức nhiều cuộc tham vấn để tìm cách bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc rất ít người.

Tuy nhiên, kết quả bảo tồn văn hóa truyền thống của các dân tộc rất ít người không mấy khả quan. Như đã phản ánh trong các số báo trước, nhiều giá trị bản sắc văn hóa của cộng đồng các dân tộc rất ít người không còn là nguy cơ mai một nữa mà thực sự đã biến mất.

Đó là tiếng nói của người Tu Dí ở Lào Cai (một nhánh địa phương của người Bố Y) đã không còn tồn tại cách đây hơn 50 năm. Nhiều dân tộc như: Si La, Cống, Lự, Ơ đu,… không có chữ viết nên việc lưu truyền văn hóa rất khó khăn.

Không chỉ ngôn ngữ mà các giá trị văn hóa vật thể của các dân tộc rất ít người cũng bị rơi rụng, biến dạng nghiêm trọng. Từ trang phục, không gian văn hóa truyền thống cho đến nhà ở, dụng cụ sinh hoạt-sản xuất,… của nhiều dân tộc rất ít người đã thực sự mai một. Cá biệt có dân tộc đã không còn tồn tại mô hình cư trú, làng bản truyền thống.

Cần một cách làm khác

Thực tế, để phát triển toàn diện các dân tộc rất ít người, trong đó có bảo tồn văn hóa truyền thống, nhiều đề án, dự án đã được ban hành. Tuy nhiên, số kinh phí dành cho công tác bảo tồn văn hóa truyền thống các dân tộc rất ít người rất thấp.

Hầu hết các chính sách đã và đang đầu tư, hỗ trợ vùng đồng bào các dân tộc rất ít người trong nhiều năm qua đều chú trọng bố trí kinh phí thực hiện phát triển kinh tế. Nguồn lực của các chương trình, dự án đầu tư, hỗ trợ cho vùng đồng bào các dân tộc rất ít người thường không nhiều, lại được bố trí để đầu tư vào xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển sản xuất (vốn dĩ đã có trong nhiều chương trình lớn như Chương trình 30a, Chương trình 135,…).

Trong khi đó, thực tế cho thấy, các dân tộc rất ít người không những đang đứng trước bờ vực của sự “thất truyền” bản sắc văn hóa mà còn ngày càng tụt hậu về kinh tế. Theo kết quả điều tra thực trạng kinh tế-xã hội 53 DTTS, thu nhập bình quân của các dân tộc rất ít người hiện rất thấp, chưa được 1 triệu đồng/người/tháng; dân tộc Mảng thấp nhất với mức 436 nghìn đồng/người/tháng. Trong khi đó, thu nhập bình quân của 53 DTTS đạt ở mức xấp xỉ 1,2 triệu đồng/người/tháng; còn mức bình quân chung của cả nước là hơn 4,45 triệu đồng/người/tháng.

Những vướng mắc trong việc thực hiện phát triển toàn diện vùng đồng bào các dân tộc rất ít người đã được chỉ ra. Nhưng không hiểu sao, trong kế hoạch những năm tới, nhất là việc triển khai Quyết định 2086/QĐ-TTg về Đề án hỗ trợ phát triển kinh tế-xã hội các DTTS rất ít người giai đoạn 2016-2025, không ít địa phương lại tiếp tục chú trọng đầu tư cơ sở hạ tầng mà ít quan tâm bố trí kinh phí bảo tồn văn hóa.

Như tỉnh Kon Tum, tháng 9/2017, UBND tỉnh đã phê duyệt Đề án hỗ trợ phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc Rơ Măm giai đoạn 2017-2025, với tổng kinh phí 90,883 tỷ đồng. Trong đó kinh phí dành cho bảo tồn văn hóa truyền thống chỉ được hơn 7,3 tỷ đồng. Riêng hạng mục hỗ trợ 01 điểm bảo tồn kiến trúc truyền thống đã hết 5 tỷ đồng; các hạng mục còn lại (bảo tồn nghề truyền thống, phục dựng 4 lễ hội, khôi phục chế tác nhạc cụ, duy trì đội văn nghệ, nghiên cứu, sưu tầm xây dựng bộ chữ cái và biên soạn từ điển ngôn ngữ của dân tộc Rơ Măm,… ) chỉ được bố trí hơn 2,3 tỷ đồng (!).

Trên thực tế, bảo tồn văn hóa truyền thống các DTTS nói chung là việc rất gian nan, nhất là trong điều kiện giao lưu, hội nhập ngày càng sâu rộng như hiện nay. Đặc biệt, với cộng đồng các dân tộc rất ít người, do dân số không nhiều, việc gia tăng dân số không đáng kể nên công tác bảo tồn văn hóa truyền thống đã khó lại càng thêm khó.

Nhưng khó không có nghĩa là không làm; bởi dù là thiểu số nhưng văn hóa truyền thống của các dân tộc rất ít người là một phần không thể tách rời của nền văn hóa đậm đà bản sắc của 54 dân tộc Việt Nam. Điều cần thiết lúc này là các cấp, ngành liên quan, từ Trung ương đến địa phương cần phải có cách làm khác trong phát triển toàn diện các dân tộc rất ít người, nhất là việc bố trí nguồn lực đủ mạnh để bảo tồn, gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào. Việc làm này dù có muộn còn hơn không.

SỸ HÀO

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.