Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Bảo tồn bản sắc văn hoá DTTS trong dòng chảy hiện đại: Giải pháp căn cơ cần đến từ chính sách (Bài 3)

PV - 16:35, 27/06/2022

Từ các chủ trương, chính sách hỗ trợ của Nhà nước, sự nỗ lực của các cấp chính quyền, đã khuyến khích, tạo động lực cho đồng bào phát huy khả năng gìn giữ, trao truyền những bản sắc văn hoá truyền thống của dân tộc. Song để bảo tồn văn hoá các DTTS một cách bền vững, cần giải quyết những bấp cập, vướng mắc, nhất là việc điều chỉnh chính sách đãi ngộ; đồng thời tăng cường các giải pháp thích ứng với tình hình mới .

Nghệ nhân ưu tú Hà Mai Ven truyền dạy hát then cho các em nhỏ
Nghệ nhân ưu tú Hà Mai Ven truyền dạy hát then cho các em nhỏ

Vai trò của nghệ nhân

Thực hiện các chủ trương, nghị quyết của Đảng, nhất là Đề án “Bảo tồn, phát triển văn hóa các DTTS Việt Nam đến năm 2020”, bản sắc văn hóa truyền thống các DTTS luôn được bảo tồn, gìn giữ. Đặc biệt từ năm 2011, chủ trương Nhà nước xét tặng danh hiệu nghệ nhân dân gian, nghệ nhân ưu tú... đã khích lệ, động viên “những báu vật sống” trao truyền những di sản văn hoá các DTTS cho thế hệ trẻ. Bằng tình yêu, trách nhiệm của mình, các nghệ nhân đã khơi gợi “mạch nguồn” tạo nên sức sống bền bỉ của các di sản văn hóa. Bởi “nghệ nhân chính là hạt nhân của bảo tồn di sản”.

Đơn cử như tại Tuyên Quang, các nghệ nhân dân gian là những người kế tục, đưa Then phát triển trong cộng đồng. Bằng tình yêu Then, các nghệ nhân đã thổi bùng lên phong trào Then của thôn, rồi lan rộng ra xã, huyện, tỉnh, trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu của người Tày, Nùng. Đến nay, toàn tỉnh Tuyên Quang đã có hơn 100 câu lạc bộ Then, góp phần giáo dục thế hệ trẻ bản sắc văn hóa dân tộc.

Nghệ nhân Nhân dân Hà Thuấn (xã Tân An, Chiêm Hoá, Tuyên Quang), được ví như cây đại thụ, một "bảo tàng sống" về văn hoá hát Then, ông tâm sự: "Trời còn cho sức khoẻ thì tôi sẽ vẫn tiếp tục đi sưu tầm và truyền dạy lại những điệu Then cổ. Đời người Tày không biết Then như chim không tiếng hót, như cây xanh không hoa lá, như cá không suối sông…"

Cần có chế độ đãi ngộ phù hợp cho nghệ nhân
Cần có chế độ đãi ngộ phù hợp cho nghệ nhân

Còn đối với ông Y Bhiông Niê (Ama H’ Loan) TP. Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk được phong tặng Nghệ nhân Ưu tú trong năm 2019 cho biết: Tôi rất vui và cảm động khi được nhận phần thưởng cao quý. “Đây là niềm vinh hạnh trong cuộc đời của tôi. Với danh hiệu này, quãng đời còn lại, tôi sẽ tiếp tục chỉnh chiêng, dạy chiêng, chế tác nhạc cụ và kêu gọi mọi người cùng giữ gìn văn hóa truyền thống của dân tộc” ông Y Bhiông chia sẻ.

Việc công nhận danh hiệu Nghệ nhân ưu tú không chỉ là vinh dự cho bản thân các nghệ nhân, mà còn là niềm tự hào của cộng đồng. Danh hiệu Nghệ nhân ưu tú không chỉ thể hiện sự ghi nhận của Nhà nước, với những công hiến của các nghệ nhân, nó còn giúp cho các nghệ nhận nhận thức đúng vai trò, trọng trách của mình để xứng đáng với danh hiệu.

Chính sách đãi ngộ chưa phù hợp

Mặc dù các nghệ nhân đã được Nhà nước vinh danh, có chính sách hỗ trợ nhằm khuyến khích, tạo động lực cho các nghệ nhân bảo tồn và trao truyền bản sắc văn hoá cho thế hệ trẻ. Tuy nhiên, khi triển khai chính sách đãi ngộ vào thực tế phát sinh nhiều bất cập, chưa phù hợp.

Theo quy định của Nghị định số 109/2015/NĐ-CP của Chính phủ, nghệ nhân ưu tú, nghệ nhân Nhân dân được Nhà nước phong tặng thuộc hộ gia đình có mức thu nhập bình quân đầu người hàng tháng thấp hơn mức lương cơ sở do Chính phủ quy định (tại thời điểm ban hành Nghị định này là 1.150.000 đồng). Tuy nhiên, rất nhiều nghệ nhân sống không có nguồn thu nhập, hoặc thu nhập bấp bênh nên không thể chứng minh được nguồn thu so sánh để hưởng chính sách.

Bên cạnh đó, Nghị định 109 quy định, chỉ những Nghệ nhân ưu tú đủ 55 tuổi trở lên (đối với nữ), đủ 60 tuổi trở lên (đối với nam) không có người có nghĩa vụ và quyền phụng dưỡng; khuyết tật nặng hoặc đặc biệt nặng; mắc một trong các bệnh cần chữa trị dài ngày theo danh mục do Bộ Y tế quy định, mới được hưởng chính sách đãi ngộ. 

Ứng dụng cộng nghệ để bảo tồn bản sắc văn hoá dân tộc là việc cần làm ngay
Ứng dụng cộng nghệ để bảo tồn bản sắc văn hoá dân tộc là một trong những giải pháp hiệu quả

Nghệ nhân ưu tú Hà Mai Ven, dân tộc Tày, thôn Tam Lung, xã Thụy Hùng, huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn, Chủ nhiệm Câu lạc bộ điếp sli then xã Thuỵ Hùng cho biết: Từ năm 2015, bà được công nhận là Nghệ nhân ưu tú, nhưng bà vẫn chưa hề được nhận chế độ trợ cấp do trước đó, bà chưa đủ 55 tuổi theo quy định của Nghị định 109.

Bà Ven chia sẻ: Là nông dân lao động tự do, thu nhập bấp bênh nên bà mong Đảng, Nhà nước các cấp chính quyền có chế độ, chính sách đãi ngộ cho nghệ nhân thiết thực hơn, để lớp nghệ nhân như bà, và những người tâm huyết có thêm điều kiện sống, yên tâm bảo tồn, phát huy và trao truyền di sản văn hóa phi vật thể cho thế hệ kế cận.

Ý kiến của người trong cuộc

Bà Lê Thị Thu Hiền, Cục trưởng Cục Di sản Văn hóa  thừa nhận, việc triển khai thực hiện Nghị định 109 ở địa phương còn phát sinh nhiều bất cập, vướng mắc trong việc xác định đối tượng được hưởng chế độ đãi ngộ.  Về vấn đề này, Bộ Văn hoá - Thể thao và Du lịch cũng đã có những kiến nghị đề xuất sửa đổi, bổ sung chính sách hỗ trợ phù hợp với điều kiện thực tế.

“Thời gian tới, khi triển khai Dự án 6, bảo tồn, phát huy giá trị văn hoá truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch (Quyết định 1719), sẽ có các chính sách hỗ trợ nghệ nhân trong việc bồi dưỡng, truyền dạy cho những người kế cận. Dự án kỳ vọng giải quyết được những vướng mắc, bất cập trong giai đoạn trước”, bà Hiền cho biết.

Cũng theo bà Lê Thị Thu Hiền, Cục trưởng Cục Di sản Văn hóa, các địa phương cũng cần quan tâm, xây dựng chính sách riêng hỗ trợ cho nghệ nhân. Hiện một số địa phương đã có chính sách hỗ trợ riêng như Bắc Ninh, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Nghệ An… ; Qua tìm hiểu thực tế, hoạt động bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống đồng bào DTTS ở các địa phương này, đang thu hút được các nghệ nhân, những người yêu bản sắc văn hóa dân tộc và lớp trẻ, học đường tham gia...

Bên cạnh chính sách đầu tư, hỗ trợ, thì việc ứng dụng công nghệ trong hoạt động bảo tồn và phát huy văn hóa các DTTS, cũng chính là một giải pháp quan trọng, để mạch nguồn văn hoá DTTS lan tỏa, không chỉ sống mãi trong đời sống xã hội trong nước, mà còn để bạn bè các nước trên thế giới biết đến nét văn hóa đặc sắc của dân tộc Việt Nam. 

Trên thực tế, thời gian qua, một số dự án ứng dụng công nghệ trong bảo tồn văn hoá đang được triển khai như “Số hóa dữ liệu lễ hội tại Việt Nam” giai đoạn 2021 - 2025; hay dự án Số hóa ngôn ngữ các DTTS tại Việt Nam…được kỳ vọng sẽ góp phần quảng bá về giá trị văn hóa của các DTTS Việt Nam.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.