Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nhìn lại công tác bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa các DTTS: Một số giải pháp căn cơ (Bài 2)

Thúy Hồng - 14:54, 16/09/2021

Để bảo tồn, giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào các DTTS, ngành Văn hóa các địa phương đã có nhiều nỗ lực, khai thác bản sắc văn hóa gắn với phát triển du lịch. Tuy nhiên, để biến các giá trị văn hóa truyền thống thành tài sản và thực sự “ăn sâu, bám rễ” trong đời sống của đồng bào, thì chúng ta phải tiếp tục điều chỉnh, xây dựng được một chiến lược, lộ trình phát triển rõ ràng, bài bản.

Bảo tồn văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch đang mang lại thu nhập cho đồng bào DTTS. (Ảnh chụp trước ngày 27/4/2021)
Bảo tồn văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch đang mang lại thu nhập cho đồng bào DTTS. (Ảnh chụp trước ngày 27/4/2021)

Biến bản sắc văn hóa thành tài sản

Phát triển du lịch cộng đồng (DLCĐ) gắn với bảo tồn bản sắc văn hóa truyền thống, đang là một xu hướng mới, thu hút du khách. Đây cũng là nguồn tài nguyên giá trị, dồi dào để đẩy mạnh phát triển du lịch, nâng cao thu nhập cho đồng bào vùng DTTS. Điển hình như tại các điểm du lịch: Bản Lác (Hòa Bình); bản Mển (Điện Biên); Khu DLCĐ ở Sa Pa (Lào Cai), Khu DLCĐ Nặm Đăm (Hà Giang)…

Tại Hà Giang, đồng bào Lô Lô ở bản Lô Lô Chải, xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn đã tận dụng bản sắc văn hóa đặc sắc của dân tộc để phát triển DLCĐ. Người dân nơi đây luôn coi văn hóa là tài sản vô giá, là tiền đề để thu hút khách du lịch. Chính vì vậy, mọi người luôn có ý thức giữ gìn và phát triển các nghề truyền thống như dệt thổ cẩm, cải tạo nhà trình tường, giữ gìn các bờ tường đá… tới tổ chức các lễ hội truyền thống như: Lễ cúng Thần rừng, Lễ mừng lúa mới, Lễ mừng nhà mới và đặc biệt là các điệu múa dân gian.

Trong những ngôi nhà sàn của đồng bào luôn có khung cửi dệt, may các sản phẩm thổ cẩm truyền thống của người Lô Lô như đệm, gối, chăn thổ cẩm, túi thêu, váy, áo khăn đội đầu… để phục vụ du khách.

Anh Sìn Dỉ Siến, một hộ dân làm homstay cho biết, trước khi xảy ra đại dịch Covid-19, trung bình mỗi tháng bản Lô Lô Chải đón hàng nghìn lượt khách lưu trú. Đặc biệt, khi vào mùa hoa tam giác mạch, nơi đây gần như “cháy” phòng. Nhờ đó, thu nhập của người dân ngày càng được nâng cao. Có nhiều hộ thu nhập trên 50 triệu đồng/tháng.

Nhận thấy lợi ích của mô hình DLCĐ, đến nay thôn Lô Lô Chải có 22 gia đình mạnh dạn đầu tư kinh doanh dịch vụ homestay và 6 nhà hàng phục vụ ăn uống cho khách du lịch.

Hay như Lào Cai, việc phát triển DLCĐ gắn với bản sắc văn hóa truyền thống được mở rộng và phát triển, mang lại thu nhập cho đồng bào. Tại thị xã Sa Pa và các huyện Bắc Hà, Mường Khương… đều xây dựng các làng văn hóa du lịch gắn với bảo tồn và lưu giữ nhiều bản sắc truyền thống.

 Khi đến đây, du khách được tham quan cảnh đẹp thiên nhiên, tham quan các nghề thủ công, xem văn nghệ và nghỉ ngơi tại các căn nhà cổ truyền của đồng bào các dân tộc. Các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của làng đều được bảo tồn và trở thành tài sản để khách du lịch chiêm ngưỡng.

Theo ông Hà Văn Thắng, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) tỉnh Lào Cai, thời gian qua, mô hình DLCĐ đã và đang được các địa phương quan tâm phát triển, mang lại thu nhập cho đồng bào. Thu nhập bình quân từ DLCĐ đạt 20 - 30 triệu đồng/hộ/năm. Có nhiều mô hình có thu nhập 60 - 100 triệu đồng/hộ/năm, cao hơn rất nhiều so với các hộ không làm DLCĐ.

Gắn trách nhiệm cộng đồng trong công tác bảo tồn văn hóa

Mới đây, Bộ VHTT&DL đã ban hành kế hoạch triển khai thực hiện hiệu quả Dự án "Bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các DTTS gắn với phát triển du lịch" thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030.

Theo bà Trịnh Thị Thủy, Thứ trưởng Bộ VHTT&DL, Dự án sẽ ưu tiên đầu tư, huy động tổng hợp các nguồn lực hỗ trợ công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của vùng đồng bào các DTTS có tiềm năng phục vụ phát triển du lịch, có nguy cơ mai một, các DTTS rất ít người; hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển du lịch, kết hợp bảo vệ môi trường sinh thái, nhằm nâng cao đời sống của người dân vùng đồng bào DTTS…

Với lợi thế về điều kiện tự nhiên và sự đa dạng về vốn văn hóa đặc sắc, DLCĐ trở thành một trong những sản phẩm thế mạnh ở vùng DTTS.

Cần gắn công tác bảo tồn vào đời sống cộng đồng để bản sắc văn hóa truyền thống thực sự
Trách nhiệm cộng đồng giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong công tác bảo tồn văn hóa.

Tuy nhiên, cần quan tâm tới yếu tố bền vững trong phát triển, nắm vững các nguyên tắc cơ bản về bình đẳng xã hội, tôn trọng văn hóa địa phương và các di sản văn hóa.

Theo PGS.TS. Phạm Hồng Long, Trưởng khoa Du lịch học, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân Văn Hà Nội, DLCĐ phải bảo đảm các yếu tố kinh tế và phi kinh tế. Đó là giúp bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa cộng đồng; tăng niềm tự hào và gắn kết trong cộng đồng; thúc đẩy bình đẳng giới và giữ chân người trẻ ở cộng đồng.

Muốn lưu giữ bản sắc văn hóa một cách bền vững, cần gắn bản sắc văn hóa vào đời sống cộng đồng một cách sâu sắc. Các đơn vị, tổ chức cần tính toán cả về đầu ra của sản phẩm, cùng phương án tự vận hành sau khi Dự án kết thúc. Tránh được những hạn chế như ở Ba Bể (Bắc Kạn), dù đã triển khai nhiều dự án nhằm khôi phục nghề dệt thổ cẩm truyền thống, như: Dự án PAC đào tạo lớp dệt thổ cẩm tại xã Nam Mẫu; Dự án bảo tồn làng văn hóa Pác Ngòi, mở các lớp đào tạo nghề dệt thổ cẩm cho các học viên là chị em phụ nữ tham gia… 

Tuy nhiên, sau khi Dự án khôi phục nghề dệt thổ cẩm kết thúc, hầu hết người dân cũng từ bỏ nghề dệt thổ cẩm. Lý do là, kỹ thuật dệt thô sơ, thiếu vốn để đầu tư, không có sự bao tiêu về sản phẩm, thiếu sự cạnh tranh, khiến cho nhiều người không còn mặn mà với các sản phẩm từ dệt thủ công truyền thống.

Nhà nghiên cứu, sưu tầm Bùi Thanh Bình, Giám đốc Bảo tàng Di sản văn hóa Mường (Hòa Bình) cho rằng, gìn giữ và phát huy bản sắc dân tộc phải xuất phát từ yếu tố tự thân, “mình giữ cho mình”, bởi nếu để mất đi văn hóa là mất đi chính mình.

Bản sắc văn hóa được coi là "giá trị cốt lõi” khi phát triển DLCĐ. Vì không giữ được văn hóa thì coi như bỏ, không còn là DLCĐ nữa. Đây cũng là yếu tố tạo nên nét đặc trưng của mỗi cộng đồng DTTS. Chỉ khi khi truyền thống văn hóa thực sự gắn với đời sống của đồng bào, thì dòng chảy văn hóa truyền thống của mỗi dân tộc mới có thể lưu truyền bền vững. Đó chính là tài sản quý giá của đồng bào.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.