Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Bài Chòi vang mãi cùng mùa Xuân

Thành Nhân - 14:47, 03/02/2020

Nghệ thuật Bài Chòi Trung bộ Việt Nam (các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa và Đà Nẵng) ra đời từ dân gian, nói tiếng nói của dân gian, được người dân phát triển, trở thành một loại hình nghệ thuật tổng hợp kết hợp âm nhạc, thơ ca, diễn xuất, hội họa, văn học; được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

Nghệ thuật Bài Chòi được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại
Nghệ thuật Bài Chòi được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại

Loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo

Bài Chòi có hai hình thức chính là “Chơi Bài Chòi” và “Trình diễn Bài Chòi”. Chơi Bài Chòi
liên quan trò chơi thẻ bài trong chòi tre vào Tết Nguyên đán, nhưng không liên quan tệ nạn bài bạc. 

Hội chơi Bài Chòi thường diễn ra ở sân đình làng hoặc những khoảng đất rộng, bằng phẳng. Người ta dựng 9 hoặc 11 chòi bằng tre, nứa, lợp tranh như những chòi canh giữ rẫy, xếp theo hình chữ U. Chòi ở đáy chữ U gọi là chòi Cái. Người dẫn dắt cuộc chơi là các “anh/chị hiệu” ngồi ở chòi Cái. Họ rút con bài trong ống bài, giơ lên rồi hát những câu hát đố tên con bài ấy, gọi là Hô Thai. Người chơi mua 3 con bài, ngồi trên các chòi để đợi. Nếu cả 3 con bài trùng với những con bài mà “anh/chị hiệu” xướng tên thì thắng cuộc, được lĩnh thưởng, kết thúc một lượt chơi. Nhạc cụ đệm trong Bài Chòi thường gồm: đàn nhị, song loan, kèn bóp và trống chiến.

Nguồn gốc, thời gian xuất hiện Bài Chòi, theo nhà âm nhạc học người Pháp G.L.Bouvier, người đến Việt Nam từ những năm đầu thế kỷ 20 để nghiên cứu về các thể loại âm nhạc dân gian, “bài chòi được hình thành và phát triển sau những năm Nam tiến, tức sau những năm 1470”. Một số nhà nghiên cứu khác thì cho rằng, Đào Duy Từ (1572 - 1634), người Thanh Hóa vào lập nghiệp ở Bình Định, đã dựa theo mô hình tiêu khiển ở các chòi canh nương rẫy mà sáng lập ra Hội Bài Chòi.

Thời đó, Bài Chòi được chơi vào mỗi dịp Tết đến Xuân về. Từ sáng mùng Một Tết, khi nghe tiếng trống khai trường, thì những người dân trong làng lại nô nức kéo nhau tới sân bài chòi để dự hội. Hội được kéo dài từ 3 đến 7 ngày. Nhà nghiên cứu Nguyễn Văn Ngọc, hội viên Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam cho biết: Tùy theo năm đó là năm gì, và Hội Bài Chòi được tổ chức ở làng nào, làng đó có đặc điểm gì thì hiệu sáng tạo, ứng diễn những câu Bài Chòi cho phù hợp. 

Người chơi trên chòi trúng thưởng nhận một ly rượu (hoặc một chén nước trà, nếu là phụ nữ). Trẻ em chỉ thưởng tiền và cờ. Người trúng thưởng nhận cây cờ thưởng cắm vào ống thẻ trên chòi và nhận tiền thưởng. Người nhận tiền thưởng trích một ít tiền lẻ thưởng lại cho hiệu gọi là “lì xì” năm mới. Đây cũng được xem là một nét đẹp văn hóa tinh thần của người dân, chúc nhau một năm gặp nhiều may mắn.

Các anh - chị hiệu diễn xướng hô Bài Chòi, quản trò dẫn dắt hội chơi
Các anh - chị hiệu diễn xướng hô Bài Chòi, quản trò dẫn dắt hội chơi

Gìn giữ và phát huy

Là loại hình nghệ thuật của miền Trung, nhưng do tính độc đáo, đa dạng hơn nên nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, Bình Định là “cái nôi” của Bài Chòi. Và cho đến nay, địa phương này cũng là nơi làm tốt nhất việc bảo tồn, phát huy nghệ thuật Bài Chòi. Năm 2010, để tránh nguy cơ thất truyền, Bình Định còn triển khai phục dựng Hội đánh Bài Chòi cổ; nhờ đó, Bài Chòi Bình Định thực sự hồi sinh.

Hiện tỉnh Bình Định có 62 câu lạc bộ nghệ thuật Bài Chòi do các cơ quan, đơn vị có thẩm quyền đã thành lập với trên 100 nghệ nhân. Đó là nguồn nhân lực để Bài Chòi tiếp tục được nuôi dưỡng, âm vang và lưu giữ. 

Thành thông lệ, mỗi khi Tết đến Xuân về, trên khắp các làng quê Bình Định, Bài Chòi trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu của người dân. Mở đầu là những đêm phục vụ Bài Chòi mùa Xuân do Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Truyền thông TP. Quy Nhơn tổ chức, tiếp đó là cấp xã, phường như: Nhơn Hải, Nhơn Châu... Cùng với đó, Hội thi Diễn xướng Bài Chòi dân gian TP. Quy Nhơn cũng có nhiều đầu tư, phát triển. Ðó là những điểm hẹn của mùa vui Bài Chòi!

Trong dịp Tết Kỷ Hợi, hội đánh Bài Chòi cổ dân gian ở xã Nhơn Hải diễn từ mùng 1 cho đến mùng 3 Tết, thu hút đông đảo người dân tham gia và năm nay hội tiếp tục được tổ chức để phục vụ Nhân dân. 

Bên cạnh Hội Bài Chòi truyền thống, hằng năm TP. Quy Nhơn còn tổ chức Hội thi Diễn xướng Bài Chòi dân gian. Trải qua 8 mùa Xuân, Hội thi ngày càng được đầu tư cả về số lượng và chất lượng. Điều đáng mừng ở các Hội thi là lực lượng tham gia ngày càng trẻ hóa. Các em nhỏ góp vui một cách rôm rả. Có thể xem đây là trái ngọt của đợt tập huấn Bài Chòi dân gian cho học sinh các Trường THCS TP. Quy Nhơn năm 2018. Tre chưa già nhưng măng đã mọc - đây được xem là một tín hiệu vui để Bài Chòi mãi trường tồn cùng mùa Xuân của đất nước.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.