Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Bắc Giang với công tác giữ gìn ngôn ngữ các DTTS: Vì sao lớp trẻ không còn mặn mà với tiếng mẹ đẻ (Bài 1)

Trí Phương - 07:16, 18/11/2023

Tiếng nói, chữ viết của các DTTS trên địa bàn Bắc Giang đang có nguy cơ bị mai một, bởi vậy việc bảo tồn, gìn giữ tiếng dân tộc trong đời sống cộng đồng là vấn đề cấp thiết, có ý nghĩa phát huy vai trò di sản ngôn ngữ, giữ gìn bản sắc văn hóa.

Tỉnh Bắc Giang hiện có trên 1,8 triệu người, với 45 thành phần dân tộc. Đây là tỉnh miền núi có số người DTTS chiếm trên 14% dân số toàn tỉnh, với khoảng 260.000 người. Các huyện có đông người DTTS sinh sống thành cộng đồng gồm Sơn Động, Lục Ngạn, Lục Nam, Yên Thế và Lạng Giang. Trong đó, có 6 dân tộc có dân số đông, sinh sống thành cộng đồng gồm Nùng, Tày, Sán Dìu, Hoa, Sán Chay (Cao Lan và Sán Chí), Dao, chiếm 97% dân số là người DTTS, còn lại là các thành phần dân tộc khác.

Cần thiết việc bảo tồn tiếng nói, chữ viết vùng đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh Bắc Giang
Việc bảo tồn tiếng nói, chữ viết của đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh Bắc Giang là việc làm cần thiết

Không còn mặn mà với tiếng nói của dân tộc mình

Hiện nay đã có nhiều nét văn hóa truyền thống tốt đẹp như ngôn ngữ, lễ hội, kiến trúc, phong tục tập quán, tín ngưỡng, đặc biệt là ngôn ngữ gồm, tiếng nói, chữ viết của 6 dân tộc Nùng, Tày, Sán Dìu, Hoa, Sán Chay, Dao... đang dần bị mai một theo thời gian. Các dân tộc này đều có bản sắc văn hóa và tiếng nói riêng (không có chữ viết riêng); việc hình thành, lưu truyền bản sắc văn hóa của họ từ ngàn xưa tới nay, đều thông qua tiếng nói và truyền miệng.

Bên cạnh đó, cùng với sự phát triển, hội nhập kinh tế, giao thoa văn hóa diễn ra nhanh chóng, tác động mạnh mẽ đến đời sống tại vùng đồng bào DTTS. Nhiều dân tộc không sử dụng tiếng dân tộc trong giao tiếp hàng ngày, hoặc còn rất ít người biết nói tiếng dân tộc, thậm chí việc mặc trang phục và nói tiếng dân tộc chưa được cộng đồng coi trọng. 

Đây là nguyên nhân ngày càng mai một và suy giảm nhanh chóng số người nói được "tiếng mẹ đẻ", trong đó đáng lo ngại là thanh thiếu niên, thế hệ có trách nhiệm kế tục gìn giữ và lưu truyền bản sắc văn hóa của dân tộc mình cho đời sau.

Khi được hỏi về việc sử dụng tiếng dân tộc Dao của mình trong cuộc sống hàng ngày, em Triệu Văn L, bản Văn Non, xã Lục Sơn, huyện Lục Nam cho biết: “Về nhà thì các ông, các bà các bác nói rất nhiều. Em cũng hiểu nhưng ít nói lắm. Bây giờ đi học hoặc đi làm xa, nói tiếng dân tộc, nhiều khi người ta không hiểu mình cũng thấy ngại ngại”.

Chị Tống Thị V, người Cao Lan, thôn Đèo Quạt thì ngậm ngùi chia sẻ: “Giờ tiếng Cao Lan thì mọi người chỉ thỉnh thoảng nói chuyện với nhau. Còn đội trẻ thì hầu như không nói nữa, nhiều khi ông bà, bố mẹ nói cũng không hiểu hết ý nữa cơ”.

Và cứ thế, sử dụng tiếng “mẹ đẻ” gần như ít được học sinh sử dụng khi đến trường. Chị Vi Thị Nh, một phụ huynh đang có con học cấp 3 cũng bày tỏ lo ngại: “Tiếng Tày dân tộc chúng tôi là chữ phiên âm, hiếm có sách truyền dạy tiếng dân tộc Tày. Hầu như là truyền miệng, bố mẹ ông bà dạy cho. Nhưng các con, các cháu thì không mặn mà. Về hỏi thì thấy bảo trên lớp cũng toàn nói tiếng Kinh, chứ không ai nói tiếng dân tộc bao giờ ”.

Trường THPT Tứ Sơn thuộc huyện Lục Nam, ngôi trường với hơn 45% học sinh là người DTTS. Tuy nhiên trên thực tế, số lượng học sinh nói tiếng DTTS trong giao tiếp rất ít.

Trước thực trạng này, ngoài việc giảng dạy kiến thức, nhà trường còn mời các nghệ nhân về truyền dạy, tổ chức ngoại khóa cho các học sinh được tham gia trải nghiệm các hoạt động tìm hiểu về văn hóa, truyền thống các dân tộc...”, ông Nguyễn Văn Thuấn, Hiệu trưởng trường THPT Tứ Sơn nhấn mạnh.

Nguy cơ mai một tiếng dân tộc

Tiếng nói- một trong những thành tố quan trọng nhất, cơ bản nhất của văn hóa dân tộc và cũng là tiêu chí để xác định thành phần dân tộc hiện đang đứng trước nguy cơ mai một.

Những ai quan tâm tới nền văn hóa các DTTS không khỏi giật mình khi tiếp cận số liệu về kết quả điều tra kinh tế - xã hội vùng DTTS và miền núi tỉnh Bắc Giang năm 2019. Theo đó, số người DTTS còn nói được tiếng mẹ đẻ của mình thấp tới mức "báo động đỏ".

Cuốn kết quả điều tra thực trạng kinh tế - xã hội các DTTS tỉnh Bắc Giang năm 2019
Cuốn kết quả điều tra thực trạng kinh tế - xã hội các DTTS tỉnh Bắc Giang năm 2019

Theo số liệu của Ban Dân tộc tỉnh Bắc Giang, trong tổng số 212.000 mẫu phiếu điều tra; chỉ có 1.100/26.411 người dân tộc Sán Chay được hỏi, còn nói được tiếng của dân tộc mình, chiếm 4,16%; tương ứng với các thành phần dân tộc khác là: Dao 145/10.000, chiếm 1,45%; Hoa 241/17.961, chiếm 1,39%; Tày 619/47.878, chiếm 1,29%; Nùng 755/81.462, chiếm 0,93%; Sán Dìu 131/29.275, chiếm 0,45%. 

Cũng với kết quả điều tra năm 2019, với tỷ lệ tương ứng về số người được điều tra còn nói được tiếng dân tộc tỉnh Thái Nguyên là: Dao 26,57%, Tày 16,99%,Thái 14,29%, Mường 9,2%...

Theo ông Lê Bá Xuyên, Phó Trưởng ban dân tộc tỉnh Bắc Giang, với thực trạng còn quá ít người DTTS có thể nói được tiếng mẹ đẻ của mình như kết quả điều tra nói trên, đặt ra nhiều việc phải làm cho cấp ủy, chính quyền, Nhân dân các dân tộc tỉnh Bắc Giang trong việc bảo tồn ngôn ngữ hiện nay.

Nội dung này sẽ được phản ánh trong những bài báo tiếp theo.


Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Những năm qua, tỉnh Khánh Hoà dành nhiều sự quan tâm cho giáo dục miền núi, đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ học sinh có điều kiện ăn ở ổn định. Ngoài các chính sách theo quy định của Chính phủ, tỉnh Khánh Hòa thực hiện hỗ trợ chi phí từ khi học mẫu giáo đến tốt nghiệp đại học; hỗ trợ gạo, miễn, giảm học phí…; tặng quà, học bổng từ các tổ chức chính trị xã hội, cá nhân trong và ngoài tỉnh dành cho học sinh, sinh viên DTTS.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.