Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Văn hóa Raglai trước nguy cơ mai một

Thành Nhân-V. Thành - 10:34, 06/12/2019

Những năm qua, tỉnh Khánh Hòa đã có nhiều nỗ lực trong việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào DTTS. Tuy nhiên, chỉ có người già tâm huyết, còn giới trẻ bây giờ chỉ thích nhạc trẻ, nhạc ngoại, để cho những bậc cao niên phải thở dài và giấu nỗi buồn vào những cánh rừng xa…

Hương rượu cần đang dần phai nhạt trong cộng đồng người Raglai. (Ảnh minh họa)
Hương rượu cần đang dần phai nhạt trong cộng đồng người Raglai. (Ảnh minh họa)

Mất dần bản sắc

Với người Raglai, nhà dài là hồn cốt, là không gian văn hóa không thể thiếu bao đời. Ở nơi đó từng ghi dấu bao nghi lễ, bao đêm hát Ma Diêng thâu đêm, suốt sáng. Vậy mà giờ đây, cả huyện miền núi Khánh Vĩnh, hầu như đã vắng bóng nhà dài truyền thống, thay vào đó là những căn nhà cấp 4 mái tôn. Không còn nhà dài, đời sống tinh thần của người Raglai dường như cũng bị nghèo đi.

Theo anh Pi năng Lydin, cán bộ văn hóa xã Khánh Thượng, cả xã có hơn 2.000 người Raglai nhưng không còn một căn nhà dài nào cả. Bản thân người dân từ lâu cũng chẳng mặn mà với những nếp nhà sàn được làm từ lồ ô và lá cọ. Giờ muốn tổ chức lễ hội, muốn được nghe hát Ma Diêng cũng làm gì có không gian. “Lâu lắm rồi không còn thấy ama, away quây quần bên bếp than hồng kể chuyện xưa cho các cháu. Muốn lưu giữ những gì của cha ông để lại lắm nhưng lực bất tòng tâm”, anh Pi năng Lydin ngậm ngùi.

Không chỉ mất đi nếp nhà dài mà vị tapai (rượu cần) của người Raglai cũng dần phai nhạt. Nếu lúa rẫy được xem là “hạt ngọc” của trời, thì tapai chính là hiện thân của sự kết tinh trời đất.

Trong cộng đồng người Raglai hiện nay không còn nhiều gia đình giữ được nhạc cụ mã la
Trong cộng đồng người Raglai hiện nay không còn nhiều gia đình giữ được nhạc cụ mã la

Theo thông lệ, khi những hạt lúa đầu tiên chín vàng, người Raglai thu hoạch về để ủ rượu cần chia vui cùng bà con thôn làng và dâng lên tổ tiên. Thế nhưng hiện nay, hầu như không thấy ai làm tapai. Một vị già làng ở Khánh Thượng chia sẻ, mấy năm nay, già không làm nhiều rượu nữa. Bọn trẻ nó có thèm uống đâu. Ngày Tết đứa nào cũng mua bia uống cho mát, ngày thường thì mua rượu uống cho tiện. Chắc năm nay chỉ làm một ché để dâng tổ tiên thôi.

Nỗi lo của người già...

Không chỉ lo về nhà dài, không chỉ sợ nhạt hồn tapai, những người già còn trăn trở mãi về tiếng mã la. Ngày xưa, gia đình có điều kiện đều có một bộ, nhưng bây giờ cả vùng chỉ còn vài bộ đạt âm vực chuẩn theo truyền thống. Tiếng mã la giờ cũng thưa dần trong cuộc sống. Chỉ những dịp lễ, Tết, những người lớn tuổi mới tụ họp, ngân lên điệu mã la, nhấp môi ché rượu cần nhưng dường như mã la cũng hiểu được lòng người già, không còn vui tươi như ngày xưa nữa.

Ama Xà Nga (thôn Giang Biên, xã Sơn Thái) bộc bạch: Giờ tụi trẻ nó không thích nghe cái này nữa, đi khắp nơi chỉ thấy nhạc trẻ, nhạc nước ngoài. Hầu như chẳng ai chơi ngoài chúng tôi. Tục lệ, nghi thức xưa cũng mai một nhiều rồi.

Uống rượu cần là một nét văn hóa đặc trưng của đồng bào Raglai. Ảnh TL
Uống rượu cần là một nét văn hóa đặc trưng của đồng bào Raglai. Ảnh TL

Còn away Pi Năng Thị Thi ở thôn Tà Gộc, xã Khánh Thượng đang lo lắng mai này không còn ai biết hát Ma Diêng. Away Thi tâm sự: Có lẽ, những điệu hát này, sau này sẽ không ai hát nữa, khi lứa con cháu không mấy mặn mà với lời hát xưa.

Nỗi buồn của các ama, away cũng là lo lắng chung của nhiều người Raglai và ngành Văn hóa huyện Khánh Vĩnh. Ông Lê Văn Cường, Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin huyện Khánh Vĩnh cho hay: Công tác bảo tồn nền văn hóa Raglai vẫn còn nhiều khó khăn, dù các kế hoạch, đề án bảo tồn đã được xây dựng. Số lượng nghệ nhân dân gian không còn nhiều; cán bộ phụ trách văn hóa các địa phương thường điều động vị trí khác khi đủ thời gian công tác... Việc tổ chức các lễ hội, nghi lễ hiện chỉ mang tính tự phát trong người dân, cơ quan chức năng chỉ có thể tôn tạo, khuyến khích thêm. Khi thế hệ kế cận không còn muốn tiếp nối nữa, e rằng những nỗ lực bảo tồn cũng “lực bất tòng tâm”.

Công tác bảo tồn nền văn hóa Raglai vẫn còn nhiều khó khăn, dù các kế hoạch, đề án bảo tồn đã được xây dựng. Số lượng nghệ nhân dân gian không còn nhiều; cán bộ phụ trách văn hóa các địa phương thường điều động vị trí khác khi đủ thời gian công tác... Việc tổ chức các lễ hội, nghi lễ hiện chỉ mang tính tự phát trong người dân, cơ quan chức năng chỉ có thể tôn tạo, khuyến khích thêm. Khi thế hệ kế cận không còn muốn tiếp nối nữa, e rằng những nỗ lực bảo tồn cũng “lực bất tòng tâm”.

Ông Lê Văn Cường, Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin huyện Khánh Vĩnh

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Kỷ niệm của người làm báo với vùng đồng bào DTTS

Kỷ niệm của người làm báo với vùng đồng bào DTTS

Đối với phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển, niềm vui lớn nhất là được bà con đồng bào DTTS thương yêu, quý mến; dẫu công việc của mình cũng chỉ giúp được cho bà con một phần nhỏ trong cuộc sống của chính họ.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.