Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Văn hóa người Hoa ở Chợ Lớn

PV - 08:11, 26/01/2019

Khi Tết Nguyên đán cận kề, những khu phố của cộng đồng người Hoa ở Chợ Lớn (TP. Hồ Chí Minh) càng thêm sầm uất, nhộn nhịp. Nơi đây, không chỉ nổi bật với những chiếc đèn lồng rực rỡ sắc màu, từ kiến trúc của những ngôi nhà, cửa hàng, biển hiệu, hội quán… đến con người, tất cả đều toát lên nét văn hóa truyền thống của người Hoa. Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, những giá trị văn hóa ấy vẫn được lưu giữ, bảo tồn, phát triển một cách hài hòa, bền vững, làm phong phú thêm bản sắc văn hóa Việt Nam.

Theo dòng lịch sử, người Hoa đến vùng đất Nam bộ nói chung, Sài Gòn-Chợ Lớn nói riêng vào thế kỷ XVII.

Sau hơn ba thế kỷ xây dựng và phát triển, những người Hoa ở Chợ Lớn, đã không chỉ làm thay đổi diện mạo cảnh quan mà còn tạo nên những giá trị đặc sắc về đời sống văn hóa vật chất, tinh thần nơi đây.

Chính họ là những chủ thể, đã khai khẩn, khởi dựng nên một trung tâm đô thị sầm uất, với những cửa hiệu buôn bán tấp nập, những cơ sở sản xuất hàng hóa có thương hiệu uy tín, những ngân hàng, rạp hát, chùa chiền, võ đường, phố thuốc Bắc, bệnh viện Đông, Tây y, khách sạn, nhà hàng, phố ẩm thực… đậm đà bản sắc truyền thống của người Hoa…

Chợ Lớn Chùa Bà Thiên Hậu trên đường Nguyễn Trãi quận 5 TP. Hồ Chí Minh.

Một trong những ấn tượng văn hóa người Hoa nổi bật ở Chợ Lớn xưa và nay, trước tiên phải kể tới những công trình kiến trúc, đặc biệt là kiến trúc chùa, miếu (người Hoa gọi là hội quán).

Kiến trúc chùa, miếu của người Hoa Chợ Lớn thường theo dạng chữ “Tam”, hay “nội cong ngoại quốc”. Nổi tiếng nhất, cổ xưa nhất trong số những công trình kiến trúc chùa, miếu chính là chùa Bà Thiên Hậu, còn gọi là Tuệ Thành Hội Quán, tọa lạc tại số 710 đường Nguyễn Trãi, quận 5 được nhóm người Hoa gốc Quảng Châu đóng góp xây dựng vào năm 1760.

Về sản xuất hàng hóa, người Hoa Chợ Lớn rất chú trọng phát triển những ngành nghề sản xuất thủ công truyền thống như: Gốm, gạch ngói, dệt lụa, dệt vải, làm giấy, bút mực. in ấn, thuộc da… Đến nay, qua những người thợ tài hoa được truyền nghề từ thế hệ này đến thế hệ khác, nhiều sản phẩm thủ công mỹ nghệ đã trở thành những mặt hàng được người tiêu dùng trong nước và nước ngoài ưa chuộng bởi sự tinh xảo, mỹ thuật, chất lượng.

Nói về văn hóa ẩm thực từ lâu người Sài Gòn đã có câu: “Ăn quận 5, nằm quận 3” với ý nghĩa xem vùng Chợ Lớn là một “thiên đường ẩm thực” của người Hoa, với hàng chục món ăn ngon mang đậm hương vị Trung Hoa truyền thống như: Há cảo, sủi cảo, bánh bao, hủ tiếu sa tế, mì vịt tiềm, gà ác tiềm thuốc Bắc, cơm Triều Châu, cháo Tiều, heo quay, vịt quay, phá lấu, mì kéo sợi (mì kungfu), hàu chiên trứng, mì cá viên cà ri…

Đến cư trú, lập nghiệp ở khu vực Chợ Lớn, người Hoa đã mang theo trong hành trang của mình những phong tục, tập quán, tín ngưỡng tôn giáo, lễ hội, văn học, nghệ thuật để tạo nên một đời sống văn hóa tinh thần rất đa dạng, phong phú, độc đáo và đặc sắc nơi đất khách.

Đặc biệt là nghệ thuật múa lân-sư-rồng, một loại hình nghệ thuật đường phố rất phổ biến, có từ lâu đời, gắn liền với phong tục, tập quán và các lễ hội truyền thống, đặc biệt là dịp Tết Nguyên đán, Tết Trung thu, bởi đối với người Hoa, đây là ba linh vật tượng trưng cho sự may mắn, phát đạt, thịnh vượng, hanh thông, hạnh phúc.

Ngay khi ổn định an cư ở Chợ Lớn, người Hoa đã bắt đầu thành lập các đoàn múa lân-sư-rồng, nhưng ban đầu mỗi đoàn chỉ có duy nhất một con lân để biểu diễn phục vụ cộng đồng vào dịp lễ, Tết.

Biểu diễn múa lân-sư-rồng trong lễ hội đường phố ở Chợ Lớn. Biểu diễn múa lân-sư-rồng trong lễ hội đường phố ở Chợ Lớn.

Múa-lân-sư-rồng là một môn nghệ thuật đòi hỏi người biểu diễn phải có thể lực và trải qua quá trình luyện tập võ thuật rất công phu, với mỗi đoàn lại có những môn phái võ khác nhau, nhưng đều là những môn phái võ có nguồn gốc Trung Hoa truyền thống.

Múa lân được chia làm hai loại là Nam sư và Bắc sư, khi biểu diễn được chia thành hai trường phái là Phật Sơn và Hạt Sơn. Trong đó Nam sư có 5 loại lân được sử dụng hình ảnh và màu sắc khác nhau, tượng trưng cho 5 vị danh tướng nổi tiếng trong Tam Quốc, đó là Lưu Bị, Quan Vũ, Trương Phi, Hoàng Trung, Triệu Vân.

Theo một võ sư của một đoàn múa lân-sư-rồng cho biết, lân múa theo phái Phật Sơn thuộc “hổ báo hình”, mô phỏng theo điệu bộ của loài hổ, báo với những động tác rất oai phong mạnh mẽ, thích hợp múa dưới đất. Lân múa theo phái Hạt Sơn thuộc “long hình”, mô phỏng theo hình dáng, động tác của loài mèo rất nhanh nhẹn, uyển chuyển, nhẹ nhàng, thích hợp múa trên cao.

Khi biểu diễn ngoài đường phố, tùy theo không gian của từng địa điểm rộng, hẹp khác nhau, từng đoàn lân-sư-rồng vận dụng từng bài, từng đoạn, từng cách múa sao cho phù hợp; có thể chỉ múa lân, múa sư, hoặc cùng lúc kết hợp múa cả ba vật linh này và không thể thiếu ông Địa.

Theo quan niệm của người Hoa, ông Địa là hiện thân của Đức Di Lặc một vị Phật hiền lành phúc hậu, lúc nào cũng tươi vui, đem lại sự may mắn, hạnh phúc đến cho mọi người.

Hiện nay, ở khu vực Chợ Lớn có rất nhiều đoàn lân-sư-rồng không chỉ nổi tiếng trong nước, mà còn cả trong khu vực Đông Nam Á trong những cuộc tranh tài như Đoàn lân-sư-rồng: Nhơn Nghĩa Đường, Liên Hoa, Hào Dũng Đường, Minh Hào Đường, Liên Nghĩa Đường, Phước Anh Đường…

Trong đời sống văn hóa tâm linh của người Hoa ở Chợ Lớn, việc thờ cúng các nhân thần và nhiên thần, đã trở thành hai hệ thống thần linh trong đức tin, tín ngưỡng ăn sâu vào tâm thức bao đời nay.

Các thánh nhân (nhân thần) như: Quan Công, Bao Công, Bổn Đầu Công, bà Thiên Hậu, Quan Âm Bồ Tát cùng các nhiên thần như: Ngọc Hoàng Thượng Đế, Thổ Công, Táo Quân, Thần Tài, Phật Di Lặc đều được họ truyền tụng tôn thờ một cách thiêng liêng, tại gia và tại các công trình kiến trúc tâm linh chùa, miếu vào dịp Tết Nguyên đán, Nguyên tiêu, Thanh Minh, Hàn Thực, Đoan Ngọ, Thượng Nguyên…

Chính đời sống văn hóa tâm linh, mang đậm nét truyền thống Trung Hoa thiêng liêng huyền ảo và gắn kết với đời sống nhân sinh này, đã tạo cho cuộc sống cộng đồng người Hoa Chợ Lớn vừa hòa nhập với các dân tộc địa phương vừa giữ được bản sắc văn hóa riêng.

LƯƠNG ĐỊNH

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.