Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Truyền dạy văn hoá truyền thống cho thế hệ trẻ ở Bảo Yên

Nguyễn Thế Lượng - 08:47, 27/12/2022

Những lớp truyền dạy văn hoá cổ truyền của các dân tộc nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hoá trong đời sống cộng đồng là việc làm mang lại hiệu quả thiết thực ở huyện Bảo Yên (Lào Cai). Để “kéo” được các bạn trẻ đến lớp tiếp cận với di sản văn hóa của cha ông phải kể đến vai trò của các nghệ nhân lớn tuổi - những người trực tiếp đứng lớp truyền dạy cho người trẻ.

Nghệ nhân Ma Thanh Sợi (xã Nghĩa Đô, huyện Bảo Yên, Lào Cai) truyền dạy về văn hoá dân gian.
Nghệ nhân Ma Thanh Sợi (xã Nghĩa Đô, huyện Bảo Yên, Lào Cai) truyền dạy về văn hoá dân gian.

Bảo tồn văn hoá truyền thống

Bảo Yên là vùng đất có đông đồng bào dân tộc sinh sống. Nơi đây hội tụ những nét văn hóa truyền thống độc đáo của đồng bào Tày, Mông, Dao, Giáy, Nùng… Theo thời gian, những giá trị văn hóa có sức sống vượt thời gian, được lưu giữ và phát huy trong cuộc sống, trở thành yếu tố quan trọng trong phát triển du lịch cộng đồng của dân địa phương. Tuy nhiên, trong quá trình giao lưu, hội nhập văn hóa, do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan nên một số di sản văn hóa truyền thống của người Tày có nguy cơ bị mai một, thất truyền.

Là nghệ nhân cao niên đang lưu giữ những phong tục, tập quán mang đậm bản sắc của dân tộc mình, Nghệ nhân ưu tú Ma Thanh Sợi, dân tộc Tày ở bản Rịa, xã Nghĩa Đô (huyện Bảo Yên) luôn trăn trở lo xa khi mai này khuất núi sẽ mang theo di sản của cha ông về bên kia núi. Vì thế, ông cùng các nghệ nhân trên địa bàn huyện Bảo Yên đã miệt mài sưu tầm, ghi chép thành những cuốn tư liệu có giá trị về văn hóa như ngôn ngữ, tập quán làm nhà sàn, ẩm thực, trang phục, nhạc cụ, hát then, các hình thức diễn xướng dân gian trong đám cưới, đám tang, các trò chơi dân gian, các lễ hội truyền thống… để lưu giữ lại cho con cháu.

Những lớp truyền dạy do nghệ nhân truyền đạt vừa sinh động, vừa mang tính thực tiễn cao.
Những lớp truyền dạy văn hóa truyền thống do nghệ nhân truyền đạt vừa sinh động, vừa mang tính thực tiễn cao.

Bằng vốn sống, kinh nghiệm và tâm huyết của một người con sinh ra trong lòng bản người Tày, trong nhiều năm qua, Nghệ nhân ưu tú Ma Thanh Sợi đã sưu tầm được hàng ngàn câu tục ngữ, những câu chuyện cổ của người Tày, hơn 300 lời hát ru chính gốc của người Tày Nghĩa Đô. Đến nay, nghệ nhân Ma Thanh Sợi đã xuất bản 5 đầu sách nghiên cứu về văn hóa, phong tục, nghề dệt thổ cẩm của người Tày ở Nghĩa Đô; sưu tầm, biên soạn 50 chuyên đề chuyên sâu về văn hóa.

Truyền dạy cho thế hệ trẻ

Sau khi ghi chép, sưu tầm tư liệu về văn hóa các dân tộc, nghệ nhân Ma Thanh Sợi cùng các nghệ nhân trong vùng đã chủ động đề xuất với chính quyền địa phương tổ chức các lớp truyền dạy, các câu lạc bộ để phổ biến, tuyên truyền việc giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa cổ truyền cho người dân trong bản, vừa giới thiệu, truyền dạy cho lớp trẻ các yếu tố văn hóa bản địa.

Tại xã Nghĩa Đô, vừa qua, Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Bảo Yên đã tổ chức lớp tuyên truyền, phổ biến, truyền dạy văn hoá dân gian dân tộc Tày cho hơn 60 học viên trong xã. Người trực tiếp giảng bài là Nghệ nhân ưu tú Ma Thanh Sợi. Nội dung truyền dạy khá đa dạng, gồm các bài giảng về lịch sử hình thành, các phong tục, tập quán truyền thống, các lễ hội, các nghề truyền thống của dân tộc Tày.

Bằng sự am hiểu tường tận văn hóa cổ truyền, bài giảng của nghệ nhân Ma Thanh Sợi cô đọng, dễ hiểu và sinh động đã có sức cuốn hút các học viên và thấm sâu vào nhận thức của mỗi người, đặc biệt là đối với các thế hệ trẻ. Tại các buổi học, Câu lạc bộ hát then của xã đã biểu diễn các bài then để minh họa cho bài giảng, thực hành các nghề truyền thống như dệt cửi, đan lát…

Ông Lương Cao Thế, Phó Chủ tịch UBND xã Nghĩa Đô cho biết: “Việc truyền dạy của các nghệ nhân đã góp phần không nhỏ cho phát triển du lịch cộng đồng của xã, bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống”.

Học sinh Trường THPT số III Bảo Yên (Lào Cai) biểu diễn hát then cùng nghệ nhân Tày.
Học sinh Trường THPT số III Bảo Yên (Lào Cai) biểu diễn hát then cùng nghệ nhân Tày.

Còn tại xã Vĩnh Yên, trong những năm qua, nghệ nhân Hoàng Văn Thụy đã nỗ lực trong việc sưu tầm những bài then cổ. Ông tự viết lời cho những bài hát then mới ca ngợi Đảng, Bác Hồ, quê hương, đất nước. Ông cũng tự đứng ra thành lập Câu lạc bộ hát then, thành viên tham gia chủ yếu là phụ nữ và các em học sinh đủ các lứa tuổi. Sau những giờ lao động, học tập, trong nhà văn hóa của bản hay trên những ngôi nhà sàn, nghệ nhân Hoàng Văn Thụy tập hợp các thành viên Câu lạc bộ hát then để truyền dạy về nghệ thuật hát then, đàn tính, truyền dạy những điệu hát then mới do ông sáng tác.

Nhận xét về CLB hát then, Phó Bí thư Đảng ủy xã Vĩnh Yên-Hoàng Viết Hồng, cho biết: “Câu lạc bộ hát then của xã Vĩnh Yên hoạt động đều đặn và phát huy được hiệu quả trong truyền dạy những giá trị văn hóa trong hát then cho thế hệ trẻ”.

Kết nối thế hệ

Không chỉ thông qua các lớp học, việc truyền dạy của các nghệ nhân và các bậc cao niên trong các bản được thực hiện sinh động tại các lễ hội, ngày hội văn hóa dân tộc của các nhà trường, các câu lạc bộ, hợp tác xã để người dân và các em học sinh được hướng dẫn trực tiếp từ các nghệ nhân văn hóa. Nhờ vậy, các giá trị văn hóa cổ truyền được trao truyền liên tục, bền bỉ và có sức gợi nhắc thế hệ trẻ luôn giữ gìn, phát huy.

Chị Ma Thị Dao, dân tộc Tày, thành viên Câu lạc bộ hát then xã Nghĩa Đô chia sẻ: “Là một người trẻ, được các nghệ nhân và người cao tuổi truyền dạy hát then, đàn tính, tôi rất tự hào và không ngừng học hỏi để có kiến thức về văn hóa truyền thống”.

Bà Nguyễn Thị San, dân tộc Tày ở bản Nà Khương (xã Nghĩa Đô) làm Chủ nhiệm Hợp tác xã nghề truyền thống với trên 20 hội viên. Bà San cho biết, Hợp tác xã đã khôi phục những nghề truyền thống của xã như đan lát, dệt cửi để truyền dạy cho người dân, đặc biệt là giới trẻ. Đồng thời, các thành viên của Hợp tác xã đã tạo ra những sản phẩm du lịch độc đáo, thân thiện với môi trường từ đan lát, dệt thổ cẩm, phục vụ hiệu quả cho phát triển du lịch cộng đồng của xã.

Nghệ nhân Hoàng Văn Thụy (xã Vĩnh Yên, huyện Bảo Yên, Lào Cai) truyền dạy hát then cho lớp trẻ.
Nghệ nhân Hoàng Văn Thụy (xã Vĩnh Yên, huyện Bảo Yên, Lào Cai) truyền dạy hát then cho lớp trẻ.

Tại Trường THPT số 3 Bảo Yên (xã Nghĩa Đô) năm nào cũng tổ chức Ngày hội văn hóa các dân tộc và mời các nghệ nhân, các bậc cao niên am hiểu văn hóa đến hướng dẫn học sinh thiết kế các sản phẩm văn hóa dân tộc. Từ sự hướng dẫn tỉ mỉ và dễ hiểu của các nghệ nhân, các em học sinh đã tiếp thu nhanh và nâng cao ý thức về giữ gìn văn hóa.

Thầy giáo Bùi Văn Hiến, Bí thư Chi bộ, Hiệu trưởng Trường THPT số 3 Bảo Yên chia sẻ: “Những kiến thức mà các nghệ nhân và người lớn tuổi truyền dạy cho học sinh có giá trị thực tiễn lớn trong xây dựng mô hình trường học gắn với thực tiễn, trường học đa văn hóa của nhà trường”.

Có thể khẳng định, trong hành trình bảo tồn và lưu truyền văn hóa, những nghệ nhân và người cao tuổi như những truyền nhân, những “cây đa” của bản làng đang ngày đêm miệt mài trao truyền văn hóa cho thế hệ trẻ. Sự dày công và tâm huyết của họ góp phần tạo nên một mạch nguồn chảy mãi của dòng chảy văn hóa từ truyền thống đến hiện tại và tương lai. 

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Lễ hội "Bun Vốc Nặm" của người Lào ở Lai Châu

Lễ hội "Bun Vốc Nặm" của người Lào ở Lai Châu

Dân tộc Lào ở huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu là cộng đồng dân cư sinh sống chủ yếu ở ven các con suối, những nơi có nhiều nước, thuận lợi cho việc sản xuất nông nghiệp. Dân số không đông nhưng đời sống văn hóa tinh thần của người Lào có nhiều nét đặc sắc. Một trong những lễ hội tiêu biểu của người Lào là "Bun Vốc Nặm"- lễ hội té nước được tổ chức vào cuối mùa Xuân với mong ước, cầu mưa thuận, gió hòa một vụ mùa mới bội thu…
Tin nổi bật trang chủ
Không khí chuẩn bị đón Tết Chôl Chnăm Thmây rộn ràng nơi phum, sóc

Không khí chuẩn bị đón Tết Chôl Chnăm Thmây rộn ràng nơi phum, sóc

Thời sự - Phương Nghi - 5 giờ trước
Về với đồng bào Khmer ở các tỉnh như Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu… mới cảm nhận được không khí đón Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây của đồng bào Khmer đang tới gần. Đi qua từng phum sóc, chúng tôi cảm nhận được không khí rộn ràng, náo nức chuẩn bị đón tết cổ truyền của đồng bào qua từng việc làm, hoạt động cụ thể.
Lễ hội

Lễ hội "Bun Vốc Nặm" của người Lào ở Lai Châu

Sắc màu 54 - Hà Minh Hưng - 5 giờ trước
Dân tộc Lào ở huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu là cộng đồng dân cư sinh sống chủ yếu ở ven các con suối, những nơi có nhiều nước, thuận lợi cho việc sản xuất nông nghiệp. Dân số không đông nhưng đời sống văn hóa tinh thần của người Lào có nhiều nét đặc sắc. Một trong những lễ hội tiêu biểu của người Lào là "Bun Vốc Nặm"- lễ hội té nước được tổ chức vào cuối mùa Xuân với mong ước, cầu mưa thuận, gió hòa một vụ mùa mới bội thu…
Chương trình MTQG 1719 đang góp phần thay đổi diện mạo vùng cao Bảo Lạc

Chương trình MTQG 1719 đang góp phần thay đổi diện mạo vùng cao Bảo Lạc

Công tác Dân tộc - Thúy Hồng - 5 giờ trước
Sau gần 4 năm triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: 2021 -2025 (Chương trình MTQG 1719), huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng đạt được nhiều kết quả quan trọng. Việc triển khai thực hiện hiệu quả các dự án của Chương trình đã giúp người dân được thụ hưởng các chính sách ưu đãi của Đảng và Nhà nước kịp thời, qua đó, góp phần nâng cao đời sống của đồng bào các DTTS trên địa bàn huyện.
Luân chuyển cán bộ góp phần nâng cao năng lực triển khai các Chương trình MTQG ở Si Ma Cai

Luân chuyển cán bộ góp phần nâng cao năng lực triển khai các Chương trình MTQG ở Si Ma Cai

Công tác Dân tộc - Trọng Bảo - 5 giờ trước
Là huyện 30a của tỉnh Lào Cai, nhiều năm qua, huyện Si Ma Cai đã nhận được sự quan tâm đầu tư từ các chương trình, chính sách hỗ trợ của Nhà nước, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Hiện nay, huyện đang tập trung triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 (Chương trình MTQG 1719). Để nâng cao chất lượng, hiệu quả nguồn vốn đầu tư từ các chương trình, huyện Si Ma Cai đặc biệt chú trọng công tác luân chuyển cán bộ, góp phần củng cố hệ thống chính trị, nâng cao năng lực lãnh đạo chỉ đạo, quản lý, giám sát nguồn vốn đầu tư.
Khâu Vai mùa hoa ban nở

Khâu Vai mùa hoa ban nở

Sắc màu 54 - Quỳnh Lưu - 5 giờ trước
Được triển khai trồng từ năm 2020 với hơn 300 cây hoa ban tím, hoa ban trắng; đến nay sau hơn 3 năm, cây hoa ban tại Mê cung đá, xã Khâu Vai, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang đã phát triển tốt và bắt đầu nở hoa.
Tin trong ngày - 28/3/2024

Tin trong ngày - 28/3/2024

Bản tin trong ngày của Báo Dân tộc và Phát triển, ngày 28/3, có những thông tin đáng chú ý sau: Bệnh lây từ động vật sang người gia tăng, khó khăn kiểm soát nguồn lây. Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện. Mưa đá xối xả, dày đặc ở Mù Cang Chải (Yên Bái). Cùng các thông tin khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Xem xét công nhận Côn Đảo là Khu du lịch quốc gia

Xem xét công nhận Côn Đảo là Khu du lịch quốc gia

Du lịch - Doãn Đạt - 5 giờ trước
Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu) thu hút lượng khách du lịch đông đảo với mức tăng trưởng bình quân trên 20%/năm, doanh thu bình quân 15,5%/năm. Năm 2023, tổng lượt khách du lịch đạt 586.000 lượt, tổng thu từ khách du lịch đạt 2.088 tỷ đồng.
Quảng Nam: Phấn đấu giảm 2.900 hộ nghèo trong năm 2024

Quảng Nam: Phấn đấu giảm 2.900 hộ nghèo trong năm 2024

Công tác Dân tộc - T.Nhân-H.Trường - 5 giờ trước
UBND tỉnh Quảng Nam vừa có Quyết định giao chỉ tiêu giảm nghèo năm 2024 cho các địa phương trong tỉnh.
Giáo viên vùng cao đối mặt nhiều khó khăn trong dạy học tích hợp

Giáo viên vùng cao đối mặt nhiều khó khăn trong dạy học tích hợp

Giáo dục - Tiêu Dao - 6 giờ trước
Dạy học tích hợp vẫn luôn là bài toán khó, nhất là đối với các trường ở vùng sâu, vùng xa vì điều kiện cơ sở vật chất, điều kiện chuyên môn và nhiều vấn đề liên quan khác.
Thúc đẩy khởi nghiệp ở miền núi Quảng Nam

Thúc đẩy khởi nghiệp ở miền núi Quảng Nam

Khởi nghiệp - T.Nhân-H.Trường - 6 giờ trước
Quảng Nam có 9 huyện miền núi là nơi sinh sống chủ yếu đồng bào DTTS. Khu vực này địa hình, thổ nhưõng, khí hậu...thường khó khăn, khắc nghiệt nên vấn đề sinh kế đối với người dân luôn là vấn đề quan tâm, trăn trở của các cấp chính quyền địa phương. Theo đó, khơi dậy ý chí thoát nghèo, hỗ trợ thúc đẩy xây dựng các mô hình khởi sự, khời nghiệp từ những sản vật của quê hương...là giải pháp đang được thực hiện và nhân rộng hiệu quả trong Nhân dân.
Bàn giải pháp “dẫn” nước về đồng bằng sông Cửu Long

Bàn giải pháp “dẫn” nước về đồng bằng sông Cửu Long

Thời sự - Sỹ Hào - Như Tâm - 6 giờ trước
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) cùng một số tỉnh, thành vùng đồng bằng sông Cửu Long đang nghiên cứu xây dựng hệ thống thủy lợi dẫn nước ngọt từ sông Hậu, sông Đồng Nai về để giải bài toán thiếu nước ngọt trầm trọng trong mùa khô. Trước biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan, ý tưởng đầu tư công trình để dẫn nước về cho vùng sông nước không còn là một nghịch lý “chở củi về rừng”.