Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phóng sự

Trên 10 nghìn bộ chữ Nôm Dao được tin học hóa - Đóng góp to lớn để bảo tồn văn hóa của Bàn Kim Duy

Giang Lam - 20:54, 20/12/2021

Gần 10 năm qua ở bản người Dao Coóc Mùn, thôn Minh Lợi, xã Trung Minh, huyện Yên Sơn (Tuyên Quang) có một nghệ nhân trẻ miệt mài nghiên cứu học chữ Nôm Dao. Từng là dân công nghệ thông tin và bằng sự sáng tạo, học hỏi không ngừng, anh đã tự thiết kế nhập trên 10.000 bộ chữ Nôm Dao vào máy tính để giữ gìn, bảo tồn "kho báu" của cha ông.

Bàn Kim Duy bắt đầu thực hiện mã hóa chữ Nôm Dao Tuyên Quang từ năm 2018
Bàn Kim Duy bắt đầu thực hiện mã hóa chữ Nôm Dao Tuyên Quang từ năm 2018

Slay tỉa và trách nhiệm với tổ tông

Cụ Bàn Văn Minh là một “Slay tỉa” (nghĩa là sư thầy hay còn gọi là thầy tào) năm nay gần 90 tuổi. Cụ Minh nói rằng, nhà cụ có nhiều đời làm Slay tỉa. Khi đến tuổi xế chiều, không còn đủ sức đi cúng thì phải làm lễ kế nghiệp để trao lại sách cúng, tranh thờ và các đồ thờ linh thiêng cho người kế cận. Và điều làm cụ vui nhất đó là trọng trách này đều được con cháu họ Bàn trân trọng đón nhận một cách thành kính, chỉn chu nhất. Con trai cụ là Bàn Minh Lâm và cháu là Bàn Kim Duy giờ đây đều là những người am hiểu văn hóa Dao, biết chữ Dao, thuần thục các nghi thức nghi lễ... Và tương lai sẽ trở thành những người nối nghiệp.

Cụ Minh là đời thứ 23 làm thầy Tào của dòng tộc họ Bàn. Cụ Minh tự hào nói rằng, nhiệm vụ của thầy Tào là thực hiện các lễ cúng là để cầu mong những điều tốt đẹp đến gia chủ, cộng đồng, thôn, bản; hướng con người đến những điều tốt đẹp và luôn nhắc nhở con cháu không bao giờ quên tổ tiên, nguồn cội. Bởi vậy, những người làm thầy Tào luôn được người Dao kính trọng vẫn thường gọi là “thầy làm phúc”.

Hiểu được ý nghĩa sâu xa đó, ngay từ khi còn bé, Duy đã theo chân ông nội để tham dự các nghi lễ, học chữ Nôm Dao. Duy chia sẻ, học làm thầy Tào thực sự không hề đơn giản và học để trở thành một thầy Tào cao tay thì càng gian nan hơn. Đó là phải trải qua một quá trình học tập và kiêng kỵ vô cùng nghiêm ngặt; phải am hiểu văn hóa, lễ nghĩa, tu dưỡng đạo đức trong suốt cả cuộc đời. Anh luôn ý thức phấn đấu rèn luyện để đón nhận trọng trách thiêng liêng, nối dõi tông đường là đời thứ 25 làm thầy Tào của dòng họ Bàn.

Bàn Kim Duy miệt mài nghiên cứu chữ Nôm Dao
Bàn Kim Duy miệt mài nghiên cứu chữ Nôm Dao

Miệt mài học chữ 

Điều quan trọng của mỗi Slay tỉa là phải biết chữ Nôm Dao. Bởi có biết đọc, biết viết thì mới có thể hiểu lời lẽ, kiến thức trong những cuốn sách cổ của cha ông để lại. Với tình yêu văn hóa, lòng tự tôn dân tộc mãnh liệt, Bàn Kim Duy có hành trình đặc biệt trên con đường học chữ và lưu truyền chữ Nôm Dao.

Từ năm 12 tuổi Duy đã luôn ngồi cạnh để xem ông nội viết chữ Nôm Dao rồi cùng ông lật giở từng cuốn sách cổ. Người Dao quan niệm đây là chữ của thánh hiền nên khi đọc, khi viết phải cung kính, tư thế ngay ngắn. Sách vở bảo quản phải để trong rương, trong hòm như báu vật gia đình, dòng họ .

Đến năm 25 tuổi, anh lại “tay nải” sang Cao Bằng tiếp tục tầm sư học đạo để hiểu hơn về chữ Nôm Dao. Năm 2018, Duy lại xuống Hà Nội theo học khóa học 4 năm tại Nhân Mỹ học đường do Ban Tôn Giáo Trung ương tổ chức tại Chùa Nhân Mỹ.

Duy chia sẻ, với anh, việc học chữ Nôm Dao luôn mang đến một nguồn cảm hứng đặc biệt. Những con chữ như những bức tranh tượng hình thú vị, hấp dẫn. Mỗi thầy dạy chữ đều có kinh nghiệm truyền dạy riêng, càng học càng thấy mình nhỏ bé trước tri thức rộng lớn của cha ông. Và càng đi vào kho tàng ấy càng khiến mình có động lực say mê tìm hiểu, học tập và có khát vọng lưu giữ, bảo tồn văn hóa dân tộc mình.

Tin học hóa  trên 10.000 bộ chữ Nôm Dao

Bàn Kim Duy hiện là nhân viên y tế của Công ty cổ phần Khoáng sản Kim loại màu Thành Phát Trung Minh (Yên Sơn). Trước đó, Duy cũng từng học khóa học công nghệ thông tin. Là dân IT (công nghệ thông tin) chính hiệu cộng thêm tình yêu văn hóa dân tộc mình, năm 2018, Duy bắt đầu thực hiện mã hóa chữ Nôm Dao Tuyên Quang. Với mong muốn việc làm này sẽ đưa loại văn tự cổ của người Dao lên máy tính phục vụ soạn thảo loại chữ đang có nguy cơ thất truyền này có thể tồn tại bền vững như các loại văn tự khác.

Bàn Kim Duy đã mã hóa trên 10.000 bộ chữ Nôm Dao lên máy tính
Bàn Kim Duy đã mã hóa trên 10.000 bộ chữ Nôm Dao lên máy tính

Ngày ngày sau giờ làm việc, Duy lại miệt mài soạn tài liệu, lấy chữ, lập danh sách, "vẽ" chữ, kiểm tra rồi thực hiện thao tác kỹ thuật mã hóa chữ nôm Dao lên máy tính. Duy say mê sưu tầm, kết nối với các bạn trẻ người Dao tại các tỉnh khác để trao đổi kiến thức, kinh nghiệm.

Cái khó nhất là mỗi khi gặp từ đồng âm khác nghĩa, mọi người thường hay nhầm lẫn sang nhau, mỗi người một ý nên Duy phải mày mò đủ các nguồn tài liệu. Đó cũng chính là động cơ để Duy xuống Hà Nội tham dự lớp học tại Nhân Mỹ học đường. Duy bật mí, có những bộ chữ phải mất 2 tháng mới soạn thảo được đúng, chuẩn và ưng ý nhất

Duy vừa có dáng dấp hiền lành, nho nhã của một thầy đồ chính hiệu, lại vừa có phong thái của một “Slay tỉa” bản Dao. Và điều làm tôi ấn tượng nhất ở anh đó là một người trẻ năng động, trách nhiệm, cháy bỏng khát vọng cống hiến hết mình để bảo tồn những kho báu truyền đời của cha ông.

Kết quả, sau nhiều năm Duy đã thực hiện tin học hóa trên 10.000 bộ chữ Nôm Dao lên máy tính với trên 100 cuốn sách cổ bao gồm: Truyện thơ, sách thờ cúng, giáo lý, gia phả, văn bản dạy học chữ cơ bản… Một thành quả thực sự đáng trân trọng và ngưỡng mộ!

Không dừng lại đó, Duy là Trưởng nhóm của một Group “Bảo tồn văn hóa và chữ Viết Dao” trên Facebook. Nhóm hội tụ hơn 1.000 thành viên là các bạn trẻ người Dao khắp cả nước và có một số bạn người Dao sinh sống làm việc ở nước ngoài. Trên nhóm, mọi người thường thảo luận về ý nghĩa các bộ chữ, đăng các video dạy cách viết, các thành viên đều sôi nổi hưởng ứng. Duy vui vẻ nói, thế mới biết văn hóa Dao vẫn được các bạn trẻ yêu quý và trân trọng. Điều quan trọng là làm thế nào để thổi bùng lên thôi.

Mấy năm gần đây, thông qua mạng xã hội Duy kết nối được với nhiều tri thức uyên thâm người Dao để biên dịch các cuốn sách cổ như: “Sách về gia phả các dòng họ”, “Văn bản hành trình di cư người Dao”, “Câu chuyện của Bàn Đại Hội và Đặng Thị Hành”… Tiến sỹ Bàn Tuấn Năng, Học viện Hành chính Quốc gia chia sẻ, hiện anh và Duy vừa hoàn thành biên dịch 2 cuốn sách, đang trong quá trình chờ Viện Hán Nôm kiểm định, cấp phép xuất bản.

Trên hành trình gìn giữ và quảng bá văn hóa Dao, phía trước Bàn Kim Duy vẫn còn nhiều dự định. 

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.