Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Trăn trở bảo tồn nghệ thuật tuồng làng Dương Cốc

PV - 10:48, 19/06/2018

Đã có một thời, vào những đêm trăng thanh gió mát, đình làng Dương Cốc (xã Đồng Quang, huyện Quốc Oai, TP. Hà Nội) lại vang lên rộn rã tiếng trống chầu, tiếng kèn và những câu hát tuồng vừa hùng tráng, mạnh mẽ, dứt khoát, nhưng cũng thấm đẫm chất bi ai. Nhưng đã qua rồi cái thời “vàng son” của tuồng làng Dương Cốc danh bất hư truyền.

Vang bóng một thời

Ông Nguyễn Tài Minh, Trưởng thôn Dương Cốc cho biết, Dương Cốc từ xưa là một “làng ca hát” mang đặc trưng văn minh lúa nước của Đồng bằng Bắc bộ với chiếu chèo và những giọng hát mượt mà ngân nga chốn sân đình. Dương Cốc còn  là mảnh đất lành cho bộ môn nghệ thuật tuồng bén rễ, phát triển và trở thành máu thịt của người làng hơn nửa thế kỷ nay...

Đường vào làng Dương Cốc hôm nay. Đường vào làng Dương Cốc hôm nay.

 

Kể về lịch sử nghệ thuật tuồng “bén duyên” với làng Dương Cốc, ông Nguyễn Văn Lý, Chủ nhiệm Câu lạc bộ (CLB) Tuồng Dương Cốc hồi tưởng lại. Những năm đầu thập kỷ 50, 60 thế kỷ trước, làng Dương Cốc đã có Đội cải lương, Đội chèo cổ phục vụ nhiệm vụ chính trị của địa phương. Đến năm 1967, Đoàn tuồng Quân khu 5 (hiện là Nhà hát tuồng Đào Tấn-Bình Định) sơ tán về làng Dương Cốc, các nghệ sĩ đã nhiệt tình truyền “lửa tuồng” cho người dân trong làng. Được các nghệ sĩ chuyên nghiệp dạy tỉ mỉ từ cách hát tuồng, cách diễn xuất, biểu đạt động tác múa đến những “ngón nghề” trong diễn tuồng, những người nông dân làng Dương Cốc đã hóa thân trở thành những nghệ sĩ, diễn viên thực thụ. Ban ngày thì chân lấm tay bùn với công việc ruộng nương, đồng áng, ban đêm họ lại khoác lên mình những xiêm y lộng lẫy để hóa thân vào các nhân vật trong vở diễn “Nắng soi dòng suối Păng Pơi”; “Trần Bình Trọng”; “Trần Quốc Toản”…, làm lay động trái tim của hàng trăm khán giả.

Nhiều nghệ nhân cao tuổi của làng Dương Cốc là diễn viên hát tuồng. Nhiều nghệ nhân cao tuổi của làng Dương Cốc là diễn viên hát tuồng.

 

Năm 1970, Đội diễn tuồng làng Dương Cốc được thành lập với hơn ba mươi diễn viên, nhạc công đều là người làng. Ấy vậy mà mỗi lần mang tuồng đi biểu diễn sang các địa phương khác, có hàng trăm người dân trong làng đi theo vận chuyển đạo cụ sân khấu phục vụ hậu đài. Nhiều cụ ông, cụ bà tuổi 70 còn chống gậy đi theo Đoàn để bế cháu cho bố mẹ chúng lên sân khấu diễn tuồng. Vất vả là vậy nhưng đi đến đâu, diễn viên làng tuồng Dương Cốc cũng được bà con đón tiếp nồng hậu và trả công hậu hĩnh. Có lúc Đội Tuồng làng Dương Cốc đã lấy hẳn tên là Đoàn Tuồng Nam Dương để biểu diễn và bán vé thu tiền như một đoàn văn công chuyên nghiệp.

Bao giờ trở lại ngày xưa?

Trải qua bao thăng trầm của thời gian, làng Dương Cốc hôm nay vẫn còn đó mái đình cổ kính, những chiếc cổng làng cũ kỹ, rêu phong, những cái ao làng soi bóng thời gian... Những “nghệ sĩ tuồng”, nhạc công tài hoa, trẻ trung ngày xưa như ông Nguyễn Ngọc Đỉnh, đôi vợ chồng Huy Thường-Bích Hảo; ông Nguyễn Văn Thống đều đã lên bậc tuổi cụ, kị. Thế hệ diễn viên là các cháu độ tuổi thiếu niên ngày xưa như Nguyễn Ngọc Khánh, Nguyễn Thanh Lực, Nguyễn Ngọc Huyền, Nguyễn Văn Lý… nay cũng đã ở độ tuổi lục tuần.

Các thành viên CLB Tuồng Dương Cốc truyền dạy hát tuồng cho thế hệ trẻ. Các thành viên CLB Tuồng Dương Cốc truyền dạy hát tuồng cho thế hệ trẻ.

 

Bằng niềm đam mê cháy bỏng, các nghệ sĩ, diễn viên quần chúng đã tụ họp lại với nhau, quây quần sinh hoạt trong CLB Tuồng Dương Cốc. CLB hiện có 25 thành viên, đều ở độ tuổi trung niên, cao niên. “Trong những dịp làng mở hội hay có sự kiện chính trị của huyện, của thành phố, Đội tuồng làng Dương Cốc vẫn tham gia biểu diễn các trích đoạn tuồng cổ điển. Khi diễn tại đình làng, có khá đông khán giả độ tuổi trung niên, cao niên đến xem. Tuy nhiên, thế hệ trẻ thì không mặn mà lắm với nghệ thuật diễn tuồng. Thường những buổi biểu diễn phục vụ bà con ở các địa phương khác đều miễn phí không bán vé thu tiền. Ban Tổ chức họ mời đến và trả chút ít thù lao cho các diễn viên thôi. Nếu bán vé thì không ai vào xem đâu”, chị Ngọc Huyền, thành viên CLB bộc bạch.

Hiện nay, CLB Tuồng Dương Cốc có vốn “tài sản” khoảng trên 40 vở diễn, bao gồm cả tuồng cổ, tuồng hiện đại như: “Trưng Nữ Vương”, “Trần Quốc Toản ra quân”, “Trần Bình Trọng”, “Nắng soi dòng suối Păng Pơi”, “Nghêu Sò Ốc Hến”, “Tình cá nước”, “Cô dân quân trên vùng kinh tế”... CLB đã gặt hái được hàng trăm giấy khen, bằng khen, huy chương Vàng, Bạc cho cá nhân và tập thể qua các lần Hội diễn nghệ thuật.

Mặc dù treo những tấm bằng khen, những huy chương lấp lánh đầy nhà, nhưng những thành viên tâm huyết trong CLB Tuồng Dương Cốc vẫn không khỏi băn khoăn, trăn trở khi nhìn thấy thế hệ trẻ không cháu nào còn mặn mà với môn nghệ thuật truyền thống của làng mình.

Năm 2016, một lớp tập huấn hát tuồng cho thế hệ trẻ làng Dương Cốc do Trung tâm Văn hóa Hà Nội phối hợp với Phòng Văn hóa-Thông tin huyện Quốc Oai và xã Đồng Quang phối hợp tổ chức. Lớp học thu hút hơn 20 cháu độ tuổi từ thiếu nhi đến thanh niên tham gia, do các thành viên trong CLB Tuồng Dương Cốc truyền dạy. Tuy nhiên, sau đợt tập huấn, các cháu lại tản đi làm ăn xa, mỗi người mỗi việc. Và tuồng Dương Cốc vẫn chỉ còn lại với vài chục người ở độ tuổi cao niên, trung niên.

NGỌC ÁNH

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Rực rỡ Đêm hội Raglay Ninh Thuận

Rực rỡ Đêm hội Raglay Ninh Thuận

Tối 16/5, tại xã Phước Đại, UBND huyện Bác Ái đã diễn ra Chương trình nghệ thuật với chủ đề “Đêm hội Raglay”. Đây là chuỗi hoạt động nằm trong chương trình Lễ hội Văn hóa Raglay huyện Bác Ái lần thứ III- năm 2025. Chương trình có sự tham gia biểu diễn của trên 200 nghệ nhân, diễn viên đến từ các xã trên địa bàn huyện và diễn viên Trung tâm Văn hóa- Nghệ thuật tỉnh. Đến dự có ông Phạm Văn Hậu, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy- Chủ tịch HĐND tỉnh; lãnh đạo các sở ngành và đông đảo người dân địa phương.
Tin nổi bật trang chủ
Phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị

Phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị

Sáng nay (18/5), đã diễn ra Hội nghị toàn quốc quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới và Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân. Tổng Bí thư Tô Lâm có phát biểu quan trọng chỉ đạo Hội nghị. Báo Dân tộc và Phát triển trân trọng giới thiệu toàn văn phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm.
Đề án hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp ở Lạng Sơn: Thêm nguồn lực giúp hội viên làm giàu

Đề án hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp ở Lạng Sơn: Thêm nguồn lực giúp hội viên làm giàu

Dân tộc - Tôn giáo - Thúy Hồng - 5 giờ trước
Với nhiều hoạt động thiết thực, hiệu quả, giúp cho chị em có điều kiện khởi nghiệp, Đề án “Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp giai đoạn 2017 - 2025” trên địa bàn Lạng Sơn đang tạo nên sức mạnh tổng hợp, giúp phụ nữ khởi nghiệp và kinh doanh, góp phần vào sự phát triển kinh tế-xã hội của địa phương.
Tìm nguyên nhân hàng ngàn ha lúa Xuân 2025 ở Nghệ An “mất trắng”

Tìm nguyên nhân hàng ngàn ha lúa Xuân 2025 ở Nghệ An “mất trắng”

Kinh tế - An Yên - 5 giờ trước
Thoái hóa đầu bông, gié, không kết hạt, lép lửng, lép xanh… đang là những hiện tượng xảy ra ở nhiều địa phương trên toàn tỉnh Nghệ An, gây ảnh hưởng đến hàng ngàn ha lúa Xuân 2025. Ngành Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An đang “mổ xẻ” nguyên nhân để có giải pháp khắc phục.
Thổ cẩm kể chuyện “Sắc vóc non cao”

Thổ cẩm kể chuyện “Sắc vóc non cao”

Tin tức - Lê Hường - 5 giờ trước
Tối 17/5, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk phối hợp với các đơn vị tổ chức Chương trình thời trang thổ cẩm Việt Nam - Đắk Lắk 2025 với chủ đề “Sắc vóc non cao”. Chương trình nhằm tôn vinh và bảo tồn những giá trị của “Di sản thổ cẩm” các dân tộc thiểu số và Chào mừng kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/05/1890 - 19/05/2025).
Lần đầu tiên tổ chức Giải vô địch Ná cao su toàn quốc lần thứ nhất, năm 2025

Lần đầu tiên tổ chức Giải vô địch Ná cao su toàn quốc lần thứ nhất, năm 2025

Thể thao - Minh Nhật - 6 giờ trước
Diễn ra trong hai ngày 21 và 22/6, tại Thái Nguyên, Giải vô địch Ná cao su toàn quốc lần thứ nhất, năm 2025 quy tụ các tay ná kỳ cựu từ khắp các tỉnh thành trên cả nước tham dự.
Khắc ghi lời Bác dạy về tiết kiệm- PC Lào Cai hành động bằng hiệu quả thực tế

Khắc ghi lời Bác dạy về tiết kiệm- PC Lào Cai hành động bằng hiệu quả thực tế

Xã hội - Trọng Bảo - 7 giờ trước
Cách đây tròn 67 năm (24/9/1958), Nhà máy điện Lào Cai được đón Bác Hồ tới thăm, đây là dấu son lịch sử thiêng liêng, trở thành động lực để các thế hệ cán bộ công nhân viên (CBCNV) Công ty Điện lực Lào Cai (PC Lào Cai) không ngừng phấn đấu, lan tỏa tinh thần tiết kiệm thành hành động cụ thể trong sản xuất, kinh doanh và trong phục vụ Nhân dân.
Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 17/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Đặc sắc Lễ hội Điện Trường Bà. Chùa Tây Thiên Tam Đảo. Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Sóc Trăng: Nhiều hoạt động ý nghĩa của Bộ đội Biên phòng nhân Kỷ niệm 135 năm ngày sinh nhật Bác

Sóc Trăng: Nhiều hoạt động ý nghĩa của Bộ đội Biên phòng nhân Kỷ niệm 135 năm ngày sinh nhật Bác

Nhịp cầu nhân ái - Văn Long - Tào Đạt - 21:00, 17/05/2025
Nhân dịp Kỷ niệm 135 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025), Đồn Biên phòng Lai Hòa, Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Sóc Trăng, đã tổ chức nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa, chăm lo cho người nghèo trên địa bàn khu vực biên giới biển do đơn vị quản lý.
Thủ tướng: Phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho cấp nào sát thực tế, gần dân, sát dân, làm tốt hơn, hiệu quả hơn

Thủ tướng: Phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho cấp nào sát thực tế, gần dân, sát dân, làm tốt hơn, hiệu quả hơn

Thời sự - PV - 19:56, 17/05/2025
Chiều 17/5, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp triển khai kế hoạch rà soát các nhiệm vụ phân cấp, phân quyền thuộc phạm vi lĩnh vực của các bộ, cơ quan ngang bộ khi thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Tìm thấy thi thể 02 nạn nhân cuối cùng vụ sạt lở đất trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tìm thấy thi thể 02 nạn nhân cuối cùng vụ sạt lở đất trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tin tức - Trọng Bảo - 17:23, 17/05/2025
Chiều ngày 17/5, các lực lượng chức năng đã tìm thấy 02 thi thể cuối cùng trong vụ sạt lở khi đang thi công tại công trường thủy điện Tả Páo Hồ 1A, xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu.
Rực rỡ Đêm hội Raglay Ninh Thuận

Rực rỡ Đêm hội Raglay Ninh Thuận

Sắc màu 54 - Thái Sơn Ngọc - 17:21, 17/05/2025
Tối 16/5, tại xã Phước Đại, UBND huyện Bác Ái đã diễn ra Chương trình nghệ thuật với chủ đề “Đêm hội Raglay”. Đây là chuỗi hoạt động nằm trong chương trình Lễ hội Văn hóa Raglay huyện Bác Ái lần thứ III- năm 2025. Chương trình có sự tham gia biểu diễn của trên 200 nghệ nhân, diễn viên đến từ các xã trên địa bàn huyện và diễn viên Trung tâm Văn hóa- Nghệ thuật tỉnh. Đến dự có ông Phạm Văn Hậu, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy- Chủ tịch HĐND tỉnh; lãnh đạo các sở ngành và đông đảo người dân địa phương.
Bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

Bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

Thời sự - Hoàng Quý - 17:19, 17/05/2025
Ngày 17/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Lê Minh Hoan, Quốc hội họp phiên toàn thể tại hội trường, để nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu; Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư; Luật Hải quan; Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu; Luật Đầu tư; Luật Đầu tư công; Luật Quản lý, sử dụng tài sản công.