Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Tết A Za của đồng bào Pa Kô

PV - 13:48, 14/12/2017

Lên huyện vùng cao A Lưới (Thừa Thiên-Huế) những ngày này, khắp nơi trên các bản làng của đồng bào dân tộc Pa Kô đang rộn ràng chuẩn bị đón Tết A Za-tết truyền thống của đồng bào trên đỉnh Trường Sơn.

Những lễ vật dâng lên Giàng

Tết A Za được bắt đầu từ ngày 27/12 (tức mùng 6/11 âm lịch) kéo dài cho đến hết ngày 24/12 (âm lịch) khoảng thời gian này, mỗi làng sẽ chọn một ngày đẹp nhất để tổ chức Tết A Za. Theo quan niệm của đồng bào Pa Kô hai ngày tốt nhất để đón A Za đó là ngày mùng 6/11 và ngày 24/12 (âm lịch), đó là thời điểm mặt trăng đẹp nhất.

Già làng Hồ Văn Hạnh (thôn Lê Treeng 1, xã Hồng Trung , huyện A Lưới) đang mời Giàng về ăn A Za Già làng Hồ Văn Hạnh (thôn Lê Treeng 1, xã Hồng Trung , huyện A Lưới) đang mời Giàng về ăn A Za

 

Tết A Za trong tiếng nói của đồng bào Pa Kô chính là Tết cơm mới, hay lễ hội tri ân cây lúa. Bởi cây lúa là đại diện cho tất cả các giống cây trồng khác đã cho bà con cái bụng no ấm. Nên trong phần nghi thức cúng, dâng lễ vật lên Giàng thì không thể thiếu cây lúa và một đĩa cơm trắng, được lấy từ những hạt lúa ngon nhất trong thửa ruộng của mỗi gia đình của đồng bào Pa Kô.

Chúng tôi có mặt ở nhà già làng Hồ Văn Hạnh, thôn Lê Treeng 1, xã Hồng Trung, huyện A Lưới để trực tiếp chứng kiến nghi thức linh thiêng mà đồng bào Pa Kô chờ đợi.

Các thành viên trong gia đình, mỗi người một tay chuẩn bị cho ngày Tết. Vợ của già làng Hạnh ra ngoài vườn chọn những nải chuối xanh đẹp nhất, những cây mía to, cao nhất chặt mang vào trong nhà, rửa sạch và sắp lên mâm lễ. Già Hạnh loay hoay với những tấm zèng mới và treo lên quanh nhà, với quan niệm: “Những tấm zèng không thể thiếu trong Tết A Za, bởi nó tượng trưng cho sự đùm bọc, gắn kết, yêu thương giữa các thành viên trong gia đình”.

Những lễ vật được chuẩn bị để cúng Giàng như: chuột hang, thịt (hươu, nai, lợn… săn được trong rừng), cá trắng suối, gà trống luộc, cơm nếp được nướng trong ống tre, cơm trắng, những bát tiết canh, bánh a quát, rượu, nước trắng, chuối xanh, mía... Đặc biệt, trong những lễ vật không thể thiếu trong Tết A Za là những bát tiết canh (có thể là tiết canh lợn, dê, vịt…) cũng theo già làng Hạnh giải thích: “Những bát tiết canh sẽ làm kích thích thần linh hơn, họ sẽ nhanh chóng trở về với bản làng, với mỗi gia đình khi bắt đầu vào lễ cúng”.

Say đắm với những điệu nhảy, tiếng khèn

Sau khi đã chuẩn bị xong các lễ vật, Tết A Za được bắt đầu khi tiếng pháo ở trong bếp. Pháo mà đồng bào Pa Kô sử dụng đó là những thanh tre còn có ngố ở hai đầu, không khí không thể vào được. Thường là người phụ nữ sẽ ngồi trong bếp, nung nóng những thanh tre đó lên và khi người chồng ở trên nhà báo hiệu thì người vợ sẽ đập mạnh những thanh tre này phát ra âm thanh như pháo nổ.

Với ba tiếng nổ liên tục ở dưới bếp là lúc nghi lễ cúng Giàng được bắt đầu.

Những điệu nhảy, tiếng khèn, tiếng chiêng trống, tiếng hát của đồng bào Pa Kô luôn làm sôi động miền sơn cước Những điệu nhảy, tiếng khèn, tiếng chiêng trống, tiếng hát của đồng bào Pa Kô luôn làm sôi động miền sơn cước

 

Người chủ lễ thường là đàn ông lớn tuổi nhất trong gia đình, khi pháo nổ thì chủ lễ hú to để mời Giàng về nhà. Những tiếng trống, chiêng được vang lên từ đầu buổi lễ cho đến khi kết thúc.

Đặc biệt, khi cúng Giàng phải có một người đại diện cho họ đến chứng kiến buổi lễ đó. Năm nay, già Quỳnh Nghìn (67 tuổi, thôn Lê Treeng 1, xã Hồng Trung) đã tới dự Tết A Za ở nhà già làng Hồ Văn Hạnh. Già Quỳnh Nghìn cho biết: Theo quan niệm từ xa xưa của đồng bào, mỗi khi mời Giàng về thì phải có sự chứng kiến của một người khác nữa trong họ, thể hiện sự đoàn kết, vui vẻ. Nếu không có người đến dự là một điều “cữ” (kiêng kị), bởi chủ lễ nếu làm không đúng thì sẽ bị Giàng “phạt”.

Khoảng 10h trưa, khi làm xong lễ cúng ở mỗi nhà thì đại diện các dòng họ sẽ mang mâm lễ vật tới nhà Rông để tổ chức A Za cho cả bản mình. Già làng sẽ là người đại diện cho các dòng họ trong bản tiến hành nghi lễ cúng Giàng, cũng tương tự như cúng trong mỗi gia đình. Và sau đó là phần hội, bà con ăn uống chúc tụng nhau, họ nhảy múa ca hát cho đến tận sáng ngày hôm sau. Dịp A Za là lúc gắn kết sự bền chặt, thân thiết giữa các bản làng này với bản làng khác cùng chung sống trên dải Trường Sơn.

Những điệu nhảy vui tươi, những tiếng vỗ tay reo hò và những nụ cười rạng rỡ trên môi của đồng bào Pa Kô trên đỉnh Trường Sơn khi đang đắm chìm trong tiết trời ấm áp của mùa xuân. Những lời cầu nguyện lên Giàng với mong ước một năm mới, mùa màng bội thu, nhà nhà no ấp, người đi buôn cầu mua may bán đắt, người đi săn thì cầu gặp nhiều: hươu, nai…

Đặc biệt, tiếng khèn, tiếng tù và, tiếng trống chiêng làm say đắm người nghe và vọng vang cả đỉnh Trường Sơn khiến những vị khách “không nỡ rời xa”…

Mai Vy - Tiến Cường

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Cần cẩn trọng trong việc khai thác chất liệu văn hóa các DTTS

Cần cẩn trọng trong việc khai thác chất liệu văn hóa các DTTS

Trong những năm gần đây, các giá trị truyền thống, văn hóa của cộng đồng các dân DTTS ở nước ta ngày càng được quan tâm, khai thác và phát huy trong nhiều lĩnh vực của đời sống, đặc biệt trong thời kỳ bùng nổ của Internet và mạng xã hội. Tuy nhiên, việc thiếu cẩn trọng trong nghiên cứu các chất liệu thuộc về giá trị truyền thống, văn hóa của cộng đồng các DTTS đã khiến nhiều tổ chức và cá nhân rơi vào những tranh cãi không đáng có.
Tin nổi bật trang chủ
Mô hình “một cửa” Công an cấp phường đầu tiên của tỉnh Lào Cai được thành lập

Mô hình “một cửa” Công an cấp phường đầu tiên của tỉnh Lào Cai được thành lập

Media - Trọng Bảo - 5 giờ trước
Vừa qua, Công an Tp. Lào Cai đã thành lập mô hình “Bộ phận Một cửa” tại Công an phường Nam Cường. Đây là mô hình đầu tiên của tỉnh Lào Cai nhằm đẩy mạnh thực hiện cải cách hành chính, nhất là trong hỗ trợ thực hiện Đề án 06 của Chính phủ.
Gỡ “nút thắt” trong giải phóng mặt bằng các dự án ở miền núi Thanh Hóa

Gỡ “nút thắt” trong giải phóng mặt bằng các dự án ở miền núi Thanh Hóa

Media - Quỳnh Trâm-CTV - 5 giờ trước
Giải phóng mặt bằng được xác định là khâu khó khăn nhất trong quá trình triển khai dự án. Vì vậy, công tác tuyên truyền, vận động giải phóng mặt bằng đã và đang được các địa phương trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa quan tâm chỉ đạo để gỡ “nút thắt” trong quá trình triển khai. Với những cách làm hay, mô hình dân vận khéo trong giải phóng mặt bằng đã tạo sự đồng thuận của người dân và giúp nhiều dự án, công trình trên địa bàn triển khai bảo đảm tiến độ.
Một thoáng Nặm Đăm

Một thoáng Nặm Đăm

Du lịch - Huy Toán - 5 giờ trước
Nằm cách Tp. Hà Giang khoảng 45 km về phía Bắc, làng Nặm Đăm, xã Quản Bạ, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang là Làng Văn hóa du lịch cộng đồng của đồng bào dân tộc Dao. Nơi đây là sự phối hợp tuyệt đẹp giữa cảnh quan thiên nhiên, với những ngôi nhà trình tường truyền thống của đồng bào Dao thân thiện, mến khách.
Mô hình tiết học biên cương ở xứ Thanh

Mô hình tiết học biên cương ở xứ Thanh

Media - Quỳnh Trâm - 5 giờ trước
Với mục tiêu giáo dục các em học sinh nâng cao ý thức bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia là việc làm quan trọng, Đồn Biên phòng cửa khẩu Tén Tằn, Bộ đội Biên phòng tỉnh Thanh Hóa đã phối hợp với các trường học trên địa bàn huyện biên giới Mường Lát triển khai nhiều hoạt động ngoại khóa bằng mô hình Tiết học biên cương. Đây là mô hình nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của phụ huynh và học sinh, góp phần tạo chuyển biến tích cực trong nhận thức của người dân trong việc bảo vệ đường biên, cột mốc.
Danh sách 201 điểm thi lớp 10 THPT công lập không chuyên ở Hà Nội

Danh sách 201 điểm thi lớp 10 THPT công lập không chuyên ở Hà Nội

Giáo dục - Như Ý - 6 giờ trước
Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Hà Nội vừa thông báo danh sách 201 địa điểm tổ chức kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 các trường THPT công lập không chuyên năm học 2023 - 2024. Theo đó, điểm thi có nhiều phòng thi nhất là Trường THPT Chuyên Hà Nội - Amsterdam, với 43 phòng.
Mô hình “một cửa” Công an cấp phường đầu tiên của tỉnh Lào Cai được thành lập

Mô hình “một cửa” Công an cấp phường đầu tiên của tỉnh Lào Cai được thành lập

Vừa qua, Công an Tp. Lào Cai đã thành lập mô hình “Bộ phận Một cửa” tại Công an phường Nam Cường. Đây là mô hình đầu tiên của tỉnh Lào Cai nhằm đẩy mạnh thực hiện cải cách hành chính, nhất là trong hỗ trợ thực hiện Đề án 06 của Chính phủ.
Nỗi lo sau SEA Games 32

Nỗi lo sau SEA Games 32

Thể thao - PV - 6 giờ trước
Dù giành thành tích hạng nhất tại SEA Games 32 ở Campuchia, nhưng việc chỉ có chưa đến 60% số huy chương ở các môn nằm trong chương trình thi đấu Olympic (chưa kể phong độ thi đấu trồi sụt của nhiều vận động viên đỉnh cao) khiến mục tiêu lọt vào Top 3 khu vực Đông Nam Á tại đấu trường ASIAD (tổ chức tại Hàng Châu, Trung Quốc vào cuối tháng 9 tới) của thể thao Việt Nam trở nên rất khó khăn.
Vĩnh Phúc: Tín dụng chính sách góp phần thực hiện mục tiêu giảm nghèo, bảo đảm an sinh xã hội

Vĩnh Phúc: Tín dụng chính sách góp phần thực hiện mục tiêu giảm nghèo, bảo đảm an sinh xã hội

Công tác Dân tộc - Trang Diệp - 6 giờ trước
Có thể nói, tín dụng chính sách là một trong những công cụ, giải pháp có tính căn cơ, lâu dài, giúp các cấp chính quyền tỉnh Vĩnh Phúc thực hiện thắng lợi mục tiêu, kế hoạch về giảm nghèo, tạo việc làm, xây dựng nông thôn mới nâng cao, bảo đảm an sinh xã hội, phục hồi, phát triển kinh tế nhất là trong tình hình kinh tế có nhiều biến động như hiện nay.
Bắc Ninh: Tổ chức đối thoại với doanh nghiệp, Hợp tác xã, hộ kinh doanh

Bắc Ninh: Tổ chức đối thoại với doanh nghiệp, Hợp tác xã, hộ kinh doanh

Tin tức - Vân Khánh - Xuân Hải - 6 giờ trước
UBND tỉnh Bắc Ninh vừa ban hành Kế hoạch tổ chức Hội nghị đối thoại với doanh nghiệp, hợp tác xã (HTX), hộ kinh doanh năm 2023 với chủ đề “Sẵn sàng cùng doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển”.
Cùng chung tay xây dựng môi trường sống và làm việc không khói thuốc

Cùng chung tay xây dựng môi trường sống và làm việc không khói thuốc

Xã hội - PV - 6 giờ trước
Nhằm tăng cường hơn nữa sự quan tâm của các ngành, các cấp và cộng đồng đối với công tác phòng chống tác hại của thuốc lá, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) lấy ngày 31/5 hàng năm là Ngày Thế giới không thuốc lá.
Du lịch miệt vườn, sông nước Nam Bộ

Du lịch miệt vườn, sông nước Nam Bộ

Du lịch - PV - 6 giờ trước
Từ tháng 5 đến tháng 9, các nhà vườn ở nhiều địa phương vùng Đồng bằng sông Cửu Long lại bước vào vụ thu hoạch trái cây lớn nhất trong năm, đồng thời tiếp đón đông đảo khách du lịch trong và ngoài nước đến tham quan, trải nghiệm. Với không gian xanh mát, ẩm thực tươi ngon cùng sự mến khách của người dân, các Tour du lịch miệt vườn sông nước ngày càng được ưa chuộng, làm phong phú thêm các điểm đến du lịch trong dịp Hè.