Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Sản xuất nông nghiệp ở miền núi trước biến đổi khí hậu: Gánh nặng trong sản xuất (Bài 2)

Khánh Thi - CĐ - 12:15, 17/09/2021

Biến đổi khí hậu (BĐKH) dự kiến sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến năng suất của tất cả các hệ thống sản xuất ở Việt Nam, trong đó có ngành nông nghiệp. Nhất là ở miền núi, trong điều kiện sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, phương thức canh tác còn lạc hậu, BĐKH sẽ làm gia tăng gánh nặng dịch bệnh, kéo giảm năng suất của các loại cây trồng, vật nuôi.

Ngô là cây trồng chủ lực ở miền núi, hiện đang đối diện nguy cơ giảm năng suất, sản lượng do biến đổi khí hậu, nhiều loại sâu bệnh mới xuất hiện.
Ngô là cây trồng chủ lực ở miền núi, hiện đang đối diện nguy cơ giảm năng suất, sản lượng do BĐKH, nhiều loại sâu bệnh mới xuất hiện.

Gia tăng dịch bệnh

Ngô là cây màu phổ biến ở các địa phương miền núi, là nguồn thu nhập chủ yếu của các hộ đồng bào DTTS, nhất là ở các địa bàn vùng cao. Nhưng những năm gần đây, cùng với tác động của BĐKH, nhiều diện tích ngô ở nhiều địa phương đã bị bị thiệt hại do một số loài sâu bệnh mới, trong đó có sâu keo mùa thu phá hoại.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), sâu keo mùa thu là loài sâu ngoại lai mới xâm lấn vào Việt Nam từ đầu năm 2019. Sâu keo mùa thu có khả năng di trú xa, gây hại mạnh trên cây ngô và nhiều loại cây trồng khác.

Dù là loài mới nhưng sâu keo mùa thu đã gây hại tại hơn 30 tỉnh, thành trên cả nước. Theo số liệu của Bộ NN&PTNT, chỉ từ tháng 5 đến tháng 7/2019, sâu keo đã gây hại cho 15.000 ha ngô trên cả nước; trong đó, tỉnh Điện Biên thiệt hại khoảng 3.300 ha, Gia Lai gần 5.000 ha… Còn tại Lạng Sơn, dù lần đầu tiên xuất hiện trên địa bàn nhưng sâu keo cũng đã gây hại cho hơn 700 ha ngô.

Theo ông Nguyễn Quý Dương, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT), đây là một bệnh dịch hết sức nguy hiểm với ngành trồng trọt. Sâu keo mùa thu có tốc độ lây lan nhanh, sâu bướm trưởng thành có thể bay xa nhiều km mỗi đêm nên dịch hại này có thể nhanh chóng lây lan.

Loài sâu này gây hại lớn trên cây ngô, ước tính thất thoát về năng suất gây ra dao động từ 30-60%, thậm chí lên tới 100% nếu không có biện pháp kiểm soát phù hợp. Ngoài ra, sâu keo mùa thu còn có thể gây hại trên 80 loài cây trồng khác nhau nếu không kiểm soát hiệu quả.

“Có bệnh thì vái tứ phương”, khi có sâu phá hoại mùa màng, người nông dân lại sử dụng giải pháp quen thuộc là phun thuốc trừ sâu. Tuy nhiên, thuốc trừ sâu là một trong số ít những công cụ phòng trừ sâu keo hiệu quả.

Anh Vàng Dìn Tài, ở xã Tả Sìn Thàng, huyện Tủa Chùa (Điện Biên), nhớ lại: Vụ ngô năm 2019, gia đình anh trồng hơn 3 ha thì có gần 2 ha ngô bị ảnh hưởng bởi sâu hại. Vì nghĩ là sâu thông thường như mọi năm nên khi phát hiện cây ngô bị ăn lá, gia đình đã mua thuốc về phun thì thấy sâu không chết mà chúng tiếp tục lan sang diện tích khác nhiều hơn.

Theo xác nhận của Cục Bảo vệ thực vật, hiện trong danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam chưa có thuốc được đăng ký để phòng trừ sâu keo mùa thu. Cùng với khả năng di trú xa thì loài sâu bệnh này phát triển mạnh trong điều kiện khí hậu nắng mưa xen kẽ kéo dài.

Cây ngô được trồng ở nhiều vùng đồng bào DTTS, miền núi
Cây ngô được trồng ở nhiều vùng đồng bào DTTS, miền núi

Kéo giảm năng suất

Thực tế cho thấy, với diễn biến thời tiết cực đoan, nắng nóng kéo dài, mưa trái mùa, mưa cường độ cao đều gây ảnh hưởng đến thời vụ xuống giống, khả năng sinh trưởng, phát triển, năng suất của tất cả các loại cây trồng. Biến đổi khí hậu cũng đã và đang tạo điều kiện phát sinh sâu bệnh hại nguy hiểm trên cây trồng, vật nuôi.

Nghiên cứu mới đây của Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển Nông nghiệp Nông thôn Việt Nam (IPSARD) về BĐKH tác động đến sản xuất nông nghiệp cho thấy, trong khi năng suất cây trồng dự báo sẽ giảm thì dịch bệnh dự kiến sẽ tăng do điều kiện khí hậu trở nên khắc nghiệt hơn. Trong đó, ngô và lúa là hai loại cây trồng chịu tác động rõ nét nhất.

Cụ thể, theo dự báo của IPSARD, đến năm 2050, năng suất ngô dự kiến sẽ thấp hơn 16% so với hiện nay, do tác động của BĐKH (hiện ngô đạt 55 - 65 tấn/ha); sản lượng ngô có thể giảm 781,9 kg/ha, dẫn đến tổng sản lượng giảm 880.000 tấn so với hiện nay.

Còn với cây lúa, theo tính toán, đến năm 2050, năng suất sẽ giảm khoảng 6,6% so với hiện nay. Kéo theo đó, sản lượng vụ lúa xuân có thể giảm 716,6 kg/ha, trong khi sản lượng vụ lúa hè thu có thể giảm 795 kg/ha.; tương đương sẽ làm tổng sản lượng lúa giảm 1.475.000 tấn.

Đến năm 2050, năng suất, sản lượng lúa được dự báo sẽ giảm khoảng 6,6% so với hiện nay (Ảnh minh họa)
Đến năm 2050, năng suất, sản lượng lúa được dự báo sẽ giảm khoảng 6,6% so với hiện nay (Ảnh minh họa)

Đối với các loại cây trồng khác, theo nghiên cứu của IPSARD, năng suất cũng đều có xu hướng giảm trước tác động của BĐKH. Như cây sắn có thể giảm 3,3% năng suất so với hiện nay; cà phê giảm đến 6,6%;…

Biến đổi khí hậu cũng tác động mạnh đến ngành chăn nuôi. Theo tính toán của IPSARD, chăn nuôi lợn dự kiến sẽ giảm 8,2% số đầu con so với hiện nay; đó là không tính đến các cú sốc khí hậu – sự cố thiên tai bất thường. Ngoài ra, BĐKH cũng ảnh hưởng tới sự sinh trưởng phát triển của gia súc, gia cầm: Mùa đông rét đậm, rét hại gây chết hàng loạt gia súc, gia cầm; mùa hè nắng nóng kéo dài, thiếu nước làm giảm hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi.

Đáng chú ý, sự thay đổi các yếu tố khí hậu và thời tiết, làm nảy sinh một số bệnh mới đối với chăn nuôi gia súc, gia cầm và phát triển thành dịch hay đại dịch trong những năm gần đây như: Cúm gia cầm; tai xanh heo, lở mồm long móng... Nhiều bệnh có thể lây truyền sang con người gây ra những căn bệnh nguy hiểm.

Những tác động của BĐKH ngày càng rõ nét đối với sản xuất nông nghiệp. Vì vậy, việc xây dựng một nền nông nghiệp thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu (CSA) là rất cấp bách. Chuyển đổi thực hành sản xuất nông nghiệp truyền thống sang hướng thích ứng với BĐKH và bền vững với môi trường sẽ giúp ngành nông nghiệp khắc phục được những thách thức liên quan đến BĐKH. 

Do biến đổi khí hậu, thiên tai diễn ra ngày càng khốc liệt, gây thiệt hại nặng nề. Trong sản xuất nông nghiệp, năm 2020, thiên tai đã làm trên 198.000 ha lúa và hoa màu bị thiệt hại; hàng chục nghìn gia súc, gia cầm bị chết,… Trong 8 tháng đầu năm 2021, thiên tai cũng đã làm 69.990 ha lúa, rau màu và 6.582 ha cây trồng bị thiệt hại; 6.016 gia súc, gia cầm bị chết; 7,2 km đê, kè, kênh mương hư hỏng, sạt lở.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Kỷ niệm của người làm báo với vùng đồng bào DTTS

Kỷ niệm của người làm báo với vùng đồng bào DTTS

Đối với phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển, niềm vui lớn nhất là được bà con đồng bào DTTS thương yêu, quý mến; dẫu công việc của mình cũng chỉ giúp được cho bà con một phần nhỏ trong cuộc sống của chính họ.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.