Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Sản xuất nông nghiệp ở miền núi trước biến đổi khí hậu: Gánh nặng trong sản xuất (Bài 2)

Khánh Thi - CĐ - 12:15, 17/09/2021

Biến đổi khí hậu (BĐKH) dự kiến sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến năng suất của tất cả các hệ thống sản xuất ở Việt Nam, trong đó có ngành nông nghiệp. Nhất là ở miền núi, trong điều kiện sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, phương thức canh tác còn lạc hậu, BĐKH sẽ làm gia tăng gánh nặng dịch bệnh, kéo giảm năng suất của các loại cây trồng, vật nuôi.

Ngô là cây trồng chủ lực ở miền núi, hiện đang đối diện nguy cơ giảm năng suất, sản lượng do biến đổi khí hậu, nhiều loại sâu bệnh mới xuất hiện.
Ngô là cây trồng chủ lực ở miền núi, hiện đang đối diện nguy cơ giảm năng suất, sản lượng do BĐKH, nhiều loại sâu bệnh mới xuất hiện.

Gia tăng dịch bệnh

Ngô là cây màu phổ biến ở các địa phương miền núi, là nguồn thu nhập chủ yếu của các hộ đồng bào DTTS, nhất là ở các địa bàn vùng cao. Nhưng những năm gần đây, cùng với tác động của BĐKH, nhiều diện tích ngô ở nhiều địa phương đã bị bị thiệt hại do một số loài sâu bệnh mới, trong đó có sâu keo mùa thu phá hoại.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), sâu keo mùa thu là loài sâu ngoại lai mới xâm lấn vào Việt Nam từ đầu năm 2019. Sâu keo mùa thu có khả năng di trú xa, gây hại mạnh trên cây ngô và nhiều loại cây trồng khác.

Dù là loài mới nhưng sâu keo mùa thu đã gây hại tại hơn 30 tỉnh, thành trên cả nước. Theo số liệu của Bộ NN&PTNT, chỉ từ tháng 5 đến tháng 7/2019, sâu keo đã gây hại cho 15.000 ha ngô trên cả nước; trong đó, tỉnh Điện Biên thiệt hại khoảng 3.300 ha, Gia Lai gần 5.000 ha… Còn tại Lạng Sơn, dù lần đầu tiên xuất hiện trên địa bàn nhưng sâu keo cũng đã gây hại cho hơn 700 ha ngô.

Theo ông Nguyễn Quý Dương, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT), đây là một bệnh dịch hết sức nguy hiểm với ngành trồng trọt. Sâu keo mùa thu có tốc độ lây lan nhanh, sâu bướm trưởng thành có thể bay xa nhiều km mỗi đêm nên dịch hại này có thể nhanh chóng lây lan.

Loài sâu này gây hại lớn trên cây ngô, ước tính thất thoát về năng suất gây ra dao động từ 30-60%, thậm chí lên tới 100% nếu không có biện pháp kiểm soát phù hợp. Ngoài ra, sâu keo mùa thu còn có thể gây hại trên 80 loài cây trồng khác nhau nếu không kiểm soát hiệu quả.

“Có bệnh thì vái tứ phương”, khi có sâu phá hoại mùa màng, người nông dân lại sử dụng giải pháp quen thuộc là phun thuốc trừ sâu. Tuy nhiên, thuốc trừ sâu là một trong số ít những công cụ phòng trừ sâu keo hiệu quả.

Anh Vàng Dìn Tài, ở xã Tả Sìn Thàng, huyện Tủa Chùa (Điện Biên), nhớ lại: Vụ ngô năm 2019, gia đình anh trồng hơn 3 ha thì có gần 2 ha ngô bị ảnh hưởng bởi sâu hại. Vì nghĩ là sâu thông thường như mọi năm nên khi phát hiện cây ngô bị ăn lá, gia đình đã mua thuốc về phun thì thấy sâu không chết mà chúng tiếp tục lan sang diện tích khác nhiều hơn.

Theo xác nhận của Cục Bảo vệ thực vật, hiện trong danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam chưa có thuốc được đăng ký để phòng trừ sâu keo mùa thu. Cùng với khả năng di trú xa thì loài sâu bệnh này phát triển mạnh trong điều kiện khí hậu nắng mưa xen kẽ kéo dài.

Cây ngô được trồng ở nhiều vùng đồng bào DTTS, miền núi
Cây ngô được trồng ở nhiều vùng đồng bào DTTS, miền núi

Kéo giảm năng suất

Thực tế cho thấy, với diễn biến thời tiết cực đoan, nắng nóng kéo dài, mưa trái mùa, mưa cường độ cao đều gây ảnh hưởng đến thời vụ xuống giống, khả năng sinh trưởng, phát triển, năng suất của tất cả các loại cây trồng. Biến đổi khí hậu cũng đã và đang tạo điều kiện phát sinh sâu bệnh hại nguy hiểm trên cây trồng, vật nuôi.

Nghiên cứu mới đây của Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển Nông nghiệp Nông thôn Việt Nam (IPSARD) về BĐKH tác động đến sản xuất nông nghiệp cho thấy, trong khi năng suất cây trồng dự báo sẽ giảm thì dịch bệnh dự kiến sẽ tăng do điều kiện khí hậu trở nên khắc nghiệt hơn. Trong đó, ngô và lúa là hai loại cây trồng chịu tác động rõ nét nhất.

Cụ thể, theo dự báo của IPSARD, đến năm 2050, năng suất ngô dự kiến sẽ thấp hơn 16% so với hiện nay, do tác động của BĐKH (hiện ngô đạt 55 - 65 tấn/ha); sản lượng ngô có thể giảm 781,9 kg/ha, dẫn đến tổng sản lượng giảm 880.000 tấn so với hiện nay.

Còn với cây lúa, theo tính toán, đến năm 2050, năng suất sẽ giảm khoảng 6,6% so với hiện nay. Kéo theo đó, sản lượng vụ lúa xuân có thể giảm 716,6 kg/ha, trong khi sản lượng vụ lúa hè thu có thể giảm 795 kg/ha.; tương đương sẽ làm tổng sản lượng lúa giảm 1.475.000 tấn.

Đến năm 2050, năng suất, sản lượng lúa được dự báo sẽ giảm khoảng 6,6% so với hiện nay (Ảnh minh họa)
Đến năm 2050, năng suất, sản lượng lúa được dự báo sẽ giảm khoảng 6,6% so với hiện nay (Ảnh minh họa)

Đối với các loại cây trồng khác, theo nghiên cứu của IPSARD, năng suất cũng đều có xu hướng giảm trước tác động của BĐKH. Như cây sắn có thể giảm 3,3% năng suất so với hiện nay; cà phê giảm đến 6,6%;…

Biến đổi khí hậu cũng tác động mạnh đến ngành chăn nuôi. Theo tính toán của IPSARD, chăn nuôi lợn dự kiến sẽ giảm 8,2% số đầu con so với hiện nay; đó là không tính đến các cú sốc khí hậu – sự cố thiên tai bất thường. Ngoài ra, BĐKH cũng ảnh hưởng tới sự sinh trưởng phát triển của gia súc, gia cầm: Mùa đông rét đậm, rét hại gây chết hàng loạt gia súc, gia cầm; mùa hè nắng nóng kéo dài, thiếu nước làm giảm hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi.

Đáng chú ý, sự thay đổi các yếu tố khí hậu và thời tiết, làm nảy sinh một số bệnh mới đối với chăn nuôi gia súc, gia cầm và phát triển thành dịch hay đại dịch trong những năm gần đây như: Cúm gia cầm; tai xanh heo, lở mồm long móng... Nhiều bệnh có thể lây truyền sang con người gây ra những căn bệnh nguy hiểm.

Những tác động của BĐKH ngày càng rõ nét đối với sản xuất nông nghiệp. Vì vậy, việc xây dựng một nền nông nghiệp thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu (CSA) là rất cấp bách. Chuyển đổi thực hành sản xuất nông nghiệp truyền thống sang hướng thích ứng với BĐKH và bền vững với môi trường sẽ giúp ngành nông nghiệp khắc phục được những thách thức liên quan đến BĐKH. 

Do biến đổi khí hậu, thiên tai diễn ra ngày càng khốc liệt, gây thiệt hại nặng nề. Trong sản xuất nông nghiệp, năm 2020, thiên tai đã làm trên 198.000 ha lúa và hoa màu bị thiệt hại; hàng chục nghìn gia súc, gia cầm bị chết,… Trong 8 tháng đầu năm 2021, thiên tai cũng đã làm 69.990 ha lúa, rau màu và 6.582 ha cây trồng bị thiệt hại; 6.016 gia súc, gia cầm bị chết; 7,2 km đê, kè, kênh mương hư hỏng, sạt lở.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện

Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện

Thời gian qua, lực lượng chức năng các tỉnh Lào Cai, Lai Châu, Hà Giang, Cao Bằng, Điện Biên, Sơn La....liên tục phát hiện nhiều trường hợp người dân trồng trái phép hàng chục nghìn cây thuốc phiện trên địa bàn. Có đối tượng còn bất chấp pháp luật ngang nhiên trồng cây thuốc phiện trong vườn nhà ở ngay khu phố thị.
Tin nổi bật trang chủ
Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện

Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện

Pháp luật - Minh Nhật - 08:42, 28/03/2024
Thời gian qua, lực lượng chức năng các tỉnh Lào Cai, Lai Châu, Hà Giang, Cao Bằng, Điện Biên, Sơn La....liên tục phát hiện nhiều trường hợp người dân trồng trái phép hàng chục nghìn cây thuốc phiện trên địa bàn. Có đối tượng còn bất chấp pháp luật ngang nhiên trồng cây thuốc phiện trong vườn nhà ở ngay khu phố thị.
Quảng Ngãi: Tập trung triển khai hiệu quả Chương trình MTQG 1719 làm động lực để phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi

Quảng Ngãi: Tập trung triển khai hiệu quả Chương trình MTQG 1719 làm động lực để phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi

Công tác Dân tộc - T.Nhân-H.Trường (Thực hiện) - 08:37, 28/03/2024
Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I từ 2021-2025 (Chương trình MTQG 1719) là một Chương trình ý nghĩa, là động lực để vùng đồng bào DTTS và miền núi phát triển đi lên. Trong thời gian qua, tỉnh Quảng Ngãi đã tích cực triển khai nhiều dự án, tiểu dự án từ Chương trình. Nhờ đó, diện mạo vùng miền núi có nhiều khởi sắc, đời sống của đồng bào có những thay đổi tích cực. Phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển đã có cuộc trò chuyện với ông Hồ Ngọc Thịnh, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Quảng Ngãi về việc triển khai Chương trình tại địa phương.
Ca sĩ dân tộc Nùng Sèn Hoàng Mỹ Lam và tình cảm đặc biệt với Điện Biên

Ca sĩ dân tộc Nùng Sèn Hoàng Mỹ Lam và tình cảm đặc biệt với Điện Biên

Giải trí - Minh Nhật - 08:33, 28/03/2024
Sèn Hoàng Mỹ Lam là cô gái dân tộc Nùng ở Lào Cai. Mỹ Lam từng đăng quang ngôi vị Quán quân dòng nhạc dân gian trong cuộc thi Sao Mai - Điểm hẹn 2017 và đoạt giải Quán quân của cuộc thi Người hát tình ca năm 2018.
Hà Nội: Yêu cầu 40 doanh nghiệp trông giữ xe phải áp dụng công nghệ, không sử dụng tiền mặt

Hà Nội: Yêu cầu 40 doanh nghiệp trông giữ xe phải áp dụng công nghệ, không sử dụng tiền mặt

Xã hội - Minh Nhật - 08:25, 28/03/2024
Sở Giao thông Vận tải (GTVT) Hà Nội vừa có văn bản yêu cầu 40 doanh nghiệp trông xe trên địa bàn thành phố báo cáo về kế hoạch thực hiện công nghệ trong việc thu phí đỗ xe trước ngày 30/3.
Tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Sức khỏe - Thúy Hồng - 08:24, 28/03/2024
Ngày 27/3, tại Hà Nội, Bộ Y tế phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức “Hội nghị trực tuyến liên ngành tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người năm 2024”, với sự tham gia của đại diện Lãnh đạo các cơ quan Trung ương, Lãnh đạo UBND các tỉnh, thành phố và Lãnh đạo các đơn vị của ngành Y tế và ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại Trung ương và địa phương.
Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Thực hiện Tiểu dự án 2, Dự án 3, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 đến năm 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719), huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum đã hỗ trợ và triển khai xây dựng nhiều mô hình liên kết sản xuất nông nghiệp. Qua đó, giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy, biết áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất cây trồng và có nguồn thu nhập ổn định.
Giao xe cho con chưa đủ tuổi gây tai nạn, người mẹ lãnh án 24 tháng tù treo

Giao xe cho con chưa đủ tuổi gây tai nạn, người mẹ lãnh án 24 tháng tù treo

Pháp luật - Ngọc Thu - 08:20, 28/03/2024
Ngày 27/3, Hội đồng xét xử Tòa án nhân dân huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai mở phiên tòa xét xử lưu động, đồng thời tuyên phạt bị cáo Rơ Mah Pil (38 tuổi, xã Ia Lâu) 24 tháng tù treo về tội “Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ”.
Nắng hạn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp ở Lâm Đồng

Nắng hạn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp ở Lâm Đồng

Kinh tế - Minh Thu - 08:17, 28/03/2024
Theo thống kê từ ngành nông nghiệp tỉnh Lâm Đồng, trong 3 tháng đầu năm 2024, lượng mưa trung bình trên địa bàn toàn tỉnh đạt thấp, chỉ bằng khoảng 20% so với cùng kỳ năm trước. Cùng với đó, số ngày nắng nóng tiếp tục tăng, biên độ nhiệt thay đổi giữa ngày và đêm lớn. Mực nước trên các sông suối đang giảm dần, nhất là các suối nhỏ đang giảm mạnh. Gây khó khăn cho tưới tiêu và sản xuất nông nghiệp.
Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Sắc màu 54 - Nguyệt Anh - 08:05, 28/03/2024
Sóc Trăng là tỉnh tập trung khá đông đồng bào Khmer sinh sống (tỷ lệ trên 30%). Đồng bào Khmer trên địa bàn tỉnh có đời sống văn hóa tinh thần phong phú, giàu bản sắc, được truyền nối qua nhiều thế hệ. Trong cộng đồng có những hạt nhân ưu tú đã và đang miệt mài, cần mẫn đóng góp tâm sức để làm giàu cho kho tàng di sản văn hóa dân tộc, tiêu biểu như hai Nghệ nhân Nhân dân Châu Ôn và Lý Lết.
Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Media - Ngọc Chí - 07:53, 28/03/2024
Thực hiện Tiểu dự án 2, Dự án 3, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 đến năm 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719), huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum đã hỗ trợ và triển khai xây dựng nhiều mô hình liên kết sản xuất nông nghiệp. Qua đó, giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy, biết áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất cây trồng và có nguồn thu nhập ổn định.
Trà Bồng (Quảng Ngãi): Trao sinh kế, chỉ cách thoát nghèo cho người dân

Trà Bồng (Quảng Ngãi): Trao sinh kế, chỉ cách thoát nghèo cho người dân

Công tác Dân tộc - T.Nhân - 07:34, 28/03/2024
Không chỉ hỗ trợ cây, con giống để người dân nghèo có tư liệu sản xuất, huyện Trà Bồng (Quảng Ngãi) còn phân công cơ quan, đơn vị giúp đỡ hộ nghèo, hộ cận nghèo tại các xã có tỷ lệ hộ nghèo trên 30%. Đây là giải pháp nhằm huy động mọi nguồn lực giúp người dân vươn lên thoát nghèo bền vững của huyện Trà Bồng giai đoạn 2022 – 2025.