Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Rừng mộ ché của người M’nông

PV - 10:29, 20/07/2018

Năm 2008, buôn M’Liêng, xã Đăk Liêng, huyện Lăk được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xét chọn là buôn cổ độc nhất của đồng bào M’nông tỉnh Đăk Lăk. Buôn được bảo tồn đầy đủ những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của người M’nông. Qua bao nhiêu biến cố tác động từ thiên nhiên, con người, đến nay, buôn M’Liêng vẫn còn giữ được nét cổ kính của buôn làng hàng trăm năm trước với những câu chuyện huyền bí.

rừng mộ ché Trưởng buôn Y Thon Ênuôl (người bên trái) bên ngôi nhà truyền thống.

Chạy xe trên con đường nhựa êm ru từ Quốc lộ 27 vào buôn cổ M’Liêng, qua hồ Lăk thơ mộng, những đồng lúa bạt ngàn xanh non sẽ cảm nhận được cuộc sống nơi đây yên bình, no ấm. Ngôi nhà cộng đồng bề thế ngay đầu buôn với sân rộng, bên cạnh cây đa hơn 200 tuổi che mát cả khoảng đất rộng. Phía sau cây đa là khu rừng thiêng, với nhiều ngôi mộ cổ lớn nhỏ ẩn trong các bụi cây rừng. Mặc dù cánh rừng này không có vực sâu, không có thú dữ, nhưng bao đời nay nó lại là chốn linh thiêng, và người dân trong làng bất khả xâm phạm.

Ngồi dưới bóng cây đa cổ thụ nghỉ mát, trông đàn dê nhẩn nha gặm cỏ, ông Y Plut Nhơm nhớ lại thời xưa ông cùng các bạn đồng lứa ra gốc đa chơi. Ông nói, mỗi dịp lễ, hội trong buôn hay gia đình nào có việc quan trọng lại thấy già làng, trưởng thôn, người dân mang lễ vật ra cây cúng, cầu mong mưa thuận gió hòa, cuộc sống buôn làng ấm no hạnh phúc. Trong tâm thức của người M’nông, những cây to lớn là cây thiêng và cây đa cổ thụ này giống như hàng rào vững chắc bảo vệ cả buôn làng.

Y Plut Nhơm cho hay, có lẽ vì lý do này mà tháng 7/2017, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường tỉnh Đăk Lăk đã công bố quyết định và gắn biển Bảo tồn cây đa cổ thụ trên 200 tuổi. Đây là cây thiêng, được ông cố nội của dòng họ trồng từ hàng trăm năm trước. Còn cánh rừng thiêng bất tận phía sau cây đa và vùng đất bao bọc hồ Lăk xưa kia là của dòng họ Nhơm. Dân làng coi đó là chốn linh thiêng, là cấm địa không ai dám mạo phạm, cũng chẳng ai dám đặt chân vào. Ngày xưa, dòng họ Nhơm có người chết sẽ được an táng dưới tán rừng này. Vì vậy, trong rừng có rất nhiều ngôi mộ và những chiếc ché quý được chôn theo người chết. Có những ngôi mộ đã vài trăm năm, bà con gọi đây là rừng ma hay rừng mộ ché.

Trong quan niệm của người M’nông, rừng là nơi ở của các vị thần linh, người chết đã về với rừng ma, nếu con người đến quấy nhiễu thì phù thủy, ác ma sẽ theo dấu về gây hại cho dân làng. Vì thế mà khu rừng này luôn được bà con bảo vệ nghiêm ngặt. Theo các bậc cao niên trong buôn, khu rừng này có trước cây đa rất lâu, được bà con bảo vệ bằng những quy định rất nghiêm ngặt, ai vào rừng phá cây sẽ bị thần phạt. Nếu phát hiện ai chặt cây không kể cây lớn, nhỏ bắt được phạt phải trồng lại và cúng một con trâu khỏe để cúng tạ tội với thần rừng. Ngày nay, mọi người không suy nghĩ như xưa nữa, nhưng cũng không ai dám chặt phá cây, dù là cây nhỏ…

rừng mộ ché Quần thể cây đa cổ thụ, mộ cổ và rừng thiêng buôn M’Liêng.

Trưởng buôn M’Liêng-Y Thon Ênuôl cho biết: Luật tục cha ông đã quy định như thế nên không ai được xâm phạm. Mặc dù trong khu rừng ma có rất nhiều ché to, hoa văn rực rỡ có màu men tinh tế, bóng loáng, quý hiếm nhiều năm tuổi là tài sản của người chết được chôn cạnh mộ, nhưng chẳng ai dám đụng vào. Bởi người M’nông rất coi trọng ché rượu, họ tin có thần linh trú ngụ trong đó. Nên khi một người qua đời, gia đình sẽ dành chiếc ché quý nhất mang ra rừng ma để người chết sử dụng. “Trong đời sống của người M’nông, ché rượu gắn liền với đời sống tâm linh của con người từ lúc sinh ra đến lúc chết đi. Lễ mừng đứa trẻ chào đời cũng có ché rượu, cúng sức khỏe, cưới hỏi, ma chay, cúng thần… đều không thể thiếu ché rượu”, Trưởng buôn Y Thon Ênuôl thông tin.

Được biết, xã Đăk Liêng, có 12 thôn buôn và hơn 10.000 nhân khẩu, trong đó đồng bào DTTS chiếm 55%. Buôn M’Liêng có 148 hộ, 678 nhân khẩu, thì có đến 146 hộ là người M’nông. Khu rừng ở buôn M’Liêng thuộc địa giới của xã, nhưng bây giờ, vấn đề quản lý khai thác thuộc về Ban Quản lý Văn hóa, Lịch sử, Môi trường huyện Lăk. Năm 2017, huyện Lăk có 2 buôn là buôn M’Liêng và buôn Triết nằm trong Đề án xây dựng 10 buôn làng truyền thống của các cộng đồng DTTS trên địa bàn tỉnh nhằm phát triển du lịch cộng đồng đã được UBND tỉnh phê duyệt.

Ông Y Kô Niê, Phó trưởng Phòng Quản lý Văn hóa, Sở Văn hóa, Thể thao Du lịch tỉnh Đăk Lăk chia sẻ: Một khu rừng được xem là rừng thiêng, phải mang tính thiêng của buôn và không phải buôn nào cũng có được. Xung quanh khu rừng sẽ có một truyền thuyết mà chỉ dòng họ giữ rừng và bà con sống thời đó mới biết tường tận. Bây giờ, các già làng có thể không còn nhớ nhiều về truyền thuyết, hoặc họ biết nhưng không muốn kể cho người khác biết. Còn những chiếc ché được chôn cạnh mộ đó là theo phong tục tín ngưỡng của đồng bào.

LÊ HƯỜNG

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Sóc Trăng là tỉnh tập trung khá đông đồng bào Khmer sinh sống (tỷ lệ trên 30%). Đồng bào Khmer trên địa bàn tỉnh có đời sống văn hóa tinh thần phong phú, giàu bản sắc, được truyền nối qua nhiều thế hệ. Trong cộng đồng có những hạt nhân ưu tú đã và đang miệt mài, cần mẫn đóng góp tâm sức để làm giàu cho kho tàng di sản văn hóa dân tộc, tiêu biểu như hai Nghệ nhân Nhân dân Châu Ôn và Lý Lết.
Tin nổi bật trang chủ
Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện

Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện

Pháp luật - Minh Nhật - 08:42, 28/03/2024
Thời gian qua, lực lượng chức năng các tỉnh Lào Cai, Lai Châu, Hà Giang, Cao Bằng, Điện Biên, Sơn La....liên tục phát hiện nhiều trường hợp người dân trồng trái phép hàng chục nghìn cây thuốc phiện trên địa bàn. Có đối tượng còn bất chấp pháp luật ngang nhiên trồng cây thuốc phiện trong vườn nhà ở ngay khu phố thị.
Quảng Ngãi: Tập trung triển khai hiệu quả Chương trình MTQG 1719 làm động lực để phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi

Quảng Ngãi: Tập trung triển khai hiệu quả Chương trình MTQG 1719 làm động lực để phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi

Công tác Dân tộc - T.Nhân-H.Trường (Thực hiện) - 08:37, 28/03/2024
Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I từ 2021-2025 (Chương trình MTQG 1719) là một Chương trình ý nghĩa, là động lực để vùng đồng bào DTTS và miền núi phát triển đi lên. Trong thời gian qua, tỉnh Quảng Ngãi đã tích cực triển khai nhiều dự án, tiểu dự án từ Chương trình. Nhờ đó, diện mạo vùng miền núi có nhiều khởi sắc, đời sống của đồng bào có những thay đổi tích cực. Phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển đã có cuộc trò chuyện với ông Hồ Ngọc Thịnh, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Quảng Ngãi về việc triển khai Chương trình tại địa phương.
Ca sĩ dân tộc Nùng Sèn Hoàng Mỹ Lam và tình cảm đặc biệt với Điện Biên

Ca sĩ dân tộc Nùng Sèn Hoàng Mỹ Lam và tình cảm đặc biệt với Điện Biên

Giải trí - Minh Nhật - 08:33, 28/03/2024
Sèn Hoàng Mỹ Lam là cô gái dân tộc Nùng ở Lào Cai. Mỹ Lam từng đăng quang ngôi vị Quán quân dòng nhạc dân gian trong cuộc thi Sao Mai - Điểm hẹn 2017 và đoạt giải Quán quân của cuộc thi Người hát tình ca năm 2018.
Hà Nội: Yêu cầu 40 doanh nghiệp trông giữ xe phải áp dụng công nghệ, không sử dụng tiền mặt

Hà Nội: Yêu cầu 40 doanh nghiệp trông giữ xe phải áp dụng công nghệ, không sử dụng tiền mặt

Xã hội - Minh Nhật - 08:25, 28/03/2024
Sở Giao thông Vận tải (GTVT) Hà Nội vừa có văn bản yêu cầu 40 doanh nghiệp trông xe trên địa bàn thành phố báo cáo về kế hoạch thực hiện công nghệ trong việc thu phí đỗ xe trước ngày 30/3.
Tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Sức khỏe - Thúy Hồng - 08:24, 28/03/2024
Ngày 27/3, tại Hà Nội, Bộ Y tế phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức “Hội nghị trực tuyến liên ngành tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người năm 2024”, với sự tham gia của đại diện Lãnh đạo các cơ quan Trung ương, Lãnh đạo UBND các tỉnh, thành phố và Lãnh đạo các đơn vị của ngành Y tế và ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại Trung ương và địa phương.
Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Thực hiện Tiểu dự án 2, Dự án 3, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 đến năm 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719), huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum đã hỗ trợ và triển khai xây dựng nhiều mô hình liên kết sản xuất nông nghiệp. Qua đó, giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy, biết áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất cây trồng và có nguồn thu nhập ổn định.
Giao xe cho con chưa đủ tuổi gây tai nạn, người mẹ lãnh án 24 tháng tù treo

Giao xe cho con chưa đủ tuổi gây tai nạn, người mẹ lãnh án 24 tháng tù treo

Pháp luật - Ngọc Thu - 08:20, 28/03/2024
Ngày 27/3, Hội đồng xét xử Tòa án nhân dân huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai mở phiên tòa xét xử lưu động, đồng thời tuyên phạt bị cáo Rơ Mah Pil (38 tuổi, xã Ia Lâu) 24 tháng tù treo về tội “Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ”.
Nắng hạn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp ở Lâm Đồng

Nắng hạn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp ở Lâm Đồng

Kinh tế - Minh Thu - 08:17, 28/03/2024
Theo thống kê từ ngành nông nghiệp tỉnh Lâm Đồng, trong 3 tháng đầu năm 2024, lượng mưa trung bình trên địa bàn toàn tỉnh đạt thấp, chỉ bằng khoảng 20% so với cùng kỳ năm trước. Cùng với đó, số ngày nắng nóng tiếp tục tăng, biên độ nhiệt thay đổi giữa ngày và đêm lớn. Mực nước trên các sông suối đang giảm dần, nhất là các suối nhỏ đang giảm mạnh. Gây khó khăn cho tưới tiêu và sản xuất nông nghiệp.
Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Sắc màu 54 - Nguyệt Anh - 08:05, 28/03/2024
Sóc Trăng là tỉnh tập trung khá đông đồng bào Khmer sinh sống (tỷ lệ trên 30%). Đồng bào Khmer trên địa bàn tỉnh có đời sống văn hóa tinh thần phong phú, giàu bản sắc, được truyền nối qua nhiều thế hệ. Trong cộng đồng có những hạt nhân ưu tú đã và đang miệt mài, cần mẫn đóng góp tâm sức để làm giàu cho kho tàng di sản văn hóa dân tộc, tiêu biểu như hai Nghệ nhân Nhân dân Châu Ôn và Lý Lết.
Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Media - Ngọc Chí - 07:53, 28/03/2024
Thực hiện Tiểu dự án 2, Dự án 3, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 đến năm 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719), huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum đã hỗ trợ và triển khai xây dựng nhiều mô hình liên kết sản xuất nông nghiệp. Qua đó, giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy, biết áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất cây trồng và có nguồn thu nhập ổn định.
Trà Bồng (Quảng Ngãi): Trao sinh kế, chỉ cách thoát nghèo cho người dân

Trà Bồng (Quảng Ngãi): Trao sinh kế, chỉ cách thoát nghèo cho người dân

Công tác Dân tộc - T.Nhân - 07:34, 28/03/2024
Không chỉ hỗ trợ cây, con giống để người dân nghèo có tư liệu sản xuất, huyện Trà Bồng (Quảng Ngãi) còn phân công cơ quan, đơn vị giúp đỡ hộ nghèo, hộ cận nghèo tại các xã có tỷ lệ hộ nghèo trên 30%. Đây là giải pháp nhằm huy động mọi nguồn lực giúp người dân vươn lên thoát nghèo bền vững của huyện Trà Bồng giai đoạn 2022 – 2025.