Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Rừng mộ ché của người M’nông

PV - 10:29, 20/07/2018

Năm 2008, buôn M’Liêng, xã Đăk Liêng, huyện Lăk được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xét chọn là buôn cổ độc nhất của đồng bào M’nông tỉnh Đăk Lăk. Buôn được bảo tồn đầy đủ những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của người M’nông. Qua bao nhiêu biến cố tác động từ thiên nhiên, con người, đến nay, buôn M’Liêng vẫn còn giữ được nét cổ kính của buôn làng hàng trăm năm trước với những câu chuyện huyền bí.

rừng mộ ché Trưởng buôn Y Thon Ênuôl (người bên trái) bên ngôi nhà truyền thống.

Chạy xe trên con đường nhựa êm ru từ Quốc lộ 27 vào buôn cổ M’Liêng, qua hồ Lăk thơ mộng, những đồng lúa bạt ngàn xanh non sẽ cảm nhận được cuộc sống nơi đây yên bình, no ấm. Ngôi nhà cộng đồng bề thế ngay đầu buôn với sân rộng, bên cạnh cây đa hơn 200 tuổi che mát cả khoảng đất rộng. Phía sau cây đa là khu rừng thiêng, với nhiều ngôi mộ cổ lớn nhỏ ẩn trong các bụi cây rừng. Mặc dù cánh rừng này không có vực sâu, không có thú dữ, nhưng bao đời nay nó lại là chốn linh thiêng, và người dân trong làng bất khả xâm phạm.

Ngồi dưới bóng cây đa cổ thụ nghỉ mát, trông đàn dê nhẩn nha gặm cỏ, ông Y Plut Nhơm nhớ lại thời xưa ông cùng các bạn đồng lứa ra gốc đa chơi. Ông nói, mỗi dịp lễ, hội trong buôn hay gia đình nào có việc quan trọng lại thấy già làng, trưởng thôn, người dân mang lễ vật ra cây cúng, cầu mong mưa thuận gió hòa, cuộc sống buôn làng ấm no hạnh phúc. Trong tâm thức của người M’nông, những cây to lớn là cây thiêng và cây đa cổ thụ này giống như hàng rào vững chắc bảo vệ cả buôn làng.

Y Plut Nhơm cho hay, có lẽ vì lý do này mà tháng 7/2017, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường tỉnh Đăk Lăk đã công bố quyết định và gắn biển Bảo tồn cây đa cổ thụ trên 200 tuổi. Đây là cây thiêng, được ông cố nội của dòng họ trồng từ hàng trăm năm trước. Còn cánh rừng thiêng bất tận phía sau cây đa và vùng đất bao bọc hồ Lăk xưa kia là của dòng họ Nhơm. Dân làng coi đó là chốn linh thiêng, là cấm địa không ai dám mạo phạm, cũng chẳng ai dám đặt chân vào. Ngày xưa, dòng họ Nhơm có người chết sẽ được an táng dưới tán rừng này. Vì vậy, trong rừng có rất nhiều ngôi mộ và những chiếc ché quý được chôn theo người chết. Có những ngôi mộ đã vài trăm năm, bà con gọi đây là rừng ma hay rừng mộ ché.

Trong quan niệm của người M’nông, rừng là nơi ở của các vị thần linh, người chết đã về với rừng ma, nếu con người đến quấy nhiễu thì phù thủy, ác ma sẽ theo dấu về gây hại cho dân làng. Vì thế mà khu rừng này luôn được bà con bảo vệ nghiêm ngặt. Theo các bậc cao niên trong buôn, khu rừng này có trước cây đa rất lâu, được bà con bảo vệ bằng những quy định rất nghiêm ngặt, ai vào rừng phá cây sẽ bị thần phạt. Nếu phát hiện ai chặt cây không kể cây lớn, nhỏ bắt được phạt phải trồng lại và cúng một con trâu khỏe để cúng tạ tội với thần rừng. Ngày nay, mọi người không suy nghĩ như xưa nữa, nhưng cũng không ai dám chặt phá cây, dù là cây nhỏ…

rừng mộ ché Quần thể cây đa cổ thụ, mộ cổ và rừng thiêng buôn M’Liêng.

Trưởng buôn M’Liêng-Y Thon Ênuôl cho biết: Luật tục cha ông đã quy định như thế nên không ai được xâm phạm. Mặc dù trong khu rừng ma có rất nhiều ché to, hoa văn rực rỡ có màu men tinh tế, bóng loáng, quý hiếm nhiều năm tuổi là tài sản của người chết được chôn cạnh mộ, nhưng chẳng ai dám đụng vào. Bởi người M’nông rất coi trọng ché rượu, họ tin có thần linh trú ngụ trong đó. Nên khi một người qua đời, gia đình sẽ dành chiếc ché quý nhất mang ra rừng ma để người chết sử dụng. “Trong đời sống của người M’nông, ché rượu gắn liền với đời sống tâm linh của con người từ lúc sinh ra đến lúc chết đi. Lễ mừng đứa trẻ chào đời cũng có ché rượu, cúng sức khỏe, cưới hỏi, ma chay, cúng thần… đều không thể thiếu ché rượu”, Trưởng buôn Y Thon Ênuôl thông tin.

Được biết, xã Đăk Liêng, có 12 thôn buôn và hơn 10.000 nhân khẩu, trong đó đồng bào DTTS chiếm 55%. Buôn M’Liêng có 148 hộ, 678 nhân khẩu, thì có đến 146 hộ là người M’nông. Khu rừng ở buôn M’Liêng thuộc địa giới của xã, nhưng bây giờ, vấn đề quản lý khai thác thuộc về Ban Quản lý Văn hóa, Lịch sử, Môi trường huyện Lăk. Năm 2017, huyện Lăk có 2 buôn là buôn M’Liêng và buôn Triết nằm trong Đề án xây dựng 10 buôn làng truyền thống của các cộng đồng DTTS trên địa bàn tỉnh nhằm phát triển du lịch cộng đồng đã được UBND tỉnh phê duyệt.

Ông Y Kô Niê, Phó trưởng Phòng Quản lý Văn hóa, Sở Văn hóa, Thể thao Du lịch tỉnh Đăk Lăk chia sẻ: Một khu rừng được xem là rừng thiêng, phải mang tính thiêng của buôn và không phải buôn nào cũng có được. Xung quanh khu rừng sẽ có một truyền thuyết mà chỉ dòng họ giữ rừng và bà con sống thời đó mới biết tường tận. Bây giờ, các già làng có thể không còn nhớ nhiều về truyền thuyết, hoặc họ biết nhưng không muốn kể cho người khác biết. Còn những chiếc ché được chôn cạnh mộ đó là theo phong tục tín ngưỡng của đồng bào.

LÊ HƯỜNG

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.