Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phát huy giá trị tín ngưỡng thờ Mẫu trong vùng công viên địa chất Lạng Sơn

Thúy Hồng-Tuyết Mai - 19:41, 01/04/2025

Vùng công viên địa chất Lạng Sơn, là khu vực có nhiều dân tộc cùng sinh sống với hệ thống di sản văn hóa phi vật thể và các hoạt động tôn giáo tín ngưỡng phong phú, trong đó có tín ngưỡng thờ Mẫu. Nhận thức được giá trị đó, cùng với việc tích cực xây dựng công viên địa chất Lạng Sơn, thời gian qua, ngành Văn hóa nói riêng và các cấp, ngành trong tỉnh nói chung đã có nhiều giải pháp thiết thực để bảo tồn, lan tỏa giá trị của tín ngưỡng này.

Lễ hội Đồng Đăng được tổ chức vào ngày 10 tháng Giêng hàng năm, mang đậm nét văn hóa tín ngưỡng dân gian Việt Nam
Lễ hội Đồng Đăng được tổ chức vào ngày 10 tháng Giêng hằng năm, mang đậm nét văn hóa tín ngưỡng dân gian Việt Nam

Di sản trong vùng công viên địa chất

Theo các tài liệu lịch sử, tín ngưỡng thờ Mẫu có mặt ở Lạng Sơn từ khoảng cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX. Sự xuất hiện ban thờ Mẫu tại Lạng Sơn có nhiều dạng thức khác nhau. Người ta dễ nhận thấy, có một số di tích có đối tượng thờ phụng gắn với thần linh Tứ phủ đã đi vào lời ca chầu văn, đó là đền Bắc Lệ thờ Chầu bé Bắc Lệ; đền Mỏ Ba thờ Chầu Mười; đền Suối Ngang, Suối Lân thờ Mẫu Liễu Hạnh và các thánh trong hệ thống Tứ phủ...

Trong quá trình phát triển, tín ngưỡng thờ Mẫu đã tiếp nhận và chịu ảnh hưởng của một số loại hình tín ngưỡng, tôn giáo khác, như tín ngưỡng thờ nhiên thần (thần mang yếu tố thiên nhiên), Phật giáo, Đạo giáo và Nho giáo.

Ông Hoàng Văn Páo, Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa Lạng Sơn cho biết: Việc tôn thờ hình tượng Mẫu là một nét đẹp văn hóa truyền thống của một đất nước nông nghiệp như Việt Nam, thể hiện sự hòa hợp văn hóa, đạo lý uống nước nhớ nguồn, đề cao vai trò của người phụ nữ. Tại Lạng Sơn, song song với thờ Mẫu tại các đền, chùa thì người Tày, Nùng còn thờ cả mẹ Hoa (Mẻ Bjoóc), đây là nét đặc trưng khác biệt của tín ngưỡng thờ Mẫu ở xứ Lạng so với các vùng khác.

Điều đặc biệt là, các ngôi đền tiêu biểu của tín ngưỡng thờ Mẫu ở Lạng Sơn phần lớn đều nằm trong vùng lõi của Công viên địa chất. Đây là tiềm năng lớn để phát triển loại hình du lịch tâm linh gắn với xây dựng, phát huy hiệu quả hoạt động của Công viên địa chất Lạng Sơn. Hiện Lạng Sơn đã khảo sát, xây dựng 4 tuyến tham quan các điểm hóa thạch cổ sinh, di sản địa chất và có các điểm di tích gắn với tín ngưỡng thờ Mẫu.

Tại xã Tân Thành, huyện Hữu Lũng là một trong những xã được đưa vào tuyến du lịch thuộc vùng Công viên địa chất Lạng Sơn, đang sở hữu nhiều ngôi đền thờ Mẫu nổi tiếng mang những giá trị văn hóa đặc sắc, tiêu biểu là đền Bắc Lệ đã được xếp hạng Di tích cấp tỉnh vào năm 1992. 

Theo văn bia số 1 dựng năm Khải Định thứ 7 (1922) phụng thờ 3 vị thiên tiên Thánh Mẫu, trong đó có Mẫu Thượng Ngàn. Trải qua nhiều lần trùng tu, đền Bắc Lệ hiện nay vẫn giữ được dáng vẻ cổ truyền với một dãy nhà 3 gian xây bằng gạch lợp ngói tây, cột gỗ, 3 gian nhà này đồng thời là 3 cung.

Hầu đồng là nghi lễ độc đáo trong Tín ngưỡng thờ Mẫu
Hầu đồng là nghi lễ độc đáo trong tín ngưỡng thờ Mẫu

Ông Phùng Văn Quang, Chủ tịch UBND xã Tân Thành cho biết: Hằng năm, lễ hội truyền thống diễn ra vào ngày 20/9 âm lịch, với nhiều hoạt động đặc sắc như hát chầu văn, diễn xướng hầu đồng, tế lễ… tiêu biểu có nghi thức rước kiệu từ đền Bắc Lệ sang đền Đèo Kẻng luôn thu hút đông đảo du khách đến thăm quan, trải nghiệm.

Bảo tồn để di sản phát huy được giá trị

Nhận thức rõ lợi ích từ việc bảo tồn di sản tín ngưỡng gắn với du lịch Công viên địa chất, những năm qua, UBND tỉnh Lạng Sơn đã chỉ đạo ngành Văn hóa và các cấp, ngành liên quan đẩy mạnh việc bảo tồn, phát huy giá trị tín ngưỡng thờ Mẫu.

Từ năm 2017 đến năm 2019, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tổ chức 3 chương trình giao lưu diễn xướng chầu văn tỉnh Lạng Sơn mở rộng thu hút 75 nghệ nhân, thanh đồng trong và ngoài tỉnh tham gia. Ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tăng cường xúc tiến quảng bá giá trị di sản tín ngưỡng thờ Mẫu đến với du khách gần xa trong và ngoài tỉnh trên trang thông tin du lịch của tỉnh và lồng ghép trong các sự kiện như tuần văn hóa, thể thao và du lịch, lễ hội Kỳ Cùng – Tả Phủ…

Năm 2021, Sở đã xây dựng và tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định 2386/QĐ-UBND phê duyệt Đề án “Thành lập, xây dựng và phát triển Công viên địa chất Lạng Sơn giai đoạn 2021 – 2025”, trong đó, đề ra nhiệm vụ điều tra, khảo sát, bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu.

Bà Phạm Thị Hương, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Quản lý Công viên địa chất Lạng Sơn (Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cho biết: Trên cơ sở Đề án được phê duyệt, Ban đã phối hợp với các chuyên gia tư vấn nước ngoài và Việt Nam tiến hành khảo sát, xây dựng 4 tuyến với 41 điểm tham quan dự kiến. Trong đó, mỗi tuyến tham quan đều có các điểm hóa thạch cổ sinh, di sản địa chất và ít nhất một điểm di tích gắn với tín ngưỡng thờ Mẫu.

Bên cạnh đó, đối với các huyện, thành phố trong phạm vi công viên địa chất đang sở hữu di sản tín ngưỡng thờ Mẫu, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng thường xuyên hướng dẫn thực hiện công tác quản lý, bảo vệ, phát huy giá trị các di tích; tích cực khảo sát, hướng dẫn các nghệ nhân thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu lập hồ sơ trình Chủ tịch nước xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú, Nghệ nhân nhân dân”...

Lễ hội truyền thống Đền Công đồng Bắc Lệ tại xã Tân Thành, huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn
Lễ hội truyền thống Đền Công đồng Bắc Lệ tại xã Tân Thành, huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn

Nghệ nhân Ưu tú Thìn Thu Hương, phường Vĩnh Trại, thành phố Lạng Sơn cho biết: Việc được Nhà nước ghi nhận phong tặng danh hiệu là Nghệ nhân ưu tú, khiến những người thực hành tín ngưỡng như chúng tôi được tiếp thêm động lực trong việc gìn giữ di sản tín ngưỡng thờ Mẫu.

Với giải pháp tích cực của các cấp, ngành, tín ngưỡng thờ Mẫu trong vùng công viên địa chất đã và đang được bảo tồn, phát huy một cách đúng hướng. Sau khi Công viên địa chất Lạng Sơn chính thức được UNESCO công nhận, tín ngưỡng thờ Mẫu và những giá trị tiêu biểu, nổi bật, thì đang góp phần phát triển du lịch tâm linh, tạo tiền đề thúc đẩy kinh tế-xã hội của Lạng Sơn.

Tháng 12/2016, tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt đã được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Hiện nay, trên địa bàn toàn tỉnh Lạng Sơn có hơn 100 di tích trực tiếp thờ Mẫu hoặc phối thờ (có ban thờ Mẫu).

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Rực rỡ sắc màu tại không gian triển lãm của Bộ Dân tộc và Tôn giáo trong Ngày hội non sông

Rực rỡ sắc màu tại không gian triển lãm của Bộ Dân tộc và Tôn giáo trong Ngày hội non sông

Triển lãm thành tựu kinh tế - xã hội chào mừng 80 năm Quốc khánh với chủ đề “Rạng rỡ Việt Nam: 80 năm hành trình Độc lập – Tự do – Hạnh phúc” đang diễn ra tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia (Đông Anh, Hà Nội), trở thành ngày hội lớn của non sông. Trong khuôn khổ triển lãm có không gian trưng bày của Bộ Dân tộc và Tôn giáo với tinh thần Đồng hành - Hòa hợp - Phát triển.
Tin nổi bật trang chủ
Ấn tượng Khu trưng bày của Bộ Dân tộc và Tôn giáo: "Đồng hành - Hòa hợp - Phát triển"

Ấn tượng Khu trưng bày của Bộ Dân tộc và Tôn giáo: "Đồng hành - Hòa hợp - Phát triển"

Trong không gian Triển lãm “80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc”, khu trưng bày của Bộ Dân tộc và Tôn giáo mang đến thông điệp Đồng hành - Hòa hợp - Phát triển, khẳng định mối liên kết bền chặt giữa các dân tộc và tôn giáo trong một cộng đồng thống nhất. Đây không chỉ là sự tái hiện những chặng đường lịch sử đầy tự hào, mà còn là minh chứng sinh động cho tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc - nền tảng vững chắc để xây dựng một Việt Nam hòa bình, thịnh vượng.
Cuộc đồng hành trọn nghĩa, vẹn tình trong hành trình 80 mùa Xuân của đất nước

Cuộc đồng hành trọn nghĩa, vẹn tình trong hành trình 80 mùa Xuân của đất nước

Thời sự - Cù Hương - 1 giờ trước
Trong suốt hành trình giữ nước và dựng nước, đồng bào các dân tộc thiểu số (DTTS) đã có những đóng góp quan trọng vào sự nghiệp giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, đồng thời tiếp tục khẳng định vị thế của mình trong quá trình đất nước đổi mới và hội nhập.
Rực rỡ sắc màu tại không gian triển lãm của Bộ Dân tộc và Tôn giáo trong Ngày hội non sông

Rực rỡ sắc màu tại không gian triển lãm của Bộ Dân tộc và Tôn giáo trong Ngày hội non sông

Thời sự - Hồng Phúc - Tuấn Ninh - 21:33, 28/08/2025
Triển lãm thành tựu kinh tế - xã hội chào mừng 80 năm Quốc khánh với chủ đề “Rạng rỡ Việt Nam: 80 năm hành trình Độc lập – Tự do – Hạnh phúc” đang diễn ra tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia (Đông Anh, Hà Nội), trở thành ngày hội lớn của non sông. Trong khuôn khổ triển lãm có không gian trưng bày của Bộ Dân tộc và Tôn giáo với tinh thần Đồng hành - Hòa hợp - Phát triển.
Văn nghệ sĩ - Chiếc

Văn nghệ sĩ - Chiếc "sàng" của đời sống hiện thực

Sắc màu 54 - Hồng Phúc - 18:14, 28/08/2025
Trải qua 80 năm xây dựng và phát triển (28/8/1945 – 28/8/2025), ngành Văn hoá đã đồng hành cùng đất nước. Trong chặng đường ấy, văn nghệ sĩ luôn giữ một vị trí đặc biệt: Người sáng tạo cái đẹp, người truyền cảm hứng, người gìn giữ bản sắc và khơi mở khát vọng. Trước những biến động của thời đại, trách nhiệm của văn nghệ sĩ không chỉ dừng ở sáng tác, mà còn ở chỗ đồng hành cùng xã hội, phản ánh trung thực hơi thở cuộc sống, lan tỏa những giá trị nhân văn, góp phần dựng xây một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Ghi trên công trường dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên

Ghi trên công trường dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên

Kinh tế - Trọng Bảo - 17:56, 28/08/2025
Những ngày này, cán bộ, kỹ sư, công nhân trên công trường dự án xây dựng đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên đang “chạy đua” với thời gian để công trình về đích đúng kế hoạch.
Chấn chỉnh tình trạng

Chấn chỉnh tình trạng "xẻ thịt" sông Tranh để lấy cát

Bạn đọc - T.Nhân - H.Trường - 17:54, 28/08/2025
Liên quan đến tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Nước Xa (nhánh sông Tranh, khu vực giáp ranh 3 xã miền núi Trà Tân, Nam Trà My, Trà Leng) mà Dân tộc và Phát triển đã phản ánh, các địa phương liên quan đã tiến hành kiểm tra hiện trường, đưa ra các biện pháp quyết liệt nhằm chấm dứt tình trạng trên.
Hà Nội: Mưa lớn gây ngập lụt nghiêm trọng, nhiều tuyến đường ở Tây Mỗ và Đại lộ Thăng Long tê liệt

Hà Nội: Mưa lớn gây ngập lụt nghiêm trọng, nhiều tuyến đường ở Tây Mỗ và Đại lộ Thăng Long tê liệt

Cơn mưa lớn kéo dài suốt hai ngày qua đã khiến nhiều khu vực tại Hà Nội chìm trong biển nước. Tính đến 15h ngày 27/8, các tuyến đường huyết mạch như Quốc lộ 70 và Đại lộ Thăng Long đoạn qua phường Tây Mỗ (quận Nam Từ Liêm cũ) bị ngập sâu nghiêm trọng, gây tê liệt giao thông và ảnh hưởng nặng nề đến đời sống người dân.
Hàng trăm hộ dân biên giới Thanh Hóa đang bị cô lập

Hàng trăm hộ dân biên giới Thanh Hóa đang bị cô lập

Tin tức - Quỳnh Trâm - 17:52, 28/08/2025
Do ảnh hưởng của bão số 5, hai xã biên giới Yên Nhân và Bát Mọt tỉnh Thanh Hóa bị cô lập hoàn toàn. Hơn 800 hộ dân chìm trong nước lũ, nhiều ngôi nhà bị đất đá vùi lấp, bản làng tan hoang.
Quảng Ninh: Biểu dương chức sắc, chức việc, giáo dân tiêu biểu

Quảng Ninh: Biểu dương chức sắc, chức việc, giáo dân tiêu biểu

Dân tộc - Tôn giáo - Mỹ Dung - 17:45, 28/08/2025
Ghi nhận những nỗ lực đồng hành cùng dân tộc của nhiều chức sắc, chức việc và giáo dân Công giáo, Công an tỉnh Quảng Ninh vừa tổ chức Hội nghị biểu dương các cá nhân tiêu biểu, lan tỏa tinh thần đoàn kết, gắn bó giữa đạo và đời.
Trang bị kiến thức phòng chống ma túy cho cán bộ cơ sở, Người có uy tín

Trang bị kiến thức phòng chống ma túy cho cán bộ cơ sở, Người có uy tín

Người có uy tín - Lê Hường - 17:44, 28/08/2025
Chiều 28/8, Phó Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Đắk Lắk Lê Ngọc Vinh thông tin, đơn vị vừa phối hợp với Phòng Cảnh sát Điều tra tội phạm về ma túy (Công an tỉnh Đắk Lắk), tổ chức 5 hội nghị tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về phòng, chống ma túy vùng đồng bào DTTS và miền núi năm 2025.
Ruộng bậc thang - Tuyệt tác giữa đại ngàn Tuyên Quang

Ruộng bậc thang - Tuyệt tác giữa đại ngàn Tuyên Quang

Photo - Quang Vũ - Mừng Vũ - 17:39, 28/08/2025
Những ngày này, đến các xã Thông Nguyên, Pờ Ly Ngài, Thàng Tín, Bản Phùng… thuộc tỉnh Tuyên Quang, du khách dễ dàng bắt gặp cảnh núi non hùng vĩ, mây trời bảng lảng và những thửa ruộng bậc thang lúa xanh mướt. Thiên nhiên và cuộc sống nơi đây tạo nên bức tranh đẹp, níu chân người.
Y tế Việt - Trung bắt tay mở rộng hợp tác

Y tế Việt - Trung bắt tay mở rộng hợp tác

Sức khỏe - Mỹ Dung - 17:36, 28/08/2025
Khám chữa bệnh xuyên biên giới, cấp cứu 1369, phát triển dược liệu... là những nội dung trọng điểm được ngành Y tế hai nước Việt Nam - Trung Quốc thống nhất thúc đẩy trong giai đoạn tới. Hội nghị y tế thường niên giữa 5 tỉnh/khu vực hai nước đã mở ra hướng hợp tác toàn diện, thiết thực cho sức khỏe cộng đồng vùng biên giới.