Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nhịp hòa thanh của những bàn tay

Tiêu Dao - Hồng Hạnh - 11:40, 13/03/2023

Được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia từ năm 2016, những nghệ nhân và cả người dân miền sơn nguyên huyện Đồng Xuân (Phú Yên) đang cố gắng gìn giữ và phát huy nghệ thuật trình diễn trống đôi, cồng ba, chiêng năm của đồng bào Chăm H’roi, Ba Na trong đời sống hôm nay.

Nghệ thuật múa trống đôi của người Chăm Hroi. Ảnh Tấn Vịnh
Nghệ thuật múa trống đôi của người Chăm Hroi. Ảnh Tấn Vịnh

Di sản trong tay người

 Với đồng bào dân tộc Ba Na ở thôn Xí Thoại (xã Xuân Lãnh, huyện Đồng Xuân), trống đôi, cồng ba, chiêng năm là tiếng lòng, là hồn thiêng. Nó không chỉ là loại hình nghệ thuật giải trí trong những ngày hội làng mà còn là phương tiện để “thông thiên” với thần linh, gắn kết tình đồng bào xây dựng cuộc sống và bảo tồn bản sắc văn hóa. Sự hòa quyện của ba loại nhạc cụ này trong âm điệu, tiết tấu và ngôn ngữ hình thể của người biểu diễn đã tạo nên một nghệ thuật trình diễn hết sức độc đáo. Khi múa, đòi hỏi người diễn phải ăn ý, hiểu ý nhau và giữ sự nhịp nhàng, uyển chuyển, tung hứng cho nhau.

Còn đối với người Chăm H’roi, không cần dùng lời, nghe tiếng trống đôi, đồng bào có thể cảm nhận được tâm tư, tình cảm vui buồn, nhớ nhung, giận hờn hay trách móc. Âm thanh của trống đôi, cồng ba, chiêng năm có nhiều điệu thức khác nhau như lúc chào mừng hay đón khách thì tiết tấu nhanh, vui tươi, rộn ràng; bước vào cuộc giao lưu, giai điệu lại lắng xuống, nhịp điệu trở về khoan thai, tình cảm; khi tiễn khách, âm điệu êm ái, thiết tha như muốn níu chân người… Trong lễ cầu hôn, nó tựa như lời nhắc nhở đôi trai gái yêu thương nhau, chung thủy.

Năm 2016, nghệ thuật trình diễn trống đôi, cồng ba, chiêng năm của đồng bào Chăm H’roi, Ba Na ở thôn Xí Thoại được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây là niềm tự hào và cũng là động lực để đồng bào Ba Na và Chăm H’roi bảo tồn, phát huy giá trị của bộ nhạc cụ này.

Già làng La Chí Thái (thôn Xí Thoại) cho biết, bộ trống đôi, cồng ba, chiêng năm gồm 1 đôi trống đực và trống cái, đường kính mỗi trống 27 cm, chiều cao 40 cm; 3 chiếc cồng (có núm ở giữa), tên gọi theo mẫu hệ, thứ tự mẹ - con gồm mí (mẹ), mai (chị), con (con), có kích thước nhỏ dần: 53 cm, 43 cm, 31 cm; 5 chiếc chiêng (không có núm), tên gọi cao độ theo đồng bào đặt là pồng, pềnh, pang, poong, pếnh, có kích thước nhỏ dần: 37 cm, 34 cm, 32 cm, 30 cm, 28,5 cm. Ở thôn Xí Thoại có 7 hộ gia đình còn lưu giữ bộ nhạc cụ bộ trống đôi, cồng ba, chiêng năm như vật gia bảo.

Các nghệ nhân Chăm H’roi Bình Định biểu diễn múa trống đôi.
Các nghệ nhân Chăm H’roi Bình Định biểu diễn múa trống đôi.

Giữ nhịp hòa thanh cho mai sau

Trong nghệ thuật trình diễn trống đôi, cồng ba, chiêng năm, mỗi loại nhạc cụ có điệu thức riêng. Chiêng năm giữ giai điệu khoan nhặt, thanh thoát, âm vang ngân xa. Cồng ba giữ bè trầm, sâu lắng mượt mà. Còn trống đôi gây ấn tượng mạnh nhất. Nó làm cho cuộc hòa thanh tìm được sự đồng điệu, hòa quyện vào nhau, đạt tới cao trào của sự hứng khởi.

Những nghệ nhân của đội trống đôi, cồng ba, chiêng năm như những nốt nhạc trong bản nhạc bất tận của núi rừng. Những nhịp điệu ấy đưa người nghe đong đưa theo tiếng xập xẻng, lục lạc… Tiếng trống đôi của các chàng trai với những động tác múa nhuần nhuyễn, tinh tế cùng cơ thể và đôi bàn tay mềm mại của các cô gái tạo nên chuỗi âm thanh tiết tấu đầy ngẫu hứng, lúc thưa nhặt nhẹ nhàng, khi dồn dập sôi nổi hết sức trữ tình.

Để nghệ thuật trình diễn trống đôi, cồng ba, chiêng năm không bị mai một, nhiều lớp tập huấn, truyền dạy đã được tổ chức trên địa bàn huyện Đồng Xuân.

Hiện tại, chính quyền huyện Đồng Xuân và tỉnh Phú Yên đang xây dựng kế hoạch sưu tầm và ký âm các bài nhạc, đồng thời tổ chức để các nghệ nhân lớn tuổi truyền dạy cách biểu diễn nghệ thuật này đến thế hệ trẻ. Ghi âm, ký âm các bài nghệ thuật trình diễn để xây dựng kế hoạch bảo tồn.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Ninh Thuận khai thác giá trị văn hoá Chăm để phát triển du lịch

Ninh Thuận khai thác giá trị văn hoá Chăm để phát triển du lịch

Tỉnh Ninh Thuận có nhiều di sản văn hóa Chăm đặc sắc thu hút đông đảo du khách đến tham quan, chiêm ngưỡng nét đẹp các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể. Với mục tiêu xây dựng vùng đất nắng gió trở thành điểm đến du lịch văn hóa hấp dẫn, địa phương đã quan tâm quảng bá di tích lịch sử, kiến trúc đền tháp, các lễ hội gắn với làng nghề truyền thống và các Bảo vật quốc gia của đồng bào Chăm. Đặc biệt chương trình dân ca dân vũ độc đáo trở thành điểm nhấn quan trọng thu hút du khách đến với Ninh Thuận.
Tin nổi bật trang chủ
Gắn kết chặt chẽ việc học tập, làm theo Bác với xây dựng lực lượng Công an nhân dân

Gắn kết chặt chẽ việc học tập, làm theo Bác với xây dựng lực lượng Công an nhân dân

Chiều 19/5, Đảng ủy Công an Trung ương tổ chức Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” và đánh giá kết quả thực hiện Quy định số 09-QĐ/ĐUCA ngày 19/5/2023 của Đảng ủy Công an Trung ương về chế độ học tập, thực hiện Sáu điều Bác Hồ dạy Công an nhân dân. Tổng Bí thư Tô Lâm dự và phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị.
Chính phủ Ấn Độ đồng ý gia hạn thời gian trưng bày Xá lợi Đức Phật tại Việt Nam từ ngày 22/5 - 02/6/2025

Chính phủ Ấn Độ đồng ý gia hạn thời gian trưng bày Xá lợi Đức Phật tại Việt Nam từ ngày 22/5 - 02/6/2025

Thời sự - Hương Trà - 1 giờ trước
Để đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng được chiêm bái Xá lợi Đức Phật - Bảo vật quốc gia Ấn Độ tại Việt Nam, Bộ Dân tộc và Tôn giáo đã tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam có thư gửi Thủ tướng Chính phủ Ấn Độ, đề nghị gia hạn thời gian trưng bày Xá lợi Đức Phật tại Việt Nam từ ngày 22/5 - 02/6/2025.
Trao giải sáng tác về “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh

Trao giải sáng tác về “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh"

Tin tức - Minh Nhật - 1 giờ trước
Tối 19/5, tại Nhà hát Hồ Gươm, Hà Nội, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp với Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức Lễ Trao giải thưởng sáng tác, quảng bá tác phẩm, văn học, nghệ thuật, báo chí về chủ đề “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” đợt II, giai đoạn 2021-2025.
Kon Tum: Giao gần 5,9ha đất cho huyện Đăk Glei phục vụ chỗ ở ổn định cho người dân di cư tự phát

Kon Tum: Giao gần 5,9ha đất cho huyện Đăk Glei phục vụ chỗ ở ổn định cho người dân di cư tự phát

Chính sách Dân tộc - Ngọc Chí - 2 giờ trước
UBND tỉnh Kon Tum vừa có Quyết định giao gần 5,9ha đất cho Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện Đăk Glei, để thực hiện dự án bố trí ổn định dân di cư tự phát tại các xã biên giới Đăk Long, Đăk Nhoong, Đăk Plô, huyện Đăk Glei.
Hà Giang: Phát hiện số lượng lớn thực phẩm không rõ nguồn gốc

Hà Giang: Phát hiện số lượng lớn thực phẩm không rõ nguồn gốc

Pháp luật - Vũ Mừng - 2 giờ trước
Ngày 19/5, lực lượng chức năng tỉnh Hà Giang đã phát hiện số lượng lớn thực phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng tới sức khỏe cộng đồng.
Huyện Bảo Yên triển khai hiệu quả các giải pháp giảm nghèo bền vững

Huyện Bảo Yên triển khai hiệu quả các giải pháp giảm nghèo bền vững

Xã hội - Trọng Bảo - 4 giờ trước
Là địa phương có nhiều lợi thế về phát triển nông lâm nghiệp, theo đó trong những năm qua, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai đã đưa nhiều giống cây con mới có giá trị kinh tế vào nuôi trồng và từng bước hướng tới nền sản xuất nông nghiệp hàng hóa, nâng cao thu nhập cho người dân.
Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 17/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Đặc sắc Lễ hội Điện Trường Bà. Chùa Tây Thiên Tam Đảo. Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Ninh Thuận khai thác giá trị văn hoá Chăm để phát triển du lịch

Ninh Thuận khai thác giá trị văn hoá Chăm để phát triển du lịch

Sắc màu 54 - Thái Sơn Ngọc - 5 giờ trước
Tỉnh Ninh Thuận có nhiều di sản văn hóa Chăm đặc sắc thu hút đông đảo du khách đến tham quan, chiêm ngưỡng nét đẹp các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể. Với mục tiêu xây dựng vùng đất nắng gió trở thành điểm đến du lịch văn hóa hấp dẫn, địa phương đã quan tâm quảng bá di tích lịch sử, kiến trúc đền tháp, các lễ hội gắn với làng nghề truyền thống và các Bảo vật quốc gia của đồng bào Chăm. Đặc biệt chương trình dân ca dân vũ độc đáo trở thành điểm nhấn quan trọng thu hút du khách đến với Ninh Thuận.
Bảo tồn múa phồn thực trong Lễ hội Rija Nưgar

Bảo tồn múa phồn thực trong Lễ hội Rija Nưgar

Sắc màu 54 - Thái Sơn Ngọc - 20:25, 19/05/2025
Chiều ngày 10/5/2025, tại làng Chăm Bỉnh Nghĩa thuộc xã Bắc Sơn, huyện Thuận Bắc, tỉnh Ninh Thuận, Ban Phong tục thôn tổ chức Lễ hội Rija Nưgar đón mừng năm mới theo Chăm lịch. Nét độc đáo của Bỉnh Nghĩa là trong nghi lễ Rija Nưgar có hai tiểu lễ ở các làng khác không có, đó là hát đối đáp nam nữ (Adaoh pasa) và múa phồn thực (Tamia klai kluk) do các vị chức sắc và người dân tham gia thực hiện. Nghi lễ múa phồn thực thể hiện tư duy cặp đôi, âm dương hòa hợp, khát vọng về sự sinh sôi nảy nở của vạn vật.
Bộ đội Biên phòng tỉnh Gia Lai trồng gần 5.000 cây xanh

Bộ đội Biên phòng tỉnh Gia Lai trồng gần 5.000 cây xanh

Xã hội - Ngọc Thu - 19:10, 19/05/2025
Nhân dịp kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025), ngày 19/5, Đồn Biên phòng Ia Pnôn, Bộ đội Biên phòng tỉnh Gia Lai, đã tổ chức Lễ phát động trồng cây “Đời đời nhớ ơn Bác Hồ” năm 2025.
Thí điểm Viện Kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của người DTTS

Thí điểm Viện Kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của người DTTS

Thời sự - Hoàng Quý - 19:05, 19/05/2025
Chiều 19/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Quốc hội đã nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc thí điểm Viện Kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự, để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương, hoặc bảo vệ lợi ích công.
Tuyên Quang đang ở trong mức độ thiên tai cấp rất nguy hiểm

Tuyên Quang đang ở trong mức độ thiên tai cấp rất nguy hiểm

Tin tức - Minh Nhật - 17:50, 19/05/2025
Theo thông tin từ Đài khí tượng thủy văn tỉnh Tuyên Quang, trong 24 giờ qua, trên địa bàn đã có mưa vừa, mưa to, có nơi mưa rất to, báo động mức độ thiên tai ở cấp rất nguy hiểm, đồng thời cảnh báo nguy cơ sạt lở cao trong 6 giờ tới.