Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người nối truyền văn hóa của đồng bào Thái

PV - 15:25, 08/02/2018

Giữa những ngày giáp Tết Mậu Tuất 2018, khi hoa đào, hoa mai đua nhau khoe sắc, chúng tôi tìm đến nhà Nghệ nhân ưu tú Lương Thị Đại (sinh năm 1945), người con dân tộc Thái tại xã Noong Luống, huyện Điện Biên (Điện Biên). Người đã dành cả cuộc đời mình để đi sưu tầm chữ Thái cổ và những nét đặc sắc trong văn hóa của đồng bào dân tộc Thái. Bà là nghệ nhân đầu tiên của tỉnh Điện Biên được Chủ tịch nước trao tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú.

Múa là một trong những loại hình nghệ thuật truyền thống độc đáo của dân tộc Thái. Múa là một trong những loại hình nghệ thuật truyền thống độc đáo của dân tộc Thái.

 

Trong ngôi nhà sàn truyền thống được gia đình bà xây dựng mang đậm nét văn hóa của đồng bào Thái nơi đây, ngồi bên chiếc bàn nhỏ quen thuộc, bà miệt mài đọc, dịch, ghi chép lại những tài liệu chữ Thái cổ mà bà sưu tầm được.

Đây là công việc mà bà dành hơn nửa đời người để theo đuổi. Công việc này không chỉ là niềm say mê từ nhỏ của bà, mà còn như bà nói, là trọng trách của một người con dân tộc Thái trong việc nối truyền những nét văn hóa của cha ông để lại cho thế hệ sau.

Nghệ nhân ưu tú Lương Thị Đại cho biết: “Chúng tôi quan niệm chữ Thái cổ là chìa khóa để mở vốn quý văn hóa của dân tộc, vốn quý của cha ông để lại. Nếu không có chữ Thái mà chỉ bằng truyền miệng thôi thì sẽ không gìn giữ được tư liệu quý của cha ông đầy đủ. Nếu mình không gìn giữ lại, không đi thu thập lại để mà giữ lại cho con cháu mai sau thì sẽ mất hết”.

Theo bà Đại, chữ Thái cổ rất khó hiểu, bởi một chữ phải đọc thành ba tiếng, liền với chữ thứ hai và ghép thành cả câu có nghĩa thì mới hiểu được. Do đó trong quá trình đọc dịch người đọc phải đọc ít nhất 3 lần mới có thể hiểu và ghi chép lại được.

Những nội dung trong các bản chữ Thái cổ sẽ mô tả lại tất cả đời sống của dân tộc Thái. Về tâm linh, ma chay, cưới hỏi, hát, câu đố, những câu dạy con người, con cháu trong cuộc sống… và nếu không giữ lại sẽ không thể biết được những việc người xưa đã làm.

Vì vậy, suốt những năm qua, hễ phong thanh ở bản làng nào có những bản chữ Thái cổ, có những người còn biết những nghi lễ của tổ tiên xa xưa là bà Đại tìm đến. Tư liệu mà bà thu thập là các lễ hội cổ truyền, các tác phẩm văn học cổ, các bản chữ cổ, những phong tục, tập quán sinh sống của người Thái đã và đang dần mất đi.

Bà Đại tâm sự: Khi mới bắt đầu làm công tác sưu tầm (năm 1963), bà gặp rất nhiều khó khăn. Đường sá đi lại vất vả chỉ là những lối mòn của bản làng, có những nơi phải đi bộ 2-3 ngày mới đến, trong khi đó một thân một mình bà đội nắng mưa, rét mướt, có những lúc vừa đi vừa khóc vì quá kiệt sức nhưng bà vẫn quyết tâm đi đến nơi có tư liệu quý cần tìm và thu thập lại. Thời điểm đó kinh phí cho công tác này cũng rất eo hẹp, không có chế độ hỗ trợ cho cán bộ đi làm công tác sưu tầm.

Suốt từ năm 1963, khi đang công tác ở Phòng sưu tầm văn hóa của Ty Văn hóa Lai Châu cũ cho đến nay, bà Đại đã giữ lại được hàng ngàn sản phẩm văn hóa dân gian độc đáo của người Thái, cho xuất bản gần 10 đầu sách, với hàng ngàn trang viết về phong tục tập quán và tác phẩm văn học cổ dân tộc Thái nổi tiếng, như: “Tang lễ người Thái” (nghiên cứu, dịch thuật); “Tạo Sông Ca, nàng Si Cáy” (truyện thơ cổ, song ngữ Thái-Việt), “Lời ca trong lễ hội xên bản, xên mường của người Thái” (Nghiên cứu), “Xên phắn bẻ”…

T9_5

Chia sẻ về những ấp ủ, dự định trong thời gian tới, Nghệ nhân ưu tú Lương Thị Đại cho biết sẽ tiếp tục nghiên cứu những nét đặc sắc của ngành Thái trắng Mường Lay, đặc biệt là đối với 2 loại hình hát Then và Kim Pang Then. Về nội dung này bà cũng đã viết được tài liệu hơn 1.000 trang gửi cho Hội Văn học dân gian Việt Nam.

Và sẽ tiếp tục viết đến khi nào không thể viết được nữa bởi sức khỏe không cho phép. Đồng thời, mong muốn sẽ có một bộ gõ hoàn chỉnh đúng tiếng Thái cổ cho các phần mềm soạn thảo trên máy vi tính để phục vụ tốt hơn cho công tác lưu trữ về sau.

Với những đóng góp to lớn đó, bà là một trong những nghệ nhân được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể đầu tiên của tỉnh Điện Biên (năm 2015); được Chủ tịch nước tặng thưởng Giải thưởng Hồ Chí Minh, giải thưởng Nhà nước về Văn học, nghệ thuật năm 2017.

CHU PHƯƠNG

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.