Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người “đãi cát tìm vàng” trên vùng sông nước Cửu Long

PV - 10:09, 01/10/2018

Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Trần Phước Thuận (dân tộc Hoa) sinh ra và lớn lên ở Bạc Liêu, quê hương của bản đờn ca tài tử bất hủ “Dạ cổ hoài lang”. Ông vốn khởi nghiệp bằng nghề Đông y nhưng lại rất say mê nghiên cứu văn hóa dân gian Nam bộ và đờn ca tài tử. Nhiều công trình nghiên cứu của ông đã công bố, xuất bản, được đánh giá cao về giá trị khoa học xã hội và nhân văn. Hiện, ông là Tổng thư ký Hội Khoa học Lịch sử tỉnh Bạc Liêu, hội viên Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam.

Biết tên tuổi ông đã lâu, nhưng lần dự Trại sáng tác văn học nghệ thuật tại TP. Vũng Tàu mới đây, tôi mới được gặp và trò chuyện cùng nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Trần Phước Thuận.

Các “nghệ sĩ chân đất” biểu diễn đờn ca tài tử tại một điểm du lịch ở TP. Bạc Liêu. (Ảnh TL). Các “nghệ sĩ chân đất” biểu diễn đờn ca tài tử tại một điểm du lịch ở TP. Bạc Liêu. (Ảnh TL).

Là người mê văn chương, ông đã theo học khoa Ngữ văn, Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh nhưng sau khi tốt nghiệp, ông không đi dạy học mà về làm việc ở Phòng Chẩn trị Đông y tại thị xã Bạc Liêu. Ông Thuận cho biết, Đông y là nghề gia truyền mấy đời của gia đình nên cho tới giờ, dù say mê nghiên cứu văn hóa dân gian, ông vẫn giữ nghề “cha truyền con nối”.

Cuốn sách đầu tiên nhà nghiên cứu Trần Phước Thuận cho ra đời, là đi sâu nghiên cứu về “Đặc điểm văn hóa Khmer Nam bộ”, gồm văn hóa vật thể và phi vật thể. Đối với phần văn hóa vật thể, ông có nhiều đóng góp khi nghiên cứu về đặc trưng nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc chùa chiền của người Khmer ở Nam bộ. Qua đó, người đọc hiểu được, đối với người Khmer Nam bộ, dù ở một phum, sóc nhỏ nhưng ngôi chùa bao giờ cũng được xây dựng lớn, uy nghi, trang trí các đường nét chạm khắc hoa văn thật tinh xảo, kỳ công. Trong đó, mỗi hoa văn, họa tiết đều mang một ý nghĩa tượng trưng riêng, rất đặc biệt. Chùa Khmer thờ duy nhất Đức Phật Thích Ca ở chính điện, chứ không thờ các tượng Phật, Bồ Tát… như các chùa phái Bắc Tông khác.

Phần nghiên cứu về văn hóa phi vật thể, nhà nghiên cứu Trần Phước Thuận nhận định, nổi bật nhất là 3 lễ hội chính trong năm gồm: Chôl-Chnăm Thmây, Sen Đolta và Óc-om-booc. Mỗi dịp diễn ra lễ hội, tất cả cộng đồng Khmer đều dành thời gian trọn vẹn ở trong chùa để hành lễ, biểu diễn các loại hình nghệ thuật đàn, hát dân gian truyền thống, đó là nét đặc thù của người Khmer Nam bộ.

Một trong những công trình nghiên cứu công phu và đáng chú ý nhất, có sự đóng góp đáng kể nhất của nhà nghiên cứu Trần Phước Thuận, chính là cuốn “Bước đầu tìm hiểu về tác giả, tác phẩm cổ nhạc Bạc Liêu”. Công trình này được NXB Thanh Niên xuất bản lần đầu năm 2012, sau đó được tác giả bổ sung thêm và đổi tên là “Tìm hiểu cổ nhạc Bạc Liêu”, Nhà xuất bản Âm Nhạc tái xuất bản 3.000 bản phục vụ Festival Đờn ca tài tử lần thứ nhất, tổ chức tại Bạc Liêu năm 2014.

Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Trần Phước Thuận luôn tâm huyết nghiên cứu văn hóa dân tộc Khmer (Trong ảnh: Hội đua ghe ngo trong dịp Lễ Sen Đolta của đồng bào Khmer-Nam Bộ). (Ảnh TL). Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Trần Phước Thuận luôn tâm huyết nghiên cứu văn hóa dân tộc Khmer (Trong ảnh: Hội đua ghe ngo trong dịp Lễ Sen Đolta của đồng bào Khmer-Nam Bộ). (Ảnh TL).

Để giới thiệu được khá đầy đủ những tác giả nổi danh trong làng cổ nhạc Bạc Liêu, ông Trần Phước Thuận đã bỏ ra rất nhiều thời gian, công sức và tâm huyết để sưu tầm, ghi chép. Nhờ đó, những tư liệu về cuộc đời, sự nghiệp sáng tác, các tác phẩm tiêu biểu, những đóng góp quan trọng của từng nghệ nhân đối với nghệ thuật cải lương và đờn ca tài tử được ghi nhận một cách thật công tâm và chính xác.

Đó là những tên tuổi một thời vang danh không chỉ ở xứ Bạc Liêu mà khắp Nam bộ như Nhạc Khị (tên thật là Lê Tài Khí), Sư Nguyệt Chiếu, Bảy Kiên, Cao Văn Lầu, Nguyễn Văn Bình, Ba Chột, Trịnh Thiên Tư, Mộng Vân, Lư Hòa Nghĩa, Bảy Cao, Lý Khị, Thái Đắc Hàng…

Nhà nghiên cứu Trần Phước Thuận cho biết, trong số hơn 30 nghệ nhân được đánh giá là đại thụ trong nghệ thuật dân gian truyền thống ở Bạc Liêu, thì Nhạc Khị (1870-1948) là người ông bỏ công sức, thời gian nhiều nhất để đi điền dã, sưu tầm, ghi chép tư liệu. Ông đã mất khoảng 5 năm tìm hiểu, nhưng chỉ viết được khoảng 2.000 chữ về tác giả này. Nhưng bù lại, đây là những thông tin vô cùng quý giá và là nguồn tư liệu chuẩn cho những ai muốn nghiên cứu tìm hiểu về một bậc tài danh trong làng đờn ca tài tử.

Đặc biệt, trong phần ghi chép lại các bản xưa của đờn ca tài tử nói chung, của Bạc Liêu nói riêng, Trần Phước Thuận đã dày công tỉ mỉ ghi một cách chính xác, đầy đủ cả 20 bản, tổ gồm cả nhạc và lời, từ bản thảo của hai cụ Ba Chột, Trịnh Thiên Tư.

Ông ghi lại hầu hết các bài nổi tiếng, được phổ biến rộng khắp trong làng đờn ca tài tử Nam bộ như: “Dạ cổ hoài lang” (Cao Văn Lầu); “Liêu giang” (Ba Chột); “Hưng trung thịnh” (Tư Bình); “Sương chiều” (Mộng Vân) và 6 câu vọng cổ của Trần Tấn Hưng…

Nhiều nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nam bộ đánh giá, đây là một nỗ lực rất lớn mà ông Trần Phước Thuận đã sưu tầm, biên soạn một cách có hệ thống và đầy đủ hơn so với các công trình của các tác giả đi trước trong nghiên cứu về nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ nói chung, xứ Bạc Liêu nói riêng. Chính vì thế, dịp Festival Đờn ca tài tử lần thứ nhất, tổ chức tại Bạc Liêu, ông đã vinh dự được nhận Giải thưởng Cao Văn Lầu.

LƯƠNG ĐỊNH

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Gia Lai: Đồng bào Gia Rai ở xã Ia Pếch tạ ơn Thần rừng

Gia Lai: Đồng bào Gia Rai ở xã Ia Pếch tạ ơn Thần rừng

Ngày 21/3, đồng bào Gia Rai ở xã biên giới Ia Pếch, huyện Ia Grai, Gia Lai chung tay tổ chức Lễ cúng rừng, nhằm tạ ơn Thần rừng đã che chở dân làng và cung cấp nhiều sản vật dưới tán rừng. Từ đó, cùng nhau gìn giữ, vì màu xanh của những cánh rừng.
Tin nổi bật trang chủ
Cầu mây Việt Nam làm lên lịch sử khi lần đầu tiên vô địch World Cup

Cầu mây Việt Nam làm lên lịch sử khi lần đầu tiên vô địch World Cup

Thể thao - Giải trí - Hoàng Minh - 2 giờ trước
Đội tuyển cầu mây nữ Việt Nam đã làm nên lịch sử khi lần đầu tiên đăng quang tại World Cup cầu mây, sau chiến thắng nghẹt thở 2-1 trước đội tuyển Thái Lan trong trận chung kết nội dung 4 người nữ.
Ca mắc sởi xuất hiện ở 9/9 huyện, thị, thành phố, Lào Cai đẩy nhanh tốc độ phủ vaccine

Ca mắc sởi xuất hiện ở 9/9 huyện, thị, thành phố, Lào Cai đẩy nhanh tốc độ phủ vaccine

Sức khỏe - Minh Nhật - 2 giờ trước
Lào Cai đã ghi nhận 2.279 ca mắc sởi tại 9/9 huyện, thị xã, thành phố. Các ca mắc chủ yếu trong độ tuổi từ 18 tháng đến 5 tuổi, nhóm có tỷ lệ mắc cao tiếp theo là trẻ 6-19 tuổi và chưa tiêm/chưa tiêm đủ 2 mũi vắc xin, một số trẻ mắc khi dưới 9 tháng tuổi.
Lễ hội PuTaLeng tại Lai Châu: Về miền đỗ quyên rực rỡ

Lễ hội PuTaLeng tại Lai Châu: Về miền đỗ quyên rực rỡ

Du lịch - Minh Nhật - 2 giờ trước
Tối 21/3, Lễ hội PuTaLeng huyện Tam Đường lần thứ II, năm 2025 với chủ đề “Về miền đỗ quyên rực rỡ” đã khai mạc tại hồ Mường Lự, huyện Tam Đường (tỉnh Lai Châu).
Gia Lai: Xử phạt 42,5 triệu đồng đối với

Gia Lai: Xử phạt 42,5 triệu đồng đối với "Thần y" khám - chữa bệnh

Tin tức - Ngọc Thu - 2 giờ trước
UBND huyện Đak Đoa (tỉnh Gia Lai) vừa ra Quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế với ông Nguyễn Văn Kiên (SN 1985, trú tại thôn 3, xã Hải Yang, huyện Đak Đoa) với số tiền 42,5 triệu đồng với hành vi sử dụng hình thức mê tín trong khám - chữa bệnh và hành vi khám - chữa bệnh khi chưa được cấp chứng chỉ hành nghề.
Kiệt tác nhà thờ gỗ hơn 100 tuổi ở Kon Tum

Kiệt tác nhà thờ gỗ hơn 100 tuổi ở Kon Tum

Media - BDT - 3 giờ trước
Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 22/3, có những thông tin đáng chú ý sau: Rực rỡ sắc màu thổ cẩm Na Hang. Kiệt tác nhà thờ gỗ hơn 100 tuổi ở Kon Tum. Nữ cán bộ tận tâm với bon làng. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Đẹp hoang sơ Khu bảo tồn Đồng Tháp Mười

Đẹp hoang sơ Khu bảo tồn Đồng Tháp Mười

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 21/3, có những thông tin đáng chú ý sau: Lễ hội Chợ Phong Lưu Khâu Vai năm 2025. Đẹp hoang sơ Khu bảo tồn Đồng Tháp Mười. “Giữ lửa” tiếng Tày cho học sinh vùng cao. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo doanh nghiệp nhà nước phải tiên phong trong tăng tốc, bứt phá tăng trưởng

Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo doanh nghiệp nhà nước phải tiên phong trong tăng tốc, bứt phá tăng trưởng

Thời sự - Hương Trà - 3 giờ trước
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký ban hành Chỉ thị số 09/CT-TTg về nhiệm vụ, giải pháp của doanh nghiệp nhà nước (DNNN) góp phần tăng trưởng kinh tế hai con số, phát triển đất nước nhanh và bền vững.
Bàn giao bộ nhạc cụ ngũ âm cho xã Giục Tượng

Bàn giao bộ nhạc cụ ngũ âm cho xã Giục Tượng

Tin tức - Thái Phi - 3 giờ trước
Vừa qua, tại Nhà văn hóa ấp Tân Hưng, xã Giục Tượng, huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang, Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Kiên Giang phối hợp với UBND xã Giục Tượng tổ chức Lễ bàn giao bộ nhạc cụ ngũ âm cho Đội văn nghệ truyền thống dân tộc Khmer ấp Tân Hưng.
Hơn 15ha rừng ở Tuyên Quang bị cháy, hàng nghìn người đang dập lửa - Cảnh báo hỏa hoạn và nguy cơ cháy rừng

Hơn 15ha rừng ở Tuyên Quang bị cháy, hàng nghìn người đang dập lửa - Cảnh báo hỏa hoạn và nguy cơ cháy rừng

Tin tức - Minh Nhật - 3 giờ trước
Tính đến hiện tại, đám cháy rừng xảy ra ở Tuyên Quang chưa được dập tắt hoàn toàn. Sơ bộ đã có trên 15ha rừng bị cháy.
Giáo hội Phật giáo Việt Nam: Nhiều nội dung quan trọng được triển khai tại Hội nghị sinh hoạt Giáo hội của các tỉnh thành phía Nam

Giáo hội Phật giáo Việt Nam: Nhiều nội dung quan trọng được triển khai tại Hội nghị sinh hoạt Giáo hội của các tỉnh thành phía Nam

Dân tộc - Tôn giáo - H. Diệu - N. Tâm - 3 giờ trước
Ngày 21-3, tại TP. Hồ Chí Minh, Văn phòng Ban Thường trực Giáo hội Phật giáo Việt Nam( GHPGVN), Hội đồng Trị sự phía Nam - Thiền viện Quảng Đức, tổ chức Hội nghị sinh hoạt Giáo hội của các tỉnh thành phía Nam. Tham dự và minh chứng có các Trưởng lão hòa thượng: Thích Thiện Nhơn, Phó Pháp chủ Hội đồng Chứng minh, Chủ tịch Hội đồng Trị sự kiêm Trưởng ban Tăng sự Trung ương GHPGVN; Tăng Nô, Phó Pháp chủ Hội đồng Chứng minh; Thích Như Niệm, Phó Thư ký Hội đồng Chứng minh; Thích Thiện Pháp, Ủy viên Thường trực Hội đồng Chứng minh, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Trị sự, cùng các chư vị Trưởng lão Hòa thượng Ủy viên Thường trực, Thành viên Hội đồng Chứng minh; Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Trị sự, cùng chư vị Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự; sự tham dự của chư tôn đức Hội đồng Trị sự, Ban, Viện T.Ư, 34 tỉnh, thành phía Nam.
Ninh Thuận: Công bố xã Thành Hải đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu

Ninh Thuận: Công bố xã Thành Hải đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu

Tin tức - Thái Sơn Ngọc - 4 giờ trước
Tối 21/3, tại TP. Phan Rang- Tháp Chàm, UBND tỉnh Ninh Thuận tổ chức Lễ công bố và trao quyết định xã Thành Hải đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu về lĩnh vực Giáo dục- Y tế năm 2024. Đây là xã đầu tiên có đồng bào Chăm sinh sống của tỉnh Ninh Thuận đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu. Đến dự có các ông, bà: Trần Minh Lực, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh; Nguyễn Long Biên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; Châu Thị Thanh Hà, Bí thư Thành ủy Phan Rang- Tháp Chàm và lãnh đạo các sở ngành trên địa bàn tỉnh.