Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Ngân vang tiếng trống nêm của đồng bào Dao đỏ

Trọng Bảo - 16:25, 25/03/2025

Trống nêm là một nhạc cụ truyền thống, là “linh hồn” của đồng bào Dao đỏ ở xã Tả Phìn, thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai. Vào những ngày Tết, tiếng trống vang lên để xua đi những điều không may mắn, không tốt của năm cũ. Trong những lễ hội, tiếng trống tăng thêm sự vui vẻ, hạnh phúc khiến lòng người phơi phới, cả bản say mê nhảy múa theo nhịp trống…

Nét độc đáo của chiếc trống nêm chính là ở những chiếc nêm được đan chéo quanh tang trống
Nét độc đáo của chiếc trống nêm chính là ở những chiếc nêm được đan chéo quanh tang trống

Năm nay bước vào tuổi thất tuần, cái tuổi mà nhiều người đã chọn cho mình nghỉ ngơi, vui vầy bên con cháu; nhưng, với nghệ nhân Chảo Quẩy Vạng, dân tộc Dao đỏ ở xã Tả Phìn, thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai thì vẫn miệt mài với nghề làm trống nêm. Ông Vạng bảo, làm trống nêm không chỉ là nghề, mà còn là nghệ thuật.

Theo lời ông, để có được một chiếc trống nêm hoàn chỉnh đòi hỏi rất nhiều công đoạn, mà mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự tỷ mỉ, kỹ càng. Ví dụ như tang trống phải được làm từ những loại gỗ nhẹ nhưng chắc chắn như sa mộc hay thông, đây là những cây gỗ có nhiều trên các đồi nương của người Dao. Gỗ được đẽo, bào nhẵn rồi ghép lại bằng dây mây già để bảo đảm độ bền và sự dẻo dai. 

"Da trống là phần quan trọng nhất, lâu nay tôi chỉ chọn da của những con bò già trên 5 năm tuổi vì da bò càng già thì càng bền và cho âm thanh vang xa. Da được hong trên bếp lửa suốt 7 ngày, 7 đêm để bảo đảm độ căng và dai, sau đó ngâm nước suối qua đêm cho mềm hơn. Tiếp đó, cắt da theo kích thước, căng lên tang trống và dùng kỹ thuật vặn xoắn với dây mây để cố định mặt trống, thay vì đóng đinh như nhiều loại trống khác…”, ông Vạng giải thích.

Tang trống được làm từ gỗ nhẹ nhưng chắc chắn như sa mộc, thông
Tang trống được làm từ gỗ nhẹ nhưng chắc chắn như sa mộc, thông

Tuy nhiên, nét đặc sắc, độc đáo của chiếc trống nêm, chính là ở những chiếc nêm trống. Mỗi chiếc trống cần khoảng 200-300 chiếc nêm được đẽo, gọt thủ công “đều nhau như một” rồi đan chéo quanh thân trống. Theo nghệ nhân Vạng thì, những chiếc nêm này không chỉ giữ mặt trống căng mà còn tạo hình mặt trời rực rỡ, biểu tượng của sự sống, của niềm tin và sức mạnh.

“Cũng bởi có những chiếc nêm này, mà dù cho trong quá trình sử dụng mặt trống có bị chùng thì chỉ cần đóng thêm nêm là căng lại ngay”, ông Vạng chia sẻ.

Trong văn hóa truyền thống của đồng bào Dao đỏ còn lưu giữ được nhiều nghi lễ, lễ hội độc đáo và linh thiêng. Và, trong tất cả các nghi lễ truyền thống thì không thể thiếu tiếng trống nêm. Mỗi khi tiếng trống hội vang lên thì già, trẻ, gái trai cùng truyền tay nhau đánh trống. Tiếng trống xua đi những điều không may mắn, không tốt của năm cũ. Tiếng trống tăng thêm sự vui vẻ, hạnh phúc khiến lòng người phơi phới, cả bản say mê nhảy múa quanh đống lửa lớn…

Da bò được hong trên bếp lửa suốt 7 ngày, 7 đêm
Da bò được hong trên bếp lửa suốt 7 ngày, 7 đêm để bọc trống

Theo ông Vạng, người Dao đỏ coi trống nêm là nhạc khí thiêng, không thể thiếu trong mọi nghi lễ quan trọng như lễ Pút tồng, cấp sắc, lễ cưới, lễ tang hay lễ trừ tà. Tiếng trống không chỉ báo hiệu sự khởi đầu của nghi lễ mà còn là cầu nối tâm linh, xua đuổi những điều xui rủi và mang lại bình an, may mắn…

Trước đây, những chiếc trống nêm của ông Vạng chỉ được sử dụng trong những ngày lễ, hội của thôn, của bản. Tuy nhiên, những năm gần đây, khi du lịch phát triển, Tả Phìn trở thành điểm đến ưa thích của du khách, thì trống nêm đã trở thành sản phẩm văn hóa đặc sắc, giành được sự quan tâm, khám phá của khách du lịch. Họ thích thú tìm hiểu, khám phá về quy trình làm trống, lắng nghe những câu chuyện về văn hóa của người Dảo đỏ quanh chiếc trống nêm. Bởi “Tiếng trống nêm không chỉ là âm thanh, mà là lời kể về lịch sử, văn hóa và cả niềm tự hào dân tộc”, ông Vạng bảo vậy.

Trống nêm là nhạc khí thiêng, không thể thiếu trong mọi nghi lễ quan trọng của người Dao đỏ
Trống nêm là nhạc khí thiêng, không thể thiếu trong mọi nghi lễ quan trọng của người Dao đỏ

Vinh dự và tự hào khi nghề làm trống nêm của người Dao đỏ ở Sa Pa được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2020. Đây không chỉ là niềm vui mà còn là động lực để ông Chảo Quẩy Vạng tiếp tục truyền nghề cho thế hệ trẻ. Chính vì vậy, dù tuổi đã cao những ông Vạng vẫn miệt mài truyền dạy cho thế hệ trẻ trong thôn, trong xã kỹ thuật làm trống.

“Trống nêm là tiếng nói của tổ tiên, là hồn thiêng của dân tộc Dao đỏ. Nếu không giữ nghề, không giữ trống, thì chúng tôi sẽ mất đi một phần bản sắc của mình”, ông Vạng khẳng định.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Niềm vui bên khung dệt

Niềm vui bên khung dệt

Hiện nay, trên địa bàn khu vực miền núi tỉnh Bình Định còn 2 làng nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào DTTS, là Hà Văn Trên, huyện Vân Canh và Hà Ri, huyện Vĩnh Thạnh đang hoạt động. Triển khai Dự án 6 "Bảo tồn phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch", thuộc Chương trình MTQG phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025, các địa phương đã dành nhiều sự quan tâm để đầu tư phát triển 2 làng nghề trở thành điểm du lịch cộng đồng, tiếp thêm động lực cho những nghệ nhân yên tâm giữ nghề.
Tin nổi bật trang chủ
Tổng Bí thư Tô Lâm và Tổng thống Aleksandr Lukashenko chứng kiến Lễ ký các văn kiện hợp tác giữa Việt Nam và Belarus

Tổng Bí thư Tô Lâm và Tổng thống Aleksandr Lukashenko chứng kiến Lễ ký các văn kiện hợp tác giữa Việt Nam và Belarus

Trong khuôn khổ chuyến thăm cấp Nhà nước Cộng hòa Belarus, trưa 12/5 theo giờ địa phương, ngay sau hội đàm, Tổng Bí thư Tô Lâm và Tổng thống Aleksandr Lukashenko đã chứng kiến Lễ trao các văn kiện hợp tác giữa Việt Nam và Belarus.
Quảng Nam tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm về an toàn thực phẩm và thuốc chữa bệnh giả

Quảng Nam tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm về an toàn thực phẩm và thuốc chữa bệnh giả

Xã hội - T.Nhân - H.Trường - 18:35, 12/05/2025
UBND tỉnh Quảng Nam vừa có Công văn về việc triển khai thực hiện Công điện số 55/CĐ-TTg ngày 02/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ và chỉ đạo của Bộ Y tế liên quan công tác bảo đảm an toàn thực phẩm, phòng chống thực phẩm giả và ngộ độc thực phẩm.
Gia Lai: Tổ chức “Tiết học biên cương” bồi đắp tình yêu Tổ quốc

Gia Lai: Tổ chức “Tiết học biên cương” bồi đắp tình yêu Tổ quốc

Giáo dục - Ngọc Thu - 18:34, 12/05/2025
Ngày 12/5, Đồn Biên phòng Ia Pnôn, Bộ đội Biên phòng tỉnh Gia Lai phối hợp với Trường Tiểu học và THCS Lương Thế Vinh (huyện Đức Cơ) tổ chức Chương trình “Tiết học biên cương” năm 2025.
Bình Gia (Lạng Sơn): Huy động các nguồn lực ưu tiên đầu tư cơ sở hạ tầng

Bình Gia (Lạng Sơn): Huy động các nguồn lực ưu tiên đầu tư cơ sở hạ tầng

Công tác Dân tộc - Minh Anh-Nguyễn Thắng - 18:33, 12/05/2025
Trong những năm qua, huyện Bình Gia (Lạng Sơn) đã huy động các nguồn lực để ưu tiên đầu tư để xây dựng cơ sở hạ tầng. Nhiều công trình giao thông, trường học, nước sinh hoạt từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia và các nguồn vốn xã hội hóa đã hoàn thành, đưa vào sử dụng, góp phần thay đổi diện mạo nông thôn và đời sống đồng bào các DTTS trên địa bàn.
Bốn phương diện thành công của Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025

Bốn phương diện thành công của Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025

Dân tộc - Tôn giáo - Tào Đạt - 18:32, 12/05/2025
Diễn ra từ ngày 06 đến 08/5 tại Học viện Phật giáo Việt Nam (huyện Bình Chánh, TP. Hồ Chí Minh), Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025 đã được tổ chức thành công tốt đẹp trên bốn phương diện trọng tâm, đó là: về tâm linh, văn hóa, hội thảo học thuật, cầu nguyện hòa bình cho thế giới. Lần thứ tư là nước chủ nhà của một lễ hội tôn giáo tầm cỡ quốc tế, Việt Nam đã tái khẳng định vai trò là một trong những trung tâm của Phật giáo thế giới, trung tâm của nền Phật giáo nhập thế gắn với các hoạt động ngoại giao văn hóa, thúc đẩy sự đoàn kết, hòa hợp vì hòa bình, an lạc cho con người.
Củ bình vôi - Vị thuốc quý từ thiên nhiên

Củ bình vôi - Vị thuốc quý từ thiên nhiên

Media - BDT - 18:18, 12/05/2025
Củ bình vôi là một trong những loại dược liệu thiên nhiên quý giá với công dụng chữa bệnh tuyệt vời được ứng dụng nhiều trong y học. Rất nhiều người đã từng nhìn thấy loại củ này, hoặc thậm chí trồng để làm cảnh, nhưng cũng chưa hiểu hết công dụng của nó. Trong chuyên mục Sống khỏe hôm nay, chúng tôi sẽ giúp quý vị và các bạn nhận biết được đặc điểm, công dụng và một số bài thuốc giúp chữa bệnh từ củ bình vôi.
Nét văn hóa đặc sắc trong Lễ cưới của người Cơ Tu

Nét văn hóa đặc sắc trong Lễ cưới của người Cơ Tu

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 9/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Lễ hội Văn hóa - Du lịch biển Khánh Hòa năm 2025. Chùa cổ Chúc Thánh Hội An. Nét văn hóa đặc sắc trong Lễ cưới của người Cơ Tu. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Hiệu quả từ lớp đào tạo truyền thông cộng đồng kết hợp Photovoice cho dân tộc Mảng

Hiệu quả từ lớp đào tạo truyền thông cộng đồng kết hợp Photovoice cho dân tộc Mảng

Dân tộc - Tôn giáo - V. Long - 17:51, 12/05/2025
Khai giảng ngày 23/4 tại bản Nậm Pì, xã Nậm Pì, huyện Nậm Nhùn, tỉnh Lai Châu, Lớp truyền dạy truyền thông cộng đồng tích hợp phương pháp Photovoice - “Câu chuyện đời người” cho dân tộc Mảng đã bế giảng sáng 12/5/2025.
Lễ đón Tổng Bí thư Tô Lâm thăm cấp Nhà nước Cộng hòa Belarus

Lễ đón Tổng Bí thư Tô Lâm thăm cấp Nhà nước Cộng hòa Belarus

Thời sự - PV - 17:25, 12/05/2025
Sáng 12/5 theo theo giờ địa phương, Lễ đón Tổng Bí thư Tô Lâm cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam được tổ chức trọng thể tại Cung Độc lập của Belarus. Tổng thống Cộng hòa Belarus Aleksandr Lukashenko chủ trì Lễ đón.
Trình Quốc hội ngày bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031

Trình Quốc hội ngày bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031

Thời sự - Hoàng Quý - 16:59, 12/05/2025
Sáng 12/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã nghe Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh trình bày Tờ trình về ngày bầu cử toàn quốc đối với bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031.
Rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 trước 3 tháng

Rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 trước 3 tháng

Thời sự - Hoàng Quý - 16:58, 12/05/2025
Sáng 12/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã nghe Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh trình bày Tờ trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026. Theo Tờ trình, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và Hội đồng nhân dân các cấp được rút ngắn 3 tháng, kết thúc vào đầu tháng 4/2026.
Đại lễ Phật đản 2025: “Đoàn kết và bao dung là 2 yếu tố cốt lõi để phát triển quốc gia, dân tộc”

Đại lễ Phật đản 2025: “Đoàn kết và bao dung là 2 yếu tố cốt lõi để phát triển quốc gia, dân tộc”

Tôn giáo - Tín ngưỡng - Tào Đạt - Minh Anh - 16:47, 12/05/2025
Sáng 12/5, nhân kỷ niệm lần thứ 2.649 Ngày đản sanh Đức Từ phụ Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật, Ban Thường trực Ban Trị sự - Ban Tổ chức Đại lễ Phật đản Giáo hội Phật giáo Việt Nam TP. Hồ Chí Minh đã tổ chức Đại lễ Phật đản Phật lịch 2569 tại Việt Nam Quốc Tự (Quận 10, TP. Hồ Chí Minh).