Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Ngân vang tiếng trống nêm của đồng bào Dao đỏ

Trọng Bảo - 16:25, 25/03/2025

Trống nêm là một nhạc cụ truyền thống, là “linh hồn” của đồng bào Dao đỏ ở xã Tả Phìn, thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai. Vào những ngày Tết, tiếng trống vang lên để xua đi những điều không may mắn, không tốt của năm cũ. Trong những lễ hội, tiếng trống tăng thêm sự vui vẻ, hạnh phúc khiến lòng người phơi phới, cả bản say mê nhảy múa theo nhịp trống…

Nét độc đáo của chiếc trống nêm chính là ở những chiếc nêm được đan chéo quanh tang trống
Nét độc đáo của chiếc trống nêm chính là ở những chiếc nêm được đan chéo quanh tang trống

Năm nay bước vào tuổi thất tuần, cái tuổi mà nhiều người đã chọn cho mình nghỉ ngơi, vui vầy bên con cháu; nhưng, với nghệ nhân Chảo Quẩy Vạng, dân tộc Dao đỏ ở xã Tả Phìn, thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai thì vẫn miệt mài với nghề làm trống nêm. Ông Vạng bảo, làm trống nêm không chỉ là nghề, mà còn là nghệ thuật.

Theo lời ông, để có được một chiếc trống nêm hoàn chỉnh đòi hỏi rất nhiều công đoạn, mà mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự tỷ mỉ, kỹ càng. Ví dụ như tang trống phải được làm từ những loại gỗ nhẹ nhưng chắc chắn như sa mộc hay thông, đây là những cây gỗ có nhiều trên các đồi nương của người Dao. Gỗ được đẽo, bào nhẵn rồi ghép lại bằng dây mây già để bảo đảm độ bền và sự dẻo dai. 

"Da trống là phần quan trọng nhất, lâu nay tôi chỉ chọn da của những con bò già trên 5 năm tuổi vì da bò càng già thì càng bền và cho âm thanh vang xa. Da được hong trên bếp lửa suốt 7 ngày, 7 đêm để bảo đảm độ căng và dai, sau đó ngâm nước suối qua đêm cho mềm hơn. Tiếp đó, cắt da theo kích thước, căng lên tang trống và dùng kỹ thuật vặn xoắn với dây mây để cố định mặt trống, thay vì đóng đinh như nhiều loại trống khác…”, ông Vạng giải thích.

Tang trống được làm từ gỗ nhẹ nhưng chắc chắn như sa mộc, thông
Tang trống được làm từ gỗ nhẹ nhưng chắc chắn như sa mộc, thông

Tuy nhiên, nét đặc sắc, độc đáo của chiếc trống nêm, chính là ở những chiếc nêm trống. Mỗi chiếc trống cần khoảng 200-300 chiếc nêm được đẽo, gọt thủ công “đều nhau như một” rồi đan chéo quanh thân trống. Theo nghệ nhân Vạng thì, những chiếc nêm này không chỉ giữ mặt trống căng mà còn tạo hình mặt trời rực rỡ, biểu tượng của sự sống, của niềm tin và sức mạnh.

“Cũng bởi có những chiếc nêm này, mà dù cho trong quá trình sử dụng mặt trống có bị chùng thì chỉ cần đóng thêm nêm là căng lại ngay”, ông Vạng chia sẻ.

Trong văn hóa truyền thống của đồng bào Dao đỏ còn lưu giữ được nhiều nghi lễ, lễ hội độc đáo và linh thiêng. Và, trong tất cả các nghi lễ truyền thống thì không thể thiếu tiếng trống nêm. Mỗi khi tiếng trống hội vang lên thì già, trẻ, gái trai cùng truyền tay nhau đánh trống. Tiếng trống xua đi những điều không may mắn, không tốt của năm cũ. Tiếng trống tăng thêm sự vui vẻ, hạnh phúc khiến lòng người phơi phới, cả bản say mê nhảy múa quanh đống lửa lớn…

Da bò được hong trên bếp lửa suốt 7 ngày, 7 đêm
Da bò được hong trên bếp lửa suốt 7 ngày, 7 đêm để bọc trống

Theo ông Vạng, người Dao đỏ coi trống nêm là nhạc khí thiêng, không thể thiếu trong mọi nghi lễ quan trọng như lễ Pút tồng, cấp sắc, lễ cưới, lễ tang hay lễ trừ tà. Tiếng trống không chỉ báo hiệu sự khởi đầu của nghi lễ mà còn là cầu nối tâm linh, xua đuổi những điều xui rủi và mang lại bình an, may mắn…

Trước đây, những chiếc trống nêm của ông Vạng chỉ được sử dụng trong những ngày lễ, hội của thôn, của bản. Tuy nhiên, những năm gần đây, khi du lịch phát triển, Tả Phìn trở thành điểm đến ưa thích của du khách, thì trống nêm đã trở thành sản phẩm văn hóa đặc sắc, giành được sự quan tâm, khám phá của khách du lịch. Họ thích thú tìm hiểu, khám phá về quy trình làm trống, lắng nghe những câu chuyện về văn hóa của người Dảo đỏ quanh chiếc trống nêm. Bởi “Tiếng trống nêm không chỉ là âm thanh, mà là lời kể về lịch sử, văn hóa và cả niềm tự hào dân tộc”, ông Vạng bảo vậy.

Trống nêm là nhạc khí thiêng, không thể thiếu trong mọi nghi lễ quan trọng của người Dao đỏ
Trống nêm là nhạc khí thiêng, không thể thiếu trong mọi nghi lễ quan trọng của người Dao đỏ

Vinh dự và tự hào khi nghề làm trống nêm của người Dao đỏ ở Sa Pa được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2020. Đây không chỉ là niềm vui mà còn là động lực để ông Chảo Quẩy Vạng tiếp tục truyền nghề cho thế hệ trẻ. Chính vì vậy, dù tuổi đã cao những ông Vạng vẫn miệt mài truyền dạy cho thế hệ trẻ trong thôn, trong xã kỹ thuật làm trống.

“Trống nêm là tiếng nói của tổ tiên, là hồn thiêng của dân tộc Dao đỏ. Nếu không giữ nghề, không giữ trống, thì chúng tôi sẽ mất đi một phần bản sắc của mình”, ông Vạng khẳng định.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Gia Lai: Truyền dạy kỹ thuật chế biến rượu ghè truyền thống của người Gia Rai

Gia Lai: Truyền dạy kỹ thuật chế biến rượu ghè truyền thống của người Gia Rai

Trong 2 ngày 22 - 23/4, tại xã Ia Trok, huyện Ia Pa (tỉnh Gia Lai), Nhà hát ca múa nhạc tổng hợp Đam San phối hợp Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao huyện Ia Pa tổ chức lớp bồi dưỡng, tập huấn “Truyền dạy kỹ thuật chế biến rượu ghè truyền thống của người Gia Rai”.
Tin nổi bật trang chủ
Cơ cấu đơn vị hành chính cấp xã ở Nghệ An trước thềm xóa bỏ cấp trung gian

Cơ cấu đơn vị hành chính cấp xã ở Nghệ An trước thềm xóa bỏ cấp trung gian

Xã hội - An Yên - 1 giờ trước
Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Nghệ An vừa thông qua Đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã. Đây là cơ sở, là tiêu chí để các đơn vị làm căn cứ, lên phương án sắp xếp, tinh giảm, sáp nhập bộ máy.
Cú hích chiến lược làm thay đổi diện mạo vùng đồng bào dân tộc thiểu số: Tạo động lực phát triển bền vững từ nền tảng bản sắc văn hóa – Bài 4

Cú hích chiến lược làm thay đổi diện mạo vùng đồng bào dân tộc thiểu số: Tạo động lực phát triển bền vững từ nền tảng bản sắc văn hóa – Bài 4

Dân tộc - Tôn giáo - Hà Anh - 2 giờ trước
Một trong những dấu ấn nổi bật của Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi chính là cách tiếp cận không tách rời phát triển kinh tế với gìn giữ bản sắc văn hóa. Trong đó, các yếu tố như nghi lễ và lễ hội truyền thống, trang phục… vốn là linh hồn của cộng đồng, đang từng bước được phục hồi và bảo tồn một cách có hệ thống, bài bản và hiệu quả.
Làng nghề tre trúc Xuân Lai

Làng nghề tre trúc Xuân Lai

Media - BDT - 2 giờ trước
Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 22/4, có những thông tin đáng chú ý sau: Bảo tồn văn hóa cồng chiêng ở Cư Pơng. Làng nghề tre trúc Xuân Lai. Trò chơi, trò diễn dân gian - Nguồn tài nguyên cho du lịch. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Ngôi Chùa linh thiêng Giữa lòng Tây Đô

Ngôi Chùa linh thiêng Giữa lòng Tây Đô

Media - BDT - 2 giờ trước
Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 23/4, có những thông tin đáng chú ý sau: Ngày hội Ẩm thực và Triển lãm ảnh Văn hóa - Du lịch Gia Lai . Ngôi Chùa linh thiêng Giữa lòng Tây Đô. Bà Thanh giữ gìn văn hóa dân tộc. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Nhiều hoạt động hấp dẫn tại Lễ hội Chợ Phong lưu Khâu Vai năm 2025

Nhiều hoạt động hấp dẫn tại Lễ hội Chợ Phong lưu Khâu Vai năm 2025

Tin tức - Vũ Mừng - 2 giờ trước
Trong khuôn khổ các hoạt động của Lễ hội Chợ Phong lưu Khâu Vai năm 2025, sáng nay (23/4) tại thị trấn Mèo Vạc, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang đã diễn ra Giải chạy việt dã - Du lịch xanh và Hội thi tiếng hót chim họa mi. Hai sự kiện đã thu hút sự tham gia của đông đảo người dân và du khách.
Quân đội Lào và Campuchia hợp luyện diễu binh cho Kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước

Quân đội Lào và Campuchia hợp luyện diễu binh cho Kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước

Tin tức - Tào Đạt - 2 giờ trước
Tối 22/4, hơn 10.000 người từ nhiều lực lượng Quân đội, Công an đã tổng hợp luyện diễu binh, diễu hành lần cuối cùng qua đường phố trung tâm TP. Hồ Chí Minh. Sự kiện trở nên đặc biệt, khi có sự tham gia của khối chiến sĩ Vương quốc Campuchia và Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào.
Bình Định: Triển khai thực hiện Đề án “Hỗ trợ hợp tác xã do phụ nữ tham gia quản lý, tạo việc làm cho lao động nữ”

Bình Định: Triển khai thực hiện Đề án “Hỗ trợ hợp tác xã do phụ nữ tham gia quản lý, tạo việc làm cho lao động nữ”

Kinh tế - T.Nhân - H.Trường - 2 giờ trước
UBND tỉnh Bình Định vừa ban hành Kế hoạch về việc triển khai thực hiện Đề án “Hỗ trợ hợp tác xã do phụ nữ tham gia quản lý, tạo việc làm cho lao động nữ” trên địa bàn tỉnh năm 2025.
Quốc hội và Chính phủ đồng hành để hoàn thành trọng trách lịch sử

Quốc hội và Chính phủ đồng hành để hoàn thành trọng trách lịch sử

Thời sự - PV - 22:25, 22/04/2025
Chiều 22/4, tại Nhà Quốc hội, Bí thư Đảng ủy Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và Bí thư Đảng ủy Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã đồng chủ trì Hội nghị Ban Thường vụ Đảng ủy Quốc hội với Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ về Kỳ họp thứ 9, Quốc hội Khóa XV.
Khâu Vai ngày trở lại

Khâu Vai ngày trở lại

Tin tức - Vũ Mừng - 21:15, 22/04/2025
Tối 22/4, tại Quảng trường Trung tâm huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang đã diễn ra Lễ khai mạc Lễ hội chợ Phong lưu Khâu Vai năm 2025 với chủ đề: “Khâu Vai ngày trở lại”.
Khai mạc Lễ hội Chợ phong lưu Khâu Vai 2025

Khai mạc Lễ hội Chợ phong lưu Khâu Vai 2025

Media - BDT - 19:55, 22/04/2025
Lễ hội chợ Phong lưu Khâu Vai năm 2025 với chủ đề "Khâu Vai ngày trở lại".