Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Mượt mà câu hát ru của đồng bào Thái Tây Bắc

Nguyễn Thế Lượng - 13:28, 12/03/2021

Trong hành trình mưu sinh đầy gian khó trên miền núi rừng hùng vĩ, đồng bào Thái ở vùng cao Tây Bắc đã sáng tác ra những câu hát ru mang đậm tính nhân văn để hát ru con. Mỗi lời ru đều chất chứa bao tâm tư tình cảm và những triết lý giáo dục với mong muốn con trẻ lớn lên sẽ trở thành người tốt của gia đình và xã hội.

Những bài hát ru của người Thái luôn gắn với quá trình phát triển của một đứa trẻ (Ảnh TL)
Những bài hát ru của người Thái luôn gắn với quá trình phát triển của một đứa trẻ (Ảnh TL)

Bài học đầu đời cho con trẻ

Đồng bào Thái ở Tây Bắc rất chú trọng đến việc sáng tác những câu hát ru phù hợp với từng lứa tuổi của trẻ để gieo vào tâm hồn con trẻ những bài học đầu đời. Vì thế, những lời hát ru đi vào tâm hồn con trẻ một cách tự nhiên như mạch nguồn của dòng nước mát trên đại ngàn chảy về, mang nước cho những cánh đồng.

Khi trẻ mới sinh, thời gian đầu thóp của trẻ còn rõ, người Thái có lời ru Quán há phú sáư kamon (Lời hà hơi vào thóp), người mẹ thường vừa hà hơi vào thóp con vừa hát.

Khi trẻ bú mẹ bị sặc, người mẹ cầm tai rung nhè nhẹ để trẻ trở lại bình thường, rồi hát cho con yêu những lời ru rất đỗi yêu thương: “Con yêu của mẹ/Uống chớ sặc/Ăn chớ mắc/Uống cho xuôi. Những kinh nghiệm về nuôi con cũng dễ dàng đi vào lời ru một cách tự nhiên, ngọt ngào

Từ lúc còn nằm trong nôi, em bé đã được nghe nhiều giai điệu hát ru mượt mà, sâu lắng của mẹ và bàay bà hát ru những bài
Từ lúc còn nằm trong nôi, em bé đã được nghe nhiều giai điệu hát ru mượt mà, sâu lắng của mẹ và bà. (Ảnh TL)

 Qua những lời ru ngọt ngào, ấm áp, trẻ đã nhận được tình thương từ các thành viên trog gia đình : “Ru hờ thương ru hờ/Ngủ ngon bé ngủ ơ ngủ/Mẹ đi nương chưa về.../Em ta ngủ nôi May/Bà ngoại cào cỏ mía/Ngủ đi thương giấc dài - dài”. Ru hời thường ru hỡi …/Lớn theo cô đi nương/Lớn theo bố làm ruộng/Lớn theo mẹ xuống ruộng lấy bông/Ru hời thường ru hỡi... ”.

Bằng tình yêu thương của mình khi gội đầu cho bé, những người phụ nữ  cũng có những bài hát hết sức độc đáo để dạy con trẻ biết ăn ở sạch sẽ ngay từ khi còn nhỏ: “Gội ngửa ngửa-gội ngả ngả/Gội sạch ve bám đầu đầu.../Phủi sạch bọ gà bám mông mông.../Mượt mà như búp non non/Mập mạp lớn khoẻ nhanh nhanh”.

Những người mẹ dân tộc Thái thường địu con địu con trên lưng để tiện làm việc nhà
Những người mẹ dân tộc Thái thường địu con địu con trên lưng để tiện làm việc nhà

Gắn với phong tục, tập quán cổ truyền

Đồng bào Thái có tục gội đầu vào mỗi độ Xuân về. Phong tục gội đầu, chải đầu đã trở thành một nghi thức thiêng liêng, mang nhiều ý nghĩa giáo dục. Trong lời hát ru khi đứa trẻ còn nhỏ, người Thái truyền dạy cho đứa trẻ cách chải tóc làm sao để rũ bỏ mọi bụi bặm trên đầu giống như việc dạy bé tránh các thói hư, tậ xấu trong cuộc sống: “Chải chải - bảo bảo/Tóc bạc đầu chớ lười/Vào bản chớ trộm dưa.. ”. Hay có lời ru chải đầu dạy những đức tính tốt cho trẻ như: chăm làm, biết chủ động trong công việc, không trông chờ ỉ lại vào người khác: “Chải chải - bảo bảo/Tóc bạc đầu chớ lười/Đến bản đừng đùa chó/Muốn ăn cá đi xúc/Muốn ăn nhộng tằm trồng dâu...”.Đó là những triết lý giáo dục mà người Thái Tây Bắc gửi gắm qua những khúc hát ru, dành cho con trẻ.

Bản của đồng bào Thái Tây Bắc, không gian sinh thành và diễn xướng những bài hát ru.
Bản của đồng bào Thái Tây Bắc, không gian sinh thành và diễn xướng những bài hát ru.

Trong mỗi bài hát ru ẩn chứa biết bao điều về đời sống, văn hóa và phẩm chất con người. Ru trẻ nhưng thực chất là truyền vào tâm hồn đứa trẻ những điều tốt đẹp để khi lớn lên, chúng sẽ sống thuận với thiên nhiên, con người và bản làng. Đó là những ước mơ về sự no ấm, sung túc và hạnh phúc khi mang thai đứa trẻ và khi đứa trẻ chào đời: “Ngủ đêm mơ thấy sao/Đêm ngủ mơ đeo nén bạc vào sườn/Mơ mẹ đeo vòng bạc vào tay”.

Khi trẻ lớn hơn, sự tiếp xúc với tự nhiên, xã hội của trẻ càng nhiều, theo đó, người mẹ lại nâng nội dung truyền dạy cho trẻ lên tầm cao hơn. Đó là những bài hát ru nhắc nhở về mối quan hệ máu mủ ruột già với gia đình, làng bản hay giáo dục đức tính biết kính trên nhường dưới cho trẻ: “Chiều tối không có gì ăn/Mổ gà nhỏ teo teo ăn thôi/Đoạn này phần ông/Đoạn này phần bà/Đây phần bố/Đây phần mẹ/Đây phần anh/Đây phần chị..”.

Những câu hát ru với câu từ mộc mạc, hình ảnh thân thuộc, giản dị đã hình thành trong trẻ những đức tính quý báu từ kỹ năng sống, nghị lực sống đến việc biết ơn những người thân trong gia đình, những người đã nuôi dưỡng, che chở cho chúng. Những câu hát ru chính là cầu nối tốt nhất để đưa trẻ đến những giá trị truyền thống tốt đẹp từ bao đời nay của đồng bào Thái vùng Tây Bắc.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Chiêm ngưỡng 5 hành tinh thẳng hàng tỏa sáng trên bầu trời

Chiêm ngưỡng 5 hành tinh thẳng hàng tỏa sáng trên bầu trời

Ngay sau khi Mặt Trời lặn vào ngày 28/3/2023, những người ở Bắc và Nam bán cầu có thể chiêm ngưỡng hiện tượng thiên văn hiếm có: 5 hành tinh xuất hiện cùng lúc trên bầu trời. 5 hành tinh bao gồm: Sao Thủy, Sao Kim, Sao Hỏa, Sao Mộc và Sao Thiên Vương xếp thành một hàng ngay dưới Mặt Trăng. Hiện tượng 5 hành tinh thẳng hàng là hiện tượng kỳ thú rất hiếm khi xảy ra.
Tin nổi bật trang chủ
Cơ hội cho nông sản Bắc Kạn vươn ra

Cơ hội cho nông sản Bắc Kạn vươn ra "biển lớn"

Kinh tế - PV - 24 phút trước
Sản phẩm nông nghiệp của Bắc Kạn khá đa dạng, chất lượng tốt, đủ điều kiện để lưu thông ra thị trường, nhất là sản phẩm OCOP. Tuy nhiên, bài toán “đầu ra ổn định” vẫn luôn là thách thức lớn với các doanh nghiệp, hợp tác xã.
Phương án của Việt Nam khi COVID-19 có biến chủng mới nguy hiểm hơn

Phương án của Việt Nam khi COVID-19 có biến chủng mới nguy hiểm hơn

Sức khỏe - PV - 26 phút trước
Bộ Y tế đã xây dựng Phương án bảo đảm công tác y tế trong tình huống dịch COVID-19 có biến chủng mới nguy hiểm hơn, bùng phát mạnh trên diện rộng, sẵn sàng triển khai, thực hiện khi xảy ra.
Phát huy vai trò Người có uy tín trong vùng đồng bào DTTS

Phát huy vai trò Người có uy tín trong vùng đồng bào DTTS

Người có uy tín - PV - 27 phút trước
Đó là một trong những nội dung trọng tâm triển khai chương trình phối hợp công tác dân tộc giữa Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh và Ban Dân tộc tỉnh Phú Yên năm 2023.
Phần Lan phát triển thiết bị giúp giảm nguy cơ tái phát ung thư

Phần Lan phát triển thiết bị giúp giảm nguy cơ tái phát ung thư

Khoa học - Công nghệ - PV - 28 phút trước
Thiết bị được gắn vào một ống hút phẫu thuật và xác định mô khối u dựa trên huỳnh quang giúp bác sỹ nhận được thông tin gần thời gian thực về tế bào mô ung thư, từ đó loại bỏ mô ung thư khỏi cơ thể.
Chiêm ngưỡng 5 hành tinh thẳng hàng tỏa sáng trên bầu trời

Chiêm ngưỡng 5 hành tinh thẳng hàng tỏa sáng trên bầu trời

Xã hội - Ngân Nhi - 1 giờ trước
Ngay sau khi Mặt Trời lặn vào ngày 28/3/2023, những người ở Bắc và Nam bán cầu có thể chiêm ngưỡng hiện tượng thiên văn hiếm có: 5 hành tinh xuất hiện cùng lúc trên bầu trời. 5 hành tinh bao gồm: Sao Thủy, Sao Kim, Sao Hỏa, Sao Mộc và Sao Thiên Vương xếp thành một hàng ngay dưới Mặt Trăng. Hiện tượng 5 hành tinh thẳng hàng là hiện tượng kỳ thú rất hiếm khi xảy ra.
Ngày hội hoa Sơn Tra mở ra cơ hội phát triển vùng

Ngày hội hoa Sơn Tra mở ra cơ hội phát triển vùng

Ngày hội hoa Sơn Tra được UBND huyện Mường La, tỉnh Sơn La và UBND huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái phối hợp, tổ chức tại xã Ngọc Chiến, huyện Mường La vừa qua nhằm quảng bá văn hóa, du lịch của địa phương, thu hút hàng nghìn lượt du khách trong nước và quốc tế tới trải nghiệm. Ngày hội khép lại đồng thời đã mở ra nhiều cơ hội phát triển mới cho người dân trong vùng.
Quảng Ngãi: Tập huấn nâng cao năng lực giám sát, đánh giá thực hiện Chương trình MTQG

Quảng Ngãi: Tập huấn nâng cao năng lực giám sát, đánh giá thực hiện Chương trình MTQG

Chính sách dân tộc - Lý Chánh – Minh Thu - 1 giờ trước
Mới đây, tại TP. Quảng Ngãi, Ban Dân tộc tỉnh Quảng Ngãi phối hợp với Công ty cổ phần Pro Phương Nam, Vụ Tuyên truyền (Ủy ban Dân tộc) tổ chức khai giảng lớp Tập huấn nâng cao năng lực giám sát, đánh giá thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2030; Giai đoạn I: Từ năm 2021 đến năm 2025 (Chương trình MTQG DTTS&MN).
Lễ hội Mường Ca Da được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia

Lễ hội Mường Ca Da được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia

Sắc màu 54 - Quỳnh Trâm - 3 giờ trước
Tối ngày 27/3, Huyện Quan Hóa (Thanh Hóa) đã tổ chức Lễ đón nhận Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia Lễ hội Mường Ca Da và Lễ hội Mường Ca Da lần thứ 4 năm 2023.
Ban Dân tộc Quảng Ngãi: Ban hành Kế hoạch tổ chức Hội thao chào mừng kỷ niệm 77 năm ngày truyền thống Cơ quan công tác dân tộc lần thứ X năm 2023

Ban Dân tộc Quảng Ngãi: Ban hành Kế hoạch tổ chức Hội thao chào mừng kỷ niệm 77 năm ngày truyền thống Cơ quan công tác dân tộc lần thứ X năm 2023

Tin tức - Văn Yên - Minh Thu - 4 giờ trước
Nhân kỷ niệm 48 năm Ngày giải phóng Miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2023), Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam (19/4) và 77 năm Ngày truyền thống Cơ quan công tác dân tộc (3/5/1946 - 3/5/2023), Ban Dân tộc tỉnh Quảng Ngãi xây dựng Kế hoạch tổ chức Hội thao Cơ quan công tác dân tộc lần thứ X năm 2023.
Công dụng chữa bệnh từ cây rau dớn

Công dụng chữa bệnh từ cây rau dớn

Vườn thuốc quanh ta - Như Ý - 4 giờ trước
Rau dớn còn có tên gọi khác là ráng song, quần rau, dớn rừng, dớn nhọn, thái quyết… có tính mát. Là món ăn thân thuộc hàng ngày rau dớn còn được biết đến với công dụng làm thuốc có tác dụng như giải nhiệt, lợi tiểu, ngăn ngừa bệnh lý và rất tốt cho phụ nữ mang thai.... Sau đây là một số công dụng và bài thuốc từ cây rau dớn mời bà con tham khảo.
Đắk Lắk: Phòng Dân tộc huyện Krông Năng có Trưởng phòng mới

Đắk Lắk: Phòng Dân tộc huyện Krông Năng có Trưởng phòng mới

Trang địa phương - Lê Hường - 4 giờ trước
Sáng 28/3, UBND huyện Krông Năng, tỉnh Đắk Lắk tổ chức Lễ công bố Quyết định công tác cán bộ trên địa bàn huyện. Phòng Dân tộc huyện Krông Năng có trưởng phòng mới.