Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Mượt mà câu hát ru của đồng bào Thái Tây Bắc

Nguyễn Thế Lượng - 13:28, 12/03/2021

Trong hành trình mưu sinh đầy gian khó trên miền núi rừng hùng vĩ, đồng bào Thái ở vùng cao Tây Bắc đã sáng tác ra những câu hát ru mang đậm tính nhân văn để hát ru con. Mỗi lời ru đều chất chứa bao tâm tư tình cảm và những triết lý giáo dục với mong muốn con trẻ lớn lên sẽ trở thành người tốt của gia đình và xã hội.

Những bài hát ru của người Thái luôn gắn với quá trình phát triển của một đứa trẻ (Ảnh TL)
Những bài hát ru của người Thái luôn gắn với quá trình phát triển của một đứa trẻ (Ảnh TL)

Bài học đầu đời cho con trẻ

Đồng bào Thái ở Tây Bắc rất chú trọng đến việc sáng tác những câu hát ru phù hợp với từng lứa tuổi của trẻ để gieo vào tâm hồn con trẻ những bài học đầu đời. Vì thế, những lời hát ru đi vào tâm hồn con trẻ một cách tự nhiên như mạch nguồn của dòng nước mát trên đại ngàn chảy về, mang nước cho những cánh đồng.

Khi trẻ mới sinh, thời gian đầu thóp của trẻ còn rõ, người Thái có lời ru Quán há phú sáư kamon (Lời hà hơi vào thóp), người mẹ thường vừa hà hơi vào thóp con vừa hát.

Khi trẻ bú mẹ bị sặc, người mẹ cầm tai rung nhè nhẹ để trẻ trở lại bình thường, rồi hát cho con yêu những lời ru rất đỗi yêu thương: “Con yêu của mẹ/Uống chớ sặc/Ăn chớ mắc/Uống cho xuôi. Những kinh nghiệm về nuôi con cũng dễ dàng đi vào lời ru một cách tự nhiên, ngọt ngào

Từ lúc còn nằm trong nôi, em bé đã được nghe nhiều giai điệu hát ru mượt mà, sâu lắng của mẹ và bàay bà hát ru những bài
Từ lúc còn nằm trong nôi, em bé đã được nghe nhiều giai điệu hát ru mượt mà, sâu lắng của mẹ và bà. (Ảnh TL)

 Qua những lời ru ngọt ngào, ấm áp, trẻ đã nhận được tình thương từ các thành viên trog gia đình : “Ru hờ thương ru hờ/Ngủ ngon bé ngủ ơ ngủ/Mẹ đi nương chưa về.../Em ta ngủ nôi May/Bà ngoại cào cỏ mía/Ngủ đi thương giấc dài - dài”. Ru hời thường ru hỡi …/Lớn theo cô đi nương/Lớn theo bố làm ruộng/Lớn theo mẹ xuống ruộng lấy bông/Ru hời thường ru hỡi... ”.

Bằng tình yêu thương của mình khi gội đầu cho bé, những người phụ nữ  cũng có những bài hát hết sức độc đáo để dạy con trẻ biết ăn ở sạch sẽ ngay từ khi còn nhỏ: “Gội ngửa ngửa-gội ngả ngả/Gội sạch ve bám đầu đầu.../Phủi sạch bọ gà bám mông mông.../Mượt mà như búp non non/Mập mạp lớn khoẻ nhanh nhanh”.

Những người mẹ dân tộc Thái thường địu con địu con trên lưng để tiện làm việc nhà
Những người mẹ dân tộc Thái thường địu con địu con trên lưng để tiện làm việc nhà

Gắn với phong tục, tập quán cổ truyền

Đồng bào Thái có tục gội đầu vào mỗi độ Xuân về. Phong tục gội đầu, chải đầu đã trở thành một nghi thức thiêng liêng, mang nhiều ý nghĩa giáo dục. Trong lời hát ru khi đứa trẻ còn nhỏ, người Thái truyền dạy cho đứa trẻ cách chải tóc làm sao để rũ bỏ mọi bụi bặm trên đầu giống như việc dạy bé tránh các thói hư, tậ xấu trong cuộc sống: “Chải chải - bảo bảo/Tóc bạc đầu chớ lười/Vào bản chớ trộm dưa.. ”. Hay có lời ru chải đầu dạy những đức tính tốt cho trẻ như: chăm làm, biết chủ động trong công việc, không trông chờ ỉ lại vào người khác: “Chải chải - bảo bảo/Tóc bạc đầu chớ lười/Đến bản đừng đùa chó/Muốn ăn cá đi xúc/Muốn ăn nhộng tằm trồng dâu...”.Đó là những triết lý giáo dục mà người Thái Tây Bắc gửi gắm qua những khúc hát ru, dành cho con trẻ.

Bản của đồng bào Thái Tây Bắc, không gian sinh thành và diễn xướng những bài hát ru.
Bản của đồng bào Thái Tây Bắc, không gian sinh thành và diễn xướng những bài hát ru.

Trong mỗi bài hát ru ẩn chứa biết bao điều về đời sống, văn hóa và phẩm chất con người. Ru trẻ nhưng thực chất là truyền vào tâm hồn đứa trẻ những điều tốt đẹp để khi lớn lên, chúng sẽ sống thuận với thiên nhiên, con người và bản làng. Đó là những ước mơ về sự no ấm, sung túc và hạnh phúc khi mang thai đứa trẻ và khi đứa trẻ chào đời: “Ngủ đêm mơ thấy sao/Đêm ngủ mơ đeo nén bạc vào sườn/Mơ mẹ đeo vòng bạc vào tay”.

Khi trẻ lớn hơn, sự tiếp xúc với tự nhiên, xã hội của trẻ càng nhiều, theo đó, người mẹ lại nâng nội dung truyền dạy cho trẻ lên tầm cao hơn. Đó là những bài hát ru nhắc nhở về mối quan hệ máu mủ ruột già với gia đình, làng bản hay giáo dục đức tính biết kính trên nhường dưới cho trẻ: “Chiều tối không có gì ăn/Mổ gà nhỏ teo teo ăn thôi/Đoạn này phần ông/Đoạn này phần bà/Đây phần bố/Đây phần mẹ/Đây phần anh/Đây phần chị..”.

Những câu hát ru với câu từ mộc mạc, hình ảnh thân thuộc, giản dị đã hình thành trong trẻ những đức tính quý báu từ kỹ năng sống, nghị lực sống đến việc biết ơn những người thân trong gia đình, những người đã nuôi dưỡng, che chở cho chúng. Những câu hát ru chính là cầu nối tốt nhất để đưa trẻ đến những giá trị truyền thống tốt đẹp từ bao đời nay của đồng bào Thái vùng Tây Bắc.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Kỷ niệm của người làm báo với vùng đồng bào DTTS

Kỷ niệm của người làm báo với vùng đồng bào DTTS

Đối với phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển, niềm vui lớn nhất là được bà con đồng bào DTTS thương yêu, quý mến; dẫu công việc của mình cũng chỉ giúp được cho bà con một phần nhỏ trong cuộc sống của chính họ.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.