Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Miền di sản xứ Nghệ

An Yên - 14:39, 13/03/2023

Nghệ An xưa là đất phên giậu. Lịch sử vùng đất không chỉ là những lát cắt của những biến cố và thăng trầm. Mà có lẽ tự nó cũng đã mang trong mình bao “trầm tích” đặc trưng của văn hóa và con người với bề dày ngàn năm để làm nên một miền di sản văn hóa xứ Nghệ đồ sộ.

Đền Vạn-Cửa Rào, một điểm đến khó cưỡng của du lịch tâm linh
Đền Vạn - Cửa Rào, một điểm đến khó cưỡng của du lịch tâm linh

Vùng đất của di tích, danh thắng

Theo thống kê, toàn tỉnh Nghệ An có gần 2.500 di tích lịch sử - văn hóa. Hệ thống di tích này trải dài từ miền xuôi lên miền ngược, từ đồng bằng lên miền núi cao; gắn với tín ngưỡng - tôn giáo hoặc các danh nhân, sự kiện có giá trị về mặt kiến trúc nghệ thuật, lịch sử, văn hóa. Điều đó không chỉ thể hiện những dấu ấn đặc trưng truyền thống văn hóa và con người, mà còn góp phần quan trọng làm nên sự phong phú, đa dạng và đặc sắc của vùng văn hóa xứ Nghệ.

Hiện nay, hệ thống di tích, các công trình văn hóa, lịch sử, tâm linh ở Nghệ An không chỉ đáp ứng nhu cầu về đời sống tâm linh của người dân trong tỉnh, mà còn phục vụ nhu cầu tham quan, chiêm bái của du khách gần, xa. Ngoài di tích Quốc gia đặc biệt là Khu Di tích Kim Liên, còn có nhiều di tích được xếp hạng cấp quốc gia, như đền thờ Vua Mai, đình Hoành Sơn (Nam Đàn), đền Nguyễn Xí (Nghi Lộc)...

Điều đáng quan tâm, các di tích nơi đây đều gắn chặt, hoặc liên quan với các lễ hội truyền thống địa phương. Trong đó, có 7 lễ hội và tín ngưỡng truyền thống đã được lập hồ sơ đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, là Nghi lễ Xăng khan của đồng bào Thái ở các huyện miền Tây, Lễ hội Đền Ông Hoàng Mười và Lễ hội Đền Thanh Liệt (Hưng Nguyên), Lễ hội Đền Bạch Mã (Thanh Chương), Lễ hội Đền Cờn (Hoàng Mai), Lễ hội Đền Chín Gian (Quế Phong), Lễ hội Đền Quả Sơn (Đô Lương).

Những ai đã từng chiêm bái các công trình văn hóa, di tích, thắng cảnh ở xứ Nghệ, hẳn đã từng nghe qua về câu ca nói đến 4 ngôi đền thiêng: “Nhất Cờn, nhì Quả, tam Bạch Mã, tứ Chiêu Trưng”. Theo thứ tự “xếp hạng”, Đền Cờn thờ Tứ Vị Thánh Nương; đền Quả thờ Uy Minh Vương Lý Nhật Quang; đền Bạch Mã thờ dũng tướng Phan Đà - là những vị phúc thần, được Nhân dân bao đời hết mực tôn thờ. Riêng, Đền Chiêu Trưng giờ không còn, nhưng 3 ngôi đền còn lại vẫn là “chốn thiêng” của du khách mọi miền.

Trong tâm thức của những người làm công tác du lịch, thì du lịch văn hóa tâm linh được xác định là 1 trong 3 “chân kiềng” của du lịch Nghệ An; cùng với du lịch biển và du lịch sinh thái. Từ lâu, du lịch tâm linh đã là chỗ đứng không thể thiếu trong suy nghĩ của du khách mọi miền.

Đến từ Lào Cai, vợ chồng anh Nguyễn Hồng Quảng chia sẻ: Năm nào, nhà tôi cũng dành thời gian vào Nghệ An đi lễ cầu an đầu năm, tạ lễ cuối năm. Ngôi đền mà chúng tôi thường đến là đền Ông Hoàng Mười. Ngoài ra, một số di tích khác quanh Tp. Vinh như quê Bác, chùa Đại Tuệ ở Nam Đàn, Khu Di tích lịch sử Quốc gia Truông Bồn và đền Quả Sơn ở Đô Lương… cũng được gia đình ghé thăm. Cũng nhờ thế mà tâm hồn, tinh thần mình luôn cảm thấy thoải mái, cuộc sống bình yên hơn.

“Mỗi một di tích ở Nghệ An mang một vẻ đẹp riêng, nét cổ kính gắn với sự tích riêng. Đó không chỉ là công trình kiến trúc văn hóa tâm linh, mà còn là nét văn hóa truyền thống mang đậm dấu ấn vùng miền của đất và người”, chị Trần Thúy Hồng ở Hoài Đức, Hà Nội bày tỏ khi trải qua tuor từ Đền Cờn (Hoàng Mai), đền Ông Hoàng Mười (Hưng Nguyên), quê Bác, đền Quả (Đô Lương)…

Trẩy hội… xứ Nghệ

Mỗi di tích gắn với sự tích riêng, thường được tổ chức lễ gắn với phần hội hấp dẫn. Mùa Xuân năm nay, toàn tỉnh có 29 lễ hội truyền thống quy mô cấp huyện và tỉnh, trong đó có 20 lễ hội diễn ra vào mùa Xuân. Đó không chỉ là dịp để người dân quanh vùng thụ hưởng giá trị văn hóa tinh thần, mà còn là điều kiện quan trọng để các địa phương phát triển các loại hình dịch vụ để thu hút khách du lịch.

Đua thuyền trên sông Lam tại lễ hội đền Quả
Đua thuyền trên sông Lam tại lễ hội đền Quả

Đền Vạn - Cửa Rào, một ngôi đền thiêng nằm ở nơi hợp lưu của dòng Nậm Nơn và Nậm Mộ để thành dòng sông Lam. Ngoài phần lễ nghiêm trang, du khách về chiêm bái đền, cầu lộc, cầu an còn được hòa mình vào các hoạt động lễ hội mang đậm bản sắc của đồng bào các DTTS ở vùng đất rẻo cao Tương Dương. Đó là các trò chơi dân gian như: Ném còn, đẩy gậy, đi cà kheo, đánh đu và chương trình giao lưu văn hóa - văn nghệ để du khách có điều kiện thưởng thức, trải nghiệm. Những gian hàng ẩm thực địa phương (gà nướng, thịt nướng, cá nướng, cơm lam, xôi ngũ sắc) đáp ứng nhu cầu thưởng thức sản vật của núi rừng.

Còn Lễ hội Đền Cờn (Hoàng Mai), ngoài việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa, nâng cao đời sống tinh thần cho Nhân dân, lễ hội còn hướng tới mục tiêu thu hút đông đảo du khách về với vùng quê ven biển. Ở đó, có các trò chơi truyền thống như: Đua thuyền mủng, đánh cờ thẻ, tổ chức cuộc thi người đẹp Hoàng Mai hấp dẫn. Riêng tục chạy Ó của thanh niên làng biển vừa mang yếu tố tâm linh, vừa đậm chất dân gian, thực sự cuốn hút Nhân dân và du khách.

Để hấp dẫn khách du lịch, bên cạnh các nghi lễ, Ban Tổ chức Lễ hội đã quan tâm đến việc tổ chức các trò chơi và môn thể thao dân gian, như: Hội vật truyền thống, cờ thẻ, chọi gà… nhất là khôi phục các trò chơi dân gian như vật Cù (lễ hội đền Bạch Mã), chạy Ó (lễ hội đền Cờn), đua thuyền (lễ hội đền Quả)…

Tục rước kiệu chạy ó ở đền Cờn
Tục rước kiệu chạy ó ở đền Cờn

Mỗi lễ hội mang một nét đặc trưng văn hóa riêng, hấp dẫn du khách bằng những trò chơi truyền thống riêng. Nói về đất Lường (Đô Lương) là nói đến trẩy hội đền Quả Sơn - nơi Uy Minh Vương Lý Nhật Quang từng chọn làm điểm đứng chân khai phá, bảo vệ vùng biên cương phía Nam. Về Lễ hội Làng Vạc (thị xã Thái Hòa), là để tưởng nhớ công đức các vị Vua Hùng có công dựng nước và giữ nước, tìm về với cội nguồn, với dòng chảy lịch sử hàng nghìn năm. Hay đến Lễ hội Đền Chín Gian (Quế Phong), là đến với đất Mường Tôn xưa - trung tâm của 9 bản, 10 mường theo quan niệm của đồng bào Thái.

Từ thực tiễn cho thấy, dòng chảy của lễ hội ở Nghệ An chính là dòng chảy truyền thống của lịch sử và văn hóa, được hình thành từ lâu đời và bồi đắp nên những “bãi phù sa” màu mỡ, ẩn chứa bao “trầm tích”. Đó cũng chính là điểm đến lý tưởng cho du khách gần xa, trải nghiệm và thưởng ngoạn đời sống văn hóa - tâm linh.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Khám phá nghề chạm bạc của người Nùng Dín ở Tuyên Quang

Khám phá nghề chạm bạc của người Nùng Dín ở Tuyên Quang

Nghề chạm khắc bạc của người Nùng Dín (một nhóm địa phương của dân tộc Nùng) xã Pờ Ly Ngài, tỉnh Tuyên Quang là một trong những nét đặc trưng về văn hóa truyền thống. Năm 2019, nghề chạm bạc tại đây đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Tin nổi bật trang chủ
Hà Tĩnh: Khởi công xây dựng nhà “3 cứng” cho 7 hộ dân tộc Chứt

Hà Tĩnh: Khởi công xây dựng nhà “3 cứng” cho 7 hộ dân tộc Chứt

Dân tộc - Tôn giáo - Khánh Ngân - 21:50, 07/09/2025
Hôm nay 7/9, tại bản Rào Tre, UBND xã Phúc Trạch (Hà Tĩnh) đã tổ chức lễ khởi công xây dựng 7 căn nhà “3 cứng” cho đồng bào dân tộc Chứt.
Quy định mới nhất về đối tượng được miễn, giảm, hỗ trợ học phí từ năm học 2025 - 2026

Quy định mới nhất về đối tượng được miễn, giảm, hỗ trợ học phí từ năm học 2025 - 2026

Giáo dục - Minh Nhật - 20:03, 07/09/2025
Theo Nghị định số 238/2025/NĐ-CP, ngoài các nhóm được miễn học phí, nhiều học sinh, sinh viên thuộc ngành nghệ thuật đặc thù, nghề nặng nhọc, độc hại hoặc sống ở vùng đặc biệt khó khăn sẽ được giảm từ 50% đến 70% học phí từ năm học 2025-2026.
Nga tuyên bố vaccine chống ung thư đã sẵn sàng sử dụng

Nga tuyên bố vaccine chống ung thư đã sẵn sàng sử dụng

Sức khỏe - Minh Nhật - 15:20, 07/09/2025
Người đứng đầu Cơ quan Y tế và Sinh học Liên bang Nga (FMBA), cựu Bộ trưởng Bộ Y tế Veronika Skvortsova tuyên bố, vaccine chống ung thư của Nga đã vượt qua các thử nghiệm tiền lâm sàng, đồng nghĩa với việc sẵn sàng để sử dụng và cơ quan đang chờ Bộ Y tế cấp phép sử dụng lâm sàng. FMBA đã đệ đơn lên Bộ Y tế.
Tổng Bí thư Tô Lâm trao Huân chương Lao động hạng Nhất tặng Đài Truyền hình Việt Nam

Tổng Bí thư Tô Lâm trao Huân chương Lao động hạng Nhất tặng Đài Truyền hình Việt Nam

Thời sự - PV - 14:20, 07/09/2025
Sáng 7/9, tại Nhà hát Hồ Gươm (Hà Nội), Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 55 năm ngày phát sóng chương trình truyền hình đầu tiên, đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất và Lễ ra mắt, phát sóng chính thức kênh truyền hình đối ngoại quốc gia - Vietnam Today. Tổng Bí thư Tô Lâm tới dự và phát biểu tại buổi lễ.
Thủ tướng:

Thủ tướng: "Tiếng nói Việt Nam" luôn vang xa, bay cao, tạo động lực, truyền cảm hứng cho các thế hệ

Thời sự - PV - 13:40, 07/09/2025
Sáng 7/9, tại Hà Nội, Thủ tướng Phạm Minh Chính dự và phát biểu tại lễ kỷ niệm 80 năm ngày thành lập (7/9/1945-7/9/2025) và đón nhận Huân chương Hồ Chí Minh (lần thứ ba) của Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV).
Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Cùng với cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Đảng bộ xã Ngọk Réo, tỉnh Quảng Ngãi đã phát động nhiều phong trào thi đua yêu nước. Trong đó, công trình “Đường cờ Tổ quốc” do Đoàn Thanh niên xã thực hiện đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và đồng bào DTTS nơi đây. Hơn 100 lá cờ Tổ quốc rực rỡ trên trục đường chính dẫn vào trung tâm xã không chỉ tạo điểm nhấn cho cảnh quan khu dân cư Nông thôn mới vùng đồng bào DTTS, mà còn thể hiện niềm tự hào, khát vọng vươn lên của vùng đất còn nhiều khó khăn.
Tỷ lệ người béo phì của người Việt gia tăng thuộc nhóm nhanh nhất Đông Nam Á

Tỷ lệ người béo phì của người Việt gia tăng thuộc nhóm nhanh nhất Đông Nam Á

Sức khỏe - Minh Nhật - 12:20, 07/09/2025
Theo Phó trưởng khoa Điều trị kỹ thuật cao, tại Việt Nam ThS.BS Nguyễn Thị Quỳnh Mai, tỷ lệ béo phì hiện rơi vào khoảng 20-25%. Con số này tuy chưa cao bằng một số quốc gia trong khu vực như Thái Lan, Malaysia, nhưng tốc độ gia tăng lại thuộc nhóm nhanh nhất Đông Nam Á.
Cán bộ, Nhân dân chung tay sửa chữa đường liên xã xuống cấp gần 10 năm

Cán bộ, Nhân dân chung tay sửa chữa đường liên xã xuống cấp gần 10 năm

Xã hội - Ngọc Chí - 11:17, 07/09/2025
Đường liên xã, từ xã Đăk Môn đi xã Đăk Long (ĐH 85), tỉnh Quảng Ngãi đã xuống cấp gần 10 năm nay nhưng chưa được đầu tư nâng cấp. Trước thực trạng này, cán bộ và Nhân dân xã Đăk Môn đã ra quân sửa chữa lại tuyến đường.
Bão số 7 mạnh cấp 9, nhiều tỉnh miền Bắc sẽ có mưa giông

Bão số 7 mạnh cấp 9, nhiều tỉnh miền Bắc sẽ có mưa giông

Tin tức - Minh Nhật - 11:15, 07/09/2025
Theo thông tin từ Trung tâm Dự báo khí tượng thuỷ văn Quốc gia, trong những giờ qua, bão số 7 hầu như ít dịch chuyển. Sáng ngày 7/9, tâm bão ở khoảng 18,7°N-114,6°E, trên vùng biển phía Bắc Biển Đông. Sức gió mạnh nhất vùng gần tâm bão cấp 9 (75-88km/h), giật cấp 11.
U23 Việt Nam thắng nhọc U23 Singapore, giữ vững ngôi đầu bảng C vòng loại U23 châu Á 2026

U23 Việt Nam thắng nhọc U23 Singapore, giữ vững ngôi đầu bảng C vòng loại U23 châu Á 2026

Thể thao - Giải trí - Hoàng Minh - 09:24, 07/09/2025
Đội tuyển U23 Việt Nam vừa giành chiến thắng tối thiểu 1-0 trước U23 Singapore ở lượt trận thứ hai bảng C, vòng loại U23 châu Á 2026. Bàn thắng duy nhất của trận đấu được ghi bởi tiền đạo Lê Văn Thuận ở phút 79, giúp thầy trò HLV Kim Sang Sik tiếp tục dẫn đầu bảng với 6 điểm tuyệt đối
Gia Lai tăng cường công chức, viên chức về “gỡ vướng” cho các xã khó khăn

Gia Lai tăng cường công chức, viên chức về “gỡ vướng” cho các xã khó khăn

Xã hội - T.Nhân - H.Trường - 21:35, 06/09/2025
Ngày 3/9, UBND tỉnh Gia Lai có quyết định điều động, tăng cường một số công chức, viên chức từ các sở, ngành về công tác tại các xã phía Tây của tỉnh, nhằm hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn, xử lý các vấn đề phát sinh trong quá trình vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.