Theo Ban Tổ chức, cách đây 1.036 năm, vua Lê Đại Hành đã chọn vùng đất Đọi Sơn tổ chức Lễ Tịch điền nhằm khuyến khích, nhắc nhở thần dân coi trọng, chăm lo sản xuất nông nghiệp. Noi theo tiền nhân, kể từ năm 2009, lễ hội Tịch điền - Đọi Sơn đã được phục dựng ngay trên khu ruộng dưới chân núi Đọi mà xưa kia nhà vua đã đi những xá cày đầu Xuân cho Nhân dân vào vụ mới.
Năm nay, chương trình có nhiều thay đổi so với các năm. Đây là lễ hội truyền thống dựa theo tích nhà vua xuống đồng cày ruộng và cầu cho một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt.
Theo dòng lịch sử, cách đây 1.036 năm, vua Lê Đại Hành - vị vua đầu tiên trong các triều đại phong kiến Việt Nam đã chọn vùng đất Đọi Sơn tổ chức lễ Tịch điền nhằm khuyến khích, nhắc nhở người dân coi trọng, chăm lo sản xuất nông nghiệp.
Theo thời gian, Lễ hội Tịch điền bị mai một dần và được khôi phục lại vào năm 2009 với quy mô lớn, thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương tham dự. Lễ hội đã tái hiện truyền thống "Dĩ nông vi bản" để khuyến khích sản xuất nông nghiệp.
Không chỉ cầu mong cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng tốt tươi, Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn còn nhằm khơi dậy tình cảm gắn bó, tình yêu lao động của người dân với mảnh đất quê hương và giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho thế hệ trẻ.
Phần lễ Tịch điền có các nghi thức: Rước trống, rước linh vị vua Lê Đại Hành từ chùa Long Đọi Sơn xuống chân núi và nhập với đoàn rước Thành hoàng Làng cùng tổ nghề trống Đọi Tam dưới chân núi Đọi. Đoàn rước tiến về khu ruộng mà trước đây vua Lê Đại Hành đã đi cày đầu năm, khuyến khích người dân trồng lúa, chăm lo nông nghiệp.
Tiếp đó, lễ bái yết Thần Nông cầu cho một năm mới mùa màng bội thu, nhân khang vật thịnh.
Nghi lễ cày tịch điền đã tái hiện hình ảnh vua Lê Đại Hành bước lên lễ đài khấn cáo vua Lê và Thần nông, sau đó lão nông này đội mũ cửu long, mặc áo hoàng bào xuống ruộng đi cày, theo sau vua là đoàn gieo hạt giống bao gồm đỗ xanh, lạc và thóc. Sau khi vua cày xong, các vị lãnh đạo địa phương và các lão nông xuống cày.
Rất đông người dân từ khắp nơi đổ về xem lễ hội.
Sau đường cày của vua, đại diện lãnh đạo tỉnh Hà Nam thực hiện những đường cày đầu Xuân cầu cho một mùa màng bội thu.
Trước đó ngày 15/2 (mùng 6 tháng Giêng năm Giáp Thìn), tại cánh đồng Đọi Tín thuộc xã Tiên Sơn, thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam diễn ra Hội thi vẽ trang trí trâu Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn năm 2024.
Tham gia hội thi có 20 họa sĩ, nhóm họa sĩ đến từ Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Hà Nam cùng nhiều tỉnh, thành phố trong khu vực.
Mỗi họa sĩ tạo nên một tác phẩm mang dấu ấn riêng.
Hội thi vẽ trang trí trâu Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn đã làm nên nét văn hóa độc đáo, tiếp nối truyền thống mà vẫn mang hơi thở đương đại, góp phần khuyến khích, cổ vũ phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới.
Hội thi được tổ chức thường niên vào dịp đầu năm mới để khởi đầu, đánh dấu một năm mới với những ước vọng mới, có ý nghĩa như việc khai bút tân xuân với những họa tiết và gam màu tươi sáng ẩn chứa những điều mong ước tốt đẹp.
Hai chú trâu giải Nhất và nhì thuộc về chủ trâu Trần Ngọc Dụng, xóm nội, xã Tiên Ngoại, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam.
Những chú trâu đoạt giải được Ban Tổ chức lễ hội lựa chọn tham gia nghi thức xuống đồng cày Tịch điền vào ngày 16/2 (mùng 7 tháng Giêng năm Giáp Thìn).
