Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Kỹ thuật chế tác đàn tính của người Thái ở Mường Đun

Hoàng Quý - 15:21, 11/11/2024

Ông Lường Văn Phối là một trong những nghệ nhân nổi tiếng về chế tác đàn tính ở bản Hột, xã Mường Đun, huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên. Đối với ông, mỗi chiếc đàn tính được làm ra đều là tâm huyết cả đời của mình.

Nghệ nhân đệm đàn tính, hát Then, truyền dạy cho thế hệ trẻ.
Nghệ nhân đệm đàn tính, hát Then, truyền dạy cho thế hệ trẻ

Đàn tính (tính tẩu) là một loại nhạc cụ truyền thống gắn bó không thể tách rời trong sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của đồng bào dân tộc Thái. Đối với người Thái ở Mường Đun cũng vậy, đàn tính là nền tảng, là hồn cốt trong các lễ hội, hát xướng, giao duyên, kết bạn của đồng bào.

Theo ông Lường Văn Phối, để có thể làm hoàn chỉnh một cây đàn tính tẩu phải trải qua rất nhiều công đoạn, đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo cũng như kinh nghiệm… của người chế tác. “Người chế tác đàn tính phải am hiểu, yêu thích và biết đánh đàn tính. Để làm ra một chiếc đàn tính chuẩn, đòi hỏi không chỉ sự khéo léo, tỉ mỉ trong các công đoạn mà còn cần biết thử dây, nghe âm thanh, chỉnh đàn… thì mới tạo ra chiếc đàn tính chuẩn của đồng bào dân tộc Thái”, ông Lường Văn Phối chia sẻ.

Quả bầu được cắt làm sạch, treo dưới gầm sàn để khô tự nhiên, tránh nắng trực tiếp để bầu đàn không bị nứt, giòn… ảnh hưởng đến chất lượng khi chế tác.
Quả bầu được cắt làm sạch, treo dưới gầm sàn để khô tự nhiên, tránh nắng trực tiếp để bầu đàn không bị nứt, giòn… ảnh hưởng đến chất lượng khi chế tác

Phần thân đàn sẽ được người thợ đo bằng nắm tay (9 nắm tay) có chiều dài trung bình 85cm - 1m, tùy thuộc vào sải tay người sử dụng đàn. Gỗ được sử dụng thường là các loại gỗ có đặc tính nhẹ, dẻo dai và trơn để khi đánh đàn, người chơi dễ vuốt.
Phần thân đàn sẽ được người thợ đo bằng nắm tay (9 nắm tay) có chiều dài trung bình 85cm - 1m, tùy thuộc vào sải tay người sử dụng đàn. Gỗ được sử dụng thường là các loại gỗ có đặc tính nhẹ, dẻo dai và trơn để khi đánh đàn, người chơi dễ vuốt

Mỗi thành phần cấu tạo nên cây đàn tính đều được lựa chọn tỉ mỉ, kết hợp sao cho khi thành phẩm, đánh thử tiếng đàn tính chuẩn nỗi lòng của người chơi đàn. Không chỉ vậy, chiếc đàn còn cần phải vừa có độ vang, độ trầm bổng khi thì nhẹ nhàng, êm dịu thanh thoát tạo nên các cung bậc khác nhau, bộc lộ được sâu nhất tâm tư, tình cảm của người đánh đàn tính tới người nghe.

Dây đàn sẽ được kéo dọc từ thân đàn qua mặt đàn, được kết nối với các chốt dây. Thông thường, đàn tính có 2 - 3 dây.
Dây đàn sẽ được kéo dọc từ thân đàn qua mặt đàn, được kết nối với các chốt dây. Thông thường, đàn tính có 2 - 3 dây

Phần mặt đàn được chế tạo bằng gỗ, cắt mỏng, đo vừa mặt của quả bầu. Con ngựa được đặt giữa mặt đàn chống các sợi dây của đàn, tạo khoảng cách rung cần thiết khi chơi.
Phần mặt đàn được chế tạo bằng gỗ, cắt mỏng, đo vừa mặt của quả bầu. Con ngựa được đặt giữa mặt đàn chống các sợi dây của đàn, tạo khoảng cách rung cần thiết khi chơi

Trải qua quá trình phát triển, một số vật liệu chế tác đàn tính được thay thế phù hợp hơn, các công đoạn chế tạo cũng có sự góp sức của các thiết bị máy móc hiện đại… Nhưng không vì vậy mà mất đi nét đặc trưng truyền thống của cây đàn tính trong cộng đồng dân tộc Thái, bởi mỗi người làm đàn đều là những người cả đời tâm huyết với tiếng đàn. 

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Lai Châu: Tăng cường công tác đối ngoại nâng tầm di sản và quảng bá văn hóa hiệu quả

Lai Châu: Tăng cường công tác đối ngoại nâng tầm di sản và quảng bá văn hóa hiệu quả

Trên địa bàn tỉnh Lai Châu hiện có 2 di sản văn hóa được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại và 11 di sản được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Thành quả này không chỉ khẳng định ý thức trách nhiệm từ việc “giữ gìn cái đã có” của di sản, mà còn là điểm nhấn để Lai Châu tăng cường hợp tác, giao lưu văn hóa với các nước láng giềng Trung Quốc, Lào gắn với phát triển du lịch bền vững.
Tin nổi bật trang chủ
Tín dụng chính sách Tuyên Quang vững vàng vượt khó, hướng tới hoàn thành 100% kế hoạch năm 2025

Tín dụng chính sách Tuyên Quang vững vàng vượt khó, hướng tới hoàn thành 100% kế hoạch năm 2025

Kinh tế - PV - 2 giờ trước
Mặc dù chịu ảnh hưởng nặng nề của bão số 10 và số 11, hoạt động tín dụng chính sách xã hội trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang vẫn đạt nhiều kết quả tích cực, tiếp tục là điểm tựa quan trọng cho an sinh xã hội và phát triển kinh tế địa phương. Ban đại diện Hội đồng Quản trị Ngân hàng Chính sách xã hội (HĐQT NHCSXH) tỉnh đã họp triển khai nhiệm vụ quý IV, quyết tâm hoàn thành toàn diện kế hoạch năm 2025.
Đưa khoa học công nghệ vào trung tâm của sản xuất nông nghiệp là động lực phát triển bền vững nông thôn Việt Nam

Đưa khoa học công nghệ vào trung tâm của sản xuất nông nghiệp là động lực phát triển bền vững nông thôn Việt Nam

Khoa học - Công nghệ - Hoàng Quý - 2 giờ trước
Phát biểu tại lễ kỷ niệm 80 năm thành lập ngành Nông nghiệp và Môi trường (1945 - 2025), Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Cần đưa khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo vào trung tâm của sản xuất nông nghiệp, coi đây là động lực then chốt để phát triển nông nghiệp hiện đại, sinh thái, bền vững”.
Phát triển kinh tế xanh và y học cổ truyền vùng Tây Bắc

Phát triển kinh tế xanh và y học cổ truyền vùng Tây Bắc

Sức khỏe - PV - 2 giờ trước
Tây Bắc không chỉ giàu bản sắc văn hóa, mà còn là vùng đất vàng của dược liệu quý hiếm, nơi đang hình thành và phát triển kinh tế xanh và y học cổ truyền Việt Nam.
Xã Tuấn Sơn nỗ lực cải cách hành chính vì sự hài lòng của người dân

Xã Tuấn Sơn nỗ lực cải cách hành chính vì sự hài lòng của người dân

Media - Tuấn Ninh - Thúy Hồng - 3 giờ trước
Xây dựng một nền hành chính phục vụ, minh bạch và hiệu quả là nhiệm vụ trọng tâm của công tác cải cách thủ tục hành chính. Tại tỉnh Lạng Sơn, xã Tuấn Sơn đã cụ thể hóa mục tiêu này bằng việc thành lập Trung tâm Phục vụ hành chính công xã, theo Nghị quyết của HĐND xã từ ngày 1/7/2025.
Đại tướng Phan Văn Giang thăm và làm việc với Sư đoàn 5, Quân khu 7

Đại tướng Phan Văn Giang thăm và làm việc với Sư đoàn 5, Quân khu 7

Tin tức - Như Tâm - 3 giờ trước
Ngày 12/11, Đại tướng Phan Văn Giang - Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, đã đến thăm và làm việc với Sư đoàn 5 (Quân khu 7).
Thắp sáng ước mơ biết chữ của đồng bào vùng cao

Thắp sáng ước mơ biết chữ của đồng bào vùng cao

Hơn hai tháng qua, mỗi khi màn đêm buông xuống, căn phòng nhỏ ở điểm trường thôn Ngọc Leng, xã Tu Mơ Rông, tỉnh Quảng Ngãi lại sáng đèn, rộn ràng tiếng đánh vần, tập viết. Hơn 30 học viên là đồng bào Xơ Đăng, họ ở đủ lứa tuổi, có người đã lên chức ông, bà, vẫn say sưa cầm bút, nắn nót từng nét chữ.
Phòng chống khai thác thủy hải sản bất hợp pháp IUU - ghi nhận tại các địa phương

Phòng chống khai thác thủy hải sản bất hợp pháp IUU - ghi nhận tại các địa phương

Thời sự - Minh Thu - 3 giờ trước
Thực hiện Tháng cao điểm chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) theo tinh thần Công điện số 198/CĐ-TTg ngày 17/10/2025 của Thủ tướng Chính phủ, thời gian qua, nhiều địa phương có biển đang tích cực chống khai thác hải sản bất hợp pháp thông qua các biện pháp như tăng cường tuần tra, kiểm soát, phát động thi đua cao điểm, và xử lý các tồn tại, vi phạm.
Lai Châu: Đối ngoại tạo đà phát triển “kinh tế xanh” và du lịch bền vững

Lai Châu: Đối ngoại tạo đà phát triển “kinh tế xanh” và du lịch bền vững

Xã hội - Châm Võ - 4 giờ trước
Từ vị trí phên giậu cực Tây của Tổ quốc, Lai Châu đang vươn mình mạnh mẽ, xác định phát triển “kinh tế xanh”, du lịch bền vững và liên kết biên mậu, hợp tác quốc tế là những trụ cột chiến lược trong thời gian tới, hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm giao thương và du lịch của vùng biên.
Cập nhật 7 tính năng mới của ứng dụng VNeID

Cập nhật 7 tính năng mới của ứng dụng VNeID

Xã hội - Minh Nhật - 4 giờ trước
Mới đây, ứng dụng VNeID vừa điều chỉnh, cập nhật 7 tính năng mới nhằm đơn giản hóa thủ tục, nâng cao trải nghiệm và tiện ích cho người dân.
Thuốc Pembroria của Nga vừa được cấp phép lưu hành tại Việt Nam chỉ định điều trị 14 loại ung thư

Thuốc Pembroria của Nga vừa được cấp phép lưu hành tại Việt Nam chỉ định điều trị 14 loại ung thư

Sức khỏe - Minh Nhật - 4 giờ trước
Thuốc Pembroria của Nga có hoạt chất chính Pembrolizumab, hiện được phê duyệt cho hơn 14 chỉ định điều trị ung thư khác nhau, bao gồm ung thư biểu mô phổi, u hắc tố, ung thư đại trực tràng, ung thư cổ tử cung, ung thư biểu mô tế bào thận, ung thư vú…
Thủ tướng yêu cầu khẩn trương đánh giá thiệt hại và khắc phục nhanh hậu quả bão, lũ tại khu vực Trung Bộ

Thủ tướng yêu cầu khẩn trương đánh giá thiệt hại và khắc phục nhanh hậu quả bão, lũ tại khu vực Trung Bộ

Thời sự - PV - 4 giờ trước
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 214/CĐ-TTg ngày 12/11/2025 (Công điện số 214) về việc khẩn trương thống kê, đánh giá thiệt hại và tập trung khắc phục nhanh hậu quả bão, lũ tại khu vực Trung Bộ.