Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Kỹ thuật chế tác đàn tính của người Thái ở Mường Đun

Hoàng Quý - 15:21, 11/11/2024

Ông Lường Văn Phối là một trong những nghệ nhân nổi tiếng về chế tác đàn tính ở bản Hột, xã Mường Đun, huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên. Đối với ông, mỗi chiếc đàn tính được làm ra đều là tâm huyết cả đời của mình.

Nghệ nhân đệm đàn tính, hát Then, truyền dạy cho thế hệ trẻ.
Nghệ nhân đệm đàn tính, hát Then, truyền dạy cho thế hệ trẻ

Đàn tính (tính tẩu) là một loại nhạc cụ truyền thống gắn bó không thể tách rời trong sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của đồng bào dân tộc Thái. Đối với người Thái ở Mường Đun cũng vậy, đàn tính là nền tảng, là hồn cốt trong các lễ hội, hát xướng, giao duyên, kết bạn của đồng bào.

Theo ông Lường Văn Phối, để có thể làm hoàn chỉnh một cây đàn tính tẩu phải trải qua rất nhiều công đoạn, đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo cũng như kinh nghiệm… của người chế tác. “Người chế tác đàn tính phải am hiểu, yêu thích và biết đánh đàn tính. Để làm ra một chiếc đàn tính chuẩn, đòi hỏi không chỉ sự khéo léo, tỉ mỉ trong các công đoạn mà còn cần biết thử dây, nghe âm thanh, chỉnh đàn… thì mới tạo ra chiếc đàn tính chuẩn của đồng bào dân tộc Thái”, ông Lường Văn Phối chia sẻ.

Quả bầu được cắt làm sạch, treo dưới gầm sàn để khô tự nhiên, tránh nắng trực tiếp để bầu đàn không bị nứt, giòn… ảnh hưởng đến chất lượng khi chế tác.
Quả bầu được cắt làm sạch, treo dưới gầm sàn để khô tự nhiên, tránh nắng trực tiếp để bầu đàn không bị nứt, giòn… ảnh hưởng đến chất lượng khi chế tác

Phần thân đàn sẽ được người thợ đo bằng nắm tay (9 nắm tay) có chiều dài trung bình 85cm - 1m, tùy thuộc vào sải tay người sử dụng đàn. Gỗ được sử dụng thường là các loại gỗ có đặc tính nhẹ, dẻo dai và trơn để khi đánh đàn, người chơi dễ vuốt.
Phần thân đàn sẽ được người thợ đo bằng nắm tay (9 nắm tay) có chiều dài trung bình 85cm - 1m, tùy thuộc vào sải tay người sử dụng đàn. Gỗ được sử dụng thường là các loại gỗ có đặc tính nhẹ, dẻo dai và trơn để khi đánh đàn, người chơi dễ vuốt

Mỗi thành phần cấu tạo nên cây đàn tính đều được lựa chọn tỉ mỉ, kết hợp sao cho khi thành phẩm, đánh thử tiếng đàn tính chuẩn nỗi lòng của người chơi đàn. Không chỉ vậy, chiếc đàn còn cần phải vừa có độ vang, độ trầm bổng khi thì nhẹ nhàng, êm dịu thanh thoát tạo nên các cung bậc khác nhau, bộc lộ được sâu nhất tâm tư, tình cảm của người đánh đàn tính tới người nghe.

Dây đàn sẽ được kéo dọc từ thân đàn qua mặt đàn, được kết nối với các chốt dây. Thông thường, đàn tính có 2 - 3 dây.
Dây đàn sẽ được kéo dọc từ thân đàn qua mặt đàn, được kết nối với các chốt dây. Thông thường, đàn tính có 2 - 3 dây

Phần mặt đàn được chế tạo bằng gỗ, cắt mỏng, đo vừa mặt của quả bầu. Con ngựa được đặt giữa mặt đàn chống các sợi dây của đàn, tạo khoảng cách rung cần thiết khi chơi.
Phần mặt đàn được chế tạo bằng gỗ, cắt mỏng, đo vừa mặt của quả bầu. Con ngựa được đặt giữa mặt đàn chống các sợi dây của đàn, tạo khoảng cách rung cần thiết khi chơi

Trải qua quá trình phát triển, một số vật liệu chế tác đàn tính được thay thế phù hợp hơn, các công đoạn chế tạo cũng có sự góp sức của các thiết bị máy móc hiện đại… Nhưng không vì vậy mà mất đi nét đặc trưng truyền thống của cây đàn tính trong cộng đồng dân tộc Thái, bởi mỗi người làm đàn đều là những người cả đời tâm huyết với tiếng đàn. 

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Khai mạc Lễ hội Oóc Om Bóc - Đua ghe Ngo Sóc Trăng, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long lần thứ VI

Khai mạc Lễ hội Oóc Om Bóc - Đua ghe Ngo Sóc Trăng, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long lần thứ VI

Tối 13/11, tại Quảng trường Bạch Đằng, UBND tỉnh Sóc Trăng tổ chức khai mạc Lễ hội Oóc Om Bóc - Đua ghe ngo Sóc Trăng, Khu vực Đồng bằng sông Cửu Long lần thứ VI và Tuần Văn hóa, Thể thao và Du lịch Sóc Trăng lần thứ I, năm 2024, với chủ đề “Bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc, Hội nhập và phát triển”.
Tin nổi bật trang chủ
Bảo tồn trò chơi dân gian của đồng bào DTTS ở Sơn La: Khơi nguồn truyền thống trong nhịp sống hiện đại

Bảo tồn trò chơi dân gian của đồng bào DTTS ở Sơn La: Khơi nguồn truyền thống trong nhịp sống hiện đại

Thực hiện Dự án 6 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2030 (Chương trình MTQG 1719), tỉnh Sơn La đã và đang triển khai phục dựng, phát triển các trò chơi dân gian của đồng bào DTTS. Điều này góp phần không nhỏ để bảo tồn nét đẹp văn hóa của dân tộc trong nhịp sống hiện đại, khuyến khích phong trào luyện tập và thi đấu thể dục thể thao trong Nhân dân.
Huyện Bác Ái (Ninh Thuận): Đẩy mạnh tuyên truyền Dự án 8 Chương trình MTQG 1719

Huyện Bác Ái (Ninh Thuận): Đẩy mạnh tuyên truyền Dự án 8 Chương trình MTQG 1719

Tin tức - Thái Sơn Ngọc - 1 giờ trước
Bà Chamaléa Thị Lánh, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Bác Ái, tỉnh Ninh Thuận cho biết, thời gian qua, tổ chức Hội Liên hiệp Phụ nữ từ huyện đến cơ sở đã tập trung đẩy mạnh thực hiện Dự án 8 - Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi (Chương trình MTQG 1719) nhằm tuyên truyền nâng cao nhận thức của hội viên và người dân về thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em.
Lời ca trên đỉnh non ngàn

Lời ca trên đỉnh non ngàn

Phóng sự - Vũ Mừng - 1 giờ trước
Con đường về Điểm trường mầm non Cá Lủng đang được mở. Đá hộc lổn nhổn. Bụi bay mịt mù. Sống đường gồ ghề, mấp mô như sóng. Người đi không quen hẳn sẽ thấy ngồi trên xe máy mà còn mệt hơn đi bộ. Suốt quãng đường 4km từ trung tâm xã về với điểm trường, cán bộ Lừ chỉ lặng im lái xe, nhưng tôi biết hai cánh tay của anh cũng đã mỏi rã rời. Vài lần, muốn anh dừng một lát để nghỉ, nhưng anh một mực khăng khăng: Phải lên sớm thôi, ở đó có các cô, các cháu đang đợi!
Đánh giá kết quả Chương trình MTQG 1719 khu vực miền Trung - Tây Nguyên

Đánh giá kết quả Chương trình MTQG 1719 khu vực miền Trung - Tây Nguyên

Media - Ngọc Thu - Ngọc Chí - 2 giờ trước
Ngày 9/11, tại Tp. Pleiku, tỉnh Gia Lai, Ủy ban Dân tộc phối hợp với các ban, bộ, ngành Trung ương và các địa phương tổ chức Hội nghị đánh giá kết quả thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 - 2025, gọi tắt là Chương trình MTQG 1719, khu vực miền Trung - Tây Nguyên và đề xuất nội dung Chương trình MTQG 1719 giai đoạn II từ năm 2026 - 2030.
Tổng công ty Điện lực miền Bắc: Cung cấp điện thương phẩm tháng 10/2024 đạt 8,43 tỷ kWh

Tổng công ty Điện lực miền Bắc: Cung cấp điện thương phẩm tháng 10/2024 đạt 8,43 tỷ kWh

Kinh tế - PV - 2 giờ trước
Tháng 10/2024, Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVNNPC) đã đảm bảo cung cấp điện ổn định phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của nhân dân 27 tỉnh phía Bắc.
Để đồng bào DTTS thực sự “an cư”- Nhìn từ Quảng Trị: Nỗ lực sắp xếp, ổn định dân cư (Bài 1)

Để đồng bào DTTS thực sự “an cư”- Nhìn từ Quảng Trị: Nỗ lực sắp xếp, ổn định dân cư (Bài 1)

Công tác Dân tộc - Khánh Ngân - 2 giờ trước
Trong những năm gần đây, việc sắp xếp, bố trí, ổn định dân cư ở những nơi cần thiết được tỉnh Quảng Trị triển khai bài bản, đúng tiến độ. Song điều trăn trở, vướng mắc nhất hiện nay, là sinh kế cho người dân sau tái định cư để ổn định cuộc sống lâu dài. Có như vậy người dân mới thực sự "an cư".
Đánh thức tiềm năng Phja Oắc - Phja Đén

Đánh thức tiềm năng Phja Oắc - Phja Đén

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển, ngày 13/11, có những thông tin đáng chú ý sau: Gần 1,7 triệu sản phẩm tranh tài truyền thông về "Rẻo cao hạnh phúc". Đánh thức tiềm năng Phja Oắc - Phja Đén . Thương nhớ màu chàm. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Bữa ăn phụ lành mạnh cho người bệnh đái tháo đường

Bữa ăn phụ lành mạnh cho người bệnh đái tháo đường

Sức khỏe - Minh Nhật - 2 giờ trước
Bổ sung thêm bữa phụ là điều mà rất nhiều bệnh nhân tiểu đường thực hiện. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách kiểm soát các loại thực phẩm trong chế độ ăn bữa phụ của mình. Vậy người bệnh đái tháo đường ăn gì cho bữa ăn phụt để không bị tăng đường huyết?
Chuyển đổi số ở vùng đồng bào DTTS và miền núi Quảng Ninh: Góp phần đạt mục tiêu mô hình mẫu toàn diện cấp tỉnh (Bài 2)

Chuyển đổi số ở vùng đồng bào DTTS và miền núi Quảng Ninh: Góp phần đạt mục tiêu mô hình mẫu toàn diện cấp tỉnh (Bài 2)

Khoa học - Công nghệ - Mỹ Dung - Hà Nhi - 2 giờ trước
Xác định là xu thế phát triển tất yếu, Quảng Ninh đã tập trung đẩy mạnh chuyển đổi số (CĐS) một cách toàn diện, hiệu quả. Chuyển đổi số không chỉ dừng lại ở các cấp, các ngành mà đang ngày càng lan tỏa rộng rãi tới từng bản, làng, thôn, xóm, từ miền núi cao đến hải đảo xa xôi, từng bước giúp người dân làm chủ công nghệ, thu hẹp khoảng cách số giữa khu vực nông thôn, miền núi với thành thị.
Thanh Hóa: Người có uy tín-Những

Thanh Hóa: Người có uy tín-Những "cánh chim đầu đàn" góp sức xây dựng quê hương

Công tác Dân tộc - Quỳnh Trâm - 2 giờ trước
Tại các địa phương vùng dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi tỉnh Thanh Hóa, Người có uy tín đang tiếp tục thể hiện vai trò là cầu nối giữa chính quyền và Nhân dân, làm tốt công tác tuyên truyền, vận động khuyến khích đồng bào chấp hành tốt các chính sách, pháp luật, đoàn kết xây dựng quê hương. Được chính quyền ghi nhận và quan tâm chăm lo đầy đủ chính sách, Nhân dân tôn trọng lắng nghe ý kiến, những Người có uy tín càng thể hiện vai trò “cánh chim đầu đàn” trong xây dựng và phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Họp báo thông tin về Chương trình Lễ hội PuTaLeng huyện Tam Đường lần thứ nhất

Họp báo thông tin về Chương trình Lễ hội PuTaLeng huyện Tam Đường lần thứ nhất

Tin tức - Hà Minh Hưng - 2 giờ trước
Sáng nay (14/11), UBND huyện Tam Đường tổ chức Họp báo thông tin về chương trình Lễ hội PuTaLeng huyện Tam Đường lần thứ nhất, năm 2024. Ông Vũ Xuân Thịnh, Phó Chủ tịch UBND huyện Tam Đường chủ trì buổi Họp báo.
Na Hang với công tác giảm thiểu tảo hôn trong vùng đồng bào DTTS

Na Hang với công tác giảm thiểu tảo hôn trong vùng đồng bào DTTS

Công tác Dân tộc - Huyền Khánh - 2 giờ trước
Tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống là những hủ tục hiện vẫn còn tồn tại, đặc biệt là ở vùng DTTS. Để ngăn ngừa, giảm thiểu tình trạng tảo hôn vùng đồng bào DTTS tại các xã vùng sâu, vùng xa, huyện Na Hang (tỉnh Tuyên Quang) đã triển khai nhiều giải pháp.