Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Kỹ thuật chế tác đàn tính của người Thái ở Mường Đun

Hoàng Quý - 15:21, 11/11/2024

Ông Lường Văn Phối là một trong những nghệ nhân nổi tiếng về chế tác đàn tính ở bản Hột, xã Mường Đun, huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên. Đối với ông, mỗi chiếc đàn tính được làm ra đều là tâm huyết cả đời của mình.

Nghệ nhân đệm đàn tính, hát Then, truyền dạy cho thế hệ trẻ.
Nghệ nhân đệm đàn tính, hát Then, truyền dạy cho thế hệ trẻ

Đàn tính (tính tẩu) là một loại nhạc cụ truyền thống gắn bó không thể tách rời trong sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của đồng bào dân tộc Thái. Đối với người Thái ở Mường Đun cũng vậy, đàn tính là nền tảng, là hồn cốt trong các lễ hội, hát xướng, giao duyên, kết bạn của đồng bào.

Theo ông Lường Văn Phối, để có thể làm hoàn chỉnh một cây đàn tính tẩu phải trải qua rất nhiều công đoạn, đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo cũng như kinh nghiệm… của người chế tác. “Người chế tác đàn tính phải am hiểu, yêu thích và biết đánh đàn tính. Để làm ra một chiếc đàn tính chuẩn, đòi hỏi không chỉ sự khéo léo, tỉ mỉ trong các công đoạn mà còn cần biết thử dây, nghe âm thanh, chỉnh đàn… thì mới tạo ra chiếc đàn tính chuẩn của đồng bào dân tộc Thái”, ông Lường Văn Phối chia sẻ.

Quả bầu được cắt làm sạch, treo dưới gầm sàn để khô tự nhiên, tránh nắng trực tiếp để bầu đàn không bị nứt, giòn… ảnh hưởng đến chất lượng khi chế tác.
Quả bầu được cắt làm sạch, treo dưới gầm sàn để khô tự nhiên, tránh nắng trực tiếp để bầu đàn không bị nứt, giòn… ảnh hưởng đến chất lượng khi chế tác

Phần thân đàn sẽ được người thợ đo bằng nắm tay (9 nắm tay) có chiều dài trung bình 85cm - 1m, tùy thuộc vào sải tay người sử dụng đàn. Gỗ được sử dụng thường là các loại gỗ có đặc tính nhẹ, dẻo dai và trơn để khi đánh đàn, người chơi dễ vuốt.
Phần thân đàn sẽ được người thợ đo bằng nắm tay (9 nắm tay) có chiều dài trung bình 85cm - 1m, tùy thuộc vào sải tay người sử dụng đàn. Gỗ được sử dụng thường là các loại gỗ có đặc tính nhẹ, dẻo dai và trơn để khi đánh đàn, người chơi dễ vuốt

Mỗi thành phần cấu tạo nên cây đàn tính đều được lựa chọn tỉ mỉ, kết hợp sao cho khi thành phẩm, đánh thử tiếng đàn tính chuẩn nỗi lòng của người chơi đàn. Không chỉ vậy, chiếc đàn còn cần phải vừa có độ vang, độ trầm bổng khi thì nhẹ nhàng, êm dịu thanh thoát tạo nên các cung bậc khác nhau, bộc lộ được sâu nhất tâm tư, tình cảm của người đánh đàn tính tới người nghe.

Dây đàn sẽ được kéo dọc từ thân đàn qua mặt đàn, được kết nối với các chốt dây. Thông thường, đàn tính có 2 - 3 dây.
Dây đàn sẽ được kéo dọc từ thân đàn qua mặt đàn, được kết nối với các chốt dây. Thông thường, đàn tính có 2 - 3 dây

Phần mặt đàn được chế tạo bằng gỗ, cắt mỏng, đo vừa mặt của quả bầu. Con ngựa được đặt giữa mặt đàn chống các sợi dây của đàn, tạo khoảng cách rung cần thiết khi chơi.
Phần mặt đàn được chế tạo bằng gỗ, cắt mỏng, đo vừa mặt của quả bầu. Con ngựa được đặt giữa mặt đàn chống các sợi dây của đàn, tạo khoảng cách rung cần thiết khi chơi

Trải qua quá trình phát triển, một số vật liệu chế tác đàn tính được thay thế phù hợp hơn, các công đoạn chế tạo cũng có sự góp sức của các thiết bị máy móc hiện đại… Nhưng không vì vậy mà mất đi nét đặc trưng truyền thống của cây đàn tính trong cộng đồng dân tộc Thái, bởi mỗi người làm đàn đều là những người cả đời tâm huyết với tiếng đàn. 

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Vợ chồng nghệ nhân gìn giữ "mạch nguồn" văn hóa của người Xơ Đăng

Vợ chồng nghệ nhân gìn giữ "mạch nguồn" văn hóa của người Xơ Đăng

Trong ngôi nhà nhỏ đơn sơ, vợ chồng nghệ nhân A Tút và Y Pluh, làng Kon Gu 1, xã Ngọk Réo, tỉnh Quảng Ngãi vẫn âm thầm giữ nghề đan lát, dệt thổ cẩm. Mong muốn lớn nhất của vợ chồng nghệ nhân là gìn giữ "mạch nguồn" văn hóa của dân tộc Xơ Đăng mãi trường tồn với thời gian.
Tin nổi bật trang chủ
Thống nhất với đề xuất tích hợp 3 chương trình mục tiêu quốc gia

Thống nhất với đề xuất tích hợp 3 chương trình mục tiêu quốc gia

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh, cuộc họp thống nhất với đề xuất cần tích hợp 3 chương trình thành 1 chương trình, dù biết rằng còn có những khó khăn. Tuy có khó khăn khi tích hợp nhưng những thuận lợi là rất lớn, rất nhiều; những khó khăn cũng đã được nhận diện, nhận định rõ để có các biện pháp khắc phục.
Tái đắc cử Hội đồng Nhân quyền LHQ: Sự tín nhiệm cao dành cho Việt Nam

Tái đắc cử Hội đồng Nhân quyền LHQ: Sự tín nhiệm cao dành cho Việt Nam

Tin tức - PV - 21:33, 15/10/2025
Ngày 14/10 giờ New York (nửa đêm 14/10 theo giờ Hà Nội), tại trụ sở Liên Hợp Quốc (LHQ), Đại hội đồng LHQ Khóa 80 đã bầu các thành viên Hội đồng Nhân quyền LHQ nhiệm kỳ 2026 - 2028, trong đó Việt Nam tái đắc cử vị trí này với số phiếu ủng hộ là 180, cao nhất trong số các ứng cử viên đại diện cho khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
Việt Nam chia sẻ kinh nghiệm tại hội thảo quốc tế về quản trị chính sách dân tộc

Việt Nam chia sẻ kinh nghiệm tại hội thảo quốc tế về quản trị chính sách dân tộc

Tin tức - Bình Minh - 21:23, 15/10/2025
Hội thảo quốc tế chia sẻ kinh nghiệm quản lý nhà nước về dân tộc để đóng góp vào việc xây dựng cộng đồng tương lai chung giữa các quốc gia Mekong - Lan Thương diễn ra sáng nay tại Trung Quốc.
Lỗi hẹn với Học viện Biên phòng vì lý do sức khỏe, Nam sinh dân tộc Thái đã được Đại học Vinh tiếp nhận vào nhập học

Lỗi hẹn với Học viện Biên phòng vì lý do sức khỏe, Nam sinh dân tộc Thái đã được Đại học Vinh tiếp nhận vào nhập học

Giáo dục - Phạm Tiến - 19:30, 15/10/2025
Thầy Trần Bá Tiến, Phó Hiệu trưởng Trường đại học Vinh xác nhận: “Trường Đại học Vinh đã hoàn thiện hồ sơ tiếp nhận, sinh viên Lang Đức Bằng đã nhập học vào Ngành Sư phạm Lịch Sử vào ngày 13/10”.
Cục Hải quan công bố quyết định điều động, bổ nhiệm Phó Cục trưởng Nguyễn Thành Hưng

Cục Hải quan công bố quyết định điều động, bổ nhiệm Phó Cục trưởng Nguyễn Thành Hưng

Tin tức - Vân Khánh - 19:23, 15/10/2025
Ngày 15/10, tại Hà Nội, Cục Hải quan đã tổ chức Lễ công bố Quyết định điều động, bổ nhiệm chức vụ Phó Cục trưởng Cục Hải quan. Buổi lễ được tổ chức trang trọng, với sự ủy quyền của Bộ Tài chính, do ông Nguyễn Văn Thọ, Cục trưởng Cục Hải quan chủ trì.
Nữ Bí thư

Nữ Bí thư "thắp lửa" bản sắc Dao Thanh Y ở Bình Liêu

Gương sáng - Mỹ Dung - 15:45, 15/10/2025
Không khẩu hiệu to tát, không micro diễn thuyết, nữ Bí thư Chi bộ Choỏng Thị Hoa âm thầm “giữ lửa” văn hóa Dao Thanh Y. Bằng sự gương mẫu và nhiệt huyết, chị đã khiến thôn Nà Nhái, xã Bình Liêu (Quảng Ninh) thêm thức tỉnh tình yêu với bản sắc dân tộc.
Tuổi trẻ biên giới Gia Lai sẵn sàng lên đường nhập ngũ

Tuổi trẻ biên giới Gia Lai sẵn sàng lên đường nhập ngũ

Bảo vệ Tổ quốc là nghĩa vụ thiêng liêng và là quyền cao quý của công dân. Tiếp nối truyền thống yêu nước nồng nàn của dân tộc, tuổi trẻ vùng biên giới, vùng đồng bào DTTS tỉnh Gia Lai đã hăng hái viết đơn tình nguyện thực hiện nghĩa vụ thiêng liêng của tuổi trẻ với khát vọng xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Ông Nguyễn Doãn Anh tái đắc cử Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa

Ông Nguyễn Doãn Anh tái đắc cử Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa

Thời sự - Quỳnh Trâm - 15:21, 15/10/2025
Ngày 15/10, tại Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa lần thứ XX, nhiệm kỳ 2025 - 2030, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã bầu 69 đồng chí vào Ban Chấp hành khóa mới. Trong đó, 15 đồng chí được bầu vào Ban Thường vụ Tỉnh ủy.
Hoàn thiện cơ chế cho khuyến nông trong bối cảnh mới

Hoàn thiện cơ chế cho khuyến nông trong bối cảnh mới

Khoa học - Công nghệ - Hoàng Minh - 15:17, 15/10/2025
Trong tiến trình hiện đại hóa và tái cơ cấu ngành nông nghiệp, công tác khuyến nông được xác định là một trong những “cầu nối” quan trọng giữa chính sách, khoa học kỹ thuật với thực tiễn sản xuất. Tuy nhiên, trước những thay đổi về cơ chế quản lý, tổ chức bộ máy và yêu cầu phát triển nông nghiệp xanh, phát thải thấp, hệ thống khuyến nông Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức đòi hỏi phải có cơ chế hoàn thiện hơn.
Ông Hoàng Quốc Khánh giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Lạng Sơn

Ông Hoàng Quốc Khánh giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Lạng Sơn

Trang địa phương - Thúy Hồng - 14:41, 15/10/2025
Ông Hoàng Quốc Khánh, Bí thư Tỉnh ủy Sơn La, được Bộ Chính trị điều động, chỉ định tham gia Ban Chấp hành, Ban Thường vụ và giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Lạng Sơn nhiệm kỳ 2025 - 2030.
Quảng Ngãi dành 600 tỷ đồng để xây dựng, sửa chữa 4 trường phổ thông nội trú tại các xã biên giới

Quảng Ngãi dành 600 tỷ đồng để xây dựng, sửa chữa 4 trường phổ thông nội trú tại các xã biên giới

Giáo dục - T.Nhân-H.Trường - 14:30, 15/10/2025
Trong tháng 11, tỉnh Quảng Ngãi sẽ khởi công xây mới 2 trường và cải tạo, sửa chữa 2 trường phổ thông nội trú tại các xã biên giới với tổng vốn đầu tư hơn 612 tỷ đồng, trong đó năm 2025 sẽ bố trí khoảng 117 tỷ đồng.
Giáo hội Phật giáo Việt Nam TP. Hà Nội trao quà cứu trợ người dân vùng lũ Thái Nguyên

Giáo hội Phật giáo Việt Nam TP. Hà Nội trao quà cứu trợ người dân vùng lũ Thái Nguyên

Dân tộc - Tôn giáo - Thế Toàn - 14:24, 15/10/2025
Hơn 200 phần quà gồm các nhu yếu phẩm thiết yếu đã được Giáo hội Phật giáo Việt Nam (GHPGVN) TP. Hà Nội trao tới các hộ dân phường Linh Sơn, tỉnh Thái Nguyên bị ảnh hưởng bởi mưa lũ.