Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Khi cô giáo người Dao về phố

Hiếu Anh - 10:12, 31/01/2020

Hình ảnh “cõng chữ lên non” đã khắc sâu vào tâm trí bao thế hệ về nỗi nhọc nhằn của những giáo viên miền xuôi lên công tác ở miền núi. Nhưng cũng có một hình ảnh “gai góc” không kém, đó là hành trình của những giáo viên người DTTS, lớn lên cùng với những khó khăn của núi rừng, đang vượt qua thách thức để lập nghiệp ở thành thị, khẳng định mình trong môi trường hội nhập.

Để triển khai luận án tiến sĩ, TS. Quỳnh Giao thường xuyên về tìm hiểu thực tế tại cơ sở
Để triển khai luận án tiến sĩ, TS. Quỳnh Giao thường xuyên về tìm hiểu thực tế tại cơ sở

Tôi may mắn gặp cô giáo Bàn Thị Quỳnh Giao, sinh năm 1977, dân tộc Dao, ở xã Phấn Mễ, huyện Phú Lương (Thái Nguyên), hiện đang công tác tại Viện Văn học. Cô đã kể tôi nghe hành trình “hạ sơn” nhiều khó khăn nhưng cũng đầy háo hức của mình.

Cô bảo, cô được sinh ra trong một gia đình trí thức ở xã Phấn Mễ. Bố cô là Tiến sĩ Bàn Tiến Tân, người Dao đầu tiên giành được học vị Tiến sĩ tại Trường Đại học Lomonoxop (Liên Xô cũ); sau khi về nước là giảng viên, Trưởng bộ môn Ngữ Văn của Trường Đại học Sư phạm Việt Bắc.

“Suốt những năm tháng tuổi thơ, khi cha đi học xa nhà, tôi cùng mẹ thường xuyên phải lên nương tăng gia sản xuất, bởi một suất tem phiếu của mẹ không đủ nuôi bốn miệng ăn trong nhà”, cô bồi hồi nói.

Nhưng có lẽ, tuổi thơ nghèo đói, cơ cực ấy đã tôi luyện được một tinh thần thép trong cô. Học xong đại học, bạn bè người ngược, người xuôi, cô trở về quê dạy đàn em nhỏ. Nhưng sau 10 năm gắn bó với mái Trường THCS Giang Tiên (huyện Phú Lương), đến năm 2008, cô tự bỏ kinh phí để đi học Thạc sĩ; mặc dù với tấm bằng đại học khi đó, giảng dạy ở Trường THCS Giang Tiên cô đã thừa chuẩn. “Ngang” hơn, năm 2010, cầm tấm bằng Thạc sĩ trong tay, cô quyết định xin nghỉ công tác, khăn gói xuống Thủ đô tìm cơ hội.

Cô bảo, vì cô nhớ lời cha cô khi còn sống dặn “nếu làm việc gì đó khi đến đích mà con thấy hài lòng và buông xuôi không nỗ lực phấn đấu tiếp thì con sẽ vứt tất cả mọi công sức trước đó của con”.

Năm 2011, cô đến công tác tại Viện Văn Học, một trong những cơ quan đầu ngành của đất nước về công tác nghiên cứu văn học. Cô Quỳnh Giao tâm sự, khi về môi trường mới, những ngày đầu đi làm, cô hoàn toàn bỡ ngỡ, nhiều khi sợ đến phát khóc.

Thế nhưng, bản lĩnh của người miền núi không cho phép cô gục ngã. Sau hơn một năm công tác, cô đã có bài hội thảo khoa học đầu tiên, là bài nghiên cứu về tri thức bản địa chọn giống ngô và giống lúa của người Dao cổ. Bài viết khi tham gia hội thảo đã được chọn in vào kỷ yếu của Viện Văn hóa dân gian năm 2012.

“Với người khác là rất bình thường, nhưng với tôi đây là một nguồn cổ vũ lớn lao bởi nó giúp tôi tự tin và tiếp tục hành trình chinh phục”, cô Giao tâm sự.

Đến năm 2013, sau khi nghỉ sinh con thứ 2, cô quyết định làm hồ sơ đi học Tiến sĩ, đồng thời đăng ký học lớp Văn bằng 2 Ngoại ngữ. Khi thi nghiên cứu sinh, cô tự thử thách bản thân khi chọn đề tài nghiên cứu là dân ca nghi lễ của đồng bào Dao, chú trọng vào nghi lễ tang ma (tang ca).

Khi cô giáo người Dao về phố 1

Cô Giao cho biết, tang ca là một tiểu loại vô cùng khó trong dân ca nghi lễ của người Dao. Nếu nghiên cứu thành công thì đồng nghĩa với việc mở ra được thế giới tâm linh của đồng bào dân tộc Dao - vốn dĩ tương đối khép kín, rất nhiều nhà khoa học muốn khám phá nhưng chưa thành.

“Bình thường trong nghi lễ tang ma, người Dao sẽ không cho người lạ vào tham dự một số nghi lễ quan trọng và nếu được tham dự các thầy cúng cũng phải mất rất nhiều âm binh để xin”, cô Giao cho hay.

Bằng lòng quyết tâm của người con dân tộc Dao, đồng thời vận dụng hết khả năng của một nhà khoa học, cô đã thuyết phục được cộng đồng hé mở thế giới thần bí của mình, tạo điều kiện để cô làm luận án. Luận án của cô đã dành được sự quan tâm đặc biệt của Hội đồng Khoa học trong và ngoài nước. Ngày cô bảo vệ luận án, nhiều Giáo sư đầu ngành dù không có trong Hội đồng nhưng vẫn tới tham dự. Nhiều nhà khoa học nước ngoài như Trung Quốc, Úc gặp cô trong một cuộc hội thảo Quốc tế bày tỏ sự quan tâm và xin tài liệu từ cô để đối chiếu về tộc người Dao sinh sống tại đất nước họ.

Tấm bằng Tiến sĩ là hoàn toàn xứng đáng cho những nỗ lực không ngừng nghỉ của cô giáo người Dao khi “hạ sơn” về Thủ đô làm công tác nghiên cứu. Vui mừng hơn cô vừa được nhận giải 3A của Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam cho cuốn Dân ca Nghi lễ tang ma. Nhưng với Quỳnh Giao, đây không chỉ đơn thuần là một luận án mà còn là một sự trăn trở. Trong nhịp sống hiện đại, người Dao trẻ không còn mặn mà với chính văn hóa của dân tộc mình. Vì thế, cô mong muốn thông qua luận án mọi nghi lễ vòng đời của người Dao sẽ được ghi chép lại một cách trung thực để bảo tồn các nghi lễ vòng đời của người Dao.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Yêu cầu cấp thiết thống nhất một bộ sách giáo khoa

Yêu cầu cấp thiết thống nhất một bộ sách giáo khoa

Nghị quyết 71 ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị đặt yêu cầu rà soát chương trình phổ thông, tiến tới bảo đảm có một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc, phấn đấu tới năm 2030 cung cấp miễn phí sách cho tất cả học sinh. Đây được coi là định hướng quan trọng, nhằm bảo đảm sự đồng bộ, công bằng và tiết kiệm cho nền giáo dục, hướng đến một nền giáo dục đồng bộ trên phạm vi cả nước.
Tin nổi bật trang chủ
Chủ động tham mưu chính sách giúp vùng dân tộc thiểu số phát triển bền vững

Chủ động tham mưu chính sách giúp vùng dân tộc thiểu số phát triển bền vững

Công tác Dân tộc - Bảo Khánh - 22:20, 15/09/2025
Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Nông Thị Hà đề nghị tỉnh Bắc Ninh chủ động tham mưu chính sách phù hợp, thúc đẩy phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi.
Lãnh đạo TP. Hồ Chí Minh thăm, tặng quà đồng bào dân tộc Khmer nhân dịp Lễ Sene Dolta

Lãnh đạo TP. Hồ Chí Minh thăm, tặng quà đồng bào dân tộc Khmer nhân dịp Lễ Sene Dolta

Dân tộc - Tôn giáo - Tào Đạt - 21:59, 15/09/2025
Ông Phạm Minh Tuấn - Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP. Hồ Chí Minh đã thăm hỏi, động viên chức sắc Phật giáo Nam tông Khmer và đồng bào dân tộc Khmer trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh đón Lễ Sene Dolta năm 2025 an lành, hạnh phúc.
Phát triển các xã biên giới kết hợp với củng cố quốc phòng, an ninh, đối ngoại tỉnh Lạng Sơn

Phát triển các xã biên giới kết hợp với củng cố quốc phòng, an ninh, đối ngoại tỉnh Lạng Sơn

Tin tức - Minh Anh - 17:53, 15/09/2025
Tỉnh Lạng Sơn đã ban hành cơ chế, chính sách đặc thù để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội gắn với tăng cường củng cố an ninh, quốc phòng; huy động hơn 12,8 tỷ đồng và trên 31.000 ngày công xây dựng đường kiểm tra cột mốc bảo vệ biên giới.
Bộ đội Biên phòng Lai Châu kịp thời cứu cháu bé dân tộc Dao bị ngã cầu, chấn thương nặng

Bộ đội Biên phòng Lai Châu kịp thời cứu cháu bé dân tộc Dao bị ngã cầu, chấn thương nặng

Tin tức - Minh Anh - 17:49, 15/09/2025
Bộ đội Biên phòng Lai Châu đã cấp cứu kịp thời cháu bé dân tộc Dao bị ngã xuống cầu chấn thương nặng
Lâm Đồng: Bàn giao Nhà tình nghĩa quân - dân cho hộ đồng bào DTTS

Lâm Đồng: Bàn giao Nhà tình nghĩa quân - dân cho hộ đồng bào DTTS

Nhịp cầu nhân ái - Nguyễn Hoàn - 17:21, 15/09/2025
Tại tổ dân phố Đạ Nghịch (phường 3 Bảo Lộc, tỉnh Lâm Đồng) Ban Chỉ huy Phòng thủ Khu vực 3 - Bảo Lâm (Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Lâm Đồng) đã phối hợp với cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương tổ chức Lễ bàn giao Nhà tình nghĩa Quân - Dân cho gia đình bà Ka Dềm.
Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Cùng với cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Đảng bộ xã Ngọk Réo, tỉnh Quảng Ngãi đã phát động nhiều phong trào thi đua yêu nước. Trong đó, công trình “Đường cờ Tổ quốc” do Đoàn Thanh niên xã thực hiện đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và đồng bào DTTS nơi đây. Hơn 100 lá cờ Tổ quốc rực rỡ trên trục đường chính dẫn vào trung tâm xã không chỉ tạo điểm nhấn cho cảnh quan khu dân cư Nông thôn mới vùng đồng bào DTTS, mà còn thể hiện niềm tự hào, khát vọng vươn lên của vùng đất còn nhiều khó khăn.
Mô hình lúa chuyên canh chất lượng cao ở ĐBSCL đạt lợi nhuận trên 36 triệu/ha

Mô hình lúa chuyên canh chất lượng cao ở ĐBSCL đạt lợi nhuận trên 36 triệu/ha

Kinh tế - Như Tâm - Tào Đạt - 17:20, 15/09/2025
Qua thống kê cho thấy, có 10/11 mô hình chuyên canh chất lượng cao ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) có lợi nhuận từ 14,5 - 36,3 triệu đồng/ha, tăng 4,6 - 15,8 triệu đồng/ha so với diện tích lúa ngoài mô hình.
Việt Nam sẽ cập nhật chiến lược AI quốc gia và Luật AI vào cuối năm 2025

Việt Nam sẽ cập nhật chiến lược AI quốc gia và Luật AI vào cuối năm 2025

Khoa học - Công nghệ - Minh Nhật - 17:06, 15/09/2025
Cuối năm nay, Việt Nam sẽ có bản cập nhật Chiến lược AI quốc gia và Luật AI. Đây không chỉ là khung pháp lý, mà còn là tuyên ngôn về tầm nhìn quốc gia, AI phải trở thành hạ tầng trí tuệ của đất nước, phục vụ Nhân dân, phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
An cư cho đồng bào DTTS vùng sạt lở Mường Lý vẫn chưa trọn vẹn

An cư cho đồng bào DTTS vùng sạt lở Mường Lý vẫn chưa trọn vẹn

Dân tộc - Tôn giáo - Quỳnh Trâm - 17:05, 15/09/2025
Trước nguy cơ sạt lở rất cao ở xã Mường Lý (Thanh Hóa), những năm qua, chính quyền địa phương đã nhanh chóng có giải pháp đầu tư để xây dựng các khu tái định cư đảm bảo cuộc sống của các hộ đồng bào DTTS nơi đây được an toàn, nhất là trong những ngày mưa lũ. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều hộ dân dù được bố trí nơi ở mới nhưng đến nay vẫn chưa thể dựng nhà...
Người Xơ Đăng bảo tồn giống sâm quý trên đỉnh Ngọc Linh

Người Xơ Đăng bảo tồn giống sâm quý trên đỉnh Ngọc Linh

Photo - Nguyễn Quang Vinh - 16:59, 15/09/2025
Mùa mưa lại đến trên những khoảnh rừng phòng hộ xã Đăk Sao, phía Tây tỉnh Quảng Ngãi, bà con người Xơ Đăng hàng ngày cần mẫn bảo vệ chăm sóc rừng đã giao khoán, đồng thời phát triển mô hình kinh tế vườn rừng vun trồng giống sâm Ngọc Linh quý hiếm - Bảo vật Quốc gia.
Phá đường dây chế tạo, mua bán, tàng trữ trái phép vũ khí quân dụng với quy mô lớn

Phá đường dây chế tạo, mua bán, tàng trữ trái phép vũ khí quân dụng với quy mô lớn

Pháp luật - Minh Nhật - 16:55, 15/09/2025
Cục Cảnh sát Hình sự (Bộ Công an), Phòng Cảnh sát Hình sự Công an các tỉnh Lai Châu, Hà Tĩnh, Bắc Ninh và Hải Phòng, huy động gần 200 cán bộ, chiến sĩ để triệt phá đường dây này.